Το ταπεινό, λαμπρό κομμάτι Ευρώπης που μας έλαχε: Για την εκλογή της Κωνσταντίνας Κούνεβαστο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

 του Γιώργου Β. Ριτζούλη

 

Θα ήθελα πολύ, σ' αυτές τις ευρωεκλογές, να εκλεγόταν ένας Έλληνας ευρωβουλευτής μέσω Ιταλικού ή Κροατικού ευρωψηφο- δελτίου. Ή να εκλεγόταν μια Ελληνίδα στο Στρασβούργο μέσω Βουλγαρικού ή Ρουμανικού. Θα ήθελα εξίσου έναν Κροάτη και μιαν Ιταλίδα εκλεγμένους με Ελληνικά ευρωψηφοδέλτια.

Ωστόσο αυτό ήδη συνέβη, άν και όχι σε τόσο μεγάλη έκταση: οι πολίτες της Ελλάδας έχουμε εκλέξει στην Ευρωβουλή την Κωνσταντίνα Κούνεβα.

Η Ελλάδα, χώρα κατεξοχήν Μεσογειακή και Βαλκανική (ή για όσους το προτιμούν, χώρα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης), είναι “οριακή Ευρώπη” και “στα όρια της Ευρώπης”. Όμως δεν είναι η μόνη. Και έτσι δεν είναι καθόλου μοναχική. Η Βουλγαρία, η Ρουμανία (ήδη χώρες - πλήρη μέλη της ΕΕ), εξίσου και η νεότερη στην παρέα Κροατία, αύριο και οι υπό σύνδεση χώρες της Βαλκανικής, είναι το ιδιαίτερο κομμάτι που μας έλαχε, μιας ενωμένης αλλά πάντα εύθραυστης Ευρώπης. Το ίδιο και η Μεσογειακή Ιταλία, χώρα με διαφορετική ιστορική διαδρομή: ωστόσο τα “γεφύρια του Ιονίου” συχνότατα την συνέδεαν πολύ στενά με τις τύχες του Ελλαδικού χώρου, ήδη από την εποχή της “Μεγάλης Ελλάδας” και του Πελοποννησιακου Πολέμου.

 

Γκαλλιτσιάνο, Καλαβρία, Ν. Ιταλία

Στην ιστορία των εθνών πουθενά δεν υπάρχει παράδεισος και η ιστορία της δικής μας, ταπεινής και ένδοξης γωνιάς της Ευρώπης είχε και αυτή πολύ δάκρυ, αίμα και πόνο. Οι Έλληνες και οι Βούλγαροι έγιναν πολλές φορές εχθροί. Ο σκληρός Εικοστός αιώνας μόνον, μας έφερε τρείς φορές σε πολεμική αντιπαλότητα, στον Δεύτερο Βαλκανικό πόλεμο και στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους. Και τις δύο φορές η εξουσία τους συμμάχησε με τους αντιπάλους μας, τη δεύτερη φορά ήταν οι ναζιστές. Ενώ η φασιστική Ιταλία της εποχής του Μουσσολίνι εισέβαλε στη χώρα μας κι εμείς κάναμε αυτό που οφείλαμε να κάνουμε: τους αποκρούσαμε και μεταφέραμε τον πόλεμο στη γειτονική χώρα, μια χώρα κατακτημένη από τον δικτάτορα της Ιταλίας. 

Ωστόσο, εδώ και μερικές δεκαετίες ειρήνευσε η γραμμή που χωρίζει Γάλλους και Γερμανούς δίπλα στον Ρήνο, το πιό αιματοβαμμένο σύνορο στην ιστορία της Ευρώπης. Και η Πολωνία δεν είναι πια το έπαθλο που κάθε φορά διαμοιράζονται - ξεσχίζοντάς το - οι δύο μεγάλοι γείτονες, οι δυνατές “αρκούδες” στα δυτικά και στα ανατολικά της. Έτσι και το κοινό βουνό μας της Ροδόπης, δεν είναι πια σύνορο που χωρίζει εχθρούς, πέρασμα για τους στρατούς των ελληνοκτόνων και βουλγαροκτόνων της ιστορίας. Είναι πια διάβαση για ειρηνικούς τουρίστες, τόπος για να χαίρεσαι την πανέμορφη φύση με την ποικιλομορφία των φυτικών και ζωικών πλασμάτων της, αλλά και πέρασμα χωρίς δασμούς προϊόντων που αγοράζονται και πουλιούνται σε μια ενιαία αγορά. Και από τότε που κανείς δεν μπορεί πια να ξεστομίσει την φράση mare nostrum (μια ύβρις για την ποικιλομορφία του Μεσογειακού κόσμου), το Ιόνιο είναι θάλασσά μας και εξίσου θάλασσά τους.

Ροδόπη, φθινόπωρο

Το “μεγάλο όλον” και η ποικιλομορφία των “μικρότερων όλων”

Αυτό είναι το μεγάλο επίτευγμα της ενωμένης Ευρώπης, ή μάλλον της υπό ενοποίηση Ευρώπης. Το επίτευγμα αυτό το χρωστάμε σ' ένα βασικό της χαρακτηριστικό: παρά τις δυσκολίες, παρά την ανεπάρκεια του σημερινού του πολιτικού προσωπικού, του δεμένου με τους ισχυρούς του χρήματος με ιδιοτελείς δεσμούς, σήμερα μέσα στο “μεγάλο όλον”, στην Ένωση,  διατηρείται η ποικιλότητα των πολλών “μικρότερων όλων”, δηλαδή των εθνών ή και των περιφερειών. Έτσι, ούτε το “μεγάλο όλον” γίνεται μονολιθικός γίγαντας (ως γνωστόν, οι τέτοιοι γίγαντες συχνά είναι και κακοί και ηλίθιοι), ούτε το κάθε “μικρό όλον” μπαίνει στον πειρασμό να σκοτώσει ένα άλλο, γειτονικό “μικρό όλον”. Γιατί είναι μέλη του ίδιου, μεγάλου σώματος και μόνον ενός σαλεμένου ή υποψήφιου αυτόχειρος το χέρι, θα τραυμάτιζε το στήθος ή το κεφάλι του.

Η εκλογή μιας Βουλγάρας ως ευρωβουλευτού μέσω Ελληνικού ευρωψηφοδελτίου, εκτός από τα άλλα πικρά αλλά εξαιρετικά σημαντικά που συμβολίζει το συγκεκριμένο πρόσωπο και η ζωή του (και δεν χρειάζεται να τα αναφέρω, είναι πασίγνωστα), είναι επιπλέον ένας ισχυρότατος συμβολισμός αυτού του ευρωπαϊκού κεκτημένου: Στα εύκολα και στα δύσκολα, στην τύχη και στην ατυχία, σε εποχές παχειών ή ισχνών αγελάδων, εμείς οι γείτονες που ζούμε στην “οριακή Ευρώπη”, σε μια μίζερη εποχή, είμαστε πια εταίροι με κοινό πεπρωμένο. Ο μισθός της πείνας στη μία πλευρά, η χωρίς δικαιώματα εργασία και η δολοφονική βία της ανεξέλεγκτης εργοδοσίας στην άλλη, παντού η ανεργία, είναι η αντίστροφη, καταστροφική πλευρά αυτής της ευεργετικής εξομοίωσης στην ειρήνευση.

Μηδενί συμφορὰν ὀνειδίσῃς· κοινή γαρ ἡ τύχη και το μέλλον ἀόρατον (Ισοκράτης).

Έτσι, η παρέμβαση στο κοινό μας ευρωπαϊκό “μεγάλο όλον”, είναι για τις ταλαιπωρημένες κοινωνίες μας μονόδρομος, άν θέλουν να πάρουν την κοινή τύχη στα χέρια τους. Και για να είναι αποτελεσματική, δύο είναι οι βασικές κατευθυντήριες γραμμές: η ισχύς εν τη ενώσει - “ο καθείς και τα όπλα του” (Οδυσσέας Ελύτης, “Άξιον Εστί”).

Η μικρή περιφερειακή σύγκλιση της ιδιαίτερης μας Βαλκανικής και Μεσογειακής “οριακής Ευρώπης”, είναι ισχύς και όπλο για να έχουμε βάσιμες ελπίδες να πετύχουμε τη αναγκαία σύγκλιση του “μεγάλου όλου”, την ευρωπαϊκή. Μια σύγκλιση οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και κυρίως πολιτική, δημοκρατική. Ίσως μάλιστα έτσι, εμείς, η μικρή, φτωχή και ταπεινή περιφερειακή ζώνη της Ευρώπης, στη Βαλκανική ή στη Μεσόγειο, καταφέρουμε να δώσουμε και ένα χέρι βοήθειας στη μεγάλη, πλούσια και ένδοξη Ευρώπη του πυρήνα. Την ώρα που αυτή χάνει το βηματισμό της και τρεκλίζει, στις δύο ακτές του καναλιού της Μάγχης, φλερτάροντας στα μισοαστεία και στα μισοσοβαρά, με φωνακλάδες του νησιώτικου απομονωτισμού ή με όσους δίπλα στην ελευθερία, την ισότητα και την αδελφοσύνη, φιλοδοξούν να προσθέσουν τη λέξη ιδιοτέλεια.

Miroslav Krleža

Ο συγγραφέας Μίροσλαβ Κρλέζα (Miroslav Krleža), τη δική του Ρωμαιοκαθολική, αλλά εξίσου οριακή και Βαλκανική Κροατία, αντίπερα της γραμμής στον ποταμό Δρίνο που διαίρεσε τη Ρωμαική Αυτοκρατορία σε Ανατολική και Δυτική, την αποκαλούσε χώρα έξω απο τα τείχη της Χριστιανικής Ευρώπης (“Αntemurale Cristianitatis”), “χώρα τοποθετημένη πρό των τειχών”, χώρα που προστάτευσε την Ευρώπη σαν πρώτη γραμμή άμυνας. Το ίδιο που ισχύει για την Κροατία, ισχύει ακριβώς και για την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Ιταλία, τη Ρουμανία.

Η πλούσια Ευρώπη των μεγάλων εθνών, είπε ο Κρλέζα, “δεν θ' άντεχε στην ιστορική της διαδρομή, χωρίς την μικρή και φτωχή περιφερειακή της ζώνη, στη Βαλκανική ή στη Μεσόγειο”.

Μήπως, αυτό που είπε τότε για τις παλιές ιστορίες ο Κρλέζα, με άλλο τρόπο ισχύει και τώρα, στον καιρό της κρίσης; 

Συγχαρητήρια Κυρία Κούνεβα.

  
Ελλάδα, Ευρώπη και πατριωτισμός

Τι σημαίνει μια ισχυρή Ευρώπη;
Ο Γιούργκεν Χάμπερμας στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας
 

Update 31.5.2014

Η ιστοσελίδα της Κωνσταντίνας Κούνεβα

Μήνυμα (και αναδημοσίευση στην ιστοσελίδα "Κόκκινη Πιπεριά¨)