Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου 2016

Σημειώσεις για τη λεγόμενη ελληνική ιδιαιτερότητα και για τον εκσυγχρονισμό

Με αφορμή και πάλι μια επιφυλλίδα του Χρ. Γιανναρά: H διαφορά της πρόσληψης από τη μίμηση (Καθημερινή, 4.9.2016)
  
Ο εκσυγχρονισμός σε οποιοδήποτε κράτος ή κοινωνία μπορεί να είναι είτε ουσιαστικός, είτε προσχηματικός, επιφανειακός ή και παραπλανητικός. Μπορεί να ανοίγει νέους ορίζοντες για τον «κοινό, απλό πολίτη» (δηλαδή την πλειοψηφία) ή να στενεύει τους ήδη υπάρχοντες. Όμως αυτό το ζήτημα, δεν σχετίζεται τόσο με το πρόβλημα της ιδιαιτερότητας της Α ή Β κοινωνίας - παρά μόνον δευτερευόντως.
Σχετίζεται κυρίως με το τι ακριβώς ενοοούμε με τις λέξεις «καλή ζωή», «ευδαιμονία», «προσδοκίες των ανθρώπων», αλλά και «αρετή» ή και «αξιοπρέπεια». Αυτά είναι ζητήματα αξιολόγησης ή επιλογής αξιών.
Σχετίζεται επισης σε μεγάλο βαθμό με το παμπάλαιο ερώτημα: εκσυγχρονισμός - ή άλλο πράγμα - «για ποιούς και γιατί;» Για τον κοινό ή μέσο πολίτη; Ή για επιλεγμένες ομάδες; (Νάτος πάλι μπροστά μας ο αμφίσημος όρος «ελίτ») Προτεραιότητα έχει ο απλός πολίτης, και ιδίως οι ασθενέστεροι, ή αντίθετα, διαφόρων ειδών «ειδικές ομάδες
» που παρουσιάζουν «πολιτικό ενδιαφέρον» (target groups στη γλώσσα της δημοσκοπικής τεχνικής) και δυνητικοί «πελάτες» του πολιτικού προσωπικού; Όλα αυτά, ως προς τα βασικά και πλην λεπτομερειών, είναι προβλήματα καθολικής ισχύος, τουλάχιστον στον Δυτικό ή ανεπτυγμένο κόσμο με την ευρεία έννοια (στον οποίο ανήκουν επίσης π.χ. η Ελλάδα, η Βουλγαρία ή η Ρωσία), και δεν αφορούν το Α ή Β εθνικό, γεωγραφικό ή άλλο «ιδιαίτερο». 
Ο παρτικουλαρισμός, δηλαδή η επικράτηση στη δημόσια σφαίρα και στην πολιτική πράξη ειδικών, τοπικών και γενικά επιμέρους ιδιαιτεροτήτων, ενδιαφερόντων και συμφερόντων εις βάρος των κοινών και καθολικών, υπάρχει εδώ και παντού σε τόσο έντονο βαθμό, ακριβώς γιατί το πολιτικό προσωπικό και οι έχοντες βήμα δημόσιου λόγου λειτουργούν ως ενισχυτές, προπαγανδιστές και εντολοδόχοι του. Δεν το κάνουν «εκ παραδρομής», αλλά επειδή ο παρτικουλαρισμός βολεύει και τη δική τους ιδιοτέλεια - ή και απληστία.
William Blake: Ancient of Days (ο Παλαιός των Ημερών), 1794
Τα πραγματικά προβλήματα του «μέσου» ή - κυρίως - του αδύναμου πολίτη στην Ελλάδα, στις ΗΠΑ, στη Γερμανία, στην Ιταλία, στη FYROM, στην Πορτογαλία ή στη Ρωσία, ως προς τα βασικά δεν διαφέρουν ουσιαστικά. Αυτό που διαφέρει είναι ο τρόπος που τα προσλαμβάνουν, τα αξιολογούν ή τα (επαν)ερμηνεύουν οι εκάστοτε πολιτικές, οικονομικές ή και (καθιερωμένες) ακαδημαϊκές ελίτ και γενικά όσοι έχουν την «εξουσία» να ορίζουν πλαίσια και κανόνες του δημόσιου λόγου. Τα αξιολογούν, στην πράξη και με το αζημίωτο, διαφορετικά, και ανάλογα πράττουν, γιατί οι ίδιοι πρεσβεύουν διαφορετικές αξίες. Κατά τα άλλα, ισχυρίζονται σε όλους τους τόνους ότι και γνωρίζουν αντικειμενικά τα προβλήματα του πολίτη, και (θεωρητικά) λαμβάνουν υπόψη τι είναι πολιτική ηθική και τι δημόσιες αρετές, διεκδικώντας έτσι «ηθικά πλεονεκτήματα». Αυτό δεν άλλαξε από την εποχή που ο Αριστοτέλης έγραφε τα Ηθικά Νικομάχεια* μέχρι την σημερινή (μετα-δημοκρατική;) εποχή μας.
Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ουδέτερη - η λεγόμενη τεχνοκρατική - πολιτική, ούτε αξιολογικά ουδέτερες κοινωνικές επιστήμες. Το ζήτημα είναι οι αξίες που πρεσβεύει αυτός που αξιολογεί, κρίνει και πράττει στη δημόσια σφαίρα.

Και έτσι πάντα θα προχωρά η ανθρωπότητα. Από κρίση σε κρίση, από σκοτάδια σε διαφωτισμούς (ή το αντίστροφο) και, κατά το Σαικσπηρικό απόφθεγμα, με χθεσινές αρετές που γίνονται σημερινά κουσούρια και με σημερινά κουσούρια που θα γίνουν οι αυριανές αρετές.
Γ. Ρ.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το περιεκτικό μικρό δοκίμιο του Ρότζερ Κίμπαλλ για τον μεγάλο Αμερικανό ιστορικό και κοινωνιολόγο Κρίστοφερ Λας. Επικεντρώνεται σε ιδιαίτερα προβλήματα της κοινωνίας και της πολιτικής των ΗΠΑ, μιλά όμως για προβλήματα αξιολόγησης καθολικής ισχύος :

Ρότζερ Κίμπαλλ: Ο Christopher Lasch εναντίον των κοινωνικών ελίτ
http://aftercrisisblog.blogspot.gr/2014/10/christopher-lasch.html
Μερικοί ενδεικτικοί μεσότιτλοι του δοκιμίου:

Οι ηδονιστικές γελοιότητες της λεγόμενης Νέας Αριστεράς
Λας: Μακροπρόθεσμα οι αντιφάσεις του καπιταλισμού είναι μη επιλύσιμες
Η οικολογική κριτική εναντίον της απεριόριστης μεγέθυνσης - η πολιτική, ηθική και αισθητική απόρριψη του καταναλωτισμού
Η κριτική εναντίον της εγωιστικής μαλθακότητας
Λαïκότητα αλλά χωρίς ισοπέδωση και υποβάθμιση: μια Αρνολδιανή προσέγγιση
Αξιολόγηση: δεν είναι όλα αποδεκτά και δεν είναι όλα ισότιμα
«Η πολυτέλεια είναι ηθικά απεχθής»
«Οι παλιές καλές ημέρες»
Η εξέγερση των φιλελεύθερων ελίτ διαλύει την κοινωνική συνοχή και περιθωριοποιεί τον συνήθη πολίτη.
Οι συντηρητικοί «είτε ισχυρίζονται ότι η γνώση στηρίζεται σε αναλλοίωτα θεμέλια, είτε ότι οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να πιστεύουν ό,τι θέλουν»
Καριερισμός, ειδήμονες, αυτεξούσιο και πλούτος
Αντιμετωπίζοντας την «απομάγευση του κόσμου» στη νεοτερικότητα
* Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια (1103b26–1104b3).
...ἡ παροῦσα πραγματεία οὐ θεωρίας ἕνεκά ἐστιν ὥσπερ αἱ ἄλλαι (οὐ γὰρ ἵνα εἰδῶμεν τί ἐστιν ἡ ἀρετὴ σκεπτόμεθα, ἀλλ’ ἵν’ ἀγαθοὶ γενώμεθα, ἐπεὶ οὐδὲν ἂν ἦν ὄφελος αὐτῆς)...
Δηλαδή:

...η παρούσα φιλοσοφική μας ενασχόληση δεν έχει ως στόχο της, όπως οι άλλες, τη θεωρητική γνώση (η έρευνά μας δηλαδή δεν γίνεται για να μάθουμε τι είναι η αρετή, αλλά για να γίνουμε ενάρετοι ― αλλιώς δεν θα είχε κανένα νόημα)...

1 σχόλιο:

  1. Ισως ο αναγνώστης αυτού του ιστολογίου βρει σχετικές και χρήσιμες και τις παρακάτω αναρτήσεις σε ένα άλλο ιστολόγιο :
    http://katotokerdos.blogspot.gr/2015/07/blog-post_23.html
    και http://katotokerdos.blogspot.gr/2016/09/blog-post.html.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοφιλείς αναρτήσεις 2013 - 2022

Το δημοκρατικό αίτημα των καιρών: Το δίκιο των νέων γενεών και των γενεών που έρχονται

Το δημοκρατικό αίτημα των καιρών: Το δίκιο των νέων γενεών και των γενεών που έρχονται
Χρίστος Αλεξόπουλος: Κλιματική κρίση και κοινωνική συνοχή

ΕΠΙΛΟΓΕΣ:
Αντρέϊ Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι

ΕΠΙΛΟΓΕΣ:<br>Αντρέϊ Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι
Πως η αγάπη επουλώνει τη φθορά του κόσμου

Danilo Kiš:

Danilo Kiš:
Συμβουλές σε νεαρούς συγγραφείς, και όχι μόνον

Predrag Matvejević:

Predrag Matvejević:
Ο Ρωσο-Κροάτης ανιχνευτής και λάτρης του Μεσογειακού κόσμου

Azra Nuhefendić

Azra Nuhefendić
Η δημοσιογράφος με τις πολλές διεθνείς διακρίσεις, γράφει για την οριακή, γειτονική Ευρώπη

Μάης του '36, Τάσος Τούσης

Μάης του '36, Τάσος Τούσης
Ο σκληρός Μεσοπόλεμος: η εποχή δοσμένη μέσα από τη ζωή ενός ανθρώπου - συμβόλου

Ετικέτες

«Γενιά του '30» «Μακεδονικό» 1968 1989 αειφορία Ανδρέας Παπανδρέου αντιπροσωπευτική δημοκρατία Αριστοτέλης Αρχιτεκτονική Αυστρομαρξισμός Βαλκανική Βαρουφάκης βιοποικιλότητα Βρετανία Γαλλία Γερμανία Γκράμσι Διακινδύνευση Έθνος και ΕΕ Εκπαίδευση Ελεφάντης Ενέργεια Επισφάλεια ηγεμονία ΗΠΑ Ήπειρος Θ. Αγγελόπουλος Θεοδωράκης Θεσσαλονίκη Θεωρία Συστημάτων Ιβάν Κράστεφ ιστορία Ιταλία Καντ Καρλ Σμιτ Καταναλωτισμός Κεντρική Ευρώπη Κέϋνς Κίνα Κλιματική αλλαγή Κοινοτισμός κοινωνική ανισότητα Κορνήλιος Καστοριάδης Κοσμάς Ψυχοπαίδης Κράτος Πρόνοιας Κώστας Καραμανλής Λιάκος Α. Λογοτεχνία Μάνεσης Μάξ Βέμπερ Μάρξ Μαρωνίτης Μέλισσες Μέσα «κοινωνικής» δικτύωσης Μέσα Ενημέρωσης Μεσόγειος Μεταπολίτευση Μιχ. Παπαγιαννάκης Μουσική Μπερλινγκουέρ Νεοφιλελευθερισμός Νίκος Πουλαντζάς Νίτσε Ο τόπος Οικολογία Ουκρανία Π. Κονδύλης Παγκοσμιοποίηση Παιδεία Πράσινοι Ρήγας Ρίτσος Ρωσία Σεφέρης Σημίτης Σολωμός Σοσιαλδημοκρατία Σχολή Φραγκφούρτης Ταρκόφσκι Τουρκία Τραμπ Τροβαδούροι Τσακαλώτος Τσίπρας Φιλελευθερισμός Φιλοσοφία Χαλκιδική Χέγκελ Χριστιανισμός Acemoglu/Robinson Adorno Albrecht von Lucke André Gorz Axel Honneth Azra Nuhefendić Balibar Brexit Carl Schmitt Chomsky Christopher Lasch Claus Offe Colin Crouch Elmar Altvater Ernst Bloch Ernst-W. Böckenförde Franklin Roosevelt Habermas Hannah Arendt Heidegger Jan-Werner Müller Jeremy Corbyn Laclau Le Corbusier Louis Althusser Marc Mazower Matvejević Michel Foucault Miroslav Krleža Mudde Otto Bauer PRAXIS International Ruskin Sandel Michael Strauss Leo Streeck T. S. Eliot Timothy Snyder Tolkien Ulrich Beck Wallerstein Walter Benjamin Wolfgang Münchau Zygmunt Bauman

Song for the Unification (Zbigniew Preisner -
Elzbieta Towarnicka - Kr. Kieślowski) - youtube

Song for the Unification (Zbigniew Preisner - <br>Elzbieta Towarnicka - Kr. Kieślowski) - youtube
Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων,
ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον...
Ἡ ἀγάπη ...πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει...
Νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα·
μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη (προς Κορινθ. Α΄ 13)

Zygmunt Bauman: «Ρευστές ζωές, ρευστός κόσμος, ρευστή αγάπη»

Zygmunt Bauman: «Ρευστές ζωές, ρευστός κόσμος, ρευστή αγάπη»
«Είμαι βραχυπρόθεσμα απαισιόδοξος αλλά μακροπρόθεσμα αισιόδοξος»

Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας

Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας
«Χριστούγεννα με τον Κοκκινολαίμη – Το Αηδόνι του Χειμώνα»

Ψηλά στην Πίνδο, στο Περτούλι

Ψηλά στην Πίνδο, στο Περτούλι