Ισπανία - Ελλάδα: Διαφορετικά κομματικά σκηνικά,αδιέξοδο στην ελληνική Αριστερά & «Κεντροαριστερά»

Η ζωντανή κοινωνία των πολιτών με τα κινήματά της στην Ισπανία παράγει νέες ριζοσπαστικές, βιώσιμες πολιτικές δυνάμεις και προτάσεις. Δημιουργεί δυνατότητες για τη συγκρότηση νέων αριστερών ή κεντροαριστερών συμμαχιών και για πολιτικές διεξόδου από την κρίση. Αντίθετα, στην Ελλάδα το κομματικό σκηνικό μετά από 7 χρόνια κρίσης παραμένει άκρως τοξικό σε όλο του το πλάτος. Δηλητηριάζει την κοινωνία και την πραγματική οικονομία.
   
Την αντίθεση του ελληνικού πολιτικού τοπίου με το ισπανικό, την ανέδειξαν για πολλοστή φορά οι αυτοδιοικητικές εκλογές στην Ισπανία, με τη μεγάλη άνοδο του Podemos, το τέλος των αυτοδυναμιών, την κατάρρευση του κυβερνητικού κόμματος PP και τον λελογισμένο περιορισμό της δύναμης των Σοσιαλιστών του PSOE (οι οποίοι όμως διατηρούν δυνάμεις για να παίζουν ρόλο σε πολυκομματικές κυβερνήσεις περιφερειών), ακόμη και με την ανάδυση του νέου κεντρώου ή «κεντροδεξιού» σχήματος Ciudadanos (Πολίτες) ως πιθανού πλευρικού υποβοηθητικού παράγοντα κατά της διαφθοράς που επιμένει και στην Ισπανία, ακόμη και εν μέσω κρίσης. Ανέδειξαν επίσης τις δυνατότητες για τη συγκρότηση νέων αριστερών ή κεντροαριστερών συμμαχιών, οι οποίες ανοίγονται προς το παρόν με αβέβαιο και αντιφατικό τρόπο.

Η πολιτική στην Ισπανία δείχνει επιτέλους να αποκτά κάποιες δυνάμεις της υγείας: παράγει νέες δυνάμεις και νέες προτάσεις, ριζοσπαστικές, αλλά βιώσιμες και δυνητικά εφαρμόσιμες. Αντίθετα, στην Ελλάδα το κομματικό σκηνικό μετά από 7 χρόνια κρίσης παραμένει άκρως τοξικό σε όλο του το πλάτος. Δηλητηριάζει αλύπητα την κοινωνία και την πραγματική οικονομία.

Ο ταύρος, σύμβολο της Ισπανίας και η αρκούδα, το σύμβολο της Μαδρίτης

Η κοινωνική και πολιτική δυναμική στην Ισπανία ωθεί προς μια δύσκολη συμμαχία Podemos και Σοσιαλιστών. Παρά τις πολλές «αμαρτίες» των τελευταίων στην περίοδο της παχειάς λίγδας μέχρι το 2008, ωστόσο αυτή είναι η φυσιολογική, η politically correct οδός. Και παρόλα όσα καταλογίζουν, δικαίως, οι πολλοί Ισπανοί πολίτες στο Σοσιαλιστικό κόμμα της Ισπανίας, όπως και στο Λαϊκό (PP), δύσκολα θα ισχυριστούν ότι οι Σοσιαλιστές ως κόμμα με συγκεκριμένη κοινωνική αναφορά και ιστορική διαδρομή, δεν είναι συστατικό μέρος της Αριστεράς. Μετά την οριστική αποτυχία του «Μπλερισμού», του «Τρίτου Δρόμου» και του «Νέου Κέντρου» στη Βρετανία (βλ. και τις πρόσφατες εκλογές εκεί), την ίδια άποψη για το τι είναι ή τι μπορεί να είναι ένα Σοσιαλιστικό, Εργατικό ή Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα έχει πλέον και ο μέσος Βρετανός, Γάλλος, Γερμανός ή ανατολικοευρωπαίος, σε αντίθεση με αυτό που επικρατεί στο δημόσιο λόγο της «ιδιόμορφης»  Ελλάδας.
Ο δρόμος της επανόρθωσης μπορεί να είναι μόνον ο πολιτικά ορθός. Οι ανωμαλίες και οι  «ιδιομορφίες»  των πολιτικά ακατατόπιστων και ιδεολογικά αναλφάβητων διαμορφωτών της κοινής γνώμης, κυρίως όμως ο πελατειακός πολιτικαντισμός, δεξιός και «αριστερός», οδηγούν στον πολιτικό βάλτο που βλέπουμε εδώ, μπροστά μας.
Αυτά άς τα προσέχουν όχι μόνον τα στελέχη και οι διαμορφωτές γνώμης που υποστηρίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και όσοι ενεργοί πολιτικά Έλληνες θεωρούν τον εαυτό τους σοσιαλιστή, σοσιαλδημοκράτη ή γενικώς αριστερό ή «κεντροαριστερό». Οι δεύτεροι θα μπορούσαν να συνεισφέρουν σε πρακτικό πολιτικό αποτέλεσμα ανάλογο π.χ. με της Ισπανίας, μόνον στο βαθμό που υπάρχει σήμερα άξιο λόγου σοσιαλδημοκρατικό ρεύμα στην Ελλάδα με την αναγκαία κοινωνική αναφορά στον κόσμο της μισθωτής εργασίας, πράγμα μάλλον αμφίβολο. 

Άν όμως η αυτή κοινωνική - πολιτική προϋπόθεση δεν ισχύει, τότε αντί να μιλάμε για «κεντροαριστερά» ή για σοσιαλδημοκρατία στην Ελλάδα, άς μιλήσουμε καλύτερα για αριστερούς φιλελεύθερους, με το περιεχόμενο που είχε αυτός ο όρος στους παλαιούς βενιζελικούς του Μεσοπολέμου ή και με την αμερικανική έννοια του liberal - Δημοκρατικού. 
Ο προσδιορισμός αυτός είναι πιο ακριβής και πολύ πιο παραγωγικός από πρακτική πολιτική σκοπιά. Δημιουργεί πιο ρεαλιστικούς όρους για την οικοδόμηση αυτού του πολιτικού χώρου, αλλά και πιο στέρεη βάση για συμμαχίες του με άλλους. 
Ακόμη και έτσι όμως, το άθροισμα δυνάμεων και ατόμων που αυτοπροσδιορίζεται σήμερα ως «κεντροαριστερά» στην Ελλάδα, είτε προέρχεται είτε δεν προέρχεται από το ΠΑΣΟΚ, έχει πολύ μεγάλο έλλειμμα κοινωνικής ευαισθησίας και μέριμνας για την κοινωνική συνοχή. Έχει να διανύσει μακρύ ηθικοπολιτικό δρόμο για να πλησιάσει την κοινωνική ευαισθησία του κύκλου Παπαναστασίου στον Μεσοπόλεμο ή ακόμη και της διοίκησης Ομπάμα στις σημερινές ΗΠΑ. Και καλύτερα να μη μιλήσουμε για το έλλειμμα αυτοκριτικής των Πασοκογενών.
Ως προς την ουσία, το ίδιο έλλειμμα κοινωνικής ευαισθησίας (σε μερικά θέματα ακόμη πιο κραυγαλέο έως εξοργιστικό για αριστερό κόμμα, π.χ. αδιαφορία για τη συνήθη μισθωτή εργασία στον ιδωτικό τομέα) χαρακτηρίζει βέβαια και το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού προσωπικού του ΣΥΡΙΖΑ, άν και κρύβεται μέσα σε διαφορετική, «αντισυστημική» συσκευασία.

***

Τρείς παρατηρήσεις - διευκρινήσεις:
1. Ο όρος «κεντροαριστερά» είναι χαρακτηριστικό μιάς (σε κάθε περίπτωση χρήσιμης) πολιτικής συμμαχίας, όχι όμως εσωτερική ταυτότητα συγκεκριμένου πολιτικού υποκειμένου. Δεν υπάρχει τέτοιο υποκείμενο, παρά μόνον στη φαντασία των Ελλήνων «κεντροαριστερών».
2. Η μεγάλη δύναμη που διατήρησαν οι υποψήφιοι οι προερχόμενοι απο τη ΝΔ, κατά τόπους και από το ΠΑΣΟΚ, στις περισυνές αυτοδιοικητικές εκλογές (Μάης 2014), στις οποίες ως γνωστόν μετρά πολύ η «προσωπική σχέση» και όλα τα παρεπόμενα, λέει πολλά για την ποιότητα της «αριστερής» ψήφου που δόθηκε στη συνέχεια στον ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015. Αυτή είναι μια ακόμη αντίθεση της ελληνικής περίπτωσης με τις τωρινές ισπανικές αυτοδιοικητικές εκλογές. Μαζί με πολλά άλλα πράγματα, κάνει και αυτό την φράση «πρώτη φορά αριστερά» να ακούγεται αρκετά φάλτσα.
3. Οι Ισπανοί «Αγανακτισμένοι», με πυρήνα το Κίνημα 15 Μάη (15Μ), ήταν κίνημα πολύ διαφορετικό από τους Έλληνες τύποις συνωνόματους. Ήταν πραγματικό υγιές κίνημα πολιτών, ευρύ αλλά με σαφή κοινωνικά χαρακτηριστικά, κυρίως των επισφαλών, αστέγων, ανέργων. Καμμία σχέση με τους Έλληνες «δεν πληρώνω» της ανώτερης μεσοαστικής τάξης με τις μεζονέτες και τα τεράστια τζίπ. Επίσης οι Ισπανοί «Αγανακτισμένοι» δεν ήταν διαβρωμένοι απο τον εθνικιστικό λόγο ή από τον αντιευρωπαϊσμό και τον «γερμανοφαγικό σοσιαλισμό» για μονοψήφια ΙQ. Συνακόλουθα, το κίνημά τους δεν συγκροτήθηκε με βάση «εθνικοενωτικές» και αταξικές, δηλαδή απολιτικές πολώσεις, του τύπου «Μνημόνιο-αντιμνημόνιο». Έτσι το Podemos δεν έπεσε στην (α)πολιτική παγίδα μέσα στην οποία έπεσε, ταλαιπωρείται και μας ταλαιπωρεί ο ΣΥΡΙΖΑ.

Οι καρποί του κινήματος πολιτών ωριμάζουν σιγά-σιγά στην Ισπανία. Βλέπουμε τώρα σαφώς ότι οι κινητοποιημένοι πολίτες δημιουργούν σε βάθος χρόνου καταλυτικά πολιτικά αποτελέσματα. Βλέπουμε επίσης, πόσο διαφορετικά πολιτικά αποτελέσματα δημιουργούνται, όταν είναι διαφορετικά τα κινήματα των πολιτών που τα παράγουν.

Γ. Ρ.

Αργύρης Παναγόπουλος (εφημερίδα "Αυγή", 25.5.2015) - Ισπανία: Βουτιά Λαϊκού Κόμματος και εισβολή Podemos - Ιστορική νίκη σε Βαρκελώνη και Μαδρίτη
  
Αλλάζει το πολιτικό σύστημα στην Ισπανία (εφημερίδες El Pais - "Αυγή", 25.5.2015):

Οι περιφερειακές εκλογές που διεξήχθησαν χθες στην Ισπανία επιβεβαιώνουν την έναρξη μιας νέας πολιτικής εποχής στην Ισπανία, που χαρακτηρίζεται από την απώλεια ηγεμονίας του Λαϊκού Κόμματος. Το τελευταίο χάνει τη μεγαλύτερη θεσμική εξουσία που απέκτησε ποτέ ένα κόμμα στη δημοκρατία. Είναι αλήθεια ότι κέρδισε τις περισσότερες ψήφους, με μικρή διαφορά από το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Η παραμονή του όμως στην κεφαλή των πόλεων που ήλεγχε και των περισσοτέρων αυτόνομων κοινοτήτων δεν εξαρτάται πλέον από αυτό, αλλά από την ικανότητα των δυνάμεων της Αριστεράς να συγκροτήσουν συμμαχίες. 

Οι σοσιαλιστές, από την πλευρά τους, μπορούν να είναι ικανοποιημένοι από τα ποσοστά τους, έστω και αν είναι υποχρεωμένοι να συνεχίσουν τον δρόμο της ανανέωσης. Σε κάθε περίπτωση, όμως, παραμένουν μια σοβαρή εναλλακτική λύση έναντι της κεντροδεξιάς στις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου. 

Από την άποψη αυτή, επισημαίνει σε κύριο άρθρο της η El Pais, ο δικομματισμός παύει να καθορίζει την πολιτική ζωή της Ισπανίας, καθώς τα κόμματα Podemos και Ciudadanos κερδίζουν μεγαλύτερη δύναμη από αυτή που είχαν μέχρι σήμερα η Ενωμένη Αριστερά και το κόμμα «Ενωση, Πρόοδος και Δημοκρατία», τα δύο κόμματα τα οποία διαδέχονται. Μεγάλο ενδιαφέρον θα έχει τις επόμενες εβδομάδες η σχέση που θα διαμορφωθεί ανάμεσα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα και το Podemos. Τα δύο αυτά κόμματα δεν θα ήθελαν να εμφανιστούν ως υπερβολικά ενωμένα ούτε όμως μπορούν να αφήσουν τις διαφορές τους να κυριαρχήσουν, όπως συνέβη στην Ανδαλουσία.

Οι νέες επιλογές που έχει μπροστά της η Αριστερά ανοίγουν μια νέα προοπτική για τις δύο πιο εμβληματικές πόλεις, τη Μαδρίτη και τη Βαρκελώνη, όπου μοιάζει να τερματίζεται η κυριαρχία του Λαϊκού Κόμματος και των καταλανών εθνικιστών αντιστοίχως. Αποφασιστικό ρόλο παίζει εδώ η προσωπικότητα των δύο γυναικών που ήταν επικεφαλής των αριστερών συνδυασμών, της Μανουέλα Καρμένα και της Αντα Κολάου. Αλλά και στη Βαλένθια, οι επιδόσεις των κομμάτων Compromis, Ciudadanos και Podemos τούς επιτρέπουν να εκδιώξουν το Λαϊκό Κόμμα από την εξουσία ύστερα από μια κυριαρχία δεκαετιών.
Σε γενικές γραμμές, αρχίζει στην Ισπανία μια περίοδος όπου θα υπάρχουν περισσότερες λύσεις και θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη περισσότεροι παράγοντες. Πρόκειται στην πραγματικότητα για τη συνέχεια ενός πολιτικού σεισμού που ξεκίνησε με τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2014. Όπως επισημαίνει στην El Pais η Σάντρα Λεόν, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ και συνεργάτις του Fundacion Alternativas, το πολιτικό σύστημα της χώρας κλονίζεται εδώ και μια τετραετία από μια κρίση αντιπροσώπευσης που εκδηλώνεται τόσο στους δρόμους όσο και μέσα από ποικίλες πρωτοβουλίες κοινωνικών κινητοποιήσεων. Όλα τα κόμματα, και ιδιαίτερα τα νέα, θα πρέπει να προσαρμοστούν τους επόμενους μήνες στον νέο πολιτικό χάρτη της χώρας. Αν οι προσδοκίες των πολιτών περιοριστούν σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, υπάρχει κίνδυνος οι ελπίδες του σήμερα να εξουδετερωθούν από την απογοήτευση του αύριο.
Ένα σύστημα που στηρίζεται σε συμμαχίες προϋποθέτει την κατανόηση από την πλευρά των πολιτών ότι τα κόμματα που ψήφισαν θα προβούν σε παραχωρήσεις στο όνομα της συναίνεσης. Εδώ υπάρχει ένα παράδοξο. Οι αλλαγές που σημειώνονται στο σύστημα των κομμάτων οφείλονται στην αίσθηση ενός μέρους του εκλογικού σώματος ότι τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα πρόδωσαν την ιδεολογία τους και κυβέρνησαν αγνοώντας τις επιθυμίες των πολιτών. Η διεύρυνση της πολιτικής προσφοράς, όμως, που έρχεται ως αποτέλεσμα αυτής της δυσαρέσκειας, αυξάνει την πιθανότητα τα κόμματα να υποχρεωθούν να παραιτηθούν από ορισμένες δεσμεύσεις τους ώστε να μπορέσουν να λάβουν μέρος στη διακυβέρνηση.

Αφίσα της Μ. Καρμένα με την
αρκούδα, σύμβολο της Μαδρίτης

Ινίγκο Ερρεχόν (Podemos) -  Ερνέστο Λακλάου, θεωρητικός της ηγεμονίας
  

Το μεταδημοκρατικό πλαίσιο και οι προκλήσεις των ΣΥΡΙΖΑ και PODEMOS 

   

Δύο ζήτω για τη μεταπολιτική !

 

Ούλριχ Μπεκ: Ευρωπαίοι ορθώστε το ανάστημά σας, ξεσηκωθείτε - Ή μαζί και ωφελημένοι ή χωρισμένοι και χαμένοι

Update 27.5.2015 - Μια επιβεβαίωση των διαφορετικών συσχετισμών σε Ισπανία και Ελλάδα:
Οι Ισπανοί Σοσιαλιστές (PSOE) στηρίζουν το Podemos για τη Δημαρχία της Μαδρίτης