του Βόλφγκανγκ Μύνχάου
© Der Spiegel - Die Spur des Geldes:
Wolfgang Münchau: Die Eurokrise ist zur chronischen Krankheit geworden (18.08.2014)
Τελείωσε η κρίση στη ζώνη του ευρώ; Από πουθενά δεν προκύπτει. Εδώ και χρόνια η καγκελάριος Μέρκελ χτίζει ερασιτεχνικά μια ψευδαίσθηση. Όμως το θεμέλιο είναι επισφαλές. Αυτό δείχνει και η πρόσφατη ύφεση στη Γερμανία.
Το βλέπουμε σε κάθε νέα ανακοίνωση των στατιστικολόγων. Σιγά-σιγά αποκαλύπτεται πόσο κοστίζει αυτός ο βηματισμός χωρίς κατεύθυνση. Η οικονομική ανάπτυξη περνά πάλι σε αρνητικό έδαφος. Η ανάκαμψη έχει τελειώσει πριν αρχίσει πραγματικά.
Ο πολυσυζητημένος πραγματισμός της Άνγκελα Μέρκελ στην αντιμετώπιση της κρίσης αποδεικνύεται οφθαλμαπάτη: αυτό που πάντα ήταν. Όταν ένας σπιτονοικοκύρης καταπολεμά την υγρασία που μπαίνει στο σπίτι με ένα νέο βάψιμο των τοίχων, αυτός δεν προλαβαίνει να χαρεί για πολύ. Το ίδιο ισχύει και για μάς: Η ζώνη του ευρώ είναι άρρωστη. Δεν πρέπει να μιλάμε για κρίση. Η κρίση προκαλεί στροφή, αλλαγή. Η δική μας αρρώστια είναι χρόνια.
 |
| Η Άνγκελα Μέρκελ στις Άλπεις (2013) |
Εδώ στη Γερμανία, αυτή η ύπουλη ασθένεια ήταν λιγότερο αισθητή. Αλλά και εδώ, το οικονομικό προιόν έπεσε ξαφνικά το δεύτερο τρίμηνο του 2014. Συρρικνωνόμαστε στον ίδιο ρυθμό με την Ιταλία, πιο πολύ απ' όσο συρρικνώνεται η Γαλλία. Η επεκτατική τάση του Πούτιν στην Ανατολική Ευρώπη και οι κυρώσεις εναντίον του έχουν αναστατώσει την οικονομία. Στα επόμενα χρόνια θα έχουμε το δημογραφικό σοκ της πολύ χαμηλής γεννητικότητας στη Γερμανία. Τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων δεκαετούς διαρκειας έχουν πλέον πέσει κάτω από το 1 %. Η αγορά βλέπει τις μελλοντικές τιμές του πληθωρισμού μόνιμα παγιδευμένες στο υπόγειο. Σύντομα θα έχουμε καταστάσεις όμοιες με της Ιαπωνίας.
Οι χαμένες οικονομικές δεκαετίες της Ιαπωνίας είναι από τα πιο σημαντικά γεγονότα στην οικονομία της εποχής μας. Όμως η Ιαπωνία είχε και τύχη μέσα στην ατυχία της: Η ιαπωνική κυβέρνηση κατάφερε να μετριάσει το σόκ από την απομόχλευση του ιδιωτικού τομέα, χρεώνοντας το κράτος. Σήμερα, το επίπεδο του ιαπωνικού δημόσιου χρέος ανέρχεται σε ύψος που θα ήταν αδιανόητο για μας - πάνω από το διπλάσιο του ετήσιου οικονομικού προιόντος. Φανταστείτε να είχαν θεσπίσει και στην Ιαπωνία το φρένο χρέους της Γερμανίας ή τους δημοσιονομικούς κανόνες της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Η χώρα θα κατέρρεε από οικονομική συρρίκνωση.
Ακριβώς αυτό μας απειλεί τώρα. Κατάρρευση ακολουθούμενη από άλλες. Η κατάρρευση είναι η ίδια η μόνιμη κατάσταση αδυναμίας: μηδενική ανάπτυξη, υψηλά πραγματικά επιτόκια, υπερτιμημένη συναλλαγματική ισοτιμία επί δεκαετίες.
 |
| Η Άνγκελα Μέρκελ στη σάρα (Άλπεις, 2013). Θα γίνει κατολίσθηση; |
Καταπολεμούν την έλλειψη ζήτησης με πολιτική που ενισχύει την προσφορά.
Είναι αδύνατο να βρούμε πόσο καιρό μπορεί να διαρκέσει αυτή η κατάσταση κατάρρευσης. Ποιός μπορεί να προβλέψει, για πόσο καιρό θα έχει η Ισπανία το επίμονο ποσοστό ανεργίας 25 %; Ο Βέλγος οικονομολόγος Paul de Grauwe έχει περιγράψει εύστοχα τι παραφροσύνη κρύβεται στην σημερινή ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική, λέγοντας ότι καταπολεμούμε ένα πρόβλημα ανεπαρκούς ζήτησης με πολιτική που ενισχύει την προσφορά.
Μ' αυτή τη στάση πορευόμαστε παραπατώντας μέσα στην κρίση με αυτοσχεδιασμούς. Θέλουμε να διατηρήσουμε την νομισματική ένωση επειδή φοβόμαστε τις πολιτικές συνέπειες της κατάρρευσης. Αλλά δεν είμαστε διατεθειμένοι να αναλάβουμε συλλογικά το ρίσκο. Η Μέρκελ μπορεί να ζήσει θαυμάσια με αυτή την εσωτερική αντίφαση. Η οικονομία όχι. Ο Χέλμουτ Κόλ μαζί με τον πρόεδρο της Γαλλίας είχαν ήδη προτείνει ένα δεκαετές σχέδιο για τη δημοσιονομική ένωση. Με την Μέρκελ υπάρχει μόνον ο ψευδοπραγματισμός των μικρών βημάτων, χωρίς στρατηγική κατεύθυνση. Όπως ένας πεζός, ο οποίος περπατά χωρίς να ξέρει που πάει και χωρίς αίσθηση προσανατολισμού, έτσι και εμείς στην Ευρώπη, μετά από πολλή περιπλάνηση επιστρέφουμε ξανά στο σημείο εκκίνησης.
Από οικονομική άποψη, αυτή η Οδύσσεια μας μέσα στη σύγχυση είναι μια προεπιλεγμένη πτώχευση. Στην Ισπανία ο ιδιωτικός τομέας θα υποφέρει επί δεκαετίες λόγω των χρεών του. Τα επίπεδα του χρέους του Ιταλικού κράτους αυξάνονται με ξέφρενο ρυθμό. Η Ελλάδα είναι το ίδιο χρεοκοπημένη όσο ήταν και πριν από έξι χρόνια (2008). Όλοι καταλαβαίνουμε ότι μια τέτοια πολιτική δεν μπορεί να έχει καλό αποτέλεσμα, όμως προτιμούμε να απωθούμε το πρόβλημα.
Οι εσωτερικές αντιφάσεις της νομισματικής ένωσης που θέλει να είναι μόνον αυτό αλλά όχι κάτι περισσότερο, τώρα μας παρασύρουν. Αντί να αντιμετωπισθεί η κρίση χρέους με μια διάσκεψη για το χρέος, μετατοπίζεται το πρόβλημα με τη δημιουργία περίπλοκων δικτύων ασφαλείας, που απλώς μετακινούν το χρέος από τη μια γωνία του συστήματος στην άλλη [π.χ. απο τραπεζικό χρέος το μετατρέπουν σε δημοσιονομικό]. Αυτό εκ πρώτης όψεως φαίνεται καλό, αλλά δεν αλλάζει τίποτε στην υπερχρέωση της Ελλάδας και την Πορτογαλίας.
Οι υποστηρικτές των μικρών βημάτων αισθάνονται δικαιωμένοι
Το περιβόητο πρόγραμμα του Μάριο Ντράγκι για αγορά κρατικών ομολόγων, είναι και αυτό ένας από τους ψευδογίγαντες της πολιτικής μας για την κρίση. Το πρόγραμμα λειτούργησε, υπό την έννοια ότι μείωσε τα υψηλά περιθώρια κέρδους των κρατικών ομολόγων στην περιφέρεια. Αλλά επίσης, τερμάτισε κάθε ουσιαστική πολιτική για την κρίση. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) παραμελεί την παραδοσιακή νομισματική πολιτική της, παρακολουθώντας άπραγη την πτώση του πληθωρισμού σε αρνητικά επίπεδα. Η δημοσιονομική ένωση της ΕΕ τέθηκε σε καταστολή από την Άνγκελα Μέρκελ και τους συνεργάτες της στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και μετά τοποθετήθηκε ήσυχα-ήσυχα στο ράφι. Η τραπεζική ένωση αποδυναμώθηκε σε όλα τα ουσιώδη σημεία της. Με τις προβλέψεις περί ανάκαμψης, ήρθε η ελπίδα ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε την κρίση αργά-αργά. Οι υποστηρικτές της πολιτικής των μικρών βημάτων αισθάνθηκαν επιβεβαιωμένοι.
Στα σαθρά θεμέλια της απατηλής ελπίδας για ανάκαμψη στηρίζεται η τρέχουσα φήμη της Μέρκελ. Μοιάζουμε με τον σπιτονοικοκύρη που τον επόμενο χειμώνα βλέπει με φρίκη να επανεμφανίζονται οι υγρές κηλίδες κάτω από το νέο χρώμα που έβαψε. Νόμιζε ότι εξοικονόμησε κάποια χρήματα. Τώρα πρέπει να πληρώσει ακόμη περισσότερα, ακριβώς γιατί ανέβαλε τη λύση του προβλήματος.
Για όλους μας, εκτός από την ίδια την Μέρκελ, η πολιτική της καθυστέρησης είναι πολύ δαπανηρή.
O Wolfgang Münchau είναι οικονομικός συντάκτης (Financial Times Spiegel)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου