Παντελής Μπουκάλας: «Notre Drame»Όταν κάηκε η Παναγία των Παρισίων, Μεγάλη Δευτέρα των Ρωμαιοκαθολικών

© Η Καθημερινή - Παντελής Μπουκάλας: «Notre Drame»..., 17.04.2019
   

Τίποτε σαφέστερο και τίποτε πιο θλιμμένο από τις δύο λέξεις στον πρωτοσέλιδο τίτλο της Liberation, με φόντο το καμπαναριό της Παναγίας των Παρισίων την ώρα που καταρρέει: «Notre Drame». Το δράμα μας, αφού αυτό το «Notre» περιλαμβάνει οποιονδήποτε εξακολουθεί να βλέπει τον πλανήτη σαν πλανήτη, ατεμάχιστο και ατείχιστο. Το δράμα της ανθρωπότητας λοιπόν, που βλέπει σε απευθείας μετάδοση, ανήμπορη να πράξει οτιδήποτε όντως σωστικό, να καταβροχθίζεται από τις φλόγες ένα από τα εμβληματικά μνημεία της. Ενας καθεδρικός της τέχνης, κατάφορτος Ιστορία, που τον έχουν επισκεφθεί εκατομμύρια άνθρωποι, ανεξαρτήτως θρησκείας και δόγματος. Κι ας προσμετρηθούν όσοι τον ανάστησαν μέσα τους με τον τρόπο της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου, δίχως να ταξιδέψουν ποτέ στο Παρίσι.

Είναι αδιανόητο ό,τι έγινε, γιατί εδώ δεν υπάρχει επιδρομή, όπως στους Δίδυμους Πύργους. Αλλά και αποκαλυπτικό τού πόσο αδύναμοι παραμένουμε ακόμα και τη στιγμή της παντοκρατορικής φαντασίωσής μας.* Στην καρδιά της πρωτεύουσας ενός από τα ισχυρότερα κράτη της οικουμένης, που διαθέτει αμέτρητες υπηρεσίες και μηχανισμούς, και κάθε είδους εξοπλισμό, ένα στοιχείο ταυτότητας που άντεξε εννιά αιώνες, από το 1163, που άρχισε να οικοδομείται, σωριάζεται μέσα σε πολύ λίγο χρόνο. Με την πυροσβεστική να μοιάζει απλός θεατής και να πρέπει επιπλέον να ελέγξει την αγανάκτησή της μπροστά σε σαδιστικά ανόητες «συμβουλές» τύπου Τραμπ. «Ανθρώπινη αμέλεια κατά τα έργα συντήρησης», η πιθανολογούμενη αιτία της καταστροφής.

Η «ανθρώπινη αμέλεια», ό,τι κι αν καλύπτει αυτός ο τόσο βολικός όρος, είχε ενοχοποιηθεί και στα δικά μας μέρη πριν από τα τέλη Μαρτίου του 2017, όταν, επίσης από πυρκαγιά, το τέμενος Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο είχε υποστεί ανυπολόγιστες ζημιές. Περίπου οι ίδιες «εξηγήσεις» δόθηκαν και τον Σεπτέμβριο του 2018 στη Βραζιλία, όταν μια σαρωτική πυρκαγιά αφάνισε το Εθνικό Μουσείο του Ρίο ντε Τζανέιρο, απανθρακώνοντας τα περισσότερα από τα 20.000.000 αντικείμενα της συλλογής του.
Ιδια είναι η θλίψη (που ψευτοπαρηγοριόμαστε θεωρώντας παγκόσμια) όταν από κάποιο τυχαίο, ασήμαντο περιστατικό γίνεται παρανάλωμα του πυρός ένα τμήμα της κοινής κληρονομιάς μας, κι όταν η ανθρώπινη κτηνωδία πια, και όχι η αμέλεια, κονιορτοποιεί τα πανάρχαια αγάλματα του Βούδα ή γκρεμίζει τα μνημεία της Παλμύρας. Εχουμε πάμπολλους τρόπους για να φτωχαίνουμε τον κόσμο μας και πολύ λίγους για να τον συντηρούμε. Πόσο θ’ αντέξει;

Ο Παντελής Μπουκάλας (1957 Λεσίνι Μεσολογγίου), σπούδασε στην Οδοντιατρική Αθηνών. Είναι συγγραφέας, ποιητής, αρθρογράφος, μεταφραστής, επιμελητής και διορθωτής εκδόσεων. Από το 1980 έχει δημοσιεύσει βιβλία ποίησης, ένα τόμο δοκιμίων και βιβλιοκριτικών. Έχει μεταφράσει τις Τρωάδες του Ευριπίδη, Πίνδαρο, τον ελληνιστικό Επιτάφιο Αδώνιδος του Βίωνος του Σμυρναίου και τα ποιήματα του τόμου Επιτάφιος λόγος: αρχαία ελληνικά επιτύμβια επιγράμματα. Από τους ξεχωριστούς συνεργάτες του περιοδικού Ο Πολίτης.

Τελευταία εξαιρετικά βιβλία του: Το αίμα της αγάπης - Ο πόθος και ο φόνος στη δημοτική ποίηση, εκδ. Άγρα, 2017 και Όταν το ρήμα γίνεται όνομα - Η «Αγαπώ» και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας των δημοτικών, 2016 (Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου - Κριτικής), και τα δύο στις εκδόσεις Άγρα.

Το 2010 βραβεύτηκε επίσης με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική του συλλογή Ρήματα. Από το 1989 αρθρογραφεί ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Καθημερινή, όπου επιμελείται την σελίδα του βιβλίου και δημοσιεύει επιφυλλίδες κοινωνικού και πολιτικού σχολιασμού.

 

Βιβλία, συμμετοχές σε συλλογικά έργα, μεταφράσεις, επιμέλειες του Π. Μπουκάλα

  

Βιογραφικό και κριτικογραφία

  
Ο Παντελής Μπουκάλας στην Καθημερινή - Η τακτική αρθρογραφία του 
 
Παντελής Μπουκάλας – H γεωγραφία της προσωπικής του μικροοδύσσειας (συνέντευξη στο LiFo)

Στον ιστοχώρο Μετά την Κρίση - Παντελής Μπουκάλας: Ο Σολωμός, ο Παλαμάς και η Ευρώπη 
  

*  «Η τεχνική, που κατά κανόνα λειτουργεί αποτελεσματικά, κάποια στιγμή παύει να λειτουργεί έτσι· και τότε χάνεται ο έλεγχος. Χάνεται ο έλεγχος της αυτοκρατορίας, των αραβικών πληθυσμών, του αεροπλάνου ή της γρίππης των χοίρων - φυσικά αυτό συνοδεύεται από τον κατά Νίκλας Λούμαν (Niklas Luhmann) “κατακλυσμό παράπλευρων επιπτώσεων”»

(Hauke Brunkhorst - «Συλλογικός Βοναπαρτισμός; Η δημοκρατία στην ευρωπαϊκή κρίση», στο Δημοκρατία ή Καπιταλισμός - Η Ευρώπη σε Κρίση, τόμος Α')

  

Αυτές οι ψευδαισθήσεις παντοδυναμίας εμποδίζουν να κατανοούμε την αληθινή «φύση των πραγμάτων». Οι σύγχρονες κοινωνίες, εκτός των άλλων, πάσχουν από έλλειμμα ρεαλισμού, λειψή κατανόηση της πραγματικότητας. Κλασική περίπτωση είναι η λογική και η νοοτροπία των «τεχνοκρατών», αλλά και των πολιτικών και των επιστημόνων που σκέφτονται και λειτουργούν ως «τεχνοκράτες».
Οι λεγόμενες θεωρίες συνωμοσίας είναι και αυτές μια ακραία, ιδιαίτερη περίπτωση των ψευδαισθήσεων παντοδυναμίας. Μας λένε πώς ο,τιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο, είναι αδύνατο να προκύπτει ως αποτέλεσμα σύμπραξης διάφορων - πολλών ή λίγων - παραγόντων, αντικειμενικών και υποκειμενικών: Συμπτώσεων, λαθών, πράξεων και παραλείψεων, «διάσπασης της προσοχής» των αρμοδίων, εγγενών ατελειών της τεχνικής ή εγγενών ατελειών της νόησης και της ικανότητας των ανθρώπων να ενεργούν κατάλληλα κοκ κοκ. Ο,τιδήποτε συμβαίνει στον δύστυχο πλανήτη μας, συμβαίνει πάντα (και όχι ενίοτε), διότι το μεθοδεύουν και το εκτελούν κάποιοι ισχυροί ή και παντοδύναμοι, είτε πλάσματα του κόσμου τούτου, είτε του «άλλου». Αυτό μας λένε· και είναι επιδραστικοί εξίσου όσο και οι τεχνοκράτες. Γιατί στηρίζονται στην ίδια, κοινή και επικρατούσα, ψευδαισθητική εικασία.
Στην παράλογη λογική που γεννά η ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας, οι τεχνοκράτες και οι σπορείς θεωριών συνωμοσίας είναι αδέλφια.

Γ. Ρ.