Δευτέρα 25 Ιουλίου 2022

«Η δικαιοσύνη δεν απονέμεται με βάση το κοινό περί δικαίου αίσθημα, αλλά σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους»

Από την άλλη πλευρά, η συζήτηση «υπέρ ή κατά» που ξέσπασε  επί του προκειμένου, κινείται εντελώς εκτός στόχου. Εκτός πολιτικού στόχου. Ο κλασικός ελληνικός ανορθολογισμός, δήθεν υπερπολιτικοποιημένος αλλά ουσιαστικά εντελώς απολιτικός. Ανορθολογισμός που ποτέ δεν πεθαίνει.
Το επιχείρημα της ΠτΔ είναι ημιτελές γιατί σε μια δημοκρατία, οι ισχύοντες νόμοι οφείλουν να προσεγγίζουν το περιβόητο «κοινό περί δικαίου αίσθημα», παρόλο που αυτό είναι ασαφής έννοια και επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Οφείλουν να το προσεγγίζουν, επειδή το δημοκρατικό κράτος με τον διαχωρισμό των εξουσιών του, «τρέφεται και διατηρείται ζωντανό από προϋποθέσεις τις οποίες δεν μπορεί να εγγυηθεί αυτό το ίδιο». Και συνεχίζει ο Έρνστ-Βόλφγκανγκ Μπέκενφέρντε (Ernst-Wolfgang Böckenförde), αναλύοντας το «απόφθεγμα» ή «δίλημμα» ή «παράδοξο» που είναι γνωστό με το όνομά του
Μπορεί να υπάρχει ως δημοκρατικό φιλελεύθερο κράτος «μόνον εάν η ελευθερία που αυτό παρέχει στους πολίτες του λειτουργεί ρυθμιστικά με εσωτερικευμένο τρόπο, δηλαδή μέσω των ηθικών περιεχομένων του ατόμου και της συνοχής της κοινωνίας».
Αν αυτό ισχύει για το κράτος ως νομοθετική και ως εκτελεστική εξουσία, ισχύει στο ακέραιο και για την τρίτη εξουσία, τη δικαστική. Ένα δημοκρατικό κράτος οφείλει να διατηρεί συνάφειες με τα «ηθικά» (ethical) περιεχόμενα των ατόμων, δηλαδή με τα κοινωνικά ήθη και αξίες, και δεν πρέπει να αντιστρατεύεται τη συνοχή της κοινωνίας
Τούτη την ανάγκη «προσέγγισης» δεν θα έπρεπε να την παραλείπει μία διακεκριμένη νομικός με σαφώς δημοκρατικές ιδέες. Την παρέλειψε, γι' αυτό και το επιχείρημά της παραμένει ημιτελές, πολύ εύθραυστο, πολύ ευάλωτο.
Αυτό που παρέλειψε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας θέτει το πολιτικό ζήτημα: Το ζήτημα της βελτιωτικής και ουσιαστικά δημοκρατικής μεταρρύθμισης του νομικού συστήματος. Η μη μεταρρύθμιση - ή  οι πολλές άτοπες μεταρρυθμίσεις χωρίς πραγματικά δημοκρατικό αποτέλεσμα και χωρίς προαγωγή της δικαιοσύνης - είναι από τις μεγάλες κακοδαιμονίες του ελληνικού νομικού και πολιτικού πολιτισμού.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αποφεύγει να μιλήσει για το δύσκολο αλλά απολύτως αναγκαίο. Και οι επικριτές της δεν επικρίνουν πολιτικά, αλλά οπαδικά και ανορθολογικά. Έτσι παραλείπουν και αυτοί, ακριβώς όπως και η ίδια η ΠτΔ, να θέσουν το πολιτικό ζήτημα, το αίτημα μιας βελτιωτικής μεταρρύθμισης του νομικού συστήματος με ενίσχυση του αξιακού, ουσιαστικά δημοκρατικού περιεχομένου του. Δεν ακούγεται αυτό το αίτημα, ούτε καν από τους πιο θεσμικά ανεξάρτητους κριτές της, είτε ανήκουν είτε όχι στο σώμα της νομοθετικής εξουσίας. Δεν περνάει καν από το μυαλό τους; Δεν το θεωρούν σημαντικό; Ποιούν «φρονίμως» φοβούμενοι τη δυσκολία;
Υπάρχει και η πιο κυνική πτυχή: Στην Ελλάδα η δικαστική εξουσία είναι λειτουργικά εξαρτημένη από τους εκάστοτε κυβερνώντες. Έτσι αυτά που βλέπουμε σε πιο κανονικές αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, δηλαδή η δικαστική εξουσία να γίνεται - άν χρειαστεί - και «φύλακας» της δημοκρατίας ή της «νομιμότητας» ή του «δημόσιου συμφέροντος» από τις αυθαιρεσίες του πολιτικού προσωπικού, είναι μέχρι νεωτέρας λογικά αδύνατο στην Ελλάδα.
Στις δημοκρατίες η δικαιοσύνη απονέμεται, και πάντα θα πρέπει να απονέμεται, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους. Δεν απονέμεται - και δεν πρέπει να απονέμεται - με βάση το λεγόμενο κοινό περί δικαίου αίσθημα. Επ' αυτού δεν χωράει καμιά αμφιβολία. Ωστόσο, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αλλά και οι επικριτές της θα έπρεπε να ξέρουν γιατί, μαζί με το κομματικό σύστημα, και η ελληνική δικαιοσύνη - ή μάλλον το θεσμικό της ισοδύναμο, η δικαστική εξουσία -,  είναι τόσο πολύ βαριά άρρωστη. Είναι άρρωστη για βαθείς κοινωνικούς και ιστορικούς λόγους, αλλά επίσης επειδή ο ελληνικός νομικός (όπως και ο πολιτικός) πολιτισμός αδυνατεί να μεταρρυθμιστεί δημοκρατικά και ορθολογικά.
Τούτη η αδυναμία, ή το γεγονός ότι εδώ και δεκαετίες, όπως στον Γατόπαρδο του Βισκόντι, διαρκώς «όλα αλλάζουν για να μείνουν όλα ίδια», είναι αυτό που κυρίως προκαλεί το «κοινό περί δικαίου αίσθημα».
Γ. Ρ. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις 2013 - 2022

Το δημοκρατικό αίτημα των καιρών: Το δίκιο των νέων γενεών και των γενεών που έρχονται

Το δημοκρατικό αίτημα των καιρών: Το δίκιο των νέων γενεών και των γενεών που έρχονται
Χρίστος Αλεξόπουλος: Κλιματική κρίση και κοινωνική συνοχή

ΕΠΙΛΟΓΕΣ:
Αντρέϊ Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι

ΕΠΙΛΟΓΕΣ:<br>Αντρέϊ Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι
Πως η αγάπη επουλώνει τη φθορά του κόσμου

Danilo Kiš:

Danilo Kiš:
Συμβουλές σε νεαρούς συγγραφείς, και όχι μόνον

Predrag Matvejević:

Predrag Matvejević:
Ο Ρωσο-Κροάτης ανιχνευτής και λάτρης του Μεσογειακού κόσμου

Azra Nuhefendić

Azra Nuhefendić
Η δημοσιογράφος με τις πολλές διεθνείς διακρίσεις, γράφει για την οριακή, γειτονική Ευρώπη

Μάης του '36, Τάσος Τούσης

Μάης του '36, Τάσος Τούσης
Ο σκληρός Μεσοπόλεμος: η εποχή δοσμένη μέσα από τη ζωή ενός ανθρώπου - συμβόλου

Ετικέτες

«Γενιά του '30» «Μακεδονικό» 1968 1989 αειφορία Ανδρέας Παπανδρέου αντιπροσωπευτική δημοκρατία Αριστοτέλης Αρχιτεκτονική Αυστρομαρξισμός Βαλκανική Βαρουφάκης βιοποικιλότητα Βρετανία Γαλλία Γερμανία Γκράμσι Διακινδύνευση Έθνος και ΕΕ Εκπαίδευση Ελεφάντης Ενέργεια Επισφάλεια ηγεμονία ΗΠΑ Ήπειρος Θ. Αγγελόπουλος Θεοδωράκης Θεσσαλονίκη Θεωρία Συστημάτων Ιβάν Κράστεφ ιστορία Ιταλία Καντ Καρλ Σμιτ Καταναλωτισμός Κεντρική Ευρώπη Κέϋνς Κίνα Κλιματική αλλαγή Κοινοτισμός κοινωνική ανισότητα Κορνήλιος Καστοριάδης Κοσμάς Ψυχοπαίδης Κράτος Πρόνοιας Κώστας Καραμανλής Λιάκος Α. Λογοτεχνία Μάνεσης Μάξ Βέμπερ Μάρξ Μαρωνίτης Μέλισσες Μέσα «κοινωνικής» δικτύωσης Μέσα Ενημέρωσης Μεσόγειος Μεταπολίτευση Μιχ. Παπαγιαννάκης Μουσική Μπερλινγκουέρ Νεοφιλελευθερισμός Νίκος Πουλαντζάς Νίτσε Ο τόπος Οικολογία Ουκρανία Π. Κονδύλης Παγκοσμιοποίηση Παιδεία Πράσινοι Ρήγας Ρίτσος Ρωσία Σεφέρης Σημίτης Σολωμός Σοσιαλδημοκρατία Σχολή Φραγκφούρτης Ταρκόφσκι Τουρκία Τραμπ Τροβαδούροι Τσακαλώτος Τσίπρας Φιλελευθερισμός Φιλοσοφία Χαλκιδική Χέγκελ Χριστιανισμός Acemoglu/Robinson Adorno Albrecht von Lucke André Gorz Axel Honneth Azra Nuhefendić Balibar Brexit Carl Schmitt Chomsky Christopher Lasch Claus Offe Colin Crouch Elmar Altvater Ernst Bloch Ernst-W. Böckenförde Franklin Roosevelt Habermas Hannah Arendt Heidegger Jan-Werner Müller Jeremy Corbyn Laclau Le Corbusier Louis Althusser Marc Mazower Matvejević Michel Foucault Miroslav Krleža Mudde Otto Bauer PRAXIS International Ruskin Sandel Michael Strauss Leo Streeck T. S. Eliot Timothy Snyder Tolkien Ulrich Beck Wallerstein Walter Benjamin Wolfgang Münchau Zygmunt Bauman

Song for the Unification (Zbigniew Preisner -
Elzbieta Towarnicka - Kr. Kieślowski) - youtube

Song for the Unification (Zbigniew Preisner - <br>Elzbieta Towarnicka - Kr. Kieślowski) - youtube
Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων,
ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον...
Ἡ ἀγάπη ...πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει...
Νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα·
μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη (προς Κορινθ. Α΄ 13)

Zygmunt Bauman: «Ρευστές ζωές, ρευστός κόσμος, ρευστή αγάπη»

Zygmunt Bauman: «Ρευστές ζωές, ρευστός κόσμος, ρευστή αγάπη»
«Είμαι βραχυπρόθεσμα απαισιόδοξος αλλά μακροπρόθεσμα αισιόδοξος»

Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας

Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας
«Χριστούγεννα με τον Κοκκινολαίμη – Το Αηδόνι του Χειμώνα»

Ψηλά στην Πίνδο, στο Περτούλι

Ψηλά στην Πίνδο, στο Περτούλι