Εμμανουήλ Κριαράς: Ένας πολίτης και δάσκαλος του 20ού αιώνα και η μετριοκρατία του 21ου

Ο Κριαράς, ως δάσκαλος ενσάρκωνε ολόκληρη την ιστορία της Ελληνικής εκπαίδευσης στον 20ό αιώνα και ως πολίτης βίωσε την ιστορία της νεότερης Ελλάδας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο μέχρι σήμερα, συμμετέχοντας ενεργά. Ως παιδαγωγός με την ευρύτερη έννοια και ως διανοούμενος (επίσης με την ευρύτερη σημασία της λέξης, που περιλαμβάνει πανεπιστημιακούς δασκάλους και «ελεύθερους σκοπευτές»), ανήκει στην τάξη μεγέθους του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, του Δημήτρη Γληνού, του Αλέξανδρου Δελμούζου ή του Ευάγγελου Παπανούτσου. Ίσως πρέπει όμως εδώ, διευρύνοντας το πλαίσιο, να προσθέσουμε και λίγους νεότερους, όπως τους Κορνήλιο Καστοριάδη, Κώστα Παπαϊωάννου, Άρη Κωνσταντινίδη, Νίκο Πουλαντζά και τον Παναγιώτη Κονδύλη. 

«Στη ζωή μου έκανα πάντα αυτό που θεωρούσα καθήκον μου»: αυτός ήταν ο συνοπτικός απολογισμός των 108 χρόνων πλήρους ζωής του Εμμανουήλ Κριαρά, με το έργο του των 20.000 σελίδων. Έτσι, με μια τέτοια λογοδοσία, θα μπορούσε ίσως να εκπροσωπεί εκείνο το σύνολο ανθρώπων αυτής την τάξης μεγέθους, που κάποτε προσπάθησαν να χαράξουν δρόμους για την παιδεία και τη γλώσσα, για δημιουργία πολιτών, γυναικών και ανδρών, στη νεότερη Ελλάδα*. 

Ο Κριαράς με τη σύζυγό του, την καθηγήτρια Αικατερίνη Στριφτού, στα Μετέωρα (1983)

“The boom, not the slump, is the right time for austerity at the Treasury” (John Maynard Keynes, 1937)

«Η οικονομική άνοδος, όχι η πτώση, είναι η κατάλληλη στιγμή για δημοσιονομική λιτότητα»: Φράση που δείχνει τον συνδυασμό ευφυίας και ηθικής, τον τόσο σπάνιο στον πολιτικό και ακαδημαϊκό λόγο σήμερα. Απόσταγμα σοφίας. Το μεγάλο πρόβλημα σήμερα, έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι νεοφιλελεύθεροι και κρατιστές, μετά το 1975, πέταξαν στα σκουπίδια αυτή τη σοφία. 

  

Στο πέρασμα του χρόνου, η οικονομία στο κεφαλαιοκρατικό (και όχι μόνον) σύστημα κινείται με ανοδικές και πτωτικές διακυμάνσεις. Έχει παρατηρηθεί ότι τα μακροχρόνια «κύματα» ή οικονομικοί «κύκλοι» έχουν περίοδο περίπου 40 χρόνων. Σημαντικοί οικονομολόγοι του 20ού αιώνα, κυρίως ο Σουμπέτερ και ο Κοντράτιεφ, και ο ίδιος ο Κέϋνς με τους διαδόχους του (π.χ. η Τζόαν Ρόμπινσον και η «Σχολή του Κέημπριτζ») ερμήνευσαν αυτές τις διακυμάνσεις και τις συσχέτισαν αφενός με την εμφάνιση τεχνο-οικονομικών νεοτερισμών με μεγάλες κοινωνικές επιπτώσεις (ο ατμός, η μηχανή εσωτερικής καύσης, ο εξηλεκτρισμός, η οργάνωση και αυτοματοποίηση της βιομηχανικής παραγωγής με το φορντικό σύστημα, η πληροφορική, η περιβαλλοντική-ενεργειακή τεχνολογία), αφετέρου με την αναπότρεπτη παρακμή των προηγούμενων, κατεστημένων παραγωγικών δομών.  

Η κρίση της Ευρωζώνης έγινε χρόνια νόσος

του Βόλφγκανγκ Μύνχάου

 

© Der Spiegel - Die Spur des Geldes:  

Wolfgang Münchau: Die Eurokrise ist zur chronischen Krankheit geworden (18.08.2014)

 

Τελείωσε η κρίση στη ζώνη του ευρώ; Από πουθενά δεν προκύπτει. Εδώ και χρόνια η καγκελάριος Μέρκελ χτίζει ερασιτεχνικά μια ψευδαίσθηση. Όμως το θεμέλιο είναι επισφαλές. Αυτό δείχνει και η πρόσφατη ύφεση στη Γερμανία.

   

Το βλέπουμε σε κάθε νέα ανακοίνωση των στατιστικολόγων. Σιγά-σιγά αποκαλύπτεται πόσο κοστίζει αυτός ο βηματισμός χωρίς κατεύθυνση. Η οικονομική ανάπτυξη περνά πάλι σε αρνητικό έδαφος. Η ανάκαμψη έχει τελειώσει πριν αρχίσει πραγματικά.

Ο πολυσυζητημένος πραγματισμός της Άνγκελα Μέρκελ στην αντιμετώπιση της κρίσης αποδεικνύεται οφθαλμαπάτη: αυτό που πάντα ήταν. Όταν ένας σπιτονοικοκύρης καταπολεμά την υγρασία που μπαίνει στο σπίτι με ένα νέο βάψιμο των τοίχων, αυτός δεν προλαβαίνει να χαρεί για πολύ. Το ίδιο ισχύει και για μάς: Η ζώνη του ευρώ είναι άρρωστη. Δεν πρέπει να μιλάμε για κρίση. Η κρίση προκαλεί στροφή, αλλαγή. Η δική μας αρρώστια είναι χρόνια. 

Η Άνγκελα Μέρκελ στις Άλπεις (2013)

Η απόλυτη απουσία της ελληνικής «ελίτ»

του Γιώργου Παπανικολάου

 

απο τη στήλη new deal  του Euro2day.gr (4.8.2014)
  

Ελάχιστα έχει συζητηθεί στην Ελλάδα ένα φαινόμενο που καυτηριάζεται έντονα στο εξωτερικό. Η απουσία της ελληνικής ελίτ από την προσπάθεια συνολικής ανάταξης της χώρας, κι ακόμη περισσότερο, ο αρνητικός ρόλος που συχνά παίζει στις εξελίξεις.

Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στην πολιτική ηγεσία. Τουναντίον, αφορά τόσο την επιχειρηματική τάξη, όσο και την αποκαλούμενη «πνευματική» ή «πολιτιστική» ηγεσία της χώρας, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και εκπρόσωποι των διαφόρων «Θεσμών».

Όσκαρ Νεγκτ: Το έλλειμμα κοινωνικού κράτους απειλεί τη δημοκρατία

Συνέντευξη του Oskar Negt στον δημοσιογράφο Νίκο Χειλά - © εφημερίδα "Το Βήμα", 19.8.2014

Αναδημοσίευση στην "Πολιτική Επιθεώρηση"

  
Η Αργεντινή χρεοκόπησε, η Ελλάδα παραμένει στη ζώνη κινδύνου, η ευρωζώνη το ίδιο. Πόσο άρρωστο είναι ένα οικονομικό σύστημα το οποίο παράγει καταστροφές που θυμίζουν πόλεμο;
Οι εσωτερικοί μηχανισμοί του καπιταλισμού είναι όντως αρρωστημένοι, με την έννοια ότι χαρακτηρίζονται από μόνιμη δυσλειτουργία. Ιστορικά ο ορθολογισμός της αγοράς, ήτοι η ανταλλαγή αξιών, δεν μπόρεσε ποτέ να εγγυηθεί την κοινωνική συνοχή. Για τους κλασικούς οικονομολόγους, όπως ο Ανταμ Σμιθ  και ο Ρικάρντο, μέχρι τον Κέινς, η αγορά είναι μόνο μέρος του κοινωνικού συνόλου, όχι το παν. Η ολική επικράτηση του ορθολογισμού της αγοράς προκαλεί τη διάλυση της κοινωνίας. Αυτό είναι που βλέπουμε σήμερα στην Αργεντινή και αλλού. 

Ο Όσκαρ Νεγκτ με τον συγγραφέα Γκύντερ Γκρας

Το παράδοξο της δημοκρατίας και η κρίση στην Ευρώπη

του Ιβάν Κράστεφ 

   

©The American Interest, Europe’s Democracy Paradox 1.2.2012 
συντομευμένη αναδημοσίευση  στον ιστότοπο National Endowment for Democracy - Democracy Digest

   

Η Ελλάδα θα βουλιάξει πρώτα τις γαλλικές τράπεζες. Αλλά και οι γερμανικές τράπεζες δεν θα γλυτώσουν και μαζί τους θα είναι τελειωμένη υπόθεση και η Ιταλία. Με λίγη «τύχη», η Ιταλία θα παρασύρει στην άβυσσο την Ισπανία. Η Πορτογαλία θα ακολουθήσει την Ισπανία και η Ιρλανδία την Πορτογαλία...  Στη συνέχεια, οι τράπεζες της ηπειρωτικής Ευρώπης θα κλειδώσουν τις πόρτες τους και οι ταμειακές μηχανές θα μείνουν από καύσιμο. Κατσαρόλες για μακαρόνια θα ηχούν στους δρόμους της Ρώμης...

Άν η Ελλάδα χρεοκοπήσει και καταρρεύσει χωρίς προειδοποίηση τον Απρίλιο του 2012, μια Ευρωπαϊκή Επιτροπή Σωτηρίας θα συνεδριάσει στο Λουξεμβούργο και θα αναστείλει όλες τις Συνθήκες...

Έτσι φανταζόταν ο περίφημος βρετανός ιστορικός Νόρμαν Ντέιβις  (Norman Davies) [σημ. ΜτΚ: το φθινόπωρο του 2011], ότι τα μελλοντικά εγχειρίδια ιστορίας θα περιγράψουν την παρακμή και την πτώση της Ευρώπης που ξεδιπλωνόταν μπροστά στα μάτια μας.1 Μάλλον ο Ντέιβις έκανε λάθος στις λεπτομέρειες: Ούτε Ευρωπαϊκή Επιτροπή Σωτηρίας συγκροτήθηκε ή θα συγκροτηθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ούτε τίποτε άλλο, τόσο δραματικό, είναι πιθανό να συμβεί. Ωστόσο υποψιάζομαι ότι είναι σωστό, που επιμένει ότι ακόμη ένας «κόσμος του χθες» έχει ήδη εξαφανιστεί, πριν καν καταλάβουμε ότι σβήνει.

Διαδηλώσεις στη Σόφια, Βουλγαρία, 2013