Από τον Βαρουφάκη στον Τσακαλώτο: Ελλάδα, η επόμενη μέρα

του Andrew Stuttaford

     

© National Review / The Corner: Andrew Stuttaford - Greece: The Day After  6 Ιουλίου 2015

     

Η Ελλάδα συνεχίζει τις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς της ζώνης του ευρώ χωρίς τον Γιάνη Βαρουφάκη, μαρξιστή, ναρκισσευόμενο, κλόουν και μέχρι πρόσφατα υπουργό Οικονομικών της χώρας. Μια όχι και τόσο άμεμπτη Ιφιγένεια που θυσιάστηκε στους θεούς της ευρωζώνης, μιας και θεωρήθηκε πολύ συγκρουσιακός για να έχει οποιαδήποτε πιθανότητα να κλείσει συμφωνία. 

Ο εκδότης του είδε αμέσως την ευκαιρία και δεν την άφησε να χαθεί, όπως γράφει η Ματίνα Στέβη στην Wall Street Journal: 

Μόλις τρισήμισυ ώρες μετά την παραίτηση του αμφιλεγόμενου Έλληνα Υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, οι εκδότες των βιβλίων του που εδρεύουν στο Λονδίνο έστειλαν αμέσως ένα πληροφοριακό e-mail με αποσπάσματα από την νέα ενημερωμένη έκδοση του βιβλίου του, του Παγκόσμιου Μινώταυρου (Global Minotaur) μαζί με άλλο πληροφοριακό υλικό. Ο διευθυντής του τμήματος ενημέρωσης των Zed Books, του εκδοτικού οίκου των βιβλίων του κ Βαρουφάκη, απέστειλε στους ανταποκριτές των ΜΜΕ ένα email που περιγράφει τον κ Βαρουφάκη ως «τον πιθανώς πιο cool, χαρισματικό και  έξυπνο υπουργό Οικονομικών όλων των εποχών». Πρότεινε επίσης το hashtag: #MinisterofAwesome.

Ο μετα-κεϋνσιανός, ο μαρξιστής, οι οπαδοί του σχήματος «κέντρου-περιφέρειας»

Στην εφημερίδα Daily Telegraph, ο Ambrose Evans-Pritchard ρίχνει μια ματιά στο διάδοχό του, τον Ευκλείδη Τσακαλώτο:

Προέρχεται από τη ριζοσπαστική μαρξιστική πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ, και δεν συμμερίζεται ιδιαίτερα τον ευρωπαϊκό ιδεαλισμό του κ. Βαρουφάκη...

Για τους οπαδούς του μαρξιστικού λόγου, με όλη τη τελετουργική του αδιαφάνεια, ιδού ένα άρθρο γραμμένο το 2012 («Διλήμματα των κομμουνιστών για την ελληνική κρίση της ευρωζώνης: Να βγεί κανείς ή να μην βγεί;» - εδώ σε μορφή pdf). Ανάμεσα στους τρείς συγγραφείς του περιλαμβάνεται και ο κ. Τσακαλώτος. Ένα απόσπασμα [στο άρθρο επικρίνονται όσοι εντός του ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζουν την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, επικαλούμενοι τις ανισομερείς σχέσεις με τις οικονομίες των βόρειων χωρών - στην ελληνική γλώσσα εδώ]: 

Μια τέτοια προσέγγιση αντικαθιστά ένα βασικό στοιχείο της προβληματικής του Μαρξ, συγκεκριμένα τους ταξικούς αγώνες ως την κινητήρια δύναμη της ιστορικής εξέλιξης, με ένα αστικό θεωρητικό σχήμα, σύμφωνα με το οποίο την ιστορία την κινούν οι αντιθέσεις και οι εκμεταλλευτικές σχέσεις μεταξύ των καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών [ως συνόλων]. Δεν αντιλαμβάνεται το κράτος ως πολιτική συμπύκνωση των ταξικών σχέσεων κυριαρχίας, ως τον παράγοντα που διασφαλίζει την συνοχή μιας καπιταλιστικής κοινωνίας.

Οκέι, σύμφωνοι. Ο Evans-Pritchard επισημαίνει: 

Αν ξύσετε λίγο την επιφάνεια, θ' αρχίσετε να ανακαλύπτετε έναν ευρωσκεπτικιστή που ποτέ δεν ήθελε να ενταχθεί η Ελλάδα στη ζώνη του ευρώ, και ο οποίος προέβλεπε, με αξιοσημείωτη πράγματι ακρίβεια, ήδη από το 1998, ότι η Νομισματική Ένωση δεν θα επιφέρει τη σύγκλιση του ευρωπαϊκού πυρήνα και των περιφερειακών χωρών. Ήταν μίλια μπροστά από ερασιτέχνες που διαλαλούν με θρησκευτική πίστη τα οφέλη της Νομισματικής Ένωσης. Για τον κ Τσακαλώτο, η ένταξη ή όχι μιας χώρας στη Νομισματική Ένωση είναι ζήτημα υπολογισμού κόστους-οφέλους. Το δικό του ακαδημαϊκό έργο διερευνά το θέμα του «πλεονεκτήματος που αποκτά όποιος κάνει την πρώτη κίνηση» μετά από ρήξη των υπαρχουσών συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Μιλήσαμε μαζί του όταν ακόμη ήταν στο παλιό γραφείο του, στο υπουργείο Εξωτερικών, λίγο πριν από το δημοψήφισμα. Μας είπε ότι μια Grexit θα ήταν πολύ κακή ιδέα, αλλά επίσης μας έδωσε την ισχυρή εντύπωση ότι πρόκειται για ένα θέμα δούναι και λαβείν, κόστους και οφέλους. Όλα εξαρτώνται από τους συγκεκριμένους όρους που είναι διατεθειμένη να προσφέρει στη χώρα του η ευρωζώνη, ή αν θα προτιμήσει να κρατά την Ελλάδα σε έναν διαρκή «Νιτσεϊκό» κύκλο ελέγχου [«η αιώνια επανάληψη του ιδίου»], όπως είπε ο ίδιος.
Υποστήριξε, επίσης, τη γραμμή - αξιόπιστη κατά τη γνώμη μου - ότι η Grexit θα πυροδοτήσει μια πολιτική αλυσιδωτή αντίδραση και συνακόλουθα απειλεί εξίσου τόσο το εγχείρημα της Νομισματικής Ένωσης όσο και την ίδια την Ελλάδα.
«Πιστεύω πως αν η Ελλάδα φύγει, τότε η ευρωζώνη θα αποσυντεθεί, γιατί η Grexit μετατρέπει, υποβαθμίζει τη Νομισματική Ένωση σε μια απλή ζώνη σκληρών σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών».
Το κρίσιμο σημείο είναι ότι η Νομισματική Ένωση αποτελεί μιαν «αμετάκλητη υπόσχεση» ότι ποτέ, καμία χώρα δεν θα υποτιμήσει ξανά το νόμισμά της. Από τη στιγμή που αυτό παραβιαστεί για πρώτη φορά, οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν θα συνεχίσουν να πιστεύουν στην υπόσχεση αυτή ελαφρά τη καρδία. 

Υπάρχει πολλή ουσία σ' αυτό. Η διατήρηση μιας αξιόπιστης σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας, όπως λόγου χάρη κάνει η Δανία εδώ και δεκαετίες, παλιότερα με το γερμανικό μάρκο και στη συνέχεια με το ευρώ, πρέπει να έχει πίσω της κάποια επαρκή οικονομική λογική μαζί με αποδεδειγμένη προθυμία να την υπερασπιστείς σε δύσκολους καιρούς. Αντίθετα, η σταθερή ισοτιμία του πέσο της Αργεντινής  με το δολάριο των ΗΠΑ δεν είχε καμιά οικονομική λογική, όπως αποδείχτηκε τελικά με καταστροφικό τρόπο. Εάν η Ελλάδα εγκατέλειπε το ευρώ, υπάρχουν πολλές άλλες χώρες που θα έθεταν και πάλι υπό αμφισβήτηση τη δική τους σύνδεση με το ενιαίο νόμισμα (Uscitalia;) [το αντίστοιχο του Αγγλικού Grexit στα Ιταλικά = φεύγει η Ιταλία απο την ευρωζώνη, από το ρήμα uscire] και έτσι δυνητικά θα προκαλούσαν μια πολύ επιζήμια και ενδεχομένως επικίνδυνη αύξηση του κόστους δανεισμού.

    

Φυγόκεντρες δυνάμεις, υπερπροσπάθεια των Ανατολικών, η «ολοένα στενότερη ένωση»

Ο Evans-Pritchard γράφει:

«Σφάλλουν όσοι ισχυρίζονται πως δεν υπάρχει πολύς κίνδυνος μετάδοσης τώρα, γιατί δεν ξέρουν πώς θα λειτουργήσει η μετάδοση αργότερα, ίσως μετά απο μήνες, όταν η επόμενη χώρα βρεθεί σε κρίση. Φοβάμαι πως αν αυτό ξεσπάσει τότε, μπορεί να καταλήξει στις εθνικιστικές αντιδραστικές πολιτικές κατά τα πρότυπα της δεκαετίας του 1930 και στην ηγεμονία μιας απωθητικής, σκληρής Δεξιάς», είπε [ο Τσακαλώτος].

Η απωθητική Αριστερά είναι φυσικά ευπρόσδεκτη.

Γράφοντας στον Spectator, από τη σκοπιά της (μη απωθητικής) Αριστεράς, ο Nick Cohen ρίχνει μια ματιά στο πολιτικό τοπίο που δημιουργείται στη ζώνη του ευρώ (η υπογράμμιση δική μου):

Η Ευρώπη φέρνει ειρήνη. Είναι όντως έτσι; Καθίσταται προφανές ότι δεν μπορείς να έχεις την οικονομικά της Μεγάλης Οικονομικής Κρίσης του 1930, χωρίς να έχεις και την πολιτική της Μεγάλης Οικονομικής Κρίσης του 1930. Οι Έλληνες μαρξιστές του Τσίπρα και οι Γάλλοι «μετα-φασίστες» της Marine Le Pen ίσως και να μας φανούν μετριοπαθείς όταν θα συγκριθούν με τους άνδρες και τις γυναίκες που θα έρθουν μετά από αυτούς, εάν τούτη εδώ η κρίση δεν τελειώσει. Εν τω μεταξύ, αντί να δαμάσει τον εθνικισμό, το ευρώ τον υποκινεί. Λαοί οι οποίοι τα πήγαιναν μαζί πολύ καλά στις αρχές της δεκαετίας του 1990, τώρα κυττούν ο ένας τον άλλο με συναισθήματα σχεδόν μίσους. Οι Έλληνες, οι Ιταλοί και οι Ισπανοί αναρωτιούνται γιατί οι Γερμανοί, οι Φινλανδοί και οι Ολλανδοί επιμένουν ότι αυτοί θα πρέπει να υποφέρουν. Οι Γερμανοί, Φινλανδοί και Ολλανδοί αναρωτιούνται γιατί οι Νότιοι Ευρωπαίοι προσδοκούν να αποφεύγουν να πληρώνουν τους φόρους τους.

Και οι Ανατολικο-Ευρωπαίοι αναρωτιούνται το ίδιο. Κάποιοι έμειναν έκπληκτοι από το γεγονός ότι τα μέλη της ζώνης του ευρώ από την Ανατολή είναι μεταξύ εκείνων που ακολουθούν την πιο σκληρή γραμμή απέναντι στην Ελλάδα. Στο Bloomberg View, ο Λεονίντ Μπερσίντσκυ (Leonid  Bershidsky) επισημαίνει: 

Ο εύκολος τρόπος για να εξηγηθεί αυτό είναι η ζήλια: Η Ελλάδα υποβοηθείται εδώ και καιρό για να διατηρεί ένα βιοτικό επίπεδο υψηλότερο από αυτό που έχουν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Και η κατά κεφαλήν έκθεσή τους στην βοήθεια προς την Ελλάδα είναι υψηλότερη  από εκείνη της Γερμανίας και της Γαλλίας, άν στη σύγκριση ληφθεί υπόψη το μέσο εισόδημα των πολιτών τους. Στην πληγή αυτή επιπροστίθεται και η προσβλητική συμπεριφορά. 
Ωστόσο δεν είναι αυτός ο πραγματικός λόγος. Αυτές οι χώρες αναγκάστηκαν να κάνουν υπερπροσπάθεια, οπισθοδρομώντας ως προς την κοινωνική τους ευημερία, για να ικανοποιήσουν τις προυποθέσεις για την ένταξη στη νομισματική ένωση, ενώ μόλις πριν από λίγα χρόνια είχαν ήδη παλέψει σκληρά για να καλύψουν τις όλο και περισσότερο απαιτητικές προδιαγραφές για την ένταξη στην ΕΕ. Το μόνο που χρειάστηκε να κάνει η Ελλάδα για να μπει στο ευρώ, ήταν να αποκρύψει με ψευδή στοιχεία το δημοσιονομικό της έλλειμμα...

Δημιουργεί επίσης προηγούμενο (από το οποίο θα ζητήσουν να επωφεληθούν τα επόμενα μέλη της ευρωζώνης και της ΕΕ - αξίζει να διαβάσει κανείς ολόκληρο το άρθρο του Μπερσίντσκυ).
Τι θα ακολουθήσει λοιπόν;
Δεν αμφιβάλλω σχεδόν καθόλου ότι «οι Βρυξέλλες» θέλουν να παραμείνει στη ζώνη του ευρώ η Ελλάδα: εν μέρει, για πρακτικούς λόγους (αν μη τι άλλο, με το επιχείρημα που ήδη αναφέραμε, για να μην εκπέσει η Νομισματική Ένωση σε απλή «ζώνη σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών»), αλλά και γιατί παραμένουν προσκολλημένες στην ιδέα ότι η «ολοένα στενότερη ένωση» («ever closer union») είναι καταδικασμένη σε αποτυχία, αν δεν κινείται συνεχώς προς τα εμπρός. Ωστόσο, μετά τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, είναι πολύ λιγότερο σαφές το άν μπορεί να πείσει άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ να παίξουν από κοινού αυτό το παιχνίδι της όλο και στενότερης Ένωσης.
Προς το παρόν, άς παρατηρούμε τι θα γίνει με τις τράπεζες στην Ελλάδα. Επιβίωσαν και επιβιώνουν χάρις στην επείγουσα παροχή ρευστότητας (ELA) που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αλλά αν αποδειχθεί ότι χρειάζονται πολύ περισσότερα για να κρατηθούν στη ζωή, τότε τι θα κάνει άραγε η πολιτικά «ανεξάρτητη» ΕΚΤ;

© Το πρωτότυπο άρθρο:
http://www.nationalreview.com/corner/420793/greece-day-after-andrew-stuttaford
   

O Andrew Stuttaford γεννήθηκε στην Αγγλία και ζεί στη Νέα Υόρκη. Γράφει στην National Review και National Review Online (http://www.nationalreview.com/author/andrew-stuttaford )

     

Αρθρογραφία του Andrew Stuttaford στην National Review
     
Ο ιστότοπος του Andrew Stuttaford

Ambrose Evans-Pritchard - Daily Telegraph: Greece creditors will gain nothing from toppling Europe-lover Yanis Varoufakis

      

Χ. Λάσκος, Γ. Μηλιός, Ε. Τσακαλώτος: "Displacing class struggle"? Syriza's argument against the "euro-exit" strateg. Communist Dilemmas on the Greek Euro-Crisis: To Exit or Not to Exit? (το αγγλικό πρωτότυπο, ολόκληρο). Εδώ σε μορφή pdf.

* Το άρθρο αυτό, δημοσιευμένο τον Μάιο του 2012 στα αγγλικά και γερμανικά, μάλλον δεν είχε δημοσιευτεί στα ελληνικά. Ίσως οι συγγραφείς δεν ήθελαν τότε να οξύνουν τις εντάσεις εντός ΣΥΡΙΖΑ - μια «αυτοσυγκράτηση» που αποδείχτηκε εντέλει καταστροφική και δημιουργός πολιτικής σύγχυσης. Με βάση την ιδιαίτερη μαρξιστική σκοπιά των συγγραφέων, επικρίνονται οι παράγοντες των «φιλο-δραχμικών» τάσεων του ΣΥΡΙΖΑ που επικαλούνται τις ανισομερείς σχέσεις της Ελλάδας με τις οικονομίες των βόρειων χωρών (π.χ. Κ. Λαπαβίτσας, Στ. Κουβελάκης, άλλα στελέχη της «Αριστερής Πλατφόρμας»), ως οπαδοί του σχήματος «κέντρου-περιφέρειας» που ακολουθούσε το ΠΑΣΟΚ της εποχής του 1980. Καθώς το αντικείμενο είναι επίκαιρο παρά την ηλικία των 3 χρόνων, αλλά και για «ιστορικούς» λόγους, θεωρήθηκε πως αξίζει να υπάρχει στα ελληνικά.
    
Ελληνικά στον ιστότοπο Μετά την Κρίση : 
Χ. Λάσκος, Γ. Μηλιός, Ε. Τσακαλώτος: Έξοδος από τη ζώνη του ευρώ - «Να βγεί κανείς ή να μη βγεί;» Κρίση της Ελλάδας και της ευρωζώνης, διλήμματα των κομμουνιστών (χωρίς ένα μικρό εισαγωγικό).

 

Leonid Bershidsky - Bloomberg View: Greeks Have Voted, Now Kick Them Out

     

Nick Cohen - The Spectator: Does anybody still believe that the EU is a benign institution?

 

Γιάνης Βαρουφάκης: Παγκόσμιος μινώταυρος - Οι πραγματικές αιτίες της οικονομικής κρίσης, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2012 (μετάφραση: Γιάνης Βαρουφάκης, Άγγελος Φιλιππάτος).

«Ο "Παγκόσμιος Μινώταυρος" αφηγείται τα πραγματικά αίτια που επέβαλαν την Κρίση σε ολόκληρο τον πλανήτη... Το βιβλίο μας καλεί να σκεφτόμαστε οικουμενικά ώστε να μπορούμε να κρίνουμε τα της πολιτείας μας, να δρούμε τοπικά, να βελτιώνουμε ό,τι μπορούμε γύρω μας».