του Βόλφγκανγκ Μύνχάου
Wolfgang Münchau, Die Spur des Geldes, © Der Spiegel, 01.12.2014,
Στην Ιταλία, διεξάγεται αυτή τη στιγμή μια ευρεία συζήτηση γύρω από την έξοδο της χώρας από τη ζώνη του ευρώ. Μέχρι τώρα σ' αυτό το βήμα σκέφτονται να προχωρήσουν μόνον κόμματα της αντιπολίτευσης. Όμως κάποια στιγμή θα έρθει μέρα που θα γίνουν κυβέρνηση.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους νόμισμά μας είναι το ευρώ, ήταν η ευρεία πολιτική συναίνεση σε όλες τις χώρες που έμελλε αργότερα να λάβουν μέρος αργότερα σ' αυτό. Ανεξάρτητα άν βρισκόταν στην κυβέρνηση ή στην αντιπολίτευση, όλοι οι σημαντικοί παράγοντες ήταν υπέρ. Ειδικά η συναίνεση των κομμάτων της αντιπολίτευσης ήταν σημαντική, διότι στη μέσα διάρκεια των 15 ετών που έχουμε ευρώ, όλα αυτά τα κόμματα έχουν αναλάβει με τη σειρά τους την κυβέρνηση - π.χ. SPD και Πράσινοι στη Γερμανία, Σοσιαλιστές στη Γαλλία και την Ισπανία. Το ευρώ έχει αποδειχθεί ανθεκτικό και έχει ανταποκριθεί με καλό τρόπο σε πολλές αλλαγές κυβερνήσεων από την ίδρυσή του, σχεδόν πριν από 16 χρόνια.
 |
| Ιταλία και Μεσόγειος σύμφωνα με τη Λέγκα του Βορρά |
 |
Οι ρατσιστές στη Βόρεια Ιταλία
αποκαλούν τους Νοτιο-Ιταλούς «Terroni» (= «μαυριδεροί») |
Με την κρίση της ευρωζώνης, αυτή η συναίνεση έχει μετριασθεί. Στη Γερμανία, τα κυβερνητικά και αντιπολιτευτικά κόμματα είναι ακόμη σε πολύ μεγάλη έκταση υπέρ του ευρώ. Στη Γαλλία, τυπικά ισχύει το ίδιο. Μόνον το Εθνικό Μέτωπο αντιτίθεται στο ευρώ εκεί.
Το αντίθετο ισχύει στην Ιταλία. Τώρα, όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης παίρνουν θέση εναντίον του ευρώ. Προς το παρόν, αυτό δεν σημαίνει τίποτε. Οι Ιταλοί Σοσιαλδημοκράτες υπό τον αρχηγό τους Matteo Renzi έχουν μεγάλη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Και απολαύουν μεγάλης, αν και όχι συντριπτικής υποστήριξης των πολιτών. Αλλά στις δημοκρατίες, οι αντιπολιτεύσεις κάποτε γίνονται κυβερνήσεις. Και είναι φυσικά σημαντικό να γνωρίζουμε αν τότε, αυτή η κυβέρνηση θα εφαρμόσει την πολιτική της εναντίον του ευρώ.
Το Κόμμα Πέντε Αστέρων, το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, είχε προτείνει πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές το Μάιο του 2014 δημοψήφισμα με θέμα το ευρώ. Το κόμμα είχε από τότε κριτική στάση απέναντι στο ευρώ, αλλά η θέση του δεν ήταν τότε τόσο σκληρή όσο είναι σήμερα. Ο αρχηγός του κόμματος Beppe Grillo πρόσφατα έχει δημοσιοποιήσει την αρνητική στάση του. Το κόμμα του είναι υπέρ του να εγκαταλειφθεί η ζώνη του ευρώ το συντομότερο δυνατό.
Στις περιφερειακές εκλογές στη βόρεια ιταλική επαρχία της Εμίλια Ρομάνα το κυβερνών σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του Ματέο Ρέντσι ήρθε πρώτο με μικρή διαφορά, αλλά η Λέγκα του Βορρά έλαβε ποσοστό 30 %, που δεν το περίμενε κανείς. Η Λέγκα δεν είναι μόνο υπέρ του διαχωρισμού της βόρειας και της νότιας Ιταλίας σε χωριστά κράτη. Τώρα υποστηρίζει και απόσχιση από το ευρώ. Και η θέση αυτή εκτιμήθηκε από τους ψηφοφόρους.
Η έξοδος της Ιταλίας είναι το χειρότερο από όλα τα σενάρια
Και τώρα ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι εβαλε το κερασάκι στην τούρτα. Πραγματικός φίλος της Ευρώπης ο Μπερλουσκόνι δεν ήταν βέβαια ποτέ. Οππορτουνιστής όπως είναι, θέτει τώρα υπό αμφισβήτηση το μέλλον του ευρώ. Επιπλέον, ο ίδιος και το κόμμα του Forza Italia, το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στην Ιταλία, παρουσιάζουν τώρα ένα περίτεχνο σχέδιο. Ο Μπερλουσκόνι θέλει να ανακτήσει τη νομισματική κυριαρχία με την εισαγωγή στη χώρα ενός δεύτερου παράλληλου νομίσματος που η ισοτιμία του έναντι του ευρώ θα δικυμαίνεται ελεύθερα. Οι μισθοί και τα ημερομίσθια και φυσικά οι τιμές στα καταστήματα θα πρέπει να ορίζονται σ' αυτό το δεύτερο, νέο νόμισμα.
Στην αρχή, τα παλιά κανονικά ευρώ και τα νέα ιταλικά ευρώ θα ανταλάσσονται ένα προς ένα. Στη συνέχεια όμως, μόλις κυκλοφορήσει το νέο παράλληλο νόμισμα, η ισοτιμία του θα καταρρεύσει αμέσως, ίσως 30 έως 50 %. Η ιταλική οικονομία θα γίνει και πάλι με μιας ανταγωνιστική.
Για τις υπόλοιπες χώρες της ζώνης του ευρώ, μια τέτοιου είδους αποχώρηση της Ιταλίας θα ήταν το χειρότερο από όλα τα σενάρια κρίσης.
Στην πραγματικότητα, η Ιταλία δεν είχε καθόλου οικονομική ανάπτυξη μετά την ένταξη στη στη ζώνη του ευρώ. Η ανεργία είναι υψηλή. Η ανεργία της νεολαίας τρομακτική.
Η επόμενη κρίση έρχεται
Τη στρατηγική της αντιπολίτευσης εναντίον του ευρώ, δεν θα πρέπει επομένως την υποβαθμίζει κανείς ως καθαρή δημαγωγία ή λαϊκισμό. Μια έξοδος από το ευρώ θα λύσει «τεχνικά» το ιταλικό πρόβλημα «με ένα και μόνο χτύπημα». Τα ιταλικά προιόντα θα φτηνήνουν στο διεθνές εμπόριο και οι ιταλικές εταιρείες θα είναι και πάλι ανταγωνιστικές. Το ιταλικό κράτος θα μετατρέψει επίσης το εξωτερικό χρέος του στο νέο νόμισμα, διότι διαφορετικά αυτή η πράξη δεν θα άξιζε τον κόπο. Οι ξένοι κάτοχοι των ιταλικών κρατικών ομολόγων θα πρέπει να αποδεχθούν μεγάλες ζημίες.
Δεν είναι καθόλου σαφές αν το ευρώ θα μπορέσει να επιβιώσει μετά από μια ιταλική έξοδο. Ολόκληρο το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα θα τεθεί σε πολύ σοβαρό κίνδυνο τη στιγμή εκείνη. Οι αγορές θα στοιχηματίσουν ότι και άλλες χώρες θα ακολουθήσουν την Ιταλία. Σε περίπτωση που η Ιταλία εγκαταλείψει το ευρώ, θα συνεχίσει η Γαλλία να είναι δεμένη με τη Γερμανία; Η απάντηση είναι: πιθανόν ναι. Όμως κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος, διότι τότε η κατάσταση θα γίνει πολύ συγκεχυμένη.
Αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ιταλία, είναι η συνέπεια μιας στρατηγικής για την καταπολέμηση της κρίσης που αναβάλλει την επίλυση όλων των προβλημάτων και δεν λύνει κανένα. Η επόμενη κρίση έρχεται. Θα είναι χειρότερη από την προηγούμενη και απαιτήσει ακόμη περισσότερες προσπάθειες. Και κάποτε, ένα από αυτά τα κόμματα τα αντίθετα στο ευρώ θα γίνει κυβέρνηση. Και τότε δεν θα είναι καθόλου καλά τα πράγματα.
O Wolfgang Münchau είναι οικονομικός συντάκτης (Financial Times Spiegel) 
Γιώργος Καπόπουλος: Αγνοια κινδύνου ή άλλοθι; (εφημ. "Έθνος" - Αρθρογραφία, 7.12. 2014)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου