Ποιά διέξοδος στα αδιέξοδα της ΕΕ; Ελιγμοί ή φυγή προς τα εμπρός προς μια Ευρωπαϊκή Δημοκρατία; Βιβλία της Ούλρικε Γκερό και του Ιβάν Κράστεφ

του Στέφαν Κούνατ

©ostjournal - Stefan Kunath: Ivan Krastev & Ulrike Guérot, Denken über die Krise Europas 12/2017

 

Δύο βιβλία για την Ευρώπη: O Ιβάν Κράστεφ εκφωνεί τον επικήδειο μιας αποτυχημένης Ευρωπαϊκής Ένωσης και ανιχνεύει δρόμους και τρόπους αυτοσχεδιαστικούς για να σώσουμε ό,τι μπορεί να σωθεί ακόμη. Η Ulrike Guérot καλεί τους Ευρωπαίους πολίτες να αναπτύξουν ένα ελκυστικό νέο όραμα για την Ευρώπη, με ισότητα πολιτικών δικαιωμάτων, φορολογική ισότητα και ισότιμη πρόσβαση στα κοινωνικά δικαιώματα για όλους τους πολίτες της ΕΕ. Προτείνει στις φιλοευρωπαϊκές - φεντεραλιστικές πολιτικές δυνάμεις να κινηθούν πρόσω ολοταχώς, προς μια Ευρωπαϊκή Δημοκρατία.

   

Η κρίση της νομισματικής ένωσης και η κρίση των προσφύγων, η Brexit, η άνοδος του δεξιού λαϊκισμού και τα σχίσματα που χωρίζουν την ΕΕ σε Βορρά και Νότο, σε Δύση και σε Ανατολή, προκαλούν σε στοχασμό για την Ευρώπη περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Η ΕΕ πήρε απλά μιαν ανάσα πέρισυ, με την ήττα του Μαρίν Λε Πεν στις γαλλικές προεδρικές εκλογές, όμως δεν έχει ακόμη περάσει τη θεμελιώδη δοκιμασία που θα δείξει άν μπορεί ή όχι να επιλύσει τα υπαρξιακά της προβλήματα. Ο Ιβάν Κράστεφ και η Ούλρικε Γκερό (Ulrike Guérot), μιλούν ανοιχτά και με τα νέα βιβλία τους επιχειρούν να αναλύσουν και να ερμηνεύσουν την κρίση και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο Ιβάν Κράστεφ διαπιστώνει το τέλος της Ευρώπης που ξέρουμε και προτείνει λύσεις εκ των ενόντων ή και «αυτοσχεδιαστικές» για την αντιμετώπιση του λαϊκισμού
Ο Ιβάν Κράστεφ είναι διανοούμενος από τη Βουλγαρία και άρα έχει έναν ιδιαίτερο τρόπο προσπέλασης στα φαινόμενα των κρίσεων που ταλαιπωρούν την ΕΕ· ο ίδιος, όταν ήταν στο τελευταίο έτος των σπουδών του στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου της Σόφιας, βίωσε την κατάρρευση του παλιού πολιτικού συστήματος της χώρας του. «Παρατηρώντας την τωρινή πολιτική αναταραχή στην Ευρώπη, έχουμε την αίσθηση πώς όλα αυτά τα ξέρουμε, τα έχουμε ήδη γνωρίσει», εξηγεί ο Κράστεφ. Έτσι, το δοκίμιό του (η έκδοσή του στα γερμανικά έχει τον τίτλο Europadämmerung - «Το Λυκόφως της Ευρώπης») θα ήθελε να γίνεται κατανοητό ως «όνειρο ενός μυαλού που βρίσκεται υπό το κράτος deja-vu εμπειριών». 

Γι' αυτό τον λόγο, είναι προφανές ότι εκτός από την εισαγωγή, στην οποία ο Κράστεφ περιγράφει πώς άλλαξαν οι συντεταγμένες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τα κεφάλαια τα σχετικά με το πώς αντιλαμβάνονται την κρίση στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης είναι από τα πιο σημαντικά του βιβλίου. Ο Κράστεφ υποστηρίζει ότι με την προσφυγική κρίση ξεκίνησε μια νέα πραγματικότητα στην διαδικασία αποσύνθεσης της ΕΕ· τώρα, η διάλυση της Ένωσης δεν φαίνεται πια ως κάτι αδιανόητο, αλλά ως κάτι αναπόφευκτο. Με την προσφυγική κρίση, η δημοκρατική πολιτική μετατρέπεται σε εργαλείο αποκλεισμού των Άλλων. Στις πολιτικές των απιελούμενων πλειοψηφιών, ο δημοκρατικός τρόπος σκέψης εκφυλίζεται σε καθαρά δημογραφικό τρόπο σκέψης.

Αλλά τί ακριβώς έφερε στο φως η προσφυγική κρίση; Ο Κράστεφ βλέπει να εξελίσσεται ένα είδος αντεπανάστασης ενάντια στα επαναστατικά επιτεύγματα μιας Ευρώπης των ανοιχτών συνόρων, η οποία γεννήθηκε το 1989, αλλά και ενάντια στις υποσχέσεις ενός παγκοσμιοποιημένου κόσμου. Αυτή η αντεπανάσταση στρέφεται όχι μόνον εναντίον των προσφύγων, αλλά και εναντίον των «αξιοκρατικών»-«προσοντοκρατικών» (meritocratic) ελίτ της Ευρώπης, οι οποίες ζουν στις απόμακρες Βρυξέλλες και έχουν χάσει την επαφή τους με την κοινωνία. Στην Ανατολική Ευρώπη - επίσης ολοένα και περισσότερο και στη Δυτική -, αντί να ονειρεύονται την Ουτοπία, ονειρεύονται την Αυτοχθονία (Nativia) στην οποία δεν θα υπάρχουν πια αλλοδαποί, ούτε ανοιχτά σύνορα. «Το όνειρο μιας ελεύθερης και ενωμένης Ευρώπης μάλλον έχει τελειώσει», λέει ο Κράστεφ. Μια ετυμηγορία που εξηγεί τον τίτλο του βιβλίου, βέβαια.Ο τίτλος της αγγλικής έκδοσης του βιβλίου είναι «After Europe» («Μετά την Ευρώπη»). Μ' αυτόν τον τίτλο αποσαφηνίζεται ακόμη σαφέστερα ποιά θεμελιώδης αλλαγή συμβαίνει τώρα στην Ευρώπη. Σε τελευταία ανάλυση, χάνεται η εμπιστοσύνη ότι η Ευρώπη είναι μια υπόσχεση για το μέλλον και μια λύση για καλύτερη ζωή. 

Αυτό μπορούμε να το κατανοήσουμε με τον πιο έντονο τρόπο άν το δούμε από την οπτική γωνία των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Εκεί, η ΕΕ από πρότυπο που ήταν έχει μετατραπεί σε φόβητρο, καθώς από τη μία πλευρά, ως κοσμοπολιτικό καθεστώς που είναι, προπαγανδίζει τα ανοικτά σύνορα· όμως από την άλλη πλευρά, εγκαταλείπει αβοήθητους στις θνήσκουσες κοινότητές τους εκείνους που βγήκαν χαμένοι από τον μετα-σοσιαλιστικό μετασχηματισμό τούτων των χωρών, την ώρα που τα πιο λαμπρά μυαλά αυτών των νέων κρατών-μελών της ΕΕ εγκαταλείπουν τους τόπους τους και κατευθύνονται κοπαδιαστά προς τη Δύση, επισημαίνει ο Κράστεφ. Στις περιοχές αυτές, το ζήτημα των προσφύγων τρέφει την υπαρξιακή αγωνία ολόκληρων χωρών, τον φόβο να εξαφανιστούν ως έθνη και να αποχωρήσουν από το προσκήνιο της ιστορίας, παρόλο που αυτά τα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης κέρδισαν για πρώτη φορά την πλήρη ανεξαρτησία τους μόνον μετά το έτος 1989.

Αν το δούμε υπό αυτή την οπτική γωνία, γίνεται κατανοητό και φαίνεται εύλογο το γεγονός ότι οι «υποανάπτυκτοι» ψηφοφόροι προτιμούν να εμπιστεύονται πολιτικούς που δηλώνουν «πίστη στον τόπο τους», που δεν μιλούν καμία ξένη γλώσσα και αποφύγουν τις απόμακρες Βρυξέλλες. Το να είσαι ταυτόχρονα κοσμοπολίτης και «καλός Πολωνός» ή «καλός Τσέχος», στους ψηφοφόρους αυτούς φαίνεται κάτι αδιανόητο. Σε τελευταία ανάλυση, «αυτό που χωρίζει την Ανατολική Ευρώπη από την Δυτική είναι η βαθιά ριζωμένη δυσπιστία προς τον κοσμοπολίτικο τρόπο σκέψης». 

Τελικά, μόνον αυτοσχεδιαστικές λύσεις εκ των ενόντων και ευελιξία μπορούν ακόμη να σώσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά το να κατανικηθεί ο λαϊκισμός είναι στόχος καταδικασμένος σε αποτυχία. Αντίθετα, ο Κράστεφ συστήνει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τον λαϊκισμό παρακάμπτοντάς τον. Άν η ΕΕ αποδείξει την ικανότητα της να επιβιώσει, αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί στο μέλλον σημαντική πηγή νομιμοποίησης της. Ο Κράστεφ παραπέμπει στο ποίημα του Ράινερ Μαρία Ρίλκε (Rainer Maria Rilke) [“Requiem für Wolf Graf von Kalckreuth„ - «Ρέκβιεμ για τον Κόμητα Βολφ φον Κάλκρόιτ»]:

«Ποιος μιλάει για νίκες; Το να αντέχεις είναι το παν!»
“Wer spricht von Siegen? überstehen ist alles„!

Η απουσία ψευδαισθήσεων στην ανάλυση του Ιβάν Κράστεφ προκαλεί έντονη εντύπωση και ανησυχία. Μολονότι εξακολουθεί να υπάρχει Ευρωπαϊκή Ένωση, το δοκίμιο αυτό αναδίδει νοσταλγία για μια χαμένη Ευρώπη. Η πιο καθοριστική εμπειρία στην μέχρι τώρα ζωή του Κράστεφ ήταν η κατάρρευση του σοσιαλιστικού κόσμου· αυτό του προσφέρει τη δυνατότητα, όχι μόνον να ερμηνεύει την κρίση της ΕΕ αρχής γενομένης από το έτος της αλλαγής ιστορικής εποχής 1989, αλλά και να προβλέπει, θεωρώντας πιθανό να επαληθευτεί το σενάριο της κατάρρευσής της. Όποιος θέλει λοιπόν «να γυρίσει το παιχνίδι» για να βοηθήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση στη δύσκολη σημερινή κατάσταση, δεν μπορεί να αγνοήσει το δοκίμιο του Κράστεφ.

Το βιβλίο της Guérot στα Γερμανικά και στα Σουηδικά

Η Ulrike Guérot διαπιστώνει ότι έχουμε «πόλεμο» στην ΕΕ, έναν «εμφύλιο πόλεμο» χωρίς όπλα, διανεμητικό-οικονομικό και πολιτισμικό ταυτόχρονα. Ίσα δικαιώματα ψήφου και ίσα κοινωνικά δικαιώματα των ευρωπαίων πολιτών σε μια Ευρωπαϊκή Δημοκρατία, είναι η μόνη εφικτή ενωμένη Ευρώπη.

Η Ούλρικε Γκερό δεν συμφωνεί καθόλου με την αντιμετώπιση εκ των ενόντων και την ευέλικτη πορεία διαμέσου της κρίσης που περνά η Ευρώπη· και σε καμμιά περίπτωση δεν υποστηρίζει παραίτηση από τον αγώνα. Ωστόσο, στα τελευταία χρόνια, στα χρόνια της κρίσης, στερεώθηκε στο μυαλό της η βεβαιότητα ότι η ΕΕ όπως την ξέρουμε σήμερα δεν έχει πια μέλλον· εκτός των άλλων, το συνειδητοποίησε και μέσω της δικής της εργασίας στο μικρό σύμπαν των Βρυξελλών. Σ' αυτό φαίνεται να συμφωνεί με τον Κράστεφ. Όμως, αντίθετα με τη δική του πρόταση για μακροχρόνια αντιμετώπιση εκ των ενόντων, η Γκερό προτείνει στο μαχητικό βιβλίο της «Der neue Bürgerkrieg» («Ο νέος εμφύλιος πόλεμος») την λύση της φυγής προς τα εμπρός. Περιγράφει το όραμα μιας ευρωπαϊκής δημοκρατίας ως τον τρόπο για να κοπεί ο αέρας που φουσκώνει τα πανιά των λαϊκιστών.

Κατ΄ αυτήν, ο πυρήνας της κρίσης της ΕΕ συνίσταται στο γεγονός ότι η υπάρχουσα δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτει τους πολίτες των διαφορετικών κρατών-μελών της Ένωσης σε ανταγωνισμό μεταξύ τους από κοινωνική και οικονομική άποψη. Αυτό προκαλεί τις κοινωνικές αποτυχίες και αναταραχές, από τις περικοπές του κοινωνικού κράτους μέχρι τα ρεύματα της εσωτερικής μετανάστευσης που προκαλούν συσσώρευση πληθυσμών στα μεγάλα αστικά κέντρα και ερήμωση των αγροτικών περιοχών.

Όλο το βιβλίο το διαπερνά σαν κόκκινη κλωστή ένα βασικό επιχείρημα της Γκερό: Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ευρώπη δεν συνίσταται σε μια εκ νέου στροφή πίσω στο εθνικό κράτος, αλλά οι εθνικιστές στα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν διασπάσει τις κοινωνίες αυτών των κρατών σε δύο αντίπαλα πολιτικά στρατόπεδα: Από τη μία πλευρά είναι το στρατόπεδο των ευρωπαίων «ταυτοτιστών» (Identitäre), οι οποίοι υποστηρίζουν μια περίκλειστη Ευρώπη και θέλουν να διατηρήσουν την κυριαρχία του εθνικού τους κράτους έναντι των διεθνικών θεσμών. Από την άλλη πλευρά είναι το στρατόπεδο της κοσμοπολιτικής κοινωνίας των πολιτών, η οποία, ωστόσο, δεν έχει ακόμη ενωθεί σε διεθνικό επίπεδο στον αγώνα κατά των «ταυτοτιστών». Αυτά τα δύο πολιτικά στρατόπεδα διεξάγουν ένα είδος εμφυλίου πολέμου, επειδή η ΕΕ δεν διαθέτει ενιαία δημόσια σφαίρα στην οποία μπορούν να διαδοθούν, να ακουστούν και να αλληλεπιδράσουν οι απόψεις και οι αντηχήσεις τους και έτσι η σύγκρουση να μετατραπεί σε δημιουργικές διαδικασίες διαμόρφωσης βούλησης και χάραξης πολιτικής με δημοκρατικό τρόπο.

«Ο ευρωπαϊκός εμφύλιος πόλεμος, την κήρυξη του οποίου παρακολουθούμε τώρα, είναι de facto ένας διακρατικός αγώνας, αγώνας διανεμητικός-οικονομικός και πολιτισμικός ταυτόχρονα. Και οι δύο είναι πια αδύνατο να επιλυθούν σε εθνικό επίπεδο, όμως και η ΕΕ δεν διαθέτει τα εργαλεία για την επίλυσή τους. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο η ΕΕ καταστρέφεται εξαιτίας τους - και έτσι σπρώχνει στην άβυσσο και τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες των επιμέρους κρατών-μελών».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βιώνει σήμερα έναν ευρωπαϊκό Προ-Μάρτιο [Vormärz - η προεπαναστατική φάση μεταξύ δημοκρατικής επανάστασης και αντιδραστικής οπισθοδρόμησης που βίωσε η διηρημένη σε φεουδαρχικές ενότητες και ανύπαρκτη ακόμη ως κράτος Γερμανία μετά την πτώση του Ναπολέοντα, στα πλαίσια της κατά Hobsbawm «Εποχής των Επαναστάσεων»· κορυφώθηκε με την αποτυχημένη αστική δημοκρατική επανάσταση του Μαρτίου του 1848, σημαντικό γεγονός της οποίας ήταν η Εθνοσυνέλευση στην εκκλησία του Αγίου Παύλου της Φρανκφούρτης]. Σε τούτη την προ-επαναστατική φάση, η Γκερό συνιστά στην κοινωνία των πολιτών που σκέφτεται κοσμοπολιτικά να υπερβεί την κληρονομιά του εθνικού κράτους και να εξευρωπαΐσει τα ιδανικά της Γαλλικής Επανάστασης. Στο επίκεντρο των συλλογισμών της τοποθετεί το καθολικό δικαίωμα της ψήφου, το οποίο ανέκαθεν ήταν μια έκφραση κοινωνικού εκσυγχρονισμού. Το ζήτημα που τίθεται τώρα, είναι το εξής: Μέσω ενός καθολικού, ισότιμου και άμεσου δικαιώματος ψήφου για όλους τους πολίτες της ΕΕ, γυναίκες και άνδρες, να παύσουν αυτοί να βλέπουν την ευρωπαϊκή πολιτική υπό το πρίσμα των επιμέρους εθνικών κρατών και βάλουν τα θεμέλια για μια ευρωπαϊκή πολιτική ενότητα - την Ευρωπαϊκή Δημοκρατία. Η ισότητα του δικαιώματος της ψήφου πρέπει να ενταχθεί στην ευρύτερη ισότητα δικαιωμάτων του πολίτη, που θα περιλαμβάνει φορολογική ισότητα και ισότιμη πρόσβαση στα κοινωνικά δικαιώματα.

Το βιβλίο της Guérot στα Ολλανδικά και στα Κροατικά

Είναι βάσιμο ότι σ' αυτήν την Ευρωπαϊκή Δημοκρατία θα απειληθούμε από απώλεια του «οικείου μας τόπου» (Heimat) και της ταυτότητάς μας, όπως φοβούνται οι «αυτοχθονιστές» (nativists); Η Γκερό θέτει το αντίστροφο ερώτημα: Είναι στην πραγματικότητα το εθνικό κράτος (nation) ο «οικείος μας τόπος» (Heimat); Ή μήπως είναι μάλλον η περιοχή, η υπο-κρατική περιφέρεια (region), εκεί όπου οι πολίτες της Ευρώπης αισθάνονται σαν στο σπίτι τους; Η Γκερό φαίνεται να είναι σίγουρη για τα επιχειρήματά της: Το εθνικό κράτος είναι μια κατασκευασμένη, πλασματική οντότητα [μια «φαντασιακή κοινότητα» - Benedict Anderson], και η περιφέρεια μπορεί να δώσει μιαν άλλη έννοια «οικείου τόπου» που δεν θα κουβαλάει πια νερό στον μύλο των «αυτοχθονιστών». Αντιλαμβάνεται την Ευρωπαϊκή Δημοκρατία ως ομοσπονδία πολλών περιφερειακών μονάδων χωρίς την ενδιάμεση βαθμίδα των εθνικών κρατών. Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί κριτικά το εξής: Και η ταύτιση με την περιοχή ή περιφέρεια δεν θέτει υπό αμφισβήτηση τον μηχανισμό της περιχαράκωσης, αλλά απλά υποκαθιστά το εθνικό κράτος με την περιοχή· αλλά και τότε μπορεί να υπάρξει μια ιδιαίτερη περιφερειακή ταυτότητα με έντονη τάση περιχαράκωσης, η οποία θα κάνει πολιτική για λογαριασμό της και θα χρησιμοποιεί ίδιους μηχανισμούς όπως ο εθνικισμός.
Όμως, όπως φαίνεται στο δοκίμιο της, η Ulrike Guérot δεν αμφιβάλλει καθόλου ότι η κρίση έχει τη δύναμη να ορίζει αυτή την πολιτική πραγματικότητα. Η Γκερό βιώνει αυτό που υποστηρίζει και το όραμά της είναι μεταδοτικό - ιδίως άν το αντιπαραθέσει κανείς με την καταθλιπτική πραγματικότητα της κρίσης. Τι μένει στο μυαλό μας μετά την ανάγνωση του δοκιμίου της; Ούτως ή άλλως η κρίση είναι μπροστά μας και τη βιώνουμε, το ζήτημα είναι τί στάση κρατάμε απέναντί ​​της. Η Γκερό δεν θέλει να παραδοθεί στην αδυναμία που παραλύει το μυαλό του ανθρώπου· θέλει να συνεχίσει να σκέφτεται λογικά. Γι' αυτό μας καλεί να διαμορφώσουμε εμείς την πολιτική πραγματικότητα.
Το καλύτερο είναι να διαβαστούν ταυτόχρονα τα δύο αυτά βιβλία· το δυνατό σημείο και των δύο δοκίμιων είναι κοινό, είναι η αδυσώπητη αποκάλυψη του βάθους και του πλάτους της ευρωπαϊκής κρίσης. Έτσι ανοίγει ο διάλογος για το μέλλον της Ευρώπης, ο οποίος είναι τώρα σε εντελώς απολιθωμένη κατάσταση, τουλάχιστον στη γερμανική δημόσια σφαίρα. Αλλά ο Κράστεφ και η Γκερό δεν αμφιβάλλουν καθόλου ότι αυτή η Ευρώπη που γνωρίσαμε ανήκει πια στην ιστορία. Και οι δύο ορίζουν στα βιβλία τους τις συντεταγμένες για την εφικτή μελλοντική Ευρώπη. Η ανάλυση του Κράστεφ είναι πιο συστηματική και μπορεί να αρέσει στους ρεαλιστές. Αλλά γι' αυτό ακριβώς είναι ενδιαφέρον να την διαβάσουμε σκεπτόμενοι ταυτόχρονα τι λέει η Γκερό.
Με τις αυτοσχεδιαστικές λύσεις εκ των ενόντων που προτείνει ο Κράστεφ θα μπορέσουμε τελικά να καταφέρουμε κάτι καλό, μόνον αν υπάρχει μπροστά μας μια αχτίδα φωτός που να δείχνει τον δρόμο· δηλαδή να δείχνει προς ποια κατεύθυνση πρέπει να βαδίσουμε αυτοσχεδιάζοντας όπως-όπως, πορευόμενοι με ελιγμούς διαμέσου της κρίσης.

________________________________________________________

Ivan Krastev (2017) Europadämmerung, Βερολίνο, Suhrkamp
  
Ulrike Guérot (2017) Der neue Bürgerkrieg Das offene Europa und seine Feinde, Βερολίνο, Ullstein

___________________________________________________________________________________________________________________

O Stefan Kunath γεννήθηκε to 1989 στην Φρανκφούρτη επί του Oder (στην πρώην Ανατολική Γερμανία, σύνορα με την Πολωνία). Μαζί με τη Martina Poljak είναι αρχισυντάκτης του περιοδικού Ost Journal. Σπούδασε Πολιτική Επιστήμη και Ευρωπαϊκές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Potsdam και στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Viadrina της Φρανκφούρτης επί του Oder. Μεταπτυχικές σπουδες και υποτροφίες στα Πανεπιστήμια του Τελ Αβίβ, της Μελβούρνης και της Πράγας. Από το 2009 έως το 2017 εργάστηκε ως επιστημονικός συνεργάτης του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου. Από το 2017 εργάζεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και εκπονεί την διδακτορική του εργασία στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Viadrina της Φρανκφούρτης επί του Oder με θέμα την πολιτική για την Ευρώπη και γαι την μετανάστευση του γερμανικού Κόμματος της Αριστεράς Γερμανίας (Die Linke).

Άρθρα του (Ost Journal): 
  
Heimat als Politikum – Ostdeutschland, AfD & die Linkspartei
  
Stimmen der post-sozialistischen Transformation hörbar machen

Το νέο περιοδικό Ost Journal έχει ως στόχο να εκφράσει την γενιά μετα-σοσιαλιστικού μετασχηματισμού στις χώρες τις πρώην Ανατολικής Ευρώπης, που ήρθε στον κόσμο μετά την πτώση των παλιών καθεστώτων το 1989. Είναι υπερκομματικό, έχει χαρακτήρα διασυνοριακό και φιλοδοξεί να συνεισφέρει νέες ιδέες για μια συνολική Ευρώπη, απαλλαγμένη από φοβίες και στερεότυπα, μακριά από τις αντιπλουραλιστικές και αντιδημοκρατικές ιδέες που εξαπλώνονται εν μέσω των κρίσεων που ταλαιπωρούν την Ευρώπη την τελευταία δεκαετία.

 

Στον ιστοχώρο Μετά την Κρίση:

Αρθρογραφία της Ulrike Guérot

Αρθρογραφία του Ιβάν Κράστεφ

Οι δύο συγγραφείς ομιλούν στην ημερίδα «Επανεκκίνηση της Ευρώπης», του Bruno Kreisky Forum - Βιέννη, Μάιος 2016