Κόλιν Κράουτς: Η εξασθένηση της Σοσιαλδημοκρατίας και η παρακμή των μεγάλων παραδοσιακών κομμάτων - αλλαγή κοινωνικής διαστρωμάτωσης και πολιτικά λάθη

© Frankfurter Rundschau: Agenda 2010 ist eine Ursache des Niedergangs - συνέντευξη του Colin Crouch στον Michael Hesse, 23.5.2016

  

Τι οδήγησε στην εξασθένηση της γερμανικής - και γενικά της ευρωπαϊκής - Σοσιαλδημοκρατίας? Ο Βρετανός πολιτικός επιστήμονας Colin Crouch μιλά στην Frankfurter Rundschau για το τέλος ενός μεγάλου λαϊκού κόμματος - και γενικά για το τέλος των μεγάλων παραδοσιακών λαϊκών κομμάτων.

  

M.H: Κύριε Κράουτς οι Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες έχουν πέσει σε κάποιες δημοσκοπήσεις ακόμη και κάτω από το 20 %. Το πολιτικό βάρος τους μειώνεται με αυξανόμενο ρυθμό, όπως και πολλών άλλων ευρωπαϊκών Σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Πότε άρχισε η πτώση των Σοσιαλδημοκρατών;

C.C: Η πρώτη αιτία αυτής της μείωσης, που είναι κοινή για το SPD και όλα τα άλλα Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, είναι η μείωση της βιομηχανικής εργατικής τάξης, ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης της οικονομίας των υπηρεσιών και του τριτογενούς τομέα. Οι άνθρωποι που εργάζονται σ' αυτούς τους νέους τομείς της οικονομίας δεν έχουν ιδιαίτερα σαφή ταυτότητα. Άλλοτε δίνουν την ψήφο τους στους Σοσιαλδημοκράτες, άλλοτε όχι. Δεν είναι τοποθετημένοι πολιτικά. 

  

Το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του Σρέντερ «Ατζέντα 2010» ήταν αντίδραση στην πτώση των Σοσιαλδημοκρατών ή αιτία της πτώσης τους;

Ήταν και τα δύο! Όπως ο Μπλερ και οι Νέοι Εργατικοί στη Βρετανία, έτσι και το Νέο Κέντρο στη Γερμανία προσπάθησε να διαμορφώσει ένα κόμμα αριστερά του Κέντρου για την εποχή μετά την εργατική τάξη· αυτή η προσπάθεια ήταν μέρος της απάντησης στην πτώση των Σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων που ήδη είχε αρχίσει. Έπρεπε να κάνουν κάτι, έπρεπε να αντιδράσουν στην πτώση. Ωστόσο, με τις μεταρρυθμίσεις εκείνες προχώρησαν υπερβολικά. Πίστεψαν ότι ο καπιταλισμός και ο ακραίος πλούτος δεν θα μπορούσαν ποτέ πιά να οδηγήσουν σε προβληματικές καταστάσεις. [Ως συγκυβερνών κόμμα,] οι Σοσιαλδημοκράτες υιοθέτησαν την πολιτική Hartz IV [για την κοινωνική ασφάλιση και την απασχόληση], η οποία - αν και συνέβαλε στη δημιουργία περισσότερων θέσεων απασχόλησης - ήταν πολύ σκληρή για τους φτωχότερους ανθρώπους. Αυτός είναι ο λόγος που η «Ατζέντα 2010» είναι μια αιτία της περαιτέρω πτώσης των Σοσιαλδημοκρατών στη Γερμανία. 

Ψηφιδωτό από το Σπίτι της Πομπηίας VIII

Γιατί οι Σοσιαλδημοκράτες δεν πείθουν πια τους ψηφοφόρους τους;

Ένα μέρος της απάντησης είναι το εξής: επειδή οι παλιοί ψηφοφόροι δεν υπάρχουν πια. Πρέπει να προστεθεί ότι αυτό δεν αφορά μόνον και ειδικά τους Γερμανούς Σοσιαλδημοκράτες· όπως βλέπετε, έχουν προβλήματα και κόμματα που τοποθετούνται πολιτικά πιό αριστερά, όπως λόγου χάρη η Linke στη Γερμανία. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και σε ορισμένες σκανδιναβικές χώρες. Όμως στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (SPD) δημιουργεί πρόβλημα το γεγονός ότι ένα μέρος της Linke προέρχεται από το παλιό καθεστωτικό κόμμα της τέως Ανατολικής Γερμανία SED, πράγμα που κατά τη γνώμη του SPD, καθιστά το κόμμα της Linke ακατάλληλο για κυβερνητική συνεργασία. Και αυτό έχει μια άλλη συνέπεια: το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα δεν είναι μπορεί πια να παίξει το ρόλο του μεγαλύτερου κόμματος σε μια κυβερνητική συμμαχία. Και έτσι προκύπτει ένα τρίτο πρόβλημα: το να παίζεις το ρόλο του δεύτερου κόμματος σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό, συχνά έχει αποδειχθεί ζημιογόνο. Αυτή τη στιγμή, επιπροστίθεται και ένας άλλος παράγοντας, ο οποίος όμως στη Γερμανία δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί όσο σε πολλές άλλες χώρες, όπως είναι η Γαλλία, η Αγγλία και η Αυστρία: η άνοδος των ξενοφοβικών κομμάτων στις προτιμήσεις κοινωνικών στρωμάτων που παλιά υποστήριζαν τη Σοσιαλδημοκρατία. 

Άουγκουστ Μπέμπελ, πατέρας της γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας

Κατέστρεψε τους Σοσιαλδημοκράτες ο νεοφιλελευθερισμός;

Ακριβώς, μαζί με την εξαφάνιση της παλιάς εργατικής τάξης. Ωστόσο, ίσως ήταν αναγκαία για τους Σοσιαλδημοκράτες μια πολιτική πιό φιλική προς την αγορά, προκειμένου να προσεγγίσουν τα νεοδημιουργούμενα κοινωνικά στρώματα. Διαρκές καθήκον των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων είναι να επεξεργάζονται μια καλή ισορροπία μεταξύ της αγοράς και της κοινωνικής πολιτικής. Αυτό είναι εφικτό πέτρα για πέρα, αλλά δεν είναι εύκολο.
   

Γιατί αντέχει ο νεοφιλελευθερισμός, άν και βαρύνεται με ιστορικές αποτυχίες, όπως του 2008;

Πρώτα απ' όλα, γιατί όλοι πίστεψαν ότι έχουμε φτάσει να εξαρτώμαστε τόσο πολύ από τις τράπεζες, ώστε δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση, παρά μόνον να υποστηρίζουμε ακόμη και την πολιτική που υπηρετεί τις τράπεζες. Επιπλέον, οι νεο-φιλελεύθεροι πολιτεύτηκαν πολύ έξυπνα και άλλαξαν το νόημα της δημοσιονομικής κρίσης μετατρέποντάς την σε κρίση του κράτους πρόνοιας. Αλλά τώρα έχει προστεθεί κάτι νέο. Έχει γίνει για πολλούς ανθρώπους της μόδας, να επικρίνουν τις λεγόμενες ελίτ· όμως αυτοί οι επικριτές επικρίνουν εκ του ασφαλούς και οι δηλώσεις τους αποφεύγουν να θίξουν τις ρίζες του προβλήματος. Αυτού του είδους η κριτική εναντίον των νεοφιλελεύθερων ελίτ συμβαδίζει με την ξενοφοβία και με έναν νέο εθνικισμό.    

Ούλοφ Πάλμε με το γιό του, Μπρούνο Κράϊσκυ, Βίλλυ Μπράντ (1971) 

Η κλασική Σοσιαλδημοκρατία των μεταπολεμικών χρόνων

έθεσε αξεπέραστα μέτρα αξιολόγησης της πολιτικής και των πολιτικών

Μήπως, εκτός των άλλων και γι΄ αυτόν το λόγο, οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν ανάγκη να προχωρήσουν σε μια νέα συζήτηση περί δικαιοσύνης;

Απολύτως. Εμείς οι σοσιαλδημοκράτες πρέπει να πάρουμε και πάλι στα χέρια μας τον κριτικό λόγο για την ανισότητα, πρέπει να τον αποσπάσουμε από την άκρα Δεξιά.
  
Εξακολουθεί να υπάρχει η δυνατότητα, κόμματα όπως των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, να ξαναγίνουν και πάλι [μεγάλα παραδοσιακά πολυσυσυλλεκτικά] λαϊκά κόμματα;

Πιθανώς δεν θα δούμε ποτέ ξανά μεγάλα λαϊκά κόμματα, ούτε δεξιά ούτε αριστερά. Συνακόλουθα, αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια μεγάλη οικογένεια αριστερών κομμάτων, συγγενικών με την ευρεία έννοια, αποτελούμενη από Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινους και Κοινωνικο-Φιλελεύθερους, η οποία να μπορεί να σχηματίσει έναν συνασπισμό εναντίον των νεοφιλελεύθερων και των ξενοφοβικών. Το SPD βρίσκεται σε καλύτερη θέση σε σύγκριση με πολλά από τα αδελφά κόμματά του της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας, επειδή έχει μια μεγάλη εμπειρία με τέτοιες συμμαχίες. Ωστόσο, η θέση του επίσης πιο δύσκολη, επειδή έχει το πρόβλημα με το κόμμα της Linke, που ήδη αναφέραμε.

Ο Colin Crouch (1944) δίδαξε Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνιολογία στο London School of Economics και ήταν καθηγητής Διακυβέρνησης και Δημόσιας Διοίκησης στο Warwick Business School. Σήμερα είναι πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών και διδάσκει Κοινωνιολογία στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο. Έγινε παγκοσμίως γνωστός με την έννοια και την ανάλυση της «μετα-δημοκρατίας».

Στον ιστότοπο Μετά την Κρίση:
 
Κόλιν Κράουτς: Η ιδέα του έθνους γίνεται καταχρηστικά πολιτικό εργαλείο. Με αφορμή την Brexit (συνέντευξη στην (συνέντευξη στην (συνέντευξη στην FR)
  
Δύο κείμενα των Θανάση Γιαλκέτση και Γιώργου Σιακαντάρη για το βιβλίο του Κόλιν Κράουτς «Ο περίεργος μη θάνατος του νεοφιλελευθερισμού»

   
Ο Michael Hesse, με έδρα την Κολωνία, γράφει στην για πολιτικά θέματα στην Frankfurter Rundschau.
 
Η πρόσφατη αρθρογραφία του στην Frankfurter Rundschau

   

    
       
    

  

Στον ιστότοπο Μετά την Κρίση:
 
Rainer Forst, Bernd Ulrich: Καθήκοντα της Αριστεράς, Σοσιαλδημοκρατικής ή άλλης: Δικαιοσύνη και αλληλεγγύη

 
  
    

Bernd Hüttner/Christiane Leidinger/Gottfried Oy: Die Mosaik-Linke und ihre Medien (Το Ψηφιδωτό της Αριστεράς και τα Μέσα Ενημέρωσής του) - από το Μehring1 - blog κοινωνικής ανάλυσης του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ