Οπισθοχώρηση και οχύρωση στο εθνικό κράτος; Ή «ανοιχτά σύνορα για όλους», χωρίς τόπο οικείο για κανέναν; Δύο εξίσου αδιέξοδες πολιτικές

του Άλμπρεχτ φον Λούκε
 

Μετάφραση του δεύτερου μέρους από το άρθρο για την πολιτική κατάσταση στη Γερμανία, υπό την κυριαρχία του μεταναστευτικού ζητήματος στη δημόσια συζήτηση και στις πολιτικές αντιπαραθέσεις:  © Blätter für deutsche und internationale Politik (τεύχος  8/2018) - Albrecht von Lucke: Ohne Rücksicht auf Verluste: Das Endspiel der CSU
  

1. [Η οικτρή κατάσταση στην γερμανική Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU/CSU)]

Ο στόχος των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU), να καταστρέψουν την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) με το να την μιμηθούν, θεωρείται ήδη ότι απέτυχε οικτρά. Το μόνο που μπορεί να ελπίζει κανείς, είναι να συνετισθούν οι Χριστιανοκοινωνιστές, τώρα που η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση ως όλον (CDU + CSU) μόλις και μετά βίας απέφυγε τη διάσπαση. Ωστόσο, αυτό δεν φαίνεται πιθανό. Μέχρι νεωτέρας, αυτό που απομένει από την ένωση των δύο κομμάτων CDU και CSU είναι μια συνύπαρξη μόνον εξ ανάγκης και περιορισμένου σκοπού, προκειμένου να αποτραπούν μεγαλύτερες ζημίες, δηλαδή η πτώση τους. Σήμερα, η Ένωση δεν υπάρχει πια επειδή υπάρχουν κοινές πεποιθήσεις ή έστω κοινές λογικές, αλλά απλά και μόνον επειδή τα δύο κόμματα αντιλαμβάνονται τι σημαίνουν τα ποσοστά που τους δίνουν οι δημοσκοπήσεις. Όμως η σύγκρουση σιγοβράζει και διατηρείται σκόπιμα· η ρήξη των δύο κομμάτων παραμένει ένα ενδεχόμενο ανά πάσα στιγμή. Πολλές ενδείξεις υπάρχουν ότι η εκεχειρία θα κρατήσει μόνον μέχρι τις βουλευτικές εκλογές στην Ομόσπονδη Χώρα της Βαυαρίας· ειδικά για τον [πρόεδρο των Χριστιανοκοινωνιστών και Ομοσπονδιακό Υπουργό Εσωτερικών] Χορστ Ζέεχόφερ (Horst Seehofer), ο οποίος άλλωστε δεν έχει και πολλά να χάσει, τότε θα έλθει η ώρα της τελικής αναμέτρησης με την καγκελάριο Μέρκελ. 
Σε περίπτωση που οι Βαυαροί Χριστιανοκοινωνιστές χάσουν με διαφορά την απόλυτη πλειοψηφία στη Βαυαρική Βουλή (και μετά τα πρόσφατα γεγονότα, όλα δείχνουν ότι αυτό θα συμβεί), είναι βέβαιο ότι θα αναζωπυρωθεί η συζήτηση για τις ευθύνες της αποτυχίας. Εάν αυτό συμβεί, στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση δεν θα μείνει λίθος επί λίθου. 

Δημοσκόπηση σε ομοσπονδιακό επίπεδο 25.8.2018

2. Η οικτρή κατάσταση στην γερμανική Αριστερά
Είναι λοιπόν εντελώς ανοιχτό ζήτημα τί χρόνος ζωής απομένει στον σημερινό κυβερνητικό συνασπισμό της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης με τους Σοσιαλδημοκράτες (CDU-CSU-SPD). Συνεπώς, όλες οι άλλες δυνάμεις είναι αναγκασμένες να προετοιμάζονται από τώρα για το ενδεχόμενο ενός τέλους αυτής της κυβέρνησης πολύ σύντομα. Ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα είναι η κατάσταση της Αριστεράς στη Γερμανία. Όμως η κατάσταση στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) και στο Κόμμα της Αριστεράς (Die Linke) είναι εδώ και καιρό καταστροφική, διότι και τα δύο αυτά κόμματα όπως και της Κεντροδεξιάς, είναι εσωτερικά διχασμένα σε υπερασπιστές και σε αντιπάλους της πολιτικής της ανοιχτής στη μετανάστευση. 

Δημοσκόπηση για την Βαυαρία, 13.8.2018

Με δεδομένο αυτόν τον διχασμό, με τα οικτρά ποσοστά στις δημοσκοπήσεις και με ακόμη ανεπεξέργαστη την ιστορική αποτυχία στις ομοσπονδιακές εκλογές του έτους 2017, το Κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών φαίνεται να έχει παραλύσει - από τον φόβο των ενδεχόμενων νέων εκλογών και επίσης, από φόβο μήπως τυχόν τα κεντροδεξιά κόμματα του μετατρέψουν σε αποδιοπομπαίο τράγο της διαμάχης για τους πρόσφυγες. Και πράγματι, όταν τα κόμματα CDU και CSU είχαν εμπλακεί στον αυτιστικό σκυλοκαυγά μεταξύ τους, διεξήγαγαν επαναληπτικές διαπραγματεύσεις για το πολιτικό πρόγραμμα της κυβέρνησης συνασπισμού πίσω από την πλάτη των τρίτων συνεταίρων, των Σοσιαλδημοκρατών, οι οποίες προχωρούσαν και σε άλλα θέματα, πολύ πέρα ​​από τις διαφιλονικούμενες αρμοδιότητες του υπουργού Εσωτερικών Ζέεχόφερ. Και παρόλο που σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η καγκελάριος ήθελε πάντα να αποτρέψει μια συμφωνία εις βάρος τρίτων, η τελική συμφωνία μεταξύ CDU και  CSU ήταν ακριβώς αυτό: Συμφωνία εις βάρος των Σοσιαλδημοκρατών. Μόνον με μεγάλη τύχη - και εξαιτίας της εξασθένησης του Βαυαρικού CSU  - οι Σοσιαλδημοκράτες κατάφεραν να αποτρέψουν το χειρότερο σενάριο για την αξιοπιστία τους, δηλαδή την δημιουργία κέντρων συγκέντρωσης προσφύγων τράνζιτ στα σύνορα, τα οποία ανέκαθεν απέρριπταν κατηγορηματικά. Παρόλα αυτά, η κατάσταση στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα εξακολουθεί να είναι καταστροφική. Χωρίς  στρατηγικό κέντρο και χωρίς πραγματικό υποψήφιο καγκελάριο, οι ενδεχόμενες πρόωρες γενικές εκλογές θα ερχόταν στην χειρότερη ώρα για το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα.

Το ίδιο ισχύει για το Κόμμα της Αριστεράς (Die Linke). Ανελέητα διχασμένο σε δύο στρατόπεδα, αφενός της Wagenknecht [προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, μαζί με τον Dietmar Bartsch] και αφετέρου της Katja Kipping [προέδρου του κόμματος, μαζί με τον Bernd Riexinger], προς το παρόν δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως πραγματικά ενιαίο κόμμα. Αντί να συνειδητοποιήσουν την πραγματικότητα, και οι δύο ομάδες πολεμούν σκληρά μεταξύ τους για την εσωκομματική εξουσία. 

Λόγου χάρη, η Ζάρα Βάγκενκνεχτ (Sahra Wagenknecht) αποκαλεί την «ανοιχτή στον έξω κόσμο νοοτροπία, τον αντιρατσισμό και την προστασία των μειονοτήτων» απλές «ετικέττες και φύλλα συκής για να αισθανόμαστε καλά», «για να αποκρύπτουμε την βάρβαρη αναδιανομή από κάτω προς τα πάνω και για να προμηθεύουμε μια καθαρή συνείδηση στους επωφελούμενους από αυτή την αναδιανομή». Αυτό δεν έχει τίποτε κοινό με τον - κατά την ίδια - ανοικτό  χαρακτήρα του συλλογικού κινήματος, που επιχειρεί η Βάγκενκνεχτ να οικοδομήσει. Με τέτοια επιχειρήματα, οι φιλελεύθεροι αριστεροί κατατάσσονται στους νεροκουβαλητές του νεοφιλελευθερισμού. Όταν μιλάς με κατανόηση και συμπάθεια για «κατάσταση αυτοάμυνας» των ψηφοφόρων της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD), όπως μιλούν ο Ντιντιέ Εριμπόν (Didier Eribon) και η Βάγκενκνεχτ - χωρίς όμως να μιλούν και για τις ρατσιστικές προκαταλήψεις τους -, τότε θα πρέπει να μιλήσεις και για κατάσταση αυτοάμυνας όλων εκείνων που εξαιτίας της απελπιστικής τους θέσης, μπαίνουν σε βάρκες και πλοιάρια, διακινδυνεύοντας τον δικό τους θάνατο και των παιδιών τους, για μια ζωή στην Ευρώπη. 

Chemnitz, Σαξονία, αντιμεταναστευτικές διαδηλώσεις, Αύγουστος 2018

Όμως εξίσου καταστροφικό είναι το να καταδικάζεις ως ρατσιστές όλους εκείνους που επικρίνουν τον ουτοπικό στόχο των «ανοιχτών συνόρων για όλους», όπως κάνουν μερικοί από το στρατόπεδο που αντιτίθεται στην Βάγκενκνεχτ. Αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα είναι ένας αριστερός διεθνισμός που θα λαμβάνει υπόψη και τις ευαισθησίες της πλειοψηφικής μερίδας των κοινωνιών στα εθνικά κράτη της Ευρώπης. Αλλά τότε θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι αυτό το πρόβλημα του αιώνα, της προσφυγιάς εκατομμυρίων ανθρώπων, δεν μπορεί να λυθεί με μια απεριόριστη αποδοχή τους στην Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση, μια πολιτική που αρνείται βασικές ανάγκες των ανθρώπων - εδώ ή στον πλανητικό Νότο - και συγκεκριμένα την ανάγκη να έχει ο καθένας έναν «δικό του, οικείο τόπο» [Heimat, 1] - είναι εξαρχής καταδικασμένη να αποτυγχάνει σ' αυτό που επιδιώκει: Τέτοια πολιτική είναι αδύνατο να κερδίσει την αποδοχή της πλειοψηφίας των ανθρώπων. Στην πραγματικότητα, το αίτημα που τίθεται είναι πολύ πιο ριζοσπαστικό και αφορά την προστασία του «οικείου τόπου» (Heimat) όλων εκείνων που απειλούνται να τον χάσουν είτε εξαιτίας πολέμου, είτε εξαιτίας φτώχειας. Για αληθινή προστασία του «οικείου τόπου» όλων, χρειάζεται λοιπόν και μια ριζική αμφισβήτηση του καπιταλιστικού προτύπου εκμετάλλευσης όπως υπάρχει σήμερα [2]. 

Αντίθετα, ο περιορισμός σε με πολιτική κλειστών συνόρων δεν μπορεί να είναι αριστερή εναλλακτική λύση. Εξάλλου, μια τέτοια πολιτική η Δεξιά μπορεί να την κάνει πράξη καλύτερα· δηλαδή πιο βάρβαρα. Όχι· η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος είναι μία - αν όχι η μοναδική - λυδία λίθος που δοκιμάζει το ανθρωπιστικό περιεχόμενο ολόκληρης της κοινωνίας μας. 

«Η χριστιανική εντολή της αγάπης προς τον πλησίον απαιτεί δικές μας υλικές και πνευματικές θυσίες, για να βοηθήσουμε στην επιβίωση εκατομμυρίων ανθρώπων. Η προσπάθεια να γίνει πράξη σε όλο τον κόσμο το θεμελιώδες δικαίωμα στη ζωή, πρέπει να γίνει ηθική επιταγή της γερμανικής πολιτικής. Πρέπει εμείς να ζήσουμε διαφορετικά, για να επιβιώσουν άλλοι», 

έγραφε ήδη το 1983 ένας Χριστιανοδημοκράτης πολιτικός. Το όνομά του; Χέλμουτ Κολ [Helmut Kohl, ο τότε καγκελάριος]. Ο μέντοράς του; Χάινερ Γκάισλερ [Heiner Geissler, ο τότε Γενικός Γραμματέας του κόμματος]. [3]  
Δεν υπάρχει πιο σαφές παράδειγμα από αυτό, για να καταλάβουμε πόσο έχει ωθηθεί προς τα δεξιά ο γερμανικός συντηρητισμός τα τελευταία χρόνια, υπό την πίεση της Εναλλακτικής (AfD). 

Επομένως, ο καθοριστικός παράγοντας είναι ένας: Πρέπει τελικά να αντιμετωπιστούν στα πραγματικά προβλήματα της χώρας, σε πείσμα και ενάντια στην παράλογη κυριαρχία των θεμάτων που επιβάλλει στο πολιτικό προσκήνιο η AfD. Και πιο συγκεκριμένα, ο εμπορικός πόλεμος που κήρυξε ο Ντόναλντ Τραμπ κάνει σαφές ένα πράγμα: Χωρίς αλληλέγγυα Ευρωπαϊκή Ένωση και χωρίς στενότερη συνεργασία, αυτή η ήπειρος δεν θα μπορέσει να ανταπεξέλθει στην επερχόμενη αναμέτρηση. Και από αυτή την άποψη, η οπισθοχώρηση και οχύρωση πίσω από σύνορα των εθνικών κρατών και πίσω από τείχη δεν αποτελεί λύση. Είναι μόνον μια απόπειρα πολιτικού στρουθοκαμηλισμού· αυτοί που την υιοθετούν, αντί να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα, κρύβουν το κεφάλι τους μέσα στην άμμο.

[1] Όμως αυτό ακριβώς [ότι δεν υπάρχει ανάγκη να έχει ο καθένας έναν «δικό του, οικείο τόπο»], υποστηρίζει η ενυπόγραφη έκκληση „Solidarität statt Heimat“ («Αλληλεγγύη αντί για “δικό μας τόπο„»), βλ. στον ιστοχώρο:  https://solidaritaet-statt-heimat.kritnet.org.
 
[2] Βλ. το άρθρο του Ingar Solty „Solidarität und Heimat“ («Αλληλεγγύη και “δικός μας τόπος„») στο ίδιο τεύχος με το άρθρο του von Lucke (Blätter 8/2018) [ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο - σε γερμανική γλώσσα pdf στον ιστοχώρο Academia - ελληνική μετάφραση στον ιστοχώρο Μετά την Κρίση: Ίνγκαρ Ζόλτυ: Οικείος τόπος, αλληλεγγύη, καπιταλισμός]
 
[3] Helmut Kohl, Perspektiven christlich-demokratischer Politik, στο: „Sonde“, 4/1982-1/1983, σ. 7-15, εδώ: σ. 14.

Η μετάφραση είναι απόσπασμα από το άρθρο του Albrecht von Lucke: «Ohne Rücksicht auf Verluste - Das Endspiel der CSU» («Μάχη χωρίς μέριμνα για τις απώλειες - Ο “τελικός” του CSU», στο περιοδικό Blätter 8/2018, σελ. 5-8)

Ο Albrecht von Lucke (1967), με σπουδές νομικής και πολιτικής επιστήμης στα πανεπιστήμια του Βύρτσμπουργκ και του Βερολίνου, από το 1999 εργάζεται ως δημοσιογράφος, (μεταξύ των άλλων εργάστηκε για την εβδομαδιαία εφημερίδα Freitag, για την ημερήσια tageszeitung και για το επίσημο έντυπο του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Vorwärts καθώς επίσης και ως πολιτικός συντάκτης στην τηλεόραση και στη ραδιοφωνία, π.χ. στα κανάλια ARD, Bayern 2, WDR 5 Politikum, NDR Kultur και SWR2 Forum).

Από το 2003 είναι αρχισυντάκτης του περιοδικού Blätter für deutsche und Internationale Politik. Κάτοχος του Βραβείου Lessing για την Κριτική, έτους 2014. Βιβλία του:
Die Erfindung der Generation aus den Trümmern des Politischen – die „68er-Generation“: zur Genealogie eines Kampfbegriffs; 1998 (διπλωματική εργασία)
68 oder neues Biedermeier: Der Kampf um die Deutungsmacht. Wagenbach, Βερολίνο 2008
Die gefährdete Republik: Von Bonn nach Berlin. 1949 – 1989 – 2009. Wagenbach, Βερολίνο 2009

Die schwarze Republik und das Versagen der deutschen Linken. Droemer, Μόναχο 2015

 

Στον ιστοχώρο Μετά την Κρίση, άρθρα του Albrecht von Lucke:

 

Η φιλελεύθερη Σοσιαλδημοκρατία και η «πολιτισμική» Αριστερά της γενιάς του '68 απέτυχαν - Η εκλογή Τραμπ ορόσημο αλλαγής εποχής
 

B' Μέρος: Η ΕΕ γεωπολιτικό μαλακό υπογάστριο, η δυνατότητα της δημοκρατικής πόλωσης
  

Μάρτιν Σουλτς εναντίον Άνγκελα Μέρκελ. Μια εύνοια της τύχης για το ευρωπαϊκό ζήτημα; 

 

Γερμανία, μια δημοκρατία σε εποχή έντονης ζύμωσης 

   

 

Αρθρογραφία του Albrecht von Lucke στο περιοδικό Blätter für deutsche und Internationale Politik

Albrecht von Lucke στον εκδοτικό οίκο Klaus Wagenbach

Susanne Scharnowski: «Ο δικός μας τόπος» και το κοσμοπολίτικο «Οπουδήποτε». Η αίσθηση της απώλειας και αποξένωσης

Γερμανία (Β): Πολιτικός αναβρασμός, ζύμωση. «Μεγάλος Συνασπισμός» CDU-CSU-SPD ως πολιτικό απολίθωμα
 

Robert Pausch: SPD, πτώση Μάρτιν Σουλτς. Προγραμματικό κενό, εκλογική συρρίκνωση, εσωκομματικές διαμάχες 

Ingar Solty: Οικείος τόπος, αλληλεγγύη, καπιταλισμός

«Θεσσαλονίκη, ο σκοτεινός Βαρδάρης Από το περίκλειστο παρελθόν στην ανοιχτή πόλη»

  
Ημερίδα του «Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς» - 07/09/2018 - Δημαρχείο Θεσσαλονίκης