Οι «χιλμπίληδες» της Ευρώπης και της Ελλάδας

του Αντώνη Καρακούση 

© Το Βήμα - Αντώνης Καρακούσης: Οι «χιλμπίληδες» της Ευρώπης και της Ελλάδας, 09.09.2018
  

Τον περασμένο Μάιο κυκλοφόρησε στην Αθήνα από τις εκδόσεις Δώμα το βιβλίο του Αμερικανού Τζέιμς Ντέιβιντ Βανς, με τον ξεχωριστό τίτλο «Το τραγούδι του Χιλμπίλη» [το αμερικανικό πρωτότυπο: “Hillbilly Elegy”].

Εκεί, ο μόλις 34 ετών συγγραφέας, που έζησε δύσκολα παιδικά χρόνια, κινδύνευσε να εγκαταλείψει το Λύκειο, αλλά κατάφερε να ξεφύγει και να αποφοιτήσει αργότερα από την ξεχωριστή Νομική Σχολή του Γέιλ, καταγράφει τις προσωπικές του εμπειρίες από την κατεστραμμένη επαρχιακή ζώνη των άλλοτε ανεπτυγμένων βιομηχανικών μεσοδυτικών Πολιτειών.

Οι «χιλμπίληδες», κάτοικοι των λόφων νοτίως της οροσειράς των Απαλαχίων, ιρλανδοσκωτσέζικης καταγωγής, διακριτοί από τους χαρακτηριστικούς κόκκινους σβέρκους, την πίστη στις παραδόσεις της καταγωγής τους και την εμμονή τους στον τόπο των πρώτων αποίκων προγόνων τους, έζησαν όλες τις μεταπτώσεις της αμερικανικής Ιστορίας και ζωής.

Ξεκίνησαν ως κολίγοι στα μεγάλα κτήματα των γαιοκτημόνων του Οχάιο και του Κεντάκι, μεταπήδησαν αργότερα στα ανθρακωρυχεία της περιοχής και μετέπειτα διακρίθηκαν ως εργάτες στις χαλυβουργίες και στις βαριές βιομηχανίες που εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη ζώνη των Απαλαχίων.
Και τώρα με την κατάρρευση της βιομηχανίας, άνεργοι, περιθωριοποιημένοι, ανεκπαίδευτοι, πνιγμένοι στη φτώχεια των επιδομάτων και στη δίνη της μειωμένης αυτοεκτίμησης που γεννά η μακροχρόνια χρήση των ναρκωτικών.

Οι άλλοτε περήφανοι και για πολλούς ιδιόμορφοι «χιλμπίληδες» είναι σήμερα συνώνυμοι των «λευκών σκουπιδιών», από τις ταχύτερα φτωχοποιημένες ομάδες της Αμερικής, με το μικρότερο προσδόκιμο, σε δυσμενέστερη θέση ακόμη και από τους καταφρονεμένους μαύρους και τους παράνομους ισπανόφωνους που μεταναστεύουν μαζικά στις ΗΠΑ από το γειτονικό Μεξικό.

Ο συγγραφέας περιγράφει με συγκλονιστικό τρόπο τη μετάπτωση των «χιλμπίληδων» με τα αμάνικα πουκάμισα στην αμορφωσιά και στην αυτοκαταστροφική περιθωριοποίηση, φανερώνοντας ταυτόχρονα το προνομιακό πεδίο πολιτικής δράσης του λαϊκιστή Ντόναλντ Τραμπ.

Οπως σχολίασε ο βρετανικός «Εconomist», ο Ντέιβιντ Βανς έδωσε στον κόσμο ό,τι καλύτερο για την τρέχουσα αμερικανική εξέλιξη και κρίση.

 

Το δυστύχημα είναι ότι το εξελισσόμενο κοινωνικό φαινόμενο καθυστέρησης και οπισθοχώρησης στους λόφους των Απαλαχίων δεν είναι μοναδικό στη Δύση. Συναντάται και στην Ευρώπη. Επίσης τέτοιοι θύλακοι υποβάθμισης και περιθωριοποίησης τείνουν να καταγραφούν και στην Ελλάδα.
Στην Αθήνα πέρα από το ποτάμι, στο Πέραμα, στις δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης και αλλού καταγράφονται ανάλογες τάσεις, με ευκρινέστερα συμπτώματα την πρόωρη εγκατάλειψη της βασικής εκπαίδευσης, την ταυτόχρονη άνθηση της μικροεγκληματικότητας και της χρήσης των ναρκωτικών.

Κατά σύμπτωση, όπως και στις ΗΠΑ από την ίδια περιθωριακή κοινωνική ζώνη αλιεύουν ψηφοφόρους και υποστηρικτές οι κάθε λογής λαϊκιστές της Ακροδεξιάς και της αντιπολιτικής.

Κακά τα ψέματα, η κρίση και η μονομέρεια των ασύδοτων ελεύθερων αγορών ενισχύουν τις τάσεις συγκέντρωσης οικονομικής ισχύος, μεταφέρουν δύναμη στους ισχυρότερους ομίλους, αφαιρώντας αντιστοίχως διαπραγματευτική ισχύ και δικαιώματα από τους εργαζομένους και τη μεσαία τάξη, συγκρατούν τις αμοιβές και τον πληθωρισμό και βεβαίως περιορίζουν διά της ανισοκατανομής τους κοινωνικούς πόρους στην κρίσιμη για την κοινωνική κινητικότητα Παιδεία και στην επίσης καθοριστική για τη ζωή των ανθρώπων Υγεία.
Ηδη σε ολόκληρη την Ευρώπη καταγράφεται ταχεία ανάπτυξη των δυνάμεων του λαϊκισμού και της αντιπολιτικής, σε σημείο που ορισμένοι προβλέπουν ότι οι Βρυξέλλες το βράδυ των ευρωεκλογών του προσεχούς Μαΐου θα ζήσουν μια άλλη «νύχτα κρυστάλλων».
Υπάρχει δυστυχώς βάση ανάπτυξης «χιλμπίληδων» στη Γηραιά Ηπειρο και στην Ελλάδα βεβαίως. Γεγονός που απαιτεί τάχιστα γενναίες αναθεωρήσεις της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής. Πριν να είναι αργά... 


J. D. Vance, Το τραγούδι του χιλμπίλη, μετάφραση ελληνικής έκδοσης Αριστείδης Μαλλιαρός, Δώμα, 2018

Ο Αντώνης Καρακούσης γεννήθηκε το 1957 στην Τσεχοσλοβακία. Μεγάλωσε στο Δομοκό της Φθιώτιδας, όπου τελείωσε το εξατάξιο Γυμνάσιο. Σπούδασε στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, δουλεύοντας ταυτόχρονα σε εφημερίδες.
Το 1983 αρχίζει να δημοσιογραφεί στην Ελευθεροτυπία κυρίως με το οικονομικό ρεπορτάζ. Από το 1985 δουλεύει ταυτόχρονα και στην οικονομική εφημερίδα Κέρδος. Στα τέλη του 1991 μεταπήδησε στην Καθημερινή στην οποία παρέμεινε 13 χρόνια διατρέχοντας όλα τα κλιμάκια της διευθυντικής ιεραρχίας. Από το Δεκέμβριο του 2004 αρθρογραφεί στις εφημερίδες Τα Νέα και Το Βήμα (στο δεύτερο από τη θέση του διευθυντή). Βιβλίο του: Μετέωρη Χώρα - Από την κοινωνία της ανάγκης στην κοινωνία της επιθυμίας 1975-2005 (2006, Βιβλιοπωλείον της Εστίας - επανέκδοση Alter Ego 2010)

 

Στον ιστοχώρο Μετά την Κρίση:
  
Νεοφιλελευθερισμός, εδώ στο Νότο - Η τοπική ιστορία μιας παγκόσμιας πολιτικής
Φιλοκυκλικές μακροοικονομικές πολιτικές, διχοτομημένη και στρεβλωμένη αγορά εργασίας, μεγαλο-μεσαία κοινωνική συμμαχία, αποβιομηχάνιση καθοδηγούμενη από την πολιτική εξουσία