Ινγκρίντ Λεβαβασέρ, η «καλή νεράιδα» των Κίτρινων Γιλέκων

της Νάντια Πάντελ

© Süddeutsche Zeitung - Nadia Pantel: Warum eine Krankenpegerin zur Ikone der Gelbwesten wurde,
26.4.2019

Η Ινγκρίντ Λεβαβασέρ, μια Γαλλίδα νοσηλεύτρια 33 ετών, μονογονεϊκή μητέρα 2 παιδιών, έγινε το πρόσωπο-σύμβολο για το κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων», μολονότι τις ιδέες της δεν τις συμμερίζονται όλοι οι συμμετέχοντες. Αλλά οι ιδέες της έχουν δύναμη. Παραδείγματα: «Πολλοί, αν και εργάζονται, μένουν σ' όλη τους τη ζωή φτωχοί». «Εκτός από το κατώτατο όριο, πρέπει να τεθεί και ανώτατο όριο στους μισθούς». «Δημοψηφίσματα; Ναί, αλλά μόνον σε τοπικό επίπεδο».

Δεν ήταν πολιτικοποιημένη, τις απόψεις της δεν τις στηρίζει σε δεξιές, αριστερές ή άλλες πολιτικές θεωρίες και ιδεολογίες ή ιδεολογήματα. Θέλει όμως να αγωνίζεται για τις απόψεις της. Δεν μαθαίνει την πολιτική στα βιβλία, ούτε στον κόσμο των κομμάτων. Ο «δικός της κόσμος» είναι οι «μικροί», οι αδύναμοι πολίτες της καθημερινότητάς της. Όμως πιστεύει πάρα πολύ στη δύναμη του λογικού επιχειρήματος.

Αβίαστα έρχεται παράλληλα στο νου και μια άλλη γυναίκα, εκείνη που κινητοποιεί τα παιδιά της Ευρώπης για την κλιματική αλλαγή, νεαρότερη, στην πραγματικότητα παιδί ακόμη, η Γκρέτα Τούνμπεργκ. Είναι διαφορετική από την Ινγκρίντ: Στην έξοχη ρητορική της, εφηβικής επιθετικότητας αλλά με μια παράξενη λάμψη που ξαναθυμίζει εποχές ακμής της τέχνης του λόγου και του επιχειρηματολογείν, μπορεί και πλέκει τον τρόμο που αισθάνεται η ίδια για το αύριο με τα λεπτολόγα επιχειρήματα των επιστημόνων του κλίματος (πριν μιλήσει συμβουλεύεται τους καλύτερους). Και μπορεί να διανθίζει επιδέξια τα δικά της λόγια με ιδέες που δανείζεται από τον Βάλτερ Μπένγιαμιν ή τον Στίβεν Χόκινγκ. Όμως η Γκρέτα πιστεύει στη δύναμη του λογικού επιχειρήματος όσο και η Ινγκρίντ. Και οι δύο βλέπουν ως στίβο του αγώνα τους την Ευρώπη ως όλον. Και το κυριότερο: Τα περιεχόμενα, οι στόχοι των αγώνων τους, οικολογική καταστροφή και διογκούμενη κοινωνική ανισότητα, συγκλίνουν. Είναι «μέρη του ίδιου λόγου» γιατί έχουν ίδιες αιτίες. Η πιο νεαρή από τις δύο λέει: «Το μέλλον μας πουλήθηκε για να κερδίζει απίστευτα μεγάλα χρηματικά ποσά ένας μικρός αριθμός ανθρώπων. Κάθε φορά που λέγατε “το μόνο μας όριο είναι ο ουρανός”, κάθε φορά που λέγατε “ζεις μονάχα μια φορά”, κλέβατε το μέλλον μας» (Ομιλία στη Βουλή των Κοινοτήτων, Λονδίνο, 23.4.2019). 

Και απαντά η λιγότερο νεαρή: «Πιο λογικό είναι να επενδύουν σε σχολεία, αντί να επενδύουν σε νέους κυκλοφοριακούς κόμβους». «Η λογική θεωρεί ως βασικό δικαίωμα και των πιο φτωχών ανθρώπων το να έχουν τα οικονομικά μέσα ώστε να μπορούν να πηγαίνουν πότε-πότε κι αυτοί για φαγητό έξω από το σπίτι».  
Όταν επιβάλλουν «περιβαλλοντικό φόρο» μόνον στα καύσιμα που καταναλώνουν οι απλοί πολίτες, οι χερσαίες μεταφορές και οι βιομηχανίες, αλλά απαλλάσσουν τα καύσιμα των αεροπορικών και θαλάσσιων μεταφορών (οι εκπομπές άνθρακος των οποίων δεν λαμβάνονται υπόψη στη συμφωνία για το κλίμα - πράγμα που επισήμαναν η Γκρέτα Τούνμπεργκ στην ίδια ομιλία και οι αστροναύτες στη διακήρυξή τους για τι κλίμα), είναι ολοφάνερο και στα μικρά παιδιά τί είναι λογικό και τί παράλογο.

Για να μπορέσει να ξεφύγει η Ευρώπη και ο κόσμος από το διπλό αδιέξοδο - που όλα τα μετρημένα δεδομένα καταδεικνύουν -, τις τεράστιες ανισότητες και την απειλή της κλιματικής καταστροφής, είναι αναγκαία μια πολύ δύσκολη, βαρύτατη προϋπόθεση: Στον ερχόμενο κοινωνικό και πολιτικό αγώνα, να ενδυναμωθεί, να εμψυχώσει καρδιές και πνεύματα, να κερδίσει την κοινωνική και πολιτισμική ηγεμονία, αυτό που εύστοχα προβάλλει η Σουηδή μαθήτρια, δανεισμένο από τον Χόκινγκ: Μια νοοτροπία αναστοχασμού, με στροφή σε ιδέες πολύ μακράς πνοής, πρωτοποριακές, με διαθεσιμότητα για προσπάθεια σχεδόν ηράκλεια· «cathedral thinking».

Στη σημερινή σύγχυση και αδιαφάνεια της ηπείρου μας, τίποτε άλλο δεν θα μπορούσε να εκφράσει αυτό το αναγκαίο μεγάλο άλμα τόσο καλά, όσο το να συγκλίνουν οι σκέψεις και οι πράξεις που σύμβολά τους είναι κατεξοχήν αυτές οι δύο γυναίκες, η νέα και η πάρα πολύ νέα (βλ. την τελική εκλογική υποστήριξη της Λεβαβασέρ στους Γάλλους Πράσινους). Το εάν και το πώς, είναι τα μεγάλα διακυβεύματα του αύριο. Και του σήμερα, γιατί «δεν έχουμε πολύ χρόνο» στη διάθεσή μας.

Γ. Ρ.
  

Στο κέντρο του Pont de l' Arche, 110 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Παρισιού, τα μισά από τα καταστήματα έχουν κλειστές, άδειες βιτρίνες· περιμένουν νέους ενοικιαστές. Αυτή είναι η μοίρα μιας τυπικής γαλλικής κωμόπολης: Τεράστια σουπερμάρκετ έχουν προσγειωθεί σαν UFOs δίπλα στην είσοδο της κωμόπολης από τον αυτοκινητόδρομο. Τα κρεοπωλεία και τα οπωροπωλεία που ήταν κάποτε αναγκαία, τώρα είναι λείψανα μιας άλλης εποχής. Όμως η μπρασερί L' Estaminet αντέχει, βρίσκεται ακόμη στη θέση της.
Σε ένα τραπέζι πίσω από τη βιτρίνα του μικρού ζυθεστιατόριου κάθεται η Ινγκρίντ Λεβαβασέρ (Ingrid Levavasseur) σκυμμένη στην ατζέντα της. Μια ηλικιωμένη γυναίκα περνά μπροστά από τα τζάμια, βλέπει την Λεβαβασέρ, σταματά και την χαιρετά με εγκάρδια χειρονομία. Η Λεβαβασέρ κοκκινίζει, χαμογελά όλο χαρά και αντιχαιρετά. Πριν από μισό χρόνο, αυτή η 32χρονη ήταν μόνον μία από τους 5.000 κατοίκους αυτού εδώ του τόπου. Σήμερα, οι άνθρωποι έρχονται να την ευχαριστήσουν, να την ενθαρρύνουν ή να της μιλήσουν για τα βάσανά τους.
«Στην πραγματικότητα, κάνω αυτό που έκανα πάντα», λέει η Λεβαβασέρ. «Ακούω τί λένε οι άλλοι και λέω τη δική μου γνώμη». Το καινούργιο είναι ότι αυτό το κάνει στην τηλεόραση, ή συζητώντας με τον Δήμαρχο, ακόμη και συζητώντας με υπουργούς.

© Süddeutsche Zeitung

Ιησούς και Πιλάτος - Τί είναι αλήθεια;

του Ματίας Ντρομπίνσκι

© Süddeutsche Zeitung - Matthias Drobinski: Karfreitag Was Wahrheit ist, 19.4.2019

  

«Ἴδε ο άνθρωπος» [φράση του Πιλάτου, Ιω. 19,6]. Στέκεται εκεί, προδομένος και παραδομένος στον άρχοντα που έχει εξουσίες για ζωή ή για θάνατο, τον Πόντιο Πιλάτο, τον κυβερνήτη της Ιουδαίας και τοποτηρητή του αυτοκράτορα. Τον ρωτά: «Σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων»; [Ιω. 18,33]. Και ο Ιησούς, ο χτυπημένος και βασανισμένος, του απαντά: «ἡ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου» [Ιω. 18,36]. «Είσαι λοιπόν βασιλιάς»; «Σὺ λέγεις ὅτι βασιλεύς εἰμι ἐγώ» [Ιω. 18,37], απαντά ο Ιησούς στον Πιλάτο· «ἐγὼ εἰς τοῦτο γεγέννημαι καὶ εἰς τοῦτο ἐλήλυθα εἰς τὸν κόσμον, ἵνα μαρτυρήσω τῇ ἀληθείᾳ» [«γεννήθηκα και ήρθα στον κόσμο για να λέω την αλήθεια» - Ιω. 18,37]. «Τί ἐστιν ἀλήθεια»; του αποκρίνεται ο Πιλάτος. Αυτό το αδιάφορο ανασήκωμα των ώμων του Πιλάτου το αισθανόμαστε ακόμη και σήμερα. Και ο Ιησούς σιωπά. Αιώνες ολόκληρους, οι εκκλησίες θεωρούσαν την αφήγηση από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο ως το θεμέλιο μιας ερμηνευτικής αξίωσής τους με γενική εφαρμογή: Από τη μιά πλευρά είναι ο Υιός του Θεού, ο πλήρης αληθείας, από την άλλη ο δειλός αντιπρόσωπος του κόσμου τούτου, που νίπτει τας χείρας του ως αθώος και παραδίδει τον Κύριο στον όχλο. Αυτή η ερμηνεία δικαίως έπεσε στα χέρια των αποδομητών και καταδικάστηκε στη λήθη, άν μη τι άλλο επειδή είναι μια εκδοχή κατασκευασμένη και με αντι-ιουδαϊκά συμφραζόμενα. Μόνον ο Πιλάτος μπορούσε να καταδικάζει ανθρώπους σε σταυρικό θάνατο, και όχι κάποια ιουδαϊκή αρχή.

Ωστόσο, ούτως ή άλλως, τα τότε λεχθέντα περί αλήθειας δεν είναι σήμερα ξεπερασμένα και «παλιομοδίτικα» - άν εξαιρέσουμε τις φυσικές επιστήμες; Στην εποχή της εξατομίκευσης, μπορούμε ακόμη να μιλάμε για βεβαιότητες που ισχύουν πέρα από το μεμονωμένο άτομο; Με την διαλογική αξιολογική ηθική (Diskursethik) ως επικρατούσα κοινωνική προϋπόθεση, αλήθεια δεν είναι απλά και μόνον αυτό στο οποίο είναι σύμφωνη, τώρα και μέχρι νεωτέρας, η μεγαλύτερη δυνατή πλειοψηφία;
Στη μεταμοντέρνα εποχή, οι δυό ρόλοι αυτού του αφηγήματος της Μεγάλης Παρασκευής έχουν αντιστραφεί: Τώρα ο Ιησούς μοιάζει με φονταμενταλιστή χωρίς χιούμορ και ο Πιλάτος με φωτισμένο φιλόσοφο, που γνωρίζει ότι στο ερώτημα περί της αλήθειας πρέπει να απαντά κανείς με ένα αδιάφορο ανασήκωμα των ώμων.

© Jon Tyson/Unsplash - Süddeutsche Zeitung

Ο Σλάβοϊ Ζίζεκ συζητά με τον ψυχολόγο Τζόρνταν Πίτερσον. «Φιλοσοφική μονομαχία» για γέλια μέχρι δακρύων - με το σουγιά εναντίον μιας πυροβολαρχίας

του Άρνο Φρανκ

© Der Spiegel - Arno Frank: Philosophenduell Zizek vs. Peterson Mit dem Taschenmesser ins Artilleriegefecht, 20.04.2019

   

Πώς οι συζητήσεις για όντως «τρομακτικά προβλήματα» (κατά τον Ζίζεκ) εκφυλίζονται σε προγράμματα επι σκηνής και νούμερα τσίρκου - η αθλιότητα των πολιτικών αντιπαραθέσεων όταν γίνοντα «δημόσια θεάματα» και όταν κύριο κίνητρο ενδιαφέροντος του «κοινού» είναι το πιο «κοινότοπο και τετριμμένο» των κινήτρων: Ο χαβαλές· το «ήρθαμε για πλάκα».

«H χαλαρή ειρωνική ελαφρότητα που μετατρέπει τα πάντα σε πράγματα τετριμμένα και ασήμαντα» στην αποθέωσή της. «Την σοβαρότητα την ξεσυνηθίσαμε».

Γ. Ρ.
  

Στην αριστερή πλευρά που πάνελ ο Σλάβοϊ Ζίζεκ, 70 ετών, ο οποίος θα μπορούσε να γεμίσει μια ολόκληρη βιβλιοθήκη με βιβλία που γράφει εδώ και 30 χρόνια, για τον μαρξισμό, την ιδεολογία, τον μεταμοντερνισμό, την ψυχανάλυση, τον ρομαντισμό, τη βία, την ανοχή, τον ολοκληρωτισμό, την όπερα, τον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία.
Στη δεξιά πλευρά είναι ο Τζόρνταν Πίτερσον (Jordan Peterson), 54 ετών, ο οποίος έχει γράψει ένα βιβλίο για το πώς «κατασκευάζεται» η νόηση μέσα στο νευρικό σύστημα του ανθρώπου [Maps of Meaning: The Architecture of Belief] και ένα βιβλίο με συμβουλές για τη ζωή [12 Rules for Life: An Antidote to Chaos]. Ωστόσο, αυτή η αντιπαράθεση που θα μπορούσε να είναι υλικό για ανέκδοτα, είχε διαφημιστεί ως «η συζήτηση του αιώνα».
Αν η μάχη «Ζίζεκ εναντίον Πίτερσον» ήταν αγώνας πυγμαχίας, θα έπρεπε να ακυρωθεί λόγω άδικης μεταχείρισης του δεύτερου πυγμάχου. Κατά τα άλλα, παρόλες τις διαφορές τους, τον Ζίζεκ και τον Πίτερσον τους ενώνει το γεγονός ότι βλέπουν και οι δύο με εξίσου μεγάλο σκεπτικισμό τις πολιτικές της ταυτότητας, το κίνημα ΛΟΑΤΚΙ και την λεγόμενη πολιτική ορθότητα. Σε τί διαφωνούν λοιπόν;

Παντελής Μπουκάλας: «Notre Drame»Όταν κάηκε η Παναγία των Παρισίων, Μεγάλη Δευτέρα των Ρωμαιοκαθολικών

© Η Καθημερινή - Παντελής Μπουκάλας: «Notre Drame»..., 17.04.2019
   

Τίποτε σαφέστερο και τίποτε πιο θλιμμένο από τις δύο λέξεις στον πρωτοσέλιδο τίτλο της Liberation, με φόντο το καμπαναριό της Παναγίας των Παρισίων την ώρα που καταρρέει: «Notre Drame». Το δράμα μας, αφού αυτό το «Notre» περιλαμβάνει οποιονδήποτε εξακολουθεί να βλέπει τον πλανήτη σαν πλανήτη, ατεμάχιστο και ατείχιστο. Το δράμα της ανθρωπότητας λοιπόν, που βλέπει σε απευθείας μετάδοση, ανήμπορη να πράξει οτιδήποτε όντως σωστικό, να καταβροχθίζεται από τις φλόγες ένα από τα εμβληματικά μνημεία της. Ενας καθεδρικός της τέχνης, κατάφορτος Ιστορία, που τον έχουν επισκεφθεί εκατομμύρια άνθρωποι, ανεξαρτήτως θρησκείας και δόγματος. Κι ας προσμετρηθούν όσοι τον ανάστησαν μέσα τους με τον τρόπο της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου, δίχως να ταξιδέψουν ποτέ στο Παρίσι.

Πάλη για την ηγεμονία: Ποιός έχει την εξουσία να ορίζει για ποιούς λόγους να αγανακτούμε; Νεανική διαμαρτυρία για το κλίμα & διαμαρτυρία ενάντια στη διαμαρτυρία

του Άλμπρεχτ φον Λούκε

© Blätter für deutsche und internationale Politik - Albrecht von Lucke: «Fridays for Future»: Der Kampf um die Empörungshoheit - Wie die junge Generation um ihre Stimme gebracht werden soll, τεύχος 3/2019 (Μάρτιος 2019)

  

Εδώ και πολλά χρόνια βλέπουμε το ίδιο τελετουργικό: Κάθε τέλος του έτους, συνήθως στις αρχές Δεκεμβρίου, διεξάγεται μια παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα που καταγράφει την δραματική παγκόσμια κατάσταση και εκφράζει δυσαρέσκεια γι' αυτήν. Όμως, κάθε χρονιά, ήδη αμέσως μετά τα Χριστούγεννα, το θέμα έχει ξεχαστεί. Και το μόνο που συμβαίνει, είναι να το θυμούνται ξανά στο τέλος του επόμενου έτους [1]. «Η ίδια διαδικασία όπως κάθε χρόνο». Αυτό είναι απίστευτα βολικό για όλους εκείνους που επωφελούνται από την εκμετάλλευση των ορυκτών καυσίμων, είτε ως παραγωγοί με τεράστια περιθώρια κέρδους είτε ως καταναλωτές με φτηνές τιμές της ενέργειας·- ωστόσο είναι καταστροφικό για εκείνους που είναι ήδη «μισοπνιγμένοι», με «το νερό φτάνει μέχρι το λαιμό τους», ιδιαίτερα στις χώρες του παγκόσμιου Νότου.
Όμως τούτη τη χρονιά η κατάσταση είναι διαφορετική: Για πρώτη φορά, το θέμα δεν εξαφανίστηκε από τα πρωτοσέλιδα μετά την αλλαγή του χρόνου. Δύο παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο σ΄ αυτή τη νέα κατάσταση, ένας αντικειμενικός και ένας υποκειμενικός.

Η «ηγεσία» του μαθητικού κινήματος «Fridays for Future» στη Γερμανία, σε διάσκεψη τύπου σε μουσείο. Από αριστερά Svenja Kannt, Sebastian Grieme, Linus Steinmetz, Šana Strahinjić

[Το καλοκαίρι της «ξηρασίας του αιώνα» & η δραστηριοποίηση του «υποκειμενικού παράγοντα»]

Ο πρώτος παράγοντας είναι το γεγονός ότι το 2018 είχαμε το «καλοκαίρι του αιώνα» [στη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη πρωτοφανής ξηρασία διαρκείας, εδώ στο Μεσογειακό Νότο έβρεχε  κάθε μέρα ολόκληρο σχεδόν τον Ιούλιο]. Από την ασυνήθιστη ξηρασία του περασμένου έτους, ακόμη και τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη πήραν μια γεύση του πόσο ευμετάβλητο έχει γίνει το κλίμα, πόσο ευαίσθητη, ασταθής και «ευάλωτη» είναι η ισορροπία του, και πόσο ανεπανόρθωτες απώλειες υφιστάμεθα ήδη. Αρκεί να σκεφτούμε, ότι εκτός από τις τεράστιες απώλειες στις γεωργικές καλλιέργειες, παρατηρείται ευρείας έκτασης αφανισμός των εντόμων και μεγάλη μείωση του αριθμού πολλών ειδών πουλιών.[2] Ωστόσο, αυτός ο αντικειμενικός παράγοντας πιθανότατα θα είχε ήδη ξεχαστεί, αν δεν είχε επιπροστεθεί και ένας δεύτερος, αυτός που μπορεί να αποκληθεί υποκειμενικός παράγοντας, ίσως ακόμη και νέο «πολιτικό υποκείμενο».

Η Greta Thunberg σε διαδήλωση μαθητών στη Γενεύη. «Εξαγωγή επανάστασης» για το κλίμα;

Νότης Μαυρουδής: Λ. Παπαδόπουλος - Δ. Δανίκας, παλιά ξινά σταφύλια

© TaR.gr - Σχόλια του Νότη Μαυρουδή - Νότης Μαυρουδής: Παλαιά ξινά σταφύλια, Παπαδόπουλος – Δανίκας, 04/04/2019

 

Πώς πολλαπλασιάζονται έτσι ασταμάτητα οι παρακμιακές εκρήξεις ατόμων από τις ώριμες και υπερώριμες γενεές; Λες και δεν μας έφτανε ο κορεσμός στον κόσμο της πολιτικής, αυξάνονται και πληθύνονται οι «εκτός ελέγχου» στην παλαιά φρουρά της «παραδοσιακής show biz» (εκείνης της οικείας στους μεγαλύτερης ή μεσαίας ηλικίας απλούς πολίτες), αλλά και των Μέσων Ενημέρωσης. Επιρρεπείς βέβαια αυτές οι κοινωνικές ομάδες. Και σεσημασμένες περιπτώσεις οι δύο ανεξέλεγκτοι που σχολιάζει ο Νότης Μαυρουδής. Ωστόσο, κυττάζοντας μια ακόμη τέτοια βουτιά στα βρωμόνερα, παίρνουμε και μια γεύση του πόσο χαμηλά έπεσε το επίπεδο ευρύτερα, στην όλη δημόσια σφαίρα της χώρας τούτης.

Γι' αυτό και μόνον, μια τέτοια αθλιότητα αξίζει να μνημονεύεται ως προειδοποιητικό και αποτρεπτικό μήνυμα γραμμένο στον τοίχο, μήπως τυχόν συγκρατήσουν άλλοι τις παρορμήσεις τους που θα τους  ρίξουν κι αυτούς όλο και πιο χαμηλά. Και ως παρηγοριά τελευταίας καταφυγής: Για να μή ακουστεί απλώς ένα αμήχανο «τί κρίμα!», που δηλητηριάζει και ξεγράφει κάθε ελπίδα, ο πειρασμός να ξεγράψει κανείς τους κάποιας ηλικίας (άραγε τους άνω των 40, τους άνω των 35, ποιό το όριο;), γενεές ανίατα εθισμένες σε νοοτροπίες του μη βιώσιμου κόσμου με τις οποίες ωρίμασαν και υπερωρίμασαν, αυτός τουλάχιστον αφήνει ζωντανή μια κάποια ελπίδα.

«Άν έχουμε ακόμη κάποια ελπίδα, αυτή μας δίδεται μόνον για χάρη εκείνων που είναι απελπισμένοι» - Nur um der Hoffnungslosen willen ist uns die Hoffnung gegeben - Βάλτερ Μπένγιαμιν, από το δοκίμιο Goethes Wahlverwandtschaften (Το έργο του Γκαίτε Εκλεκτικές Συγγένειες), 1924.

Γ. Ρ. 

  

Η προσωπικότητα του Λευτέρη Παπαδόπουλου, του «Προέδρου», του ΑΕΚτζή, του δημοσιογράφου, του σημαντικότατου στιχουργού πολλών γνωστών τραγουδιών ήδη από τη δεκαετία του ’60, του «Πρύτανη», του αθυρόστομου, είναι ιδιαίτερη περίπτωση και η συνέντευξη στον Δημήτρη Δανίκα (στο Πρώτο Θέμα) λίγο πριν την Πρωταπριλιά, ομολογώ πως ξεφεύγει από το πλαίσιο της αθυροστομίας και της λεκτικής ελευθεριότητας του … Ποιητή (sic).

Τον γνωρίζω κι εγώ από τότε που ξεκίνησε. Κολλητός του Λοΐζου, του Μάτσα, του Νταλάρα, της Αλεξίου, και πολλών άλλων της εποχής, είχε γίνει, χρόνια τώρα, γραφικός και αντιπαθητικός σε πολύ κόσμο για την μαγκιά και το υπεροπτικό ύφος με το οποίο αντιμετώπιζε τους άλλους, ακόμα και τους κολλητούς του, όπως ένας ξερόλας ο οποίος πρυτανεύει στο συνάφι του, όχι επειδή είναι ευφάνταστος και ευφυής, αλλά επειδή στριμώχνει την όποια ακτινοβολία του στο αγοραίο καλαμπούρι, στον χαβαλέ και στη γλώσσα τού υποκόσμου.

Έλλειμμα κατανεμητικής δικαιοσύνης & έλλειμμα πολιτικής αντιπροσώπευσης. Ο φαύλος κύκλος της δομικής θεσμικής αποτυχίας

Αυτό που δεν μπορούν (γιατί δεν θέλουν) να ομολογήσουν τα πολιτικά κόμματα, το κυβερνών και τα αντιπολιτευόμενα, το προσωπικό τους και όλα τα μέσα ενημέρωσης (φιλοκυβερνητικά και φίλια προς τους αντιπολιτευόμενους, τυπωμένα, τηλεοπτικά ή διαδικτυακά), το εξέφρασε δημόσια ένας νομικός, αντιπρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου - ο οποίος, μάλλον, θα είναι από τους μονίμως μειοψηφούντες στο επίμαχο θέμα. Γράφει λοιπόν ο Ιωάννης Σαρμάς στην αρχή του άρθρου του «Η λήψη υπόψη εμπειρικών δεδομένων κατά τον έλεγχο της συνταγματικότητας διατάξεων με τις οποίες επιβάλλεται περικοπή αποδοχών (το ζήτημα της “αιτιολογίας” του νόμου)» → pdf. Το άρθρο περιλαμβάνεται στον τόμο προς τιμή του ομότιμου καθηγητή Συνταγματολόγου Αντώνη Μανιτάκη και προδημοσιεύεται στον ιστοχώρο www.constitionalism.gr του Ομίλου «Αριστόβουλος Μάνεσης» (ο όμιλος ασχολείται με θέματα συνταγματικού δικαίου, συνταγματικής θεωρίας και ιστορίας): 

Αν η χώρα εμφανίζει χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, δεν μπορεί να δανεισθεί στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων με βιώσιμο επιτόκιο, και η οικονομική κατάσταση δεν επιτρέπει αύξηση των φόρων, τότε ο μόνος τρόπος για να αυξηθούν οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων και οι συντάξεις εν γένει, είτε συνολικώς είτε κατά κατηγορίες, είναι η αναδιανομή της δημόσιας δαπάνης. Για να ωφεληθούν κάποιοι, κάποιοι άλλοι πρέπει αναγκαίως να στερηθούν. Επομένως, όταν υπό τις πιο πάνω συνθήκες κηρύσσονται από τα δικαστήρια ως αντισυνταγματικές ρυθμίσεις που αφορούν μισθούς ή συντάξεις καταβαλλόμενες από δημόσιο χρήμα, η συμμόρφωση με τις αποφάσεις αυτές σημαίνει ότι κάποια άλλη κατηγορία δημόσιας δαπάνης πρέπει αναγκαστικά να μειωθεί. 

Αυτή η αμείλιχτη πραγματικότητα δεν μπορεί να αγνοείται κατά την περαιτέρω εφαρμογή της νομολογίας των Ανωτάτων Δικαστηρίων περί αντισυνταγματικότητας των «μνημονιακών» περικοπών σε μισθούς και συντάξεις. Δεν το επιβάλλει όμως αυτό μόνον η αναπόφευκτη πραγματικότητα. Όπως θα επιχειρηθεί να καταδειχθεί στη συνέχεια, το επιβάλλουν και οι ίδιες οι αρχές πάνω στις οποίες στηρίχθηκε η σχετική νομολογία [...]                                           [...] Το πρακτικό ενδιαφέρον της ενασχόλησης με το ζήτημα αυτό είναι μείζον. Η δημοσιονομική διακύβευση από την κήρυξη ως αντισυνταγματικών των «μνημονιακών» περικοπών υπολογίζεται σε ποσά που ασφαλώς, αν είναι ακριβή, όχι μόνο θα ανατρέψουν τη δημοσιονομική ισορροπία για πολλά χρόνια, αλλά ακόμη θα επιβάλουν μια αναδιανομή του εθνικού πλούτου μη ελεγχόμενη από την πολιτική εξουσία [...] (βλ. το άρθρο σε → pdf ← / ο τονισμός με πλάγια γράμματα του Γ. Ρ.)

Αυτό που γράφει ο Ι. Σαρμάς είναι σαφές· το ίδιο, κανονικά, δεν χρειάζεται περαιτέρω σχολιασμό. Χρειάζονται όμως μερικές παρατηρήσεις για τον (ομόψυχο) τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται το ίδιο ζήτημα από την κυβερνώσα και τις αντιπολιτευόμενες πλευρές του πολιτικού φάσματος, από άλλους θεσμικούς παράγοντες (π.χ. ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γ. Στουρνάρας) και από όλα ανεξαιρέτως τα ΜΜΕ, σε αντιπαραβολή με τη γνώμη του Ι. Σαρμά. 

Κλάους Όφφε: Αντιφάσεις του σύγχρονου κράτους πρό-νοιας, μέρος ΙV - Κράτος πρόνοιας και πολιτικές αλλαγές

© PRAXIS International (τεύχος 3/1981, για το 2019 © CEEOL) - Claus Offe: Some Contradictions of the Modern Welfare State

  
→ Βλ. εισαγωγικό σημείωμα στο παλιό αλλά καθόλου ανεπίκαιρο δοκίμιο του Claus Offe ←
 
→ Το μέρος Ι: [Πολυλειτουργικός χαρακτήρας του κράτους πρόνοιας, ικανότητα να εξυπηρετεί ταυτόχρονα πολλούς αλληλοσυγκρουόμενους στόχους και στρατηγικές + Εισαγωγικό σημείωμα για το δοκίμιο του Offe και για το περιοδικό PRAXIS International] ←

→ Το μέρος IΙ: [Η επίθεση εκ δεξιών - Ο καπιταλισμός αδυνατεί να συνυπάρχει αρμονικά με το κράτος πρόνοιας, αλλά ούτε μπορεί να κάνει χωρίς αυτό όσο είναι βιομηχανικός καπιταλισμός ] ←

    

→ To μέρος III: [Κριτική εξ αριστερών - Το υπάρχον κράτος πρόνοιας δρά κατόπιν εορτής - απλά «επισκευάζει ζημίες». Είναι αναποτελεσματικό, αντιπαραγωγικό και καταπιεστικό, παράγει και αυτό «ιδεολογία», δηλαδή ψευδή συνείδηση] ←
 
Συνέχεια Μέρος ΙV  
[Το κράτος πρόνοιας είναι τώρα <1981> «ντεμοντέ». Πόσο δύσκολο είναι να παραμεριστεί;]
Στην προηγηθείσα πραγμάτευση συγκρίναμε με τρόπο σχηματικό την «δεξιά» και την «αριστερή» κριτική ανάλυση του κράτους πρόνοιας· αυτό που τραβά την προσοχή είναι τρία σημεία, στα οποία οι φιλελεύθεροι-συντηρητικοί και οι σοσιαλιστές επικριτές του κράτους πρόνοιας επιδεικνύουν κάπως παράδοξες αναλογίες ή και ομοιότητες.

Πρώτον, αντίθετα με την ιδεολογική συναίνεση που επικρατούσε στη διάρκεια των δύο δεκαετιών 1950 - 1960 σε μερικές από τις χώρες με προχωρημένο κράτος πρόνοιας, τώρα πιά πουθενά δεν πιστεύουν οι πολίτες ότι το κράτος πρόνοιας είναι η πολλά υποσχόμενη και μόνιμα έγκυρη απάντηση στα προβλήματα της κοινωνικοπολιτικής τάξης πραγμάτων των προηγμένων καπιταλιστικών οικονομιών. Οι επικρίσεις εναντίον του, τόσο από δεξιά όσο και από αριστερά, έχουν γίνει πιο μεγαλόφωνες και η αρνητική τους αξιολόγηση των ρυθμίσεων του κράτους πρόνοιας έχει γίνει πιο ριζική. 

Δεύτερον, τόσο η «δεξιά» όσο και η «αριστερή» κριτική προσέγγισση του κράτους πρόνοιας (καθεμιά από τις οποίες λαμβάνει σοβαρά υπόψη τα συμφέροντα της δικής της «πολιτικής πελατείας), ούτε μπορούν ούτε θέλουν να εγκαταλείψουν εντελώς το κράτος πρόνοιας· ο λόγος για τον δισταγμό αυτό είναι το γεγονός ότι το κράτος πρόνοιας επιτελεί λειτουργίες ουσιώδεις και απαραίτητες τόσο για τη διαδικασία συσσώρευσης του κεφαλαίου όσο και για την κοινωνική και οικονομική ευημερία της εργατικής τάξης.

Claus Offe (κέντρο), Rainer Forst (αριστερά), Jürgen Habermas: Τρεις από τους πιο σημαντικούς

σημερινούς εκπροσώπους της «Σχολής της Φρανκφούρτης» (οι δύο υπήρξαν μαθητές του Χάμπερμας)

ήταν, μαζί με άλλους (Jean-Francois Jamet, Γιάννης Μηλιός, Francesco Mongelli, Καλυψώ Νικολαΐδη κ.ά.) συνεισηγητές στην ημερίδα του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης (4.2.2016) με τίτλο “Europe as a Context of Justice„. Στο επίκεντρο αυτής της συζήτησης ήταν και το ερώτημα άν η ΕΕ αντιμετώπισε δίκαια την ελληνική κρίση χρέους.