Ινγκρίντ Λεβαβασέρ, η «καλή νεράιδα» των Κίτρινων Γιλέκων

της Νάντια Πάντελ

© Süddeutsche Zeitung - Nadia Pantel: Warum eine Krankenpegerin zur Ikone der Gelbwesten wurde,
26.4.2019

Η Ινγκρίντ Λεβαβασέρ, μια Γαλλίδα νοσηλεύτρια 33 ετών, μονογονεϊκή μητέρα 2 παιδιών, έγινε το πρόσωπο-σύμβολο για το κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων», μολονότι τις ιδέες της δεν τις συμμερίζονται όλοι οι συμμετέχοντες. Αλλά οι ιδέες της έχουν δύναμη. Παραδείγματα: «Πολλοί, αν και εργάζονται, μένουν σ' όλη τους τη ζωή φτωχοί». «Εκτός από το κατώτατο όριο, πρέπει να τεθεί και ανώτατο όριο στους μισθούς». «Δημοψηφίσματα; Ναί, αλλά μόνον σε τοπικό επίπεδο».

Δεν ήταν πολιτικοποιημένη, τις απόψεις της δεν τις στηρίζει σε δεξιές, αριστερές ή άλλες πολιτικές θεωρίες και ιδεολογίες ή ιδεολογήματα. Θέλει όμως να αγωνίζεται για τις απόψεις της. Δεν μαθαίνει την πολιτική στα βιβλία, ούτε στον κόσμο των κομμάτων. Ο «δικός της κόσμος» είναι οι «μικροί», οι αδύναμοι πολίτες της καθημερινότητάς της. Όμως πιστεύει πάρα πολύ στη δύναμη του λογικού επιχειρήματος.

Αβίαστα έρχεται παράλληλα στο νου και μια άλλη γυναίκα, εκείνη που κινητοποιεί τα παιδιά της Ευρώπης για την κλιματική αλλαγή, νεαρότερη, στην πραγματικότητα παιδί ακόμη, η Γκρέτα Τούνμπεργκ. Είναι διαφορετική από την Ινγκρίντ: Στην έξοχη ρητορική της, εφηβικής επιθετικότητας αλλά με μια παράξενη λάμψη που ξαναθυμίζει εποχές ακμής της τέχνης του λόγου και του επιχειρηματολογείν, μπορεί και πλέκει τον τρόμο που αισθάνεται η ίδια για το αύριο με τα λεπτολόγα επιχειρήματα των επιστημόνων του κλίματος (πριν μιλήσει συμβουλεύεται τους καλύτερους). Και μπορεί να διανθίζει επιδέξια τα δικά της λόγια με ιδέες που δανείζεται από τον Βάλτερ Μπένγιαμιν ή τον Στίβεν Χόκινγκ. Όμως η Γκρέτα πιστεύει στη δύναμη του λογικού επιχειρήματος όσο και η Ινγκρίντ. Και οι δύο βλέπουν ως στίβο του αγώνα τους την Ευρώπη ως όλον. Και το κυριότερο: Τα περιεχόμενα, οι στόχοι των αγώνων τους, οικολογική καταστροφή και διογκούμενη κοινωνική ανισότητα, συγκλίνουν. Είναι «μέρη του ίδιου λόγου» γιατί έχουν ίδιες αιτίες. Η πιο νεαρή από τις δύο λέει: «Το μέλλον μας πουλήθηκε για να κερδίζει απίστευτα μεγάλα χρηματικά ποσά ένας μικρός αριθμός ανθρώπων. Κάθε φορά που λέγατε “το μόνο μας όριο είναι ο ουρανός”, κάθε φορά που λέγατε “ζεις μονάχα μια φορά”, κλέβατε το μέλλον μας» (Ομιλία στη Βουλή των Κοινοτήτων, Λονδίνο, 23.4.2019). 

Και απαντά η λιγότερο νεαρή: «Πιο λογικό είναι να επενδύουν σε σχολεία, αντί να επενδύουν σε νέους κυκλοφοριακούς κόμβους». «Η λογική θεωρεί ως βασικό δικαίωμα και των πιο φτωχών ανθρώπων το να έχουν τα οικονομικά μέσα ώστε να μπορούν να πηγαίνουν πότε-πότε κι αυτοί για φαγητό έξω από το σπίτι».  
Όταν επιβάλλουν «περιβαλλοντικό φόρο» μόνον στα καύσιμα που καταναλώνουν οι απλοί πολίτες, οι χερσαίες μεταφορές και οι βιομηχανίες, αλλά απαλλάσσουν τα καύσιμα των αεροπορικών και θαλάσσιων μεταφορών (οι εκπομπές άνθρακος των οποίων δεν λαμβάνονται υπόψη στη συμφωνία για το κλίμα - πράγμα που επισήμαναν η Γκρέτα Τούνμπεργκ στην ίδια ομιλία και οι αστροναύτες στη διακήρυξή τους για τι κλίμα), είναι ολοφάνερο και στα μικρά παιδιά τί είναι λογικό και τί παράλογο.

Για να μπορέσει να ξεφύγει η Ευρώπη και ο κόσμος από το διπλό αδιέξοδο - που όλα τα μετρημένα δεδομένα καταδεικνύουν -, τις τεράστιες ανισότητες και την απειλή της κλιματικής καταστροφής, είναι αναγκαία μια πολύ δύσκολη, βαρύτατη προϋπόθεση: Στον ερχόμενο κοινωνικό και πολιτικό αγώνα, να ενδυναμωθεί, να εμψυχώσει καρδιές και πνεύματα, να κερδίσει την κοινωνική και πολιτισμική ηγεμονία, αυτό που εύστοχα προβάλλει η Σουηδή μαθήτρια, δανεισμένο από τον Χόκινγκ: Μια νοοτροπία αναστοχασμού, με στροφή σε ιδέες πολύ μακράς πνοής, πρωτοποριακές, με διαθεσιμότητα για προσπάθεια σχεδόν ηράκλεια· «cathedral thinking».

Στη σημερινή σύγχυση και αδιαφάνεια της ηπείρου μας, τίποτε άλλο δεν θα μπορούσε να εκφράσει αυτό το αναγκαίο μεγάλο άλμα τόσο καλά, όσο το να συγκλίνουν οι σκέψεις και οι πράξεις που σύμβολά τους είναι κατεξοχήν αυτές οι δύο γυναίκες, η νέα και η πάρα πολύ νέα (βλ. την τελική εκλογική υποστήριξη της Λεβαβασέρ στους Γάλλους Πράσινους). Το εάν και το πώς, είναι τα μεγάλα διακυβεύματα του αύριο. Και του σήμερα, γιατί «δεν έχουμε πολύ χρόνο» στη διάθεσή μας.

Γ. Ρ.
  

Στο κέντρο του Pont de l' Arche, 110 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Παρισιού, τα μισά από τα καταστήματα έχουν κλειστές, άδειες βιτρίνες· περιμένουν νέους ενοικιαστές. Αυτή είναι η μοίρα μιας τυπικής γαλλικής κωμόπολης: Τεράστια σουπερμάρκετ έχουν προσγειωθεί σαν UFOs δίπλα στην είσοδο της κωμόπολης από τον αυτοκινητόδρομο. Τα κρεοπωλεία και τα οπωροπωλεία που ήταν κάποτε αναγκαία, τώρα είναι λείψανα μιας άλλης εποχής. Όμως η μπρασερί L' Estaminet αντέχει, βρίσκεται ακόμη στη θέση της.
Σε ένα τραπέζι πίσω από τη βιτρίνα του μικρού ζυθεστιατόριου κάθεται η Ινγκρίντ Λεβαβασέρ (Ingrid Levavasseur) σκυμμένη στην ατζέντα της. Μια ηλικιωμένη γυναίκα περνά μπροστά από τα τζάμια, βλέπει την Λεβαβασέρ, σταματά και την χαιρετά με εγκάρδια χειρονομία. Η Λεβαβασέρ κοκκινίζει, χαμογελά όλο χαρά και αντιχαιρετά. Πριν από μισό χρόνο, αυτή η 32χρονη ήταν μόνον μία από τους 5.000 κατοίκους αυτού εδώ του τόπου. Σήμερα, οι άνθρωποι έρχονται να την ευχαριστήσουν, να την ενθαρρύνουν ή να της μιλήσουν για τα βάσανά τους.
«Στην πραγματικότητα, κάνω αυτό που έκανα πάντα», λέει η Λεβαβασέρ. «Ακούω τί λένε οι άλλοι και λέω τη δική μου γνώμη». Το καινούργιο είναι ότι αυτό το κάνει στην τηλεόραση, ή συζητώντας με τον Δήμαρχο, ακόμη και συζητώντας με υπουργούς.

© Süddeutsche Zeitung

Για τον Γάλλο Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν, το κίνημα των Gilets jaunes είναι ο πιο έντονος κλονισμός στη μέχρι τώρα θητεία του, παρόλο που ο Μακρόν προσπαθεί να βάλει στη θέση της λέξης «κρίση» τη λέξη «ευκαιρία». Όμως για ανθρώπους σαν την Ινγρίντ Λεβαβασέρ, τα Κίτρινα Γιλέκα δεν ήταν απειλή, αλλά ένα είδος απελευθέρωσης: «Τώρα πια δεν ντρέπομαι γι' αυτό που είμαι», λέει.
Όταν άκουσε το φθινόπωρο του 2018 για την σχεδιαζόμενη επιβολή «οικολογικού φόρου» επί της βενζίνης, υπολόγισε ότι αυτό θα σήμαινε κατά μήνα 20 ευρώ λιγότερα στο λογαριασμό της. Αυτό θα ήταν απαγορευτικό για το κολύμπι των παιδιών στην πισίνα ή για φαγητό έξω με φίλους μετά τις 20 του κάθε μήνα.Ο μισθός της Λεβαβασέρ είναι 1200 ευρώ καθαρά.

Ακόμη και σήμερα μιλά με ενθουσιασμό για την 17η ημέρα του Νοεμβρίου 2018, την ημέρα που μαζί με τη μητέρα της, τα αδέλφια της, γνωστούς, φίλους και γείτονες, απέκλεισαν για πρώτη φορά την εθνική οδό, την οποία χρησιμοποιούν καθημερινά για να πάνε στον τόπο εργασίας τους με ΙΧ αυτοκίνητα. Η Λεβαβασέρ δεν ήξερε ότι το φωσφορίζον κίτρινο γιλέκο, που έβγαλε από το ντουλαπάκι της εκείνη την ημέρα, θα γινόταν το σύμβολο ενός κινήματος πεισμωμένων ανθρώπων. Και ούτε καν φαντάστηκε, ότι μια εβδομάδα αργότερα θα πήγαινε στο Παρίσι  για να λάβει μέρος στην πρώτη διαδήλωση της ζωής της.
Τις επόμενες εβδομάδες και μήνες οι Γάλλοι έβλεπαν συχνά την Λεβαβασέρ σε τηλεοπτικές συζητήσεις και σε συνεντεύξεις. Είναι εύκολα αναγνωρίσημη. Αφενός επειδή έχει μακριά, κόκκινα μαλλιά, αφετέρου επειδή είναι διατηρεί την ηρεμία και την νηφαλιότητά της, ακόμη και όταν οι άλλοι αρχίζουν να βρίζουν και να φωνασκούν.
Εκείνη η εποχή, όταν τα μέσα ενημέρωσης «ανακάλυψαν» την Λεβαβασέρ - έτσι αποκαλεί και αυτή -, ήταν και για την ίδια ο καιρός της πολιτικοποίησης, και μάλιστα με «συνοπτικές διαδικασίες». Ήταν το πρώτο άτομο από τα Κίτρινα Γιλέκα, που επιχείρησε να οδηγήσει το κίνημα από τις διαδηλώσεις στις κάλπες. Τον Ιανουάριο συγκρότησε μια λίστα για συμμετοχή στις ευρωπαϊκές εκλογές, ωστόσο τον Μάρτιο αυτό το πείραμα τέλειωσε μέσα σε διαφωνίες. Οι εφημερίδες έγραψαν ότι η Λεβαβασέρ αποσύρθηκε εξαιτίας των άγριων επιθέσεων που δέχτηκε στα «μέσα κοινωνικής δικτύωσης». Η ίδια λέει ότι η λίστα απέτυχε επειδή, ως αρχάρια, συνεργάστηκε με λάθος άτομα. Με ανθρώπους που πίσω από την πλάτη της ήθελαν να συμμαχήσουν με τον σημαιοφόρο της ιταλικής Δεξιάς Matteo Salvini.
Όταν μιλάς με την Λεβαβασέρ, δεν καταλαβαίνεις απλά και μόνον τι πολιτική ενέργεια απελευθέρωσε το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων. Καταλαβαίνεις επίσης, πόσο «χαμένοι» αισθάνονται πολλοί Γάλλοι ανάμεσα στα υπάρχοντα κόμματα. Τη ρωτώ: Γιατί δεν μπορεί να ενταχθεί σε μία από τις υπάρχουσες πολιτικές ομάδες; Πώς βλέπει την «Ανυπότακτη Γαλλία» [France Insoumise, το «κόμμα Μελανσόν»], ένα ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα που θέλει να αναδιανείμει το χρήμα προς όφελος των φτωχότερων;

«Μερικές από τις ιδέες τους μου αρέσουν, αλλά μου φαίνονται σαν θρησκευτική αίρεση: εάν δεν ανήκεις σε αυτούς, είσαι γι΄αυτούς ένα τίποτε».
Και τί πιστεύει για τους δεξιούς εξτρεμιστές της Marine Le Pen, η οποία πρόσφατα υποστηρίζει και «σοσιαλιστικές ιδέες»;«Οι αντιλήψεις τους για τον άνθρωπο μου προκαλούν τρόμο. Πώς μπορώ να εμπιστευτώ κάποιον που μιλά για τους αλλοδαπούς σαν να είναι παράσιτα;» 

Ίσως τότε με τον Μακρόν και με το κίνημά του République en Marche: Στο κάτω κάτω, αυτοί υπόσχονται να ανοίξουν πάλι τα αυτιά τους για να ακούσουν τί θέλουν οι πολίτες. «Αυτό το πλησίασμα στους ανθρώπους είναι για τον Μακρόν απλά και μόνον ένα σύνθημα· στην πράξη, και αυτός, ενδιαφέρεται μόνον για τους φίλους του και τους δίνει δουλειές».

© Süddeutsche Zeitung

Μιλώ στο τηλέφωνο με την Λεβαβασέρ μια μέρα αφότου ο Μακρόν δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ποιά μαθήματα έλαβε από τις διαμαρτυρίες των Κίτρινων Γιλέκων και από την Grand débat, τη «Μεγάλη Συζήτηση» που επακολούθησε, την προεδρική διαβούλευση. «Κυρία Λεβαβασέρ, παρακολουθήσατε τί είπε ο Πρόεδρος;» Απαντά: «Φυσικά, και είμαι εντελώς απογοητευμένη».

«Προσδοκούσατε λοιπόν ότι ο Μακρόν θα άλλαζε κάποια πράγματα»;

«Ήλπιζα ότι τουλάχιστον θα άκουγε λίγο».

Οι βασικές πηγές ανησυχίας της Λεβαβασέρ είναι η σχέση των εσόδων και εξόδων της ζωής της και η αίσθηση ότι λαμβάνονται πολιτικές αποφάσεις ερήμην της. Θέλει χαμηλότερο ΦΠΑ για τα βασικά είδη διατροφής και δημοψηφίσματα σε τοπικό επίπεδο. Δεν θέλει να μιλούν οι πρόεδροι όπως μιλά ο Μακρόν: «Όσο ταχύτερα προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις μου, τόσο πιο επιτυχείς θα είναι».
Αυτή η κοκκινομάλλα γυναίκα είναι η τυπική, η αντιπροσωπευτική περίπτωση των Κίτρινων Γιλέκων; Όποιος προσέχει στο Facebook ποιοί κινητοποιούν με μεγαλύτερη επιτυχία αυτό το κίνημα, είναι υποχρεωμένος να απαντήσει στην ερώτηση αυτή με ένα όχι. Βλέπουμε εκεί άνδρες, όπως τον Eric Drouet και τον Maxime Nicolle, οι οποίοι, μολονότι δεν θέλουν να αποκαλούνται ηγέτες, συνειδητά δίνουν την κατεύθυνση. Λένε ότι οι πολιτικοί είναι οι έσχατοι των εσχάτων, τα μέσα ενημέρωσης επίσης, ο Μακρόν πρέπει να φύγει και όσοι κάνουν μπάχαλο ένα μαγαζί ή ένα αυτοκίνητο, αναγκάζονται να το κάνουν επειδή η κοινωνία είναι άδικη. 
Η Λεβαβασέρ βλέπει με διαφορετικό τρόπο τα πιο πολλά από αυτά. Όταν στα μέσα Μαρτίου, έβαλαν φωτιά σε μια πολυκατοικία,  κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης των Κίτρινων Γιλέκων  στο Παρίσι, αυτή αποφάσισε να μην αυτοαποκαλείται πια «Gilet Jaune». Ωστόσο, όταν η Λεβαβασέρ μιλά για τη ζωή της, τότε ανακαλύπτεις και πάλι ακριβώς το μοτίβο, εξαιτίας των οποίων αυτοί οι άνθρωποι με τα κίτρινα γιλέκα αλληλοαναγνωρίζονται ως «ομάδα» όχι μόνον από το χρώμα του προειδοποιητικού ρούχου που φορούν, αλλά και από τις ανησυχίες τους και τις ανάγκες τους.
Η Λεβαβασέρ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη από τέσσερα αδέλφια. Η μητέρα της εργαζόταν ως καθαρίστρια, ο πατέρας της ήταν αλκοολικός. Η Λεβαβασέρ δεν βίωσε την πολυτέλεια μιας μακράς και προστατευμένης παιδικής ηλικίας. Στα 15 της σταμάτησε το σχολείο για να αρχίσει να δουλεύει το κατά το δυνατόν συντομότερο, ώστε να συντηρεί μόνη της τον εαυτό της. Στην ηλικία των 18 ετών έγινε για πρώτη φορά μητέρα και πέντε χρόνια αργότερα γέννησε το δεύτερο παιδί της. Όταν το νέο μωρό ήταν εννέα μηνών, χώρισε με τον πατέρα των παιδιών της, έναν άνδρα με τον οποίο ήταν γνώριμοι από πολύ μικρή ηλικία. Αλλά μετά τον γάμο, εκείνος την έβλεπε αποκλειστικά και μόνον ως νοικοκυρά, και όχι πια ως άτομο που θέλει να μάθει, να δοκιμάσει τις ικανότητές της, λέει σήμερα η Λεβαβασέρ.
Στα 20 χρόνια της, η Λεβαβασέρ άρχισε να εργάζεται ως νοσηλεύτρια κατ΄ οίκον. «Όταν πηγαίνεις στα σπίτια των ηλικιωμένων και των αρρώστων, βλέπεις πολλούς από αυτούς να κοιμούνται σε ένα στρώμα κάτω στο πάτωμα· βλέπεις πόσο μόνοι είναι στη ζωή». Αισθάνθηκε τότε ότι κάτι πάει εντελώς στραβά, από τη ρίζα του, ωστόσο ποτέ δεν μίλησε για πολιτική.
Σήμερα, η Λεβαβασέρ εκτός από το να βοηθά τους ανθρώπους με το νοσηλευτικό επάγγελμά της, θέλει και να αγωνιστεί γι' αυτούς. Η λίστα της για τις ευρωπαϊκές εκλογές ήταν μόνον μια πρώτη προσπάθεια για να δώσει πολιτική κατεύθυνση στη δύναμή της, που μόλις την είχε ανακαλύψει. Εν τω μεταξύ, ίδρυσε μια ένωση μονογονεϊκών μητέρων, ενώ για τις τοπικές εκλογές του έτους 2020, το σκέφτεται άν θα τολμήσει και πάλι μια υποψηφιότητα. 
Η πολιτική εξέλιξη της Λεβαβασέρ έχει αποκτήσει ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά. Όλοι απαιτούν σήμερα «να γίνεται ακουστή η φωνή του πολίτη», λέει. Όμως η Λεβαβασέρ δεν το βλέπει αυτό ως παράπλευρη πτυχή μιας ιδεολογίας, αλλά το θεωρεί ως την κεντρική της ιδέα. Δεν έχει διαβάσει βιβλία που πραγματεύονται τις αριστερές, τις δεξιές, τις συντηρητικές ή φιλελεύθερες ιδέες, ούτε και θέλει να διαβάσει. Αν θέλει να πείσει άλλους ανθρώπους για κάτι, το ισχυρότερο επιχείρημά της είναι ένα: «Αυτό είναι το λογικό». Βρίσκει λογικό να επενδύουν σε σχολεία, αντί να επενδύουν σε νέους κυκλοφοριακούς κόμβους αυτοκινητοδρόμων. Βρίσκει λογικό, ότι είναι θεμελιώδες δικαίωμα ακόμη και των πιο φτωχών ανθρώπων να έχουν τα οικονομικά μέσα ώστε να μπορούν κι αυτοί να πηγαίνουν πότε-πότε για φαγητό έξω από το σπίτι, να ξεσκάσουν λίγο. Βρίσκει λογικό να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο, ως ίσοι, οι άνδρες και οι γυναίκες· και γι' αυτό, δεν θέλει να την αποκαλούν σώνει και καλά φεμινίστρια.

Τί λογής πρέπει να είναι αυτή η πολιτική, η σύμφωνη με τη λογική της, δεν το ξέρει ακόμη με ακρίβεια. Και ακούμε από το στόμα της προτάσεις που ηχούν ακριβώς όπως εκείνες οι υποσχέσεις του Εμμανουέλ Μακρόν προς τους Γάλλους, δύο χρόνια πρίν, όταν ήταν προεδρικός υποψήφιος: «Έχουμε ανάγκη από ένα νέο κίνημα, που να βγαίνει μέσα από τα σπλάχνα του λαού», έλεγε τότε ο Μακρόν. Η μεγάλη διαφορά είναι μία: Όταν η Λεβαβασέρ μιλά για «λαό», έχει στο νού της εντελώς διαφορετικούς ανθρώπους από εκείνους που σκεφτόταν ο Πρόεδρος ως τον «λαό». Η Λεβαβασέρ έχει στο νού της εκείνους που γνωρίζει, εκείνους που είναι «ο δικός της κόσμος»: Χειρώνακτες τεχνίτες, πωλήτριες, «αυτοαπασχολούμενους» που είναι παγιδευμένοι σε μίνι-μισθούς και παλεύουν να τα βγάλουν πέρα, μονογονεϊκές οικογένειες, ανέργους.
Στις 26 Μαΐου, την ημέρα των ευρωεκλογών, η Λεβαβασέρ θα γίνει 33 χρονών. «Αυτό δεν μπορεί παρά να είναι ένα σημάδι», λέει. Ποιόν θα ψηφίσει; Δεν το ξέρει ακόμη. Το μόνο που ξέρει είναι ότι η Ευρώπη, από ταξιδιωτικός προοορισμός που ήταν κάποτε, τώρα έχει γίνει γι΄ αυτήν μια δυνατότητα και ένας τρόπος για να βρεί υποστηρικτές. Προηγουμένως, την Ευρώπη την έβλεπε ως ένα σύνολο από γειτονικές χώρες που θα 'θελε να τις επισκεφτεί κάποια μέρα. Από τότε που απαίτησε δημοσίως ότι εκτός από τους ελάχιστους μισθούς πρέπει να νομοθετηθεί και να ισχύει ένα ανώτατο όριο στους μισθούς, από τότε που υποστηρίζει δημόσια ότι στη Γαλλία πολλοί, αν και εργάζονται, μένουν σ' όλη τους τη ζωή φτωχοί, από τότε άνθρωποι από όλη την Ευρώπη που συμμερίζονται τις ιδέες της, έρχονται σε επαφή μαζί της.

Η Nadia Pantel είναι ανταποκρίτρια της Süddeutsche Zeitung στο Παρίσι



 

Σαντάλ Μουφ και AWParis: «Κίτρινα γιλέκα»

Λέσχη της Ρώμης: Ήρθε η ώρα μας -Το κεφάλαιο έχει γίνει αλαζονικό

  

Robert Habeck: Βήμα-βήμα και άλμα - Η καρδιά της δημοκρατίας χρειάζεται αίμα και οξυγόνο 
     
Albrecht von Lucke: Πάλη για την ηγεμονία: Ποιός έχει την εξουσία να ορίζει για ποιούς λόγους να αγανακτούμε; Νεανική διαμαρτυρία για το κλίμα & διαμαρτυρία ενάντια στη διαμαρτυρία 

Γκρέτα Τούνμπεργκ: «Το σπίτι σας άρπαξε φωτιά». Μαθητές για το κλίμα, οι μειοψηφίες, η αδιάφορη νεολαία, οι ελίτ
   

Naomi Klein: Τί εμποδίζει τις πολιτικές υπέρ του κλίματος; Φταίει η φύση του ανθρώπινου είδους ή ο καπιταλισμός;
 
Stephen Hawking: Our attitude towards wealth played a crucial role in Brexit. We need a rethink, We will now have to learn to collaborate and to share (The Guardian, 29.7.2016)
  
Λόγος για την ερχόμενη, την πραγματικά μεγάλη κρίση: Ο Πολίτης Άγγελος Ελεφάντης

 

Εκκληση αστροναυτών και άλλων προσωπικοτήτων προς υποψήφιους ευρωβουλευτές, για να δεσμευτούν σε μέτρα που θα ανταποκρίνονται στις οικολογικές προκλήσεις:
«Στόχος η Γη!» (Καθημερινή, 12.5.2019): 
  
«Τρέχουμε με ταχύτητα 108.000 χλμ/ώρα πάνω στο διαστημικό σκάφος Γη. Είμαστε οι επιβάτες, υπεύθυνοι για το μέλλον της. Οφείλουμε να την προστατεύσουμε, διότι δεν έχουμε πλανήτη διάσωσης». 
Χρειάζεται επιβολή φόρων «και στα καύσιμα των αεροπορικών και θαλάσσιων μεταφορών». «Να τερματιστεί η επιδότηση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, να αναχαιτιστεί η κατάληψη γαιών, να σταματήσει η χρήση προϊόντων που βλάπτουν τα οικοσυστήματα, όπως η γλυφοσάτη».
«Θα ψηφίσουμε εκείνους που θα δεσμευτούν να κάνουν τα πάντα για να υιοθετηθούν αυτά τα μέτρα κατά τη διάρκεια της επόμενης θητείας, πεπεισμένοι ότι σε μια ενωμένη, ανθρωπιστική, φιλόξενη και αλληλέγγυα Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτά τα μέτρα θα συμβάλουν στο να τιμηθεί η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα».
 

Harald Welzer: Mehr Zukunft wagen, Zeit für Wirklichkeit («Να τολμήσουμε πιο πολύ μέλλον - ώρα να αντικρύσουμε την πραγματικότητα» - Blätter für deutsche und internationale Politik, γερμ.)
  
Παρίσι, διαμαρτυρία για το κλίμα: Χιλιάδες «Πράσινα Γιλέκα» ενώθηκαν με τα «Κίτρινα Γιλέκα» και διαδήλωσαν μαζί στη Γαλλία  (γαλλ.)
 
H υποστήριξη της Λεβαβασέρ στους Γάλλους Πράσινους