1. Από τον Τραμπ και τον Ερντογάν έως τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Τζέρεμι Κόρμπιν: «Αντισυστημική» ψήφος; Όλα παραλλαγές λαϊκισμού;
Στην Ελλάδα και παντού στη Δύση, όλο και περισσότεροι παρατηρητές διαπιστώνουν ότι η (νεο)φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων των τελευταίων δεκαετιών γεννά ένα βαθύ, αντίρροπο κοινωνικό κύμα. Η διαπίστωση είναι σωστή, τα δεδομένα και οι αριθμοί την επαληθεύουν και την αιτιολογούν. Όμως, πολλοί από τους παρατηρητές βλέπουν υπό πολύ στενή οπτική γωνία· δηλαδή βλέπουν μόνον αυτά που θέλουν να δουν και αυτά που τους συμφέρει να δουν. Διότι εκτός από τα ποικίλα μεσαία κοινωνικά στρώματα (για την τεκμηριωμένη εισοδηματική στασιμότητα ή και συμπίεση μερικών από αυτά γίνεται λόγος παντού και διαρκώς), στις κοινωνίες υπάρχουν και άνθρωποι σε ακόμη πιο αδύναμα στρώματα ή κοινωνικές τάξεις. Για τους τελευταίους γίνεται λόγος πολύ πιο σπάνια.* Και ως απάντηση, αυτοί οι άνθρωποι όλο και πιο σπάνια συμμετέχουν στις διαδικασίες της δημοκρατίας. Λόγου χάρη στις εκλογές. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν σαφώς ποιοί εξακολουθούν να συμμμετέχουν και ποιοί αποσύρονται από τα δρώμενα της δημοκρατικής αντιπροσώπευσης.
Η συμπερίληψη όλων, με εξαίρεση το 1 % ή το 10 % της οικονομικής ελίτ, σε έναν άμορφο, ισοπεδωμένο «λαό», σαν σούπα μέσα στο καζάνι - από «αριστερά» με ορισμένα μετα-μαρξιστικά μοντέλα πολιτικής σκέψης όπως των Ερνέστο Λακλάου και Σαντάλ Μουφ, από δεξιά με εθνικολαϊκές και ταυτοτικές ιδέες βασισμένες σε εκείνες τις μεσοπολεμικές αντιλήψεις για την κοινωνική συνοχή που επικρατούσαν πριν συγκροτηθεί το δημοκρατικό κράτος πρόνοιας - δίνει μια παραμορφωμένη εικόνα της πραγματικότητας.
Όμως αυτή η ισοπεδωμένη εικόνα της κοινωνίας, μοιραία συνεπάγεται ισοπέδωση ανόμοιων κοινωνικών αντιδράσεων, πολιτικών προτάσεων που αποκλίνουν και δυνάμεων που συγκρούονται, και τσουβάλιασμά τους σε σύνολα επιφανειακά συνεκτικά αλλά ουσιαστικά ανυπόστατα: Στην «αντισυστημική» ψήφο, ή και σε μια νέα «αντισυστημική» κατηγορία αριστεροδεξιών κομμάτων· φυσικά, προπαντός δεξιών, πολύ δεξιών. Όλα τα αντίρροπα που εμφανίστηκαν μετά το 2008 παντού στη Δύση, σε τελευταία ανάλυση τσουβαλιάζονται ως «λαϊκισμοί» και «λαϊκιστές».
Η συμπερίληψη όλων, με εξαίρεση το 1 % ή το 10 % της οικονομικής ελίτ, σε έναν άμορφο, ισοπεδωμένο «λαό», σαν σούπα μέσα στο καζάνι - από «αριστερά» με ορισμένα μετα-μαρξιστικά μοντέλα πολιτικής σκέψης όπως των Ερνέστο Λακλάου και Σαντάλ Μουφ, από δεξιά με εθνικολαϊκές και ταυτοτικές ιδέες βασισμένες σε εκείνες τις μεσοπολεμικές αντιλήψεις για την κοινωνική συνοχή που επικρατούσαν πριν συγκροτηθεί το δημοκρατικό κράτος πρόνοιας - δίνει μια παραμορφωμένη εικόνα της πραγματικότητας.
Όμως αυτή η ισοπεδωμένη εικόνα της κοινωνίας, μοιραία συνεπάγεται ισοπέδωση ανόμοιων κοινωνικών αντιδράσεων, πολιτικών προτάσεων που αποκλίνουν και δυνάμεων που συγκρούονται, και τσουβάλιασμά τους σε σύνολα επιφανειακά συνεκτικά αλλά ουσιαστικά ανυπόστατα: Στην «αντισυστημική» ψήφο, ή και σε μια νέα «αντισυστημική» κατηγορία αριστεροδεξιών κομμάτων· φυσικά, προπαντός δεξιών, πολύ δεξιών. Όλα τα αντίρροπα που εμφανίστηκαν μετά το 2008 παντού στη Δύση, σε τελευταία ανάλυση τσουβαλιάζονται ως «λαϊκισμοί» και «λαϊκιστές».
 |
| Χαρακτηριστική «αντισυστημική» αντίδραση της αμερικανικής κοινωνίας |
 |
| Οι επιζώντες που θρηνούν για τα θύματα στα σχολεία των ΗΠΑ «παίζουν θέατρο», σύμφωνα με τους υποστηρικτές της γενικευμένης οπλοφορίας και τα λόμπυ-χρηματοδότες του Τραμπ |
