δύο άρθρα του Χρίστου Αλεξόπουλου
1. Η μυθοπλασία
© Μεταρρύθμιση - Χρίστος Αλεξόπουλος: Πολιτική και κοινωνική μυθοπλασία, 25/09/2016
Φαίνεται, ότι η μυθοπλασία διαπερνά την ελληνική πραγματικότητα από την αρχαιότητα, όταν ο μύθος αποτελούσε στοιχείο του στοχασμού και είχε οργανικό δεσμό με τον λόγο στην προσπάθεια κατανόησης του κόσμου, μέχρι σήμερα.
Βέβαια στην σύγχρονη εποχή της κυριαρχίας της επιστημονικής γνώσης και της τεχνολογίας ο μύθος δεν αποτελεί εργαλείο για την ερμηνεία της πραγματικότητας στην δυναμική προβολή της στο μέλλον. Σίγουρα μπορεί να είναι χρήσιμος στο πλαίσιο της αποτύπωσης μεταφυσικών αναζητήσεων.
Στην Ελλάδα όμως βρίσκει πρόσφορο έδαφος για την ευδοκίμηση του τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Η μυθοπλασία ακμάζει και αποτελεί μάλιστα δομικό στοιχείο της πραγματικότητας. Μόνο που τώρα έχει αλλάξει προσανατολισμό και στα δύο προαναφερθέντα επίπεδα και στοχεύει είτε στην καλλιέργεια φαντασιώσεων στους πολίτες σε σχέση με την βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους στο μέλλον είτε στην αποδοχή από τον πολίτη, καταναλωτή της μυθοπλασίας, ότι η φαντασίωση κινείται στα όρια της πραγματικότητας.
Γι’ αυτό και στις δύο περιπτώσεις απουσιάζει ο ορθολογισμός. Βασικό εργαλείο είναι η καλλιέργεια ονειρικών καταστάσεων στους πολίτες σε σχέση με το απροσδιόριστο μέλλον. Το θέμα είναι, ο πολίτης να δεχθεί την αληθοφανή παρουσίαση της πολιτικής μυθοπλασίας και να αντιδράσει θετικά στις εκλογικές του επιλογές.
Πέρα από την ωραιοποίηση της πραγματικότητας του μέλλοντος και την παρουσίαση της ως εφικτό πολιτικό στόχο, ακόμη και αν υπερβαίνει τα όρια της λογικής και των αντικειμενικών δυνατοτήτων του ισχύοντος μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης, η μυθοπλασία ως μέσο πολιτικής επικοινωνίας βασίζεται και ταυτοχρόνως επενδύει σε ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης.
Στο πλαίσιο αυτού του τρόπου η μυθοπλασία λειτουργεί ως παράγωγο της εξιδανίκευσης του παρελθόντος, ενώ παράλληλα προωθεί μια μορφή εγκυκλοπαιδισμού στη νοητική προσέγγιση του ως γνωστικού αντικειμένου, ώστε ο πολίτης να μπορεί να γενικεύει το περιεχόμενο της μυθοπλασίας και να του προσδίδει ρεαλιστικές διαστάσεις. Το παρελθόν είναι πραγματικό και πάνω του μπορεί να χτίσει τα όνειρα του.
Ιδιαιτέρως στην Ελλάδα με το πλούσιο και ευρύτερα σημαντικό ιστορικό παρελθόν είναι εύκολο, εάν δοθούν τα κατάλληλα ερεθίσματα, να πιστεύει ο κάθε πολίτης, ότι μπορεί να «τα κάνει όλα», αφού άφησε παρακαταθήκη μια τόσο αξιόλογη πνευματική κληρονομιά. Με άλλα λόγια εξιδανίκευση του ιστορικού παρελθόντος ως προς τις δυνατότητες του «έθνους» και κατ’ επέκταση αποδοχή της μυθοπλασίας σε σχέση με την ορθότητα της και την υλοποίηση της. Ο αρχαιοελληνικός στοχασμός και λόγος προϋποτίθενται, χωρίς να ισχύουν τώρα.
Οι «δάφνες» του παρελθόντος νομιμοποιούν την σημερινή στατικότητα και απραξία της κοινωνίας σε σχέση με το μέλλον. Με αυτό τον τρόπο βέβαια δεν γίνονται οι απαραίτητες υπερβάσεις, ώστε να μην λειτουργούν ανασταλτικά οι παθογένειες τόσο της κοινωνίας όσο και του πολιτικού συστήματος.
Ο χρόνος περνά με μεγάλη ταχύτητα, χωρίς να πραγματοποιούνται οι κατάλληλες δομικού χαρακτήρα μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα συμβάλλουν στην απόκτηση κοινωνικής δυναμικής. Όλα μένουν στατικά ή οι πολιτικές αποφάσεις δεν λαμβάνονται στο σωστό χρόνο και οι εκπορευόμενες από αυτές δράσεις ακολουθούν ανάλογη πορεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι μεταρρυθμίσεις, που έπρεπε να έχουν γίνει στο παρελθόν με στόχο τον ζωτικής σημασίας για την χώρα εκσυγχρονισμό των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων. Δεν έγιναν στο σωστό χρόνο και τις κάνουμε τώρα στο πλαίσιο του μνημονίου με βίαιο τρόπο.
Η κοινωνία όμως δυσκολεύεται και αποδυναμώνεται η συνοχή της, ενώ η πορεία παρακμής συνεχίζεται.
Για τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ, όλα είναι «υπό έλεγχο», ακόμη και ο αυτοκαταστροφικός προσανατολισμός της. Αρκεί να λειτουργεί ο εγκυκλοπαιδισμός του τρόπου σκέψης, σύμφωνα με τον οποίο σχεδόν όλα ερμηνεύονται με την επίκληση του ιστορικού παρελθόντος και παράλληλα δεν χρειάζεται η επεξεργασία και μετεξέλιξη του, ώστε να γεφυρώνεται το κενό μεταξύ αυτού και του παρόντος στην δυναμική προβολή του στο μέλλον. Αυτό το έλλειμμα καλύπτεται από την μυθοπλασία.
Με αυτό τον τρόπο είναι εύκολη η χειραγώγηση των πολιτών, διότι διαμορφώνονται οι κατάλληλες συνθήκες για την ενεργοποίηση του συναισθήματος και την λειτουργία του ως μηχανισμού αξιολόγησης των πολιτικών υποσχέσεων για το μέλλον. Οπότε είναι πολύ φυσικό να εξαρτάται η αξιοπιστία τους από τα πολιτικά πρόσωπα και τις φαντασιώσεις, που δρομολογούν και όχι από την λογική συνέπεια των επιχειρημάτων και την αντικειμενική πραγματικότητα.
Αυτή η κατάσταση βέβαια ερμηνεύει και την ποιότητα του πολιτικού λόγου και τους ισχυρισμούς των πολιτικών προσώπων στο πλαίσιο της πολιτικής αντιπαράθεσης, οι οποίοι στοχεύουν κυρίως στην μείωση της αξιοπιστίας των αντιπάλων προσώπων και μέσα από αυτό να πλήξουν τις προτάσεις των κομμάτων αναφοράς τους. Ουσιαστικός διάλογος για το περιεχόμενο και την αποτελεσματικότητα των προτάσεων και προγραμμάτων σε σχέση με την πραγματικότητα δεν γίνεται.
Γι’ αυτό και περισσεύουν οι «πολιτικές μαγκιές» και οι χαρακτηρισμοί «ψεύτης», «ανίκανη κυβέρνηση» και πολλοί άλλοι. Με αυτά τα δεδομένα τόσο τα κόμματα όσο και τα πολιτικά πρόσωπα, ακόμη και σε κρίσιμες περιόδους για την προοπτική της χώρας, δεν διαλέγονται ούτε αναζητούν κοινά σημεία και δυνατότητες σύγκλισης και συναίνεσης.
Ο καθένας «τραβάει το δρόμο του» και πίσω του ακολουθεί το τμήμα της κοινωνίας, που επενδύει στις μυθοπλασίες, τις οποίες εύκολα του «πουλάνε», ή διογκώνεται σταδιακά η αποστασιοποίηση των πολιτών από την πολιτική.
Η κατάσταση γίνεται ακόμη περισσότερο προβληματική και επικίνδυνη, όταν η μυθοπλασία υπερβαίνει τα όρια του εργαλείου στο πλαίσιο της πολιτικής επικοινωνίας και παίρνει διαστάσεις πλήρους υποκατάστασης της σύγχρονης πραγματικότητας από το ιστορικό παρελθόν και την εξιδανίκευση του ως προς την υπεροχή του «έθνους».
Από αυτό το σημείο και μετά ο εθνολαϊκισμός κυριαρχεί ανεξάρτητα από την πολιτική γεωγραφία των κομμάτων. Εκφράζεται δε με πολλούς τρόπους, ανάλογα με την ιδεολογική και πολιτική αφετηρία κομμάτων και προσώπων. Κυρίως καλλιεργείται η εσωστρέφεια, είτε με το περιτύλιγμα του εθνικισμού είτε με την μορφή της συνωμοτικής λειτουργίας των «ξένων» κατά της χώρας με στόχο να την «υποδουλώσουν» ή με σύγχρονη ορολογία «να την εξαγοράσουν».
Με αυτούς τους τρόπους διευκολύνεται η άσκηση επιρροής στις κοινωνικές μάζες, διότι ουσιαστικά «καταργείται» ο ορθολογισμός. Αρκεί να ληφθεί υπόψη, ότι η εσωστρέφεια προωθείται, χωρίς να υπολογίζεται ότι στο πλαίσιο του διεθνούς καταμερισμού εργασίας υπάρχει σε πολύ μεγάλο βαθμό αλληλεξάρτηση και αλληλεπίδραση των κοινωνιών σε όλους τους τομείς, από τον οικονομικό και τον πολιτικό μέχρι τον πολιτισμικό και κατ’ επέκταση τον αξιακό. Με άλλα λόγια, η χώρα ωθείται σε άλμα στο κενό.
Το πρόβλημα αποκτά ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις, αν συνυπολογίσουμε και την ύπαρξη μη παραγωγικής οικονομίας και την πολύ αργή κίνηση του χρόνου στην Ελλάδα. Σε αυτό το πλαίσιο το κοινωνικά ωφέλιμο εξαρτάται από την βούληση των πολιτικών προσώπων και των οικονομικών ελίτ και όχι από τις ανθρώπινες ανάγκες και τα κοινωνικά συστήματα, που το παράγουν.
Το παράδειγμα της «μεγαλοθυμίας» του πρωθυπουργού, να δοθούν τα εκατομμύρια ευρώ από την δημοπράτηση των αδειών λειτουργίας των τηλεοπτικών καναλιών στους «αδύναμους», είναι χαρακτηριστικό του πολιτικού παραλογισμού, όταν ακόμη δεν υπάρχει πρόταση για το οικονομικό μοντέλο, που θα ακολουθήσει η χώρα για να γίνει ανταγωνιστική και να διασφαλισθεί η βιωσιμότητα της.
Συμπληρωματικό ρόλο στις πολλαπλασιαστικές αρνητικές επιπτώσεις της μυθοπλασίας παίζει η παθητική συμμετοχή της κοινωνικής πλειοψηφίας, επειδή δεν αξιοποιεί επαρκώς τον ορθολογισμό στην πολιτική της λειτουργία, αλλά «αφήνεται» στην ονειρική πραγματικότητα σε σχέση με το μέλλον, με την οποία «βομβαρδίζεται» επικοινωνιακά.
Το αρνητικό είναι, ότι το πολιτικό σύστημα στο σύνολο του λειτουργεί με αυτή την λογική. Αξιοποιεί δε ανάλογα και τις δυνατότητες της τεχνολογίας στον επικοινωνιακό τομέα, με αποτέλεσμα την χειραγώγηση των πολιτών, οι οποίοι έτσι κι αλλιώς δεν είναι σε θέση, ως άτομα, να προσεγγίσουν, να αναλύσουν και να κατανοήσουν τον πολύπλοκο κόσμο, που τους περιβάλλει.
Με αυτά τα δεδομένα όμως, ο σχεδιασμός του μέλλοντος γίνεται πολύ δύσκολος, διότι οι κοινωνίες δεν αναπτύσσουν την δυναμική, που απαιτείται, στην ταχύτατα μετασχηματιζόμενη πραγματικότητα. Το παράδειγμα της Ελλάδας είναι πολύ αντιπροσωπευτικό. Οι πολίτες παραμένουν ακόμη δέσμιοι των μυθοπλασιών και της ακινησίας ή καλύτερα προσκόλλησης στο εξιδανικευμένο και μη επεξεργασμένο και μετεξελιγμένο ιστορικό παρελθόν ως μέσο αυτοπροσδιορισμού.
Αυτό σταδιακά οδηγεί την κοινωνία στην πολιτισμική αλλοτρίωση, διότι δεν παράγει αξίες, οι οποίες ισορροπούν την σύγχρονη δυναμική της παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογικής κυριαρχίας σε όλους τους τομείς δραστηριοποίησης με την πολιτισμική της ταυτότητα, που διαμόρφωσε στην ιστορική της διαδρομή. Αργά μεν αλλά σταθερά εσωτερικεύει αξίες, οι οποίες διοχετεύονται στο πλαίσιο της κοινωνίας του θεάματος των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας και εκφράζουν τις νέες συνθήκες της παγκοσμιοποίησης.
Επειδή δε η νεολαία είναι πιο θετική σε αυτό το φαινόμενο της «διεθνοποίησης» της κουλτούρας, προκαλούνται μερικές φορές διαγενεακές αντιθέσεις, διότι η τρίτη ηλικία δύσκολα μπορεί να συμπορευθεί. Σ' αυτή την περίπτωση η μυθοπλασία δεν προσφέρει την αναγκαία βοήθεια. Σε βάθος χρόνου η πολιτισμική αλλοτρίωση θα έχει συντελεσθεί πλήρως.
2. O εκφυλισμός
Η κοινωνική και η πολιτική πραγματικότητα στην Ελλάδα έχουν έντονα κωμικοτραγικά χαρακτηριστικά. Τα κωμικά σχετίζονται περισσότερο με το πολιτικό σύστημα και τα τραγικά με την κοινωνία.
Κοινός παρονομαστής και στις δύο περιπτώσεις είναι ο εκφυλισμός, ο οποίος διαπιστώνεται στην λειτουργία τους τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Αλλοιώνονται η ουσία και τα φυσικά ποιοτικά στοιχεία, που συνθέτουν την ατομική ή συλλογική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα την εξασθένηση της όποιας προοπτικής υπάρχει για την ανάπτυξη δημιουργικής δυναμικής.
Εκείνο, που απομένει, είναι η διαφθορά και η απουσία κοινωνικών αξιών, οι οποίες θα διαπερνώνται από το κοινωνικό συμφέρον και θα υπηρετούν έναν ανθρωπισμό, που βασίζεται στην ενσυναίσθηση (ο κάθε πολίτης να μπορεί να μπει στη θέση του άλλου, να τον κατανοήσει και να τον στηρίξει μέσα από τους θεσμούς, π.χ. κοινωνικό κράτος) και στην κάλυψη των βασικών ανθρώπινων αναγκών σε συνθήκες κοινωνικής δικαιοσύνης.
Αντ’ αυτών, η σύγχρονη πραγματικότητα, τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, κινείται σε διαμετρικά αντίθετο μήκος κύματος. Τα πολιτικά κόμματα και κυρίως αυτά που διεκδικούν την διαχείριση της κυβερνητικής εξουσίας, ανάλογα με τον ρόλο (κυβερνητικό ή αντιπολιτευτικό) ακολουθούν την ίδια τακτική, με κοινό παρονομαστή την ακραία πόλωση και την έλλειψη ουσιαστικού διαλόγου.
Αυτό βέβαια είναι φυσιολογικό, με την έννοια του ερμηνεύσιμου, διότι οι προτάσεις τους προς τους πολίτες για το μέλλον της χώρας δεν στηρίζονται στην μελέτη όλων των παραμέτρων της πραγματικότητας στην δυναμική προβολή τους σε βάθος χρόνου, ούτε και στη γνώση των συνθηκών λειτουργίας και εξέλιξης των διαφόρων συστημάτων (οικονομικό, πολιτικό κ.λ.π.) σε παγκόσμιο επίπεδο.
Παρά ταύτα διεκδικούν την ανάληψη της διαχείρισης της κυβερνητικής εξουσίας και το επιτυγχάνουν, διότι δεν βασίζουν την πολιτική τους δραστηριοποίηση και επικοινωνία με τους πολίτες στον διάλογο και στην ορθολογική πολιτική λειτουργία των ενδεχόμενων ψηφοφόρων τους.
Έχουν πολύ πιο αποδοτικά εργαλεία για να «πείσουν» τους πολίτες, τα οποία διαπιστώνονται ήδη στην διαδρομή της ελληνικής κοινωνίας από το παρελθόν και αποτελούν δομικά της στοιχεία.
Συγκεκριμένα,
από το ένα μέρος εξιδανικεύουν στον πολιτικό τους λόγο το περιεχόμενο των εννοιών «λαός» ή «έθνος», ως περιτύλιγμα της «προσπάθειας» τους να εκφράσουν και να πραγματώσουν το κοινωνικό συμφέρονκαι από το άλλο αξιοποιούν τις δομικές παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, όπως είναι το πελατειακό κράτος και άλλες, για να «κλείσουν το μάτι» στον ψηφοφόρο σε σχέση με την προσωπική του ευημερία.
Με αυτά τα δεδομένα βέβαια τροφοδοτείται ευρύτερα η διαφθορά, η οποία έχει πλέον δομικό χαρακτήρα στην ελληνική κοινωνία. Το συμφέρον υφίσταται μόνον ως ατομικό στην συνείδηση του πολίτη και όχι ως κοινωνικό. Γι’ αυτό και οι μαζικές διαστάσεις της διαφθοράς είναι κυρίαρχες.
Οι κανόνες των διαπροσωπικών συναλλαγών και σχέσεων δεν έχουν κοινωνική αναφορά, αλλά προσωπική. Το σύστημα κοινωνικών αξιών έχει σταματήσει να λειτουργεί. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει συνειδησιακό πρόβλημα, όταν γίνεται νόθευση αλκοολούχων ποτών, με αποτέλεσμα την τύφλωση σε όσους το καταναλώνουν ή άλλες επιπτώσεις.
Ούτε δημιουργείται πρόβλημα από την μαζική φοροδιαφυγή. Έχει πολύ ενδιαφέρον η αντιμετώπιση εφοριακών από επιχειρηματίες ιδιαιτέρως σε τουριστικά νησιά, οι οποίοι δεν δίστασαν να τους απειλήσουν με ξυλοδαρμό, εάν δεν φύγουν.
Αυτά έχουν συμβεί, χωρίς να δημιουργείται σοβαρό πρόβλημα στην ελληνική κοινωνία. Και πώς να συμβεί κάτι τέτοιο, όταν το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, που κυβερνά τώρα, προωθούσε την λογική του «δεν πληρώνω, δεν πληρώνω», όταν ήταν στην αντιπολίτευση και όχι την αλλαγή ρυθμίσεων μέσα από προβλεπόμενες θεσμικές διαδικασίες.
Ο εκφυλισμός σε πλήρη ανάπτυξη. Η κοινωνία αδυνατεί να απελευθερωθεί από τις αρνητικές της παθογένειες (φοροδιαφυγή, πελατειακό λογική, προβληματική κοινωνική συνείδηση κ.λ.π.) και να αναπτύξει δημιουργική δυναμική, με αποτέλεσμα να διαμορφώνονται αρνητικές συνθήκες σε σχέση με την ευημερία και την συνοχή της.
Το πολιτικό σύστημα με τον ρόλο του «μεσολαβητή» για την κοινωνική κατάρρευση, που είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα επέλεξε να παίζει, διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για την απονομιμοποίηση του και την αμφισβήτηση της πολιτικής ως προς την δυνατότητα της να σχεδιάσει και να υλοποιήσει προγράμματα, τα οποία διασφαλίζουν την βιώσιμη πορεία της χώρας προς την ευημερία με κοινωνική δικαιοσύνη.
Οι επιπτώσεις από αυτές τις πολιτικές και κοινωνικές ανισορροπίες αποκτούν πολύ επικίνδυνες διαστάσεις, εάν συνυπολογισθεί, ότι στο πλαίσιο του ισχύοντος μοντέλου κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης είναι ζωτικής σημασίας αναγκαιότητα, η πολιτική και οι δομές της κοινωνίας πολιτών να παίζουν τον ρυθμιστικό ρόλο, που τους αναλογεί.
Ο βραβευθείς το 2013 με το Νόμπελ Οικονομίας, καθηγητής στο Yale University Robert J. Shiller και ο οικονομολόγος George Akerlof επισημαίνουν πολύ εύστοχα αυτή την ανάγκη στο βιβλίο τους «Phishing for Fools», διότι ο καπιταλισμός απαιτεί «να την φέρνει ο ένας στον άλλο» και την καλλιέργεια της απάτης, εάν δεν παρεμβαίνει κάποιος ρυθμιστικός παράγων. Στον καπιταλισμό δεν ευδοκιμούν ηθικοί κανόνες.
Επειδή τα εκφυλιστικά φαινόμενα στην Ελλάδα απειλούν την βιωσιμότητα της κοινωνίας, είναι επιτακτική ανάγκη να επαναπροσδιορισθούν από αυτήν και το πολιτικό σύστημα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της πολιτικής στη σύγχρονη εποχή και οι προϋποθέσεις, που πρέπει να πληρούνται στο κοινωνικό πεδίο, ώστε να αποφευχθούν αρνητικές εξελίξεις.
Δεν είναι μόνο οι εσωτερικές ανισορροπίες και παθογένειες, που δυσκολεύουν την επανεκκίνηση, αλλά και οι συνθήκες σε παγκόσμιο επίπεδο, οι οποίες απειλούν το μέλλον της παγκόσμιας κοινότητας, με κυρίαρχο πρόβλημα τα όρια του καπιταλιστικού συστήματος σε σχέση με τις αντοχές και ανοχές της βιωσιμότητας του πλανήτη.
Σε πρόσφατη έκθεση του Club of Rome, η οποία παρουσιάσθηκε στο Βερολίνο από τον Νορβηγό ερευνητή Jorgen Randers και τον Γενικό Γραμματέα του ιδρύματος Graeme Maxton, επισημάνθηκε, ότι θα έχει καταστροφικές επιπτώσεις η λογική της συνεχούς και χωρίς όρια οικονομικής ανάπτυξης, διότι εξαντλούνται οι φυσικοί πόροι, ενώ προτείνουν ως πιο υψηλό αναπτυξιακό δείκτη το 1% κατά μέσο όρο. Τονίζουν δε, ότι οι πλούσιες χώρες έχουν την μεγαλύτερη ευθύνη, διότι έχουν προκαλέσει τα μεγαλύτερα προβλήματα σε σχέση με την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα για αυτή την κατάσταση είναι η επισήμανση, ότι μια γυναίκα στις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης καταναλώνει 30 φορές περισσότερους φυσικούς πόρους από μια γυναίκα, που ζει στις φτωχές χώρες.
Επειδή δε στη σημερινή εποχή οι εξελίξεις «τρέχουν» με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από αυτήν του παρελθόντος, η ανάγκη ριζικών μεταρρυθμίσεων, αρχής γενομένης από το πολιτικό σύστημα, είναι επείγουσα. Η πραγματικότητα δεν μπορεί να περιμένει ακόμη περισσότερο.
Δεν είναι πλέον ανεκτός ο βραχυπρόθεσμος και χωρίς προοπτική πολιτικός σχεδιασμός, διότι δεν βασίζεται στην προσέγγιση της πραγματικότητας σε βάθος χρόνου (τουλάχιστον 20 έως 30 χρόνια), επειδή το πολιτικό σύστημα δεν διαθέτει τα αναγκαία μεθοδολογικά εργαλεία και επιστημονικούς μηχανισμούς ανάλυσης της δυναμικής της εξέλιξης σε ευρωπαϊκό και πλανητικό επίπεδο.
Δεν είναι επίσης δυνατό να σχεδιασθεί σύγχρονη πολιτική, όταν το πολιτικό σύστημα έχει άγνοια του σύγχρονου συλλογικού (κοινωνικού) και ατομικού (ο πολίτης) υποκειμένου σε μια παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, η οποία σε μεγάλο βαθμό οριοθετεί την πορεία της από την εξέλιξη και την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης και των τεχνολογικών της εφαρμογών.
Δεν μπορεί το πολιτικό σύστημα και η κοινωνία να λειτουργούν με εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα προσανατολισμό στο πολιτισμικό παρελθόν και στείρα εθνικολαϊκιστική λογική, ενώ στην πράξη η κουλτούρα διεθνοποιείται και σε βάθος χρόνου θα συρρικνωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό η πολυπολιτισμικότητα στο πλαίσιο της προώθησης του καταναλωτισμού και της κοινωνίας του θεάματος.
Δεν οδηγεί πουθενά η εθνική διαχείριση της πολιτικής και η αντίστοιχη νομιμοποίηση της επίσης, ενώ η παγκοσμιοποίηση και τα υπερεθνικά σχήματα, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, επιβάλλουν μια μορφή υπερεθνικής και παγκόσμιας διακυβέρνησης, ώστε να καταστεί εφικτός ο ρυθμιστικός ρόλος της πολιτικής, η οποία εκφράζει το κοινωνικό συμφέρον.
Ποιό είναι τελικά το σύγχρονο κοινωνικό συμφέρον; Η λειτουργικότητα των αριθμών και η οικονομική απόδοση των κοινωνικών συστημάτων ή η κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών και η ευημερία των κοινωνιών σε ένα αειφορικό φυσικό περιβάλλον;
Είναι πλέον αδήριτη ανάγκη ο ιδεολογικός επαναπροσδιορισμός των πολιτικών σχηματισμών με βάση την σύγχρονη πραγματικότητα, ώστε να σταματήσει η κυριαρχία της ιδεοληπτικής πολιτικής.
Ταυτοχρόνως και μάλιστα χωρίς χρονοτριβή επιβάλλεται μια νέα προσέγγιση της μορφής του κόμματος, η οποία δεν θα αναπαράγει τις παθογένειες του παρελθόντος (κόμμα πατερούλης κ.λ.π.) και θα αξιοποιεί τις δυνατότητες της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης και των τεχνολογικών της εφαρμογών για την βελτίωση της ζωής των πολιτών και της δημοκρατικής λειτουργίας και όχι για την χειραγώγηση των κοινωνιών.
Αυτό σημαίνει από το ένα μέρος ενεργοποίηση των δομών της κοινωνίας πολιτών, οι οποίες μαζί με το πολιτικό σύστημα θα αναζητήσουν σύγχρονες μορφές δημοκρατικής διακυβέρνησης (κυβερνήσεις συνεργασίας, οι οποίες εκφράζουν την κοινωνική πλειοψηφία σε κυβερνητικό επίπεδο) καθώς και τα όρια και τις προϋποθέσεις για ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική λειτουργία.
Ο κόσμος έχει γίνει πολύ σύνθετος και δύσκολα αντιληπτός και ερμηνεύσιμος από τον μεμονωμένο πολίτη. Και αυτό πρέπει να αλλάξει με την αξιοποίηση της διανόησης, η οποία αναλαμβάνοντας την πολιτική της ευθύνη θα συμβάλλει στην απλοποίηση της πολυπλοκότητας, που χαρακτηρίζει την σύγχρονη πραγματικότητα και θα την θέσει στην διάθεση των πολιτών.
Περιθώρια για καθυστερήσεις δεν υπάρχουν, εάν είναι κοινός τόπος η άρση του πολιτικού και του κοινωνικού εκφυλισμού.
Ο Χρίστος Αλεξόπουλος είναι ερευνητής κοινωνιολόγος
Αρθρογραφία του στη Μεταρρύθμιση
Αρθρογραφία του στη Μεταρρύθμιση
Άρθρα του Χρίστου Αλεξόπουλου στον ιστότοπο Μετά την Κρίση:
Πολιτική παρακμή στην Ευρώπη, επαρχιωτισμός των ηγεσιών Χωρίς πολιτική συνοχή - Οι πολιτικές ελίτ απέτυχαν, στην Ελλάδα και στη λοιπή Ευρώπη
 |
| Robert Schiller |
Phishing for Phools therefore strikes a radically new direction in economics, based on the intuitive idea that markets both give and take away. Akerlof and Shiller bring this idea to life through dozens of stories that show how phishing affects everyone, in almost every walk of life. We spend our money up to the limit, and then worry about how to pay the next month's bills. The financial system soars, then crashes. We are attracted, more than we know, by advertising. Our political system is distorted by money. We pay too much for gym memberships, cars, houses, and credit cards. Drug companies ingeniously market pharmaceuticals that do us little good, and sometimes are downright dangerous.
Phishing for Phools explores the central role of manipulation and deception in fascinating detail in each of these areas and many more. It thereby explains a paradox: why, at a time when we are better off than ever before in history, all too many of us are leading lives of quiet desperation. At the same time, the book tells stories of individuals who have stood against economic trickery--and how it can be reduced through greater knowledge, reform, and regulation.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου