Το βάρος στη διεθνή πολιτική ενός κράτους σαν τη Ρωσία είναι δεδομένο. Για αντικειμενικούς λόγους (μέγεθος, θέση στην ευρασιατική γεωπολιτική σκακιέρα και κυρίως στρατιωτική ισχύς), ήταν, είναι και θα είναι δύναμη αυτοκρατορικής φύσης. Αυτό ίσχυε όταν οι αυτοκράτορές της λεγόταν Μεγάλη Αικατερίνη ή Τσάρος Νικόλαος, ίσχυε εξίσου όταν η Ρωσία, ως κράτος-πυρήνας της Σοβιετικής Ένωσης, ήταν στα χέρια του χωρίς στέμμα και εισηγμένου εκ της γειτονικής Γεωργίας Ιωσήφ Τζουγκασβίλι, κατά κόσμον Στάλιν· ισχύει και τώρα που η Ρωσική Ομοσπονδία είναι στα χέρια του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Και είναι αναπόφευκτο, κάθε αυτοκρατορική δύναμη, μαζί και η Ρωσία, να χρησιμοποιεί ως ευκαιρίες και εργαλεία εξωτερικής πολιτικής, τα γεωπολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά ζητήματα, όπως είναι π.χ. το τί θα γίνει τελικά με την παραπαίουσα ΕΕ, το πώς θα παγιωθούν από γεωπολιτική άποψη και από την άποψη της ασφάλειας τα Δυτικά Βαλκάνια, ή πώς θα αντιμετωπισθεί το λεγόμενο μεταναστευτικό ζήτημα. Αυτό ακριβώς κάνουν η Ρωσία η Κίνα και οι ΗΠΑ, ως οι τρείς μοναδικές εναπομένουσες αυτοκρατορικές δυνάμεις στον σημερινό κόσμο. Το ξαναζεί - μόνον στη φαντασία της - και η μετά-Brexit Βρετανία, ως ανάμνηση και σκιά των παλιών περασμένων μεγαλείων.
Όμως, το πώς εργαλειοποιούν και εκμεταλλεύονται αυτά τα ζητήματα, εξαρτάται τόσο από τα αντικειμενικά δεδομένα, όσο και από το πώς αντιδρούν σε αυτά: από τις πολιτικές αντιλήψεις και επιλογές, από τις κατευθυντήριες γραμμές και από τη φύση του καθεστώτος στην εκάστοτε αυτοκρατορική δύναμη.
Και είναι αναπόφευκτο, κάθε αυτοκρατορική δύναμη, μαζί και η Ρωσία, να χρησιμοποιεί ως ευκαιρίες και εργαλεία εξωτερικής πολιτικής, τα γεωπολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά ζητήματα, όπως είναι π.χ. το τί θα γίνει τελικά με την παραπαίουσα ΕΕ, το πώς θα παγιωθούν από γεωπολιτική άποψη και από την άποψη της ασφάλειας τα Δυτικά Βαλκάνια, ή πώς θα αντιμετωπισθεί το λεγόμενο μεταναστευτικό ζήτημα. Αυτό ακριβώς κάνουν η Ρωσία η Κίνα και οι ΗΠΑ, ως οι τρείς μοναδικές εναπομένουσες αυτοκρατορικές δυνάμεις στον σημερινό κόσμο. Το ξαναζεί - μόνον στη φαντασία της - και η μετά-Brexit Βρετανία, ως ανάμνηση και σκιά των παλιών περασμένων μεγαλείων.
Όμως, το πώς εργαλειοποιούν και εκμεταλλεύονται αυτά τα ζητήματα, εξαρτάται τόσο από τα αντικειμενικά δεδομένα, όσο και από το πώς αντιδρούν σε αυτά: από τις πολιτικές αντιλήψεις και επιλογές, από τις κατευθυντήριες γραμμές και από τη φύση του καθεστώτος στην εκάστοτε αυτοκρατορική δύναμη.
Η Κίνα, ως πανίσχυρη εμπορική χώρα ως και κράτος-διεθνής μεγαλοεπενδυτής, χρησιμοποιεί σήμερα στην Ευρώπη μια οικονομική μεταλλαγή της λεγόμενης ήπιας ισχύος («soft pοwer» - βλ. και τον λεγόμενο Δρόμο του Μεταξιού). Λογική επιλογή.
Στις ΗΠΑ, αυτοκρατορική δύναμη σε αποδρομή, η διοίκηση Τραμπ επιλέγει σήμερα την αμυντική στρατηγική του περιχαρακωμένου φρουρίου. Παρακινδυνευμένη αλλά εξηγήσιμη επιλογή, άν λάβουμε υπόψη τα δεδομένα.
Στις ΗΠΑ, αυτοκρατορική δύναμη σε αποδρομή, η διοίκηση Τραμπ επιλέγει σήμερα την αμυντική στρατηγική του περιχαρακωμένου φρουρίου. Παρακινδυνευμένη αλλά εξηγήσιμη επιλογή, άν λάβουμε υπόψη τα δεδομένα.
 |
| Νικόλαος ο Β', Τσάρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (1868-1918) |
Η χώρα που κυβερνά ο
Πουτινισμός δεν έχει την εμπορική και οικονομική ισχύ της
Κίνας, ούτε είναι τώρα πια υπερδύναμη σε αποδρομή όπως είναι οι
σημερινές ΗΠΑ και ήταν η Ρωσία της εποχής 1990 - 2010. Τι κάνουν οι σημερινοί κυβερνήτες της;
Επιλέγουν στρατηγική φθοράς των ανταγωνιστών ή των δυνητικών ανταγωνιστών
τους στην λοιπή ευρωπαϊκή ήπειρο. Διεισδύουν με Δούρειους Ίππους και με
Πεμπτοφαλαγγίτες. Τα σκληρά δεξιά κόμματα ή και πολιτικά κινήματα ή
άλλοι φορείς της Ακροδεξιάς προσφέρονται,
διότι είναι ανερχόμενα. Και ως αδίστακτα, είναι εξαιρετικές Πέμπτες
Φάλαγγες. Σε άλλες εποχές, ένας καθεστώς - εισοδιστής ίσως να επέλεγε
και πεμποφαλαγγίτες από τους εθνικόφρονες ακροαριστερούς. Αλλά τι δουλειά μπορούν να κάνουν σήμερα
αυτοί; Απολύτως τίποτε.
Στη συζήτηση περί των πρακτόρων και των Δούρειων Ίππων που «έρχονται από το κρύο» στην Ελλάδα ή αλλού στην ΕΕ, η αναφορά γενικά και αόριστα σε «Ρώσους» και «Ρωσία» χάνει τον στόχο. Τα
πράγματα είναι συγκεκριμένα, αφορούν την πολιτική κατεύθυνση που
είναι σήμερα καθεστώς στη μεγάλη βόρεια χώρα.
 |
| Πέτρος Α' ο Μέγας, Τσάρος του Ρωσικού Βασιλείου (1672 - 1725) |
Το πρόβλημα που υπάρχει μπροστά μας δεν είναι το ίδιο το αναπόφευκτο γεγονός ότι η Ρωσία ήταν και είναι αυτοκρατορική δύναμη. Αντίθετα, πρόβλημα προς λύση είναι η συγκεκριμένη πολιτική που επέλεξε ως καταλληλότερη και ασκεί το σημερινό καθεστώς της Ρωσίας. Για την πολιτική του Πουτινισμού ως καθεστώτος – πολιτική καταστροφική για την Ελλάδα και για όλη την λοιπή Ευρώπη, από τη Λισαβώνα ως το Ταλίν της Εσθονίας – δεν ευθύνεται ο Μεγάλος Πέτρος, ούτε ο Λένιν, ούτε ο Χρουστσώφ, ούτε οι Βίκιγκς Ρως που ίδρυσαν το πρώτο Ρωσικό κράτος στον 9ο αιώνα μ.Χ. και του έδωσαν το όνομά τους.
Το πρόβλημα είνα πολιτικό, σύγκρουση πολιτικών αντιλήψεων. Όχι διαμάχη εθνών ή πολιτισμών, α λα Χάντιγκτον. Οι Ρώσοι είναι ευρωπαϊκός και Δυτικός λαός, με προσφορά σε κάθε πτυχή του ευρωπαϊκού πολιτισμού (από τα μαθηματικά και τη χημεία μέχρι την κλασική μουσική, την λογοτεχνία και το θέατρο) όχι κατώτερη των Γάλλων ή των Βρετανών. Στην ιστορία, ισάξιος και εξίσου σκληρός και επεκτατικός με τον Γαλλικό και Βρετανικό αποικιοκρατικό ιμπεριαλισμό υπήρξε και o αδηφάγος ιμπεριαλισμός της Ρωσίας στην Κεντρική Ασία και στον Καύκασο.
Το πρόβλημα είνα πολιτικό, σύγκρουση πολιτικών αντιλήψεων. Όχι διαμάχη εθνών ή πολιτισμών, α λα Χάντιγκτον. Οι Ρώσοι είναι ευρωπαϊκός και Δυτικός λαός, με προσφορά σε κάθε πτυχή του ευρωπαϊκού πολιτισμού (από τα μαθηματικά και τη χημεία μέχρι την κλασική μουσική, την λογοτεχνία και το θέατρο) όχι κατώτερη των Γάλλων ή των Βρετανών. Στην ιστορία, ισάξιος και εξίσου σκληρός και επεκτατικός με τον Γαλλικό και Βρετανικό αποικιοκρατικό ιμπεριαλισμό υπήρξε και o αδηφάγος ιμπεριαλισμός της Ρωσίας στην Κεντρική Ασία και στον Καύκασο.
 |
| Vigilius Eriksen: Αικατερίνη Β' η Μεγάλη, Τσαρίνα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (1729 – 1796) |
Η φύση του Πουτινισμού, της μοναδικής υπαρκτής πρότασης για τη σημερινή Ρωσία.
Ο Πουτινισμός είναι πράγματι η μόνη υπαρκτή πρόταση για τη σημερινή Ρωσία, ακριβώς όπως πριν 2-3 χρόνια ο Μερκελισμός ήταν η μόνη υπαρκτή πρόταση για τη Γερμανία. Ωστόσο, όπως για μια ακόμη φορά δείχνουν και τα συμβαίνοντα στη Γερμανία, νόμος στην πολιτική (όπως και σε άλλα πράγματα) είναι η ρευστότητα και η μεταβολή.
Όμως: Ακόμη και χωρίς τον Πούτιν αύριο, η πολιτική της Ρωσίας θα εξακολουθήσει να είναι αυτοκρατορική. Αλλά η κάθε αυτοκρατορική πολιτική δεν χρησιμοποιεί με τον ίδιο τρόπο Πεμποφαλαγγίτες που διακινούν μαύρες σακκούλες στα 4 σημεία του ορίζοντα, δεν θέτει ως στόχο να αποσταθεροποιήσει όλη την ήπειρο στην οποία συνανήκει και το δικό της κράτος, ούτε εξοντώνει αντιφρονούντες ή πρώην πράκτορές της με ραδιενεργό Πολώνιο και με νευροτοξικό Nοβιτσόκ, μέσα και έξω στη χώρα της.
Άλλο πράγμα ήταν η αυτοκρατορική πολιτική στην εποχή του Τσάρου Αλέξανδρου Ι (η «Ιερά Συμμαχία», δηλαδή ισορροπία και σταθερότητα της τάξης πραγμάτων σε όλη την Ευρώπη, με σκληρά ανελεύθερο πρόσημο, αλλά πάντως σταθερότητα), άλλο ήταν η ρεαλιστική αυτοκρατορική πολιτική του Λένιν στον λίγο καιρό που έζησε και κυβέρνησε (βλ. Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ το 1918, σταθεροποίηση διεθνών σχέσεων, άσκηση επιρροής αποκλειστικά με πολιτικά μέσα όπως η Τρίτη Διεθνής), άλλο πράγμα ήταν η αυτοκρατορική πολιτική του Στάλιν με την διπολική αρχιτεκτονική διεθνών σχέσεων που εγκαθίδρυσαν οι διασκέψεις της Τεχεράνης (1943) και της Γιάλτας (1945), άλλο ήταν το σοβιετικό αντίγραφο του αμερικανικού Βιετνάμ (1979, εισβολή στο Αφγανιστάν) και ούτω καθ΄εξής
Υπάρχουν δύο τουλάχιστον αιτίες, για τις οποίες ο Πουτινισμός επιλέγει αυτό το συγκεκριμένο είδος αυτοκρατορικής πολιτικής, το άκρως αποσταθεροποιητικό και καταστροφικό: Ο πρώτος είναι επιλογή στρατηγικής φύσης: Έτσι βλέπει περισσότερες δυνατότητες επιτυχίας για τη Ρωσία με βάση τη δεδομένη κατάσταση. Ο δεύτερος καθορίζεται από τα μέσα που έχει στη διάθεσή του, από τον τρόπο που σκέφτεται και από το απόθεμα ιδεών που διαθέτει (δηλαδή τις δικές του πολιτικές βάσεις).
Όμως: Ακόμη και χωρίς τον Πούτιν αύριο, η πολιτική της Ρωσίας θα εξακολουθήσει να είναι αυτοκρατορική. Αλλά η κάθε αυτοκρατορική πολιτική δεν χρησιμοποιεί με τον ίδιο τρόπο Πεμποφαλαγγίτες που διακινούν μαύρες σακκούλες στα 4 σημεία του ορίζοντα, δεν θέτει ως στόχο να αποσταθεροποιήσει όλη την ήπειρο στην οποία συνανήκει και το δικό της κράτος, ούτε εξοντώνει αντιφρονούντες ή πρώην πράκτορές της με ραδιενεργό Πολώνιο και με νευροτοξικό Nοβιτσόκ, μέσα και έξω στη χώρα της.
Άλλο πράγμα ήταν η αυτοκρατορική πολιτική στην εποχή του Τσάρου Αλέξανδρου Ι (η «Ιερά Συμμαχία», δηλαδή ισορροπία και σταθερότητα της τάξης πραγμάτων σε όλη την Ευρώπη, με σκληρά ανελεύθερο πρόσημο, αλλά πάντως σταθερότητα), άλλο ήταν η ρεαλιστική αυτοκρατορική πολιτική του Λένιν στον λίγο καιρό που έζησε και κυβέρνησε (βλ. Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ το 1918, σταθεροποίηση διεθνών σχέσεων, άσκηση επιρροής αποκλειστικά με πολιτικά μέσα όπως η Τρίτη Διεθνής), άλλο πράγμα ήταν η αυτοκρατορική πολιτική του Στάλιν με την διπολική αρχιτεκτονική διεθνών σχέσεων που εγκαθίδρυσαν οι διασκέψεις της Τεχεράνης (1943) και της Γιάλτας (1945), άλλο ήταν το σοβιετικό αντίγραφο του αμερικανικού Βιετνάμ (1979, εισβολή στο Αφγανιστάν) και ούτω καθ΄εξής
Υπάρχουν δύο τουλάχιστον αιτίες, για τις οποίες ο Πουτινισμός επιλέγει αυτό το συγκεκριμένο είδος αυτοκρατορικής πολιτικής, το άκρως αποσταθεροποιητικό και καταστροφικό: Ο πρώτος είναι επιλογή στρατηγικής φύσης: Έτσι βλέπει περισσότερες δυνατότητες επιτυχίας για τη Ρωσία με βάση τη δεδομένη κατάσταση. Ο δεύτερος καθορίζεται από τα μέσα που έχει στη διάθεσή του, από τον τρόπο που σκέφτεται και από το απόθεμα ιδεών που διαθέτει (δηλαδή τις δικές του πολιτικές βάσεις).
Στο πολιτικό φάσμα, ο Πουτινισμός κατατάσσεται στην σκληρή Δεξιά, που πληροί ωστόσο τα τυπικά κριτήρια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Η ακραιφνής Ακροδεξιά είναι άλλο πράγμα, λιγότερο σοβαρό, και άν έλειπε η προηγούμενη, θα ήταν λιγότερο επικίνδυνη. Μεγάλο μέρος του αποθέματος πολιτικών ιδεών του Πουτινισμού είναι κοινό, λόγου χάρη, με του βαυαρικού CSU, με του κόμματος του Ορμπάν στην Ουγγαρία, εν μέρει με του τουρκικού κόμματος ΑΚΡ (Ερντογάν) και συγγενεύει με τις ιδέες των Τραμπιστών στις ΗΠΑ· οι ερωτοτροπίες τους είναι απολύτως φυσικές.
Φυσικά, στο απόθεμα ιδεών μεγάλου μέρους της ΝΔ – μη εξαιρουμένων των κοινής καταγωγής και ομογάλακτων ΑΝΕΛ και της πιο συγκαλυμμένης και θεσμικής «αντιμνημονιακής» εθνικολαϊκουριάς - οι πουτινικές ιδέες έχουν περίβλεπτη θέση. Το φαντασιακό και δημαγωγικό περιεχόμενο των θρυλικών «αγωγών» του 2007, για χάρη των οποίων, υποτίθεται, τέθηκε σε κίνδυνο ακόμη και η ζωή του τότε αρχηγού της και πρωθυπουργού, δεν ήταν μόνον αέριο και πετρέλαιο. Και μπορεί όλα αυτά να φέρνουν ζάλη στους παραδοσιακούς κομματικούς οπαδούς, αλλά αυτοί πότε δεν ήταν ζαλισμένοι;
Ο Πουτινισμός έχει κοινά πολιτικά – ιδεολογικά αποθέματα και με τις επικρατούσες δυνάμεις στους Συντηρητικούς της Βρετανίας· όμως οι δεύτεροι φαντασιώνονται ακόμη τη χώρα τους ως αυτοκρατορία και μάλιστα θαλασσοκράτειρα, ως κατεξοχήν αντίπαλο της ρωσικής (η οποία, μετά τον Μεγάλο Πέτρο, δεν ήταν μόνον «ηπειρωτική δύναμη» αλλά και υπολογίσιμη «δύναμη της θάλασσας» - όπως έδειξε και η ανταγωνιστική συνεργασία τους στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου). Επίσης, δεν διαφέρει ως προς την ιδεολογία με τους σημερινούς ακραίους κυβερνώντες της Πολωνίας, αλλά Πουτινιστές και Πολωνοί σκληροί δεξιοί έχουν αντίθετες στρατηγικές βλέψεις: Τους χωρίζει η ιστορία και η επισφαλής γεωπολιτική θέση της Πολωνίας ανάμεσα στις 2 αδηφάγες «αρκούδες», που την έχουν διαμελίσει συνεργαζόμενες 4 φορές.
Ωστόσο, στις κοινές ιδέες όλων αυτών ανήκει και η αντίθεση σε κάθε μορφής ρύθμιση και «συνταγματοποίηση» των διεθνών σχέσεων με κοινά αποδεκτούς κανόνες οικουμενικής ισχύος. Το πιο υποκριτικό και κουτοπόνηρα δημαγωγικό χαρακτηριστικό αυτής της δεξιάς πολιτικής είναι το εξής: Ενώ συχνά επιμένει στον έλεγχο και φραγμό των διασυνοριακών ροών αγαθών (εμπόριο) και προσώπων (μετανάστευση), είναι εντελώς αντίθετη σε κάθε είδους ρύθμιση με δημοκρατικά πολιτικά μέσα, περιορισμό και φορολόγηση των αδέσποτων διασυνοριακών ροών κεφαλαίων. Όμως οι ροές κεφαλαίων είναι οι πραγματικές γενεσιουργές δυνάμεις που προκαλούν την καταστροφή των τοπικών αγορών αγαθών και αγορών εργασίας, αλλά και την οικολογική υποβάθμιση, ιδίως των πιο φτωχών ζωνών του πλανήτη· αυτά, με τη σειρά τους, συνεπάγονται την εκτός ελέγχου έξαρση των ροών εμπορευμάτων και προσώπων.
Φυσικά, στο απόθεμα ιδεών μεγάλου μέρους της ΝΔ – μη εξαιρουμένων των κοινής καταγωγής και ομογάλακτων ΑΝΕΛ και της πιο συγκαλυμμένης και θεσμικής «αντιμνημονιακής» εθνικολαϊκουριάς - οι πουτινικές ιδέες έχουν περίβλεπτη θέση. Το φαντασιακό και δημαγωγικό περιεχόμενο των θρυλικών «αγωγών» του 2007, για χάρη των οποίων, υποτίθεται, τέθηκε σε κίνδυνο ακόμη και η ζωή του τότε αρχηγού της και πρωθυπουργού, δεν ήταν μόνον αέριο και πετρέλαιο. Και μπορεί όλα αυτά να φέρνουν ζάλη στους παραδοσιακούς κομματικούς οπαδούς, αλλά αυτοί πότε δεν ήταν ζαλισμένοι;
Ο Πουτινισμός έχει κοινά πολιτικά – ιδεολογικά αποθέματα και με τις επικρατούσες δυνάμεις στους Συντηρητικούς της Βρετανίας· όμως οι δεύτεροι φαντασιώνονται ακόμη τη χώρα τους ως αυτοκρατορία και μάλιστα θαλασσοκράτειρα, ως κατεξοχήν αντίπαλο της ρωσικής (η οποία, μετά τον Μεγάλο Πέτρο, δεν ήταν μόνον «ηπειρωτική δύναμη» αλλά και υπολογίσιμη «δύναμη της θάλασσας» - όπως έδειξε και η ανταγωνιστική συνεργασία τους στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου). Επίσης, δεν διαφέρει ως προς την ιδεολογία με τους σημερινούς ακραίους κυβερνώντες της Πολωνίας, αλλά Πουτινιστές και Πολωνοί σκληροί δεξιοί έχουν αντίθετες στρατηγικές βλέψεις: Τους χωρίζει η ιστορία και η επισφαλής γεωπολιτική θέση της Πολωνίας ανάμεσα στις 2 αδηφάγες «αρκούδες», που την έχουν διαμελίσει συνεργαζόμενες 4 φορές.
Ωστόσο, στις κοινές ιδέες όλων αυτών ανήκει και η αντίθεση σε κάθε μορφής ρύθμιση και «συνταγματοποίηση» των διεθνών σχέσεων με κοινά αποδεκτούς κανόνες οικουμενικής ισχύος. Το πιο υποκριτικό και κουτοπόνηρα δημαγωγικό χαρακτηριστικό αυτής της δεξιάς πολιτικής είναι το εξής: Ενώ συχνά επιμένει στον έλεγχο και φραγμό των διασυνοριακών ροών αγαθών (εμπόριο) και προσώπων (μετανάστευση), είναι εντελώς αντίθετη σε κάθε είδους ρύθμιση με δημοκρατικά πολιτικά μέσα, περιορισμό και φορολόγηση των αδέσποτων διασυνοριακών ροών κεφαλαίων. Όμως οι ροές κεφαλαίων είναι οι πραγματικές γενεσιουργές δυνάμεις που προκαλούν την καταστροφή των τοπικών αγορών αγαθών και αγορών εργασίας, αλλά και την οικολογική υποβάθμιση, ιδίως των πιο φτωχών ζωνών του πλανήτη· αυτά, με τη σειρά τους, συνεπάγονται την εκτός ελέγχου έξαρση των ροών εμπορευμάτων και προσώπων.
 |
| Πρίγκηπας Ρούρικ ο Βάραγγος, Γενάρχης της πρώτης δυναστείας (γλυπτό στο Νόβγκοροντ) |
«Μακεδονικό», μεταναστευτικό ζήτημα, και προπαντός αποσταθεροποίηση της ΕΕ
Στην Ελλάδα, πολλοί σχολιαστές εικάζουν ότι ο «εισοδισμός» της σημερινής ρωσικής πολιτικής στα «κατ' οίκον» της ΕΕ επικεντρώνεται (ή χρησιμοποιεί ως μοχλό) κυρίως το μεταναστευτικό ζήτημα και την εισροή μουσουλμανικών πληθυσμών. Ειδικά για το δεύτερο, εύλογα μπορεί να ειπωθεί ότι σχετίζεται εν μέρει και με εσωτερικά διακυβεύματα της Ρωσίας. Όμως τί σχέση έχει με μετανάστες και μουσουλμανική εισροή ο πρόσφατος «εισοδισμός» των Πουτινιστών στα εσωτερικά της χώρας μας και εις βάρος της πολιτικής σταθερότητάς της, με αφορμή το «Μακεδονικό»; Απάντηση: Απολύτως καμμία.
Έχει όμως πολλή σχέση με το εγχείρημα της αποσταθεροποίησης των Δυτικών Βαλκανίων ως τμήματος του ευρύτερου κύκλου της ΕΕ. Επικεντρώνονται στην μή πλήρως διαμορφωμένη δομή της Βαλκανικής, ακριβώς όπως επιχειρούν να αποσταθεροποιήσουν την Κεντρική Ευρώπη, θεωρώντας και τις δύο αυτές ζώνες της ηπείρου μας κρίκους αδύναμους για πολιτικούς λόγους. Αντίθετα, ούτε που σκέφτονται να αποσταθεροποιήσουν τη Σκανδιναβική Χερσόνησο ή ακόμη και τα Κράτη της Βαλτικής, πρώην αδελφά εθνικά κράτη - μέλη της Σοβιετικής Ένωσης· ξέρουν πολύ καλά ότι άν το επιχειρήσουν, εκεί θα προσκρούσουν σε πολιτικό μπετόν.
Πίσω από όλα αυτά βλέπουμε να προβάλλει αμυδρά και το φάντασμα της εποχής του Πανσλαβισμού (1870-1914), μια από τις κορυφώσεις του οποίου ήταν η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου μεταξύ δύο δυναστικών αυτοκρατοριών που παρήκμαζαν (1878). Ήταν μια άλλη ιστορική στιγμή, κατά την οποία η ρωσική αυτοκρατορική πολιτική (τότε ήταν ο Τσάρος και η γαλαζοαίματη ελίτ της Ρωσίας) επέλεξε τον δρόμο της ολικής αποσταθεροποίησης των Βαλκανίων, με όργανο κυρίως το μόλις απελευθερωμένο από τους Οθωμανούς και φιλικό (τότε) Νέο Βουλγαρικό Βασίλειο. Προηγουμένως ο ρωσικός στρατός είχε φθάσει μέχρι τα προάστεια της Κωνσταντινούπολης, αφού προηγουμένως είχε καταλάβει την …Αλεξανδρούπολη (τυχαία σύμπωση!)
Ξέρουμε που οδήγησαν όλα αυτά, μαζί με άλλες βάρβαρες νεωτερικές ιδέες άλλων αυτοκρατοριών στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού Αιώνα: Σε ενίσχυση δηλητηριωδών μεγαλοϊδεατισμών, όπως π.χ. της «Μεγάλης Βουλγαρίας», που διεκδικούσε ολόκληρη την κεντρική Βαλκανική Χερσόνησο. Στην ήττα της Βουλγαρίας στον 2ο Βαλκανικό Πόλεμο το 1913 και την μετέπειτα σταθερή προσκόλληση της στο άρμα της Γερμανίας για 30 χρόνια και για 2 Παγκόσμιους Πολέμους. Στους πυροβολισμούς του 1914 στο Σεράγεβο, που «σκότωσαν» μετά εκατομμύρια ανθρώπους στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις εκατόμβες των χαρακωμάτων της Φλάνδρας, του Σκρά, της Καλλίπολης και της Ουκρανίας που εξόντωσαν την ευρωπαϊκή νεολαία ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής. Στην ανατροπή και δολοφονία του Τσάρου Νικολάου ΙΙ το 1917 από τους μπολσεβίκους, οι οποίοι αποτελούσαν συνέχεια και των Ναρόντνικων, που είχαν ανατινάξει με δυναμίτη τον Τσάρο Αλέξανδρο ΙΙ το 1881. Στην καταστροφή τριών μακραίωνων δυναστειών και των αυτοκρατοριών τους, των Ρωμανώφ, των Οθωμανών και των Αψβούργων.
Στα καθ' ημάς, αυτό το κεφάλαιο της ιστορίας οδήγησε τελικά στην εκρίζωση του Ασιατικού Ελληνισμού. Στη μεγάλη ιστορική εικόνα, η υπονόμευση των ευρωπαϊκών ισορροπιών του 19ου Αιώνα από εκείνη την «πανσλαβιστική» έξαρση επεκτατικού ιμπεριαλισμού της Ρωσικής Αυτοκρατορίας συνετέλεσε και αυτή, μαζί με τις ακόμη μεγαλύτερες βαρβαρότητες άλλων και την ακόμη μεγαλύτερη ανοησία τους, στην Εποχή των Άκρων, τον Σύντομο 20ό Αιώνα, τον πιο αιματοβαμμένο από όλους.
Τις έχουν σκεφτεί αυτές τις πανουργίες της ιστορίας και τα ρίσκα τους οι Πουτινιστές; Και το σημαντικό για εμάς: Τα σκέφτονται αυτά όσοι στην Ελλάδα μπαίνουν - έστω και ακροθιγώς - στον πειρασμό;
Στην Ελλάδα, πολλοί σχολιαστές εικάζουν ότι ο «εισοδισμός» της σημερινής ρωσικής πολιτικής στα «κατ' οίκον» της ΕΕ επικεντρώνεται (ή χρησιμοποιεί ως μοχλό) κυρίως το μεταναστευτικό ζήτημα και την εισροή μουσουλμανικών πληθυσμών. Ειδικά για το δεύτερο, εύλογα μπορεί να ειπωθεί ότι σχετίζεται εν μέρει και με εσωτερικά διακυβεύματα της Ρωσίας. Όμως τί σχέση έχει με μετανάστες και μουσουλμανική εισροή ο πρόσφατος «εισοδισμός» των Πουτινιστών στα εσωτερικά της χώρας μας και εις βάρος της πολιτικής σταθερότητάς της, με αφορμή το «Μακεδονικό»; Απάντηση: Απολύτως καμμία.
Έχει όμως πολλή σχέση με το εγχείρημα της αποσταθεροποίησης των Δυτικών Βαλκανίων ως τμήματος του ευρύτερου κύκλου της ΕΕ. Επικεντρώνονται στην μή πλήρως διαμορφωμένη δομή της Βαλκανικής, ακριβώς όπως επιχειρούν να αποσταθεροποιήσουν την Κεντρική Ευρώπη, θεωρώντας και τις δύο αυτές ζώνες της ηπείρου μας κρίκους αδύναμους για πολιτικούς λόγους. Αντίθετα, ούτε που σκέφτονται να αποσταθεροποιήσουν τη Σκανδιναβική Χερσόνησο ή ακόμη και τα Κράτη της Βαλτικής, πρώην αδελφά εθνικά κράτη - μέλη της Σοβιετικής Ένωσης· ξέρουν πολύ καλά ότι άν το επιχειρήσουν, εκεί θα προσκρούσουν σε πολιτικό μπετόν.
Πίσω από όλα αυτά βλέπουμε να προβάλλει αμυδρά και το φάντασμα της εποχής του Πανσλαβισμού (1870-1914), μια από τις κορυφώσεις του οποίου ήταν η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου μεταξύ δύο δυναστικών αυτοκρατοριών που παρήκμαζαν (1878). Ήταν μια άλλη ιστορική στιγμή, κατά την οποία η ρωσική αυτοκρατορική πολιτική (τότε ήταν ο Τσάρος και η γαλαζοαίματη ελίτ της Ρωσίας) επέλεξε τον δρόμο της ολικής αποσταθεροποίησης των Βαλκανίων, με όργανο κυρίως το μόλις απελευθερωμένο από τους Οθωμανούς και φιλικό (τότε) Νέο Βουλγαρικό Βασίλειο. Προηγουμένως ο ρωσικός στρατός είχε φθάσει μέχρι τα προάστεια της Κωνσταντινούπολης, αφού προηγουμένως είχε καταλάβει την …Αλεξανδρούπολη (τυχαία σύμπωση!)
Στα καθ' ημάς, αυτό το κεφάλαιο της ιστορίας οδήγησε τελικά στην εκρίζωση του Ασιατικού Ελληνισμού. Στη μεγάλη ιστορική εικόνα, η υπονόμευση των ευρωπαϊκών ισορροπιών του 19ου Αιώνα από εκείνη την «πανσλαβιστική» έξαρση επεκτατικού ιμπεριαλισμού της Ρωσικής Αυτοκρατορίας συνετέλεσε και αυτή, μαζί με τις ακόμη μεγαλύτερες βαρβαρότητες άλλων και την ακόμη μεγαλύτερη ανοησία τους, στην Εποχή των Άκρων, τον Σύντομο 20ό Αιώνα, τον πιο αιματοβαμμένο από όλους.
Τις έχουν σκεφτεί αυτές τις πανουργίες της ιστορίας και τα ρίσκα τους οι Πουτινιστές; Και το σημαντικό για εμάς: Τα σκέφτονται αυτά όσοι στην Ελλάδα μπαίνουν - έστω και ακροθιγώς - στον πειρασμό;
 |
| Ιωσήφ Στάλιν, Φραγκλίνος Ρούσβελτ, Ουίνστων Τσώρτσιλ, στην Συνδιάσκεψη της Τεχεράνης, 1943 |
Ευρωπαϊκή Ένωση, Βαλκάνια: Ρεαλιστικές εναλλακτικές λύσεις στις σχέσεις τους με τη Ρωσία
Στην
πράξη, το ζήτημα που τίθεται στην πολιτική της ΕΕ είναι άν - και πώς - μπορεί να
πεισθεί ή να εξαναγκασθεί η ηγεσία της Ρωσίας, σήμερα ή αύριο, με Πουτινισμό ή χωρίς Πουτινισμό, στις αμοιβαίες σχέσεις της με την ΕΕ, να
αντικαταστήσει την αυτοκρατορική στρατηγική των Δούρειων Ίππων με κάποια παραλλαγή αυτοκρατορικής στρατηγικής soft power, Κινεζικού ή άλλου τύπου.
Με τα υπάρχοντα δεδομένα, είναι η μόνη ρεαλιστική δυνατότητα απέναντι στην καταστροφική (και πιθανώς αυτοκαταστροφική) επιλογή των Πουτινιστών με τους Δούρειους Ίππους και τους Πεμπτοφαλαγγίτες. Και ασφαλώς, βάση της μπορεί να είναι μόνον λόγοι κοινού
συμφέροντος, ισόρροπα κατανεμημένοι μεταξύ της Ρωσίας και των λοιπών ευρωπαϊκών χωρών, μικρών ή μεγάλων.
Για ό,τι αφορά τη χώρα μας και όλες τις άλλες Βαλκανικές χώρες, μια υγιής και βιώσιμη σχέση με την αυτοκρατορική πολιτική της Ρωσίας δεν μπορεί να είναι διαφορετική από την υγιή σχέση με τη Ρωσία χωρών όπως το Βέλγιο, η Σουηδία ή η Αυστρία. Δηλαδή, χρειαζόμαστε τις πιο πλούσιες σχέσεις με τη Ρωσία στο εμπόριο, στον τουρισμό, στην πολιτισμική αλληλεπίδραση, στη διεθνή πολιτική συνεργασία για ευρωπαϊκά, ευρασιατικά και πλανητικά ζητήματα· όμως, στις διεισδύσεις της αυτοκρατορικής πολιτικής της Ρωσίας σε εσωτερικά πολιτικά θέματα ή στην λεγόμενη εθνική πολιτική (με τη στενή έννοια) της Ελλάδας και των άλλων Βαλκανικών χωρών, αυτό που πρέπει είναι τοίχος από μπετόν.
Η ρωσική αυτοκρατορία πρέπει να ξεχάσει την απευθείας έξοδο στη «θερμή» θάλασσα του Αιγαίου ή της Αδριατικής· πρέπει να σταματήσει να βλέπει τη Βαλκανική Χερσόνησο ως προκήπιο του Κρεμλίνου για να σπέρνει ζιζάνια και σαρκοβόρα φυτά. Οι τέτοιες παρεμβάσεις της - ακριβώς όπως και οι τέτοιες παρεμβάσεις άλλων αυτοκρατοριών - μόνο καταστροφές προκάλεσαν στη δική μας, την οριακή και «εκτός των τειχών» Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Για ό,τι αφορά τη χώρα μας και όλες τις άλλες Βαλκανικές χώρες, μια υγιής και βιώσιμη σχέση με την αυτοκρατορική πολιτική της Ρωσίας δεν μπορεί να είναι διαφορετική από την υγιή σχέση με τη Ρωσία χωρών όπως το Βέλγιο, η Σουηδία ή η Αυστρία. Δηλαδή, χρειαζόμαστε τις πιο πλούσιες σχέσεις με τη Ρωσία στο εμπόριο, στον τουρισμό, στην πολιτισμική αλληλεπίδραση, στη διεθνή πολιτική συνεργασία για ευρωπαϊκά, ευρασιατικά και πλανητικά ζητήματα· όμως, στις διεισδύσεις της αυτοκρατορικής πολιτικής της Ρωσίας σε εσωτερικά πολιτικά θέματα ή στην λεγόμενη εθνική πολιτική (με τη στενή έννοια) της Ελλάδας και των άλλων Βαλκανικών χωρών, αυτό που πρέπει είναι τοίχος από μπετόν.
Η ρωσική αυτοκρατορία πρέπει να ξεχάσει την απευθείας έξοδο στη «θερμή» θάλασσα του Αιγαίου ή της Αδριατικής· πρέπει να σταματήσει να βλέπει τη Βαλκανική Χερσόνησο ως προκήπιο του Κρεμλίνου για να σπέρνει ζιζάνια και σαρκοβόρα φυτά. Οι τέτοιες παρεμβάσεις της - ακριβώς όπως και οι τέτοιες παρεμβάσεις άλλων αυτοκρατοριών - μόνο καταστροφές προκάλεσαν στη δική μας, την οριακή και «εκτός των τειχών» Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Μια παραλλαγή «συμβίωσης με την αρκούδα» μπορεί να είναι η ισόρροπη συνεννόηση, που θα ορίζει αποδεκτά περιθώρια δράσης για μια άλλη αυτοκρατορική πολιτική της Ρωσίας, αντί της διαφαινόμενης αναζήτησης μιας διμερούς ισορροπίας της Τραμπικής Αμερικής και της Πουτινικής Ρωσίας στην πλάτη και εις βάρος της Ευρώπης.
Σε Ενωσιακό επίπεδο, με βάση και τα ισχύοντα σήμερα, πρέπει να βρεθεί ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο μερικής εξισορρόπησης, αλλά με μακροπρόθεσμη προπτική· δηλαδή με διατήρηση εκείνων των στοιχείων του status quo στην ήπειρό μας, τα οποία είναι αποδεκτά ή και ευνοϊκά, τόσο για μια Ρωσία που εύλογα προσδοκά να αυξήσει την μερίδα της στην παγκόσμια οικονομία, όσο και για μια Ευρωπαϊκή Ένωση, που, άν θέλει να επιζήσει, είναι υποχρεωμένη να εμβαθύνει την ενότητα της, να αποκτήσει και αυτή κάτι που θα μοιάζει αμυδρά με Ενωσιακή «αυτοκρατορική πολιτική», διεθνική και οιονεί ομοσπονδιακή.
Ακόμη και μια τέτοια «αυτοκρατορική συνεννόηση», μολονότι θα θυμίζει εν μέρει την μισητή μεταναπολεόντεια «Ιερά Συμμαχία» των δαιμόνιων αρχιδιαπραγματευτών Κλέμενς φον Μέττερνιχ και Ιωάννη Καποδίστρια, μπορεί να είναι μικρότερο κακό, σε σύγκριση με το σημερινό καταστροφικό σαμποτάζ διαρκείας. Για να σωθεί ό,τι μπορεί ακόμη να σωθεί.
Από την άλλη πλευρά, πρέπει - και είναι προϋπόθεση αυτής της συνεννόησης - να αποφασίσει και η Ευρωπαϊκή Ένωση ότι θέλει να επιζήσει. Με τα σημερινά δεδομένα, και αυτό φαίνεται δυσεπίλυτο ζήτημα.
Σε Ενωσιακό επίπεδο, με βάση και τα ισχύοντα σήμερα, πρέπει να βρεθεί ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο μερικής εξισορρόπησης, αλλά με μακροπρόθεσμη προπτική· δηλαδή με διατήρηση εκείνων των στοιχείων του status quo στην ήπειρό μας, τα οποία είναι αποδεκτά ή και ευνοϊκά, τόσο για μια Ρωσία που εύλογα προσδοκά να αυξήσει την μερίδα της στην παγκόσμια οικονομία, όσο και για μια Ευρωπαϊκή Ένωση, που, άν θέλει να επιζήσει, είναι υποχρεωμένη να εμβαθύνει την ενότητα της, να αποκτήσει και αυτή κάτι που θα μοιάζει αμυδρά με Ενωσιακή «αυτοκρατορική πολιτική», διεθνική και οιονεί ομοσπονδιακή.
Ακόμη και μια τέτοια «αυτοκρατορική συνεννόηση», μολονότι θα θυμίζει εν μέρει την μισητή μεταναπολεόντεια «Ιερά Συμμαχία» των δαιμόνιων αρχιδιαπραγματευτών Κλέμενς φον Μέττερνιχ και Ιωάννη Καποδίστρια, μπορεί να είναι μικρότερο κακό, σε σύγκριση με το σημερινό καταστροφικό σαμποτάζ διαρκείας. Για να σωθεί ό,τι μπορεί ακόμη να σωθεί.
 |
Κόμης Ιωάννης Καποδίστριας, Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (1816 -1822),
μετά πρώτος Κυβερνήτης της Ελληνικής Πολιτείας (1828 - 1931) |
Τέλος, σ’ αυτό το έργο της ισόρροπης και αμοιβαία συμφέρουσας συνεννόησης της ΕΕ με την ρωσική αυτοκρατορία, καθοριστικός μπορεί να αποδειχτεί ο ρόλος της Γερμανίας
και της Γαλλίας. Οι χώρες αυτές ήδη μοιράζονται γιγαντιαία εταιρικά συμφέροντα με
τη Ρωσία - λόγου χάρη τους ρωσογερμανικούς αγωγούς φυσικού αερίου North Stream 1 και 2 στη Βαλτική, τις κοινές εξορύξεις υδρογονανθράκων στον
Αρκτικό Ωκεανό της γαλλικής Total με τις ρωσικές «μεγάλες αδελφές» Gazprom, Rosneft και Lukoil, έργα και σχέδια εγκαταστάσεων υγροποίησης και θαλάσσιας μεταφοράς φυσικού αερίου κτλ.
Όμως, εξίσου σημαντικό ρόλο μπορούν και πρέπει να παίξουν οι αναγκαίες συμφωνίες για την προστασία των Αρκτικών οικοσυστημάτων στην εποχή της κλιματικής αλλαγής και της εξελισσόμενης τήξης των πάγων, με δεδομένη και την απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα. Αυτές οι επείγουσες διεθνείς ρυθμίσεις, μόνον με σύμπραξη Ρωσίας, ΕΕ, Νορβηγίας και Καναδά μπορούν τώρα να γίνουν πράξη· και είναι σαφώς προς το ευρύτερο συμφέρον όλων των εμπλεκόμενων πλευρών.
Γιώργος Β. Ριτζούλης
Σταύρος Τζίμας: Το παιχνίδι επιρροής της Ρωσίας στην περιοχή των Βαλκανίων (Καθημερινή)
Παντελής Μπουκάλας: Ο Μόσκοβος και η εθνική μας εθελοτυφλία (Καθημερινή)
 |
| Apollinari Vasnetsov (1856-1933): Σλάβοι και Βίκιγκς, η άφιξη του Ρούρικ στην Λαντόγκα |
Γ. Β. Ριτζούλης: Ελλάδα, Ευρώπη, πατριωτισμός - Σε εποχή μειωμένων προσδοκιών (Μετά την Κρίση)
Σταύρος Τζίμας: Το παιχνίδι επιρροής της Ρωσίας στην περιοχή των Βαλκανίων (Καθημερινή)
Παντελής Μπουκάλας: Ο Μόσκοβος και η εθνική μας εθελοτυφλία (Καθημερινή)
Ο Καποδίστριας και οι «σατανικές» πατάτες – Πως οι Έλληνες γνώρισαν τα «γεώμηλα» (ΑntiChainLetter)
Απόστολος Λυκεσάς: Φωλιά κατασκόπων η Θεσσαλονίκη (Εφημερίδα των Συντακτών)
Δημήτρης Αλεξάκης: Ένας πατροκτόνος στην εξουσία. Για το βιβλίο του Όλεγκ Β. Χλεβνιούκ: Στάλιν, μια νέα βιογραφία
Απόστολος Λυκεσάς: Φωλιά κατασκόπων η Θεσσαλονίκη (Εφημερίδα των Συντακτών)
Δημήτρης Αλεξάκης: Ένας πατροκτόνος στην εξουσία. Για το βιβλίο του Όλεγκ Β. Χλεβνιούκ: Στάλιν, μια νέα βιογραφία
 |
| © Time Magazine |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου