Μαθήματα από τις εκλογές στη Γερμανία: Ο ακροδεξιός εθνικολαϊκισμός αντιμετωπίζεται μόνον με ήρεμη αποφασιστικότητα και με πολιτικές κοινωνικής συνοχής

του Χέριμπερτ Πραντλ
 
© Süddeutsche Zeitung, Heribert Prantl: Die AfD ist gefährlicher als es die NPD war - Nichts ist unmoeglich 13.3.2016
 
  

Ακόμη και την πιο επικίνδυνη, εθνικολαϊκίστικη ακραία δεξιά, μπορεί κανείς να την αντιμετωπίσει επιτυχώς. Πώς; Με ήρεμη αποφασιστικότητα. Αυτό δείχνουν οι πρόσφατες βουλευτικές εκλογές στις τρείς ομόσπονδες χώρες της Γερμανίας Βάδη-Βυρτεμβέργη, Ρηνανία-Παλατινάτο και Σαξωνία Άνχαλτ.

    

Αυτή η τριπλή εκλογική αναμέτρηση της προηγούμενης Κυριακής 13.3.2016, θα γραφτεί στην ιστορία της Γερμανίας. Ήταν και είναι πράγματι μια γεύση από το μέλλον της Γερμανικής Δημοκρατίας. Δείχνει πώς συνεχίζεται ο κατακερματισμός του συστήματος των παλαιών κομμάτων και εφιστά την προσοχή στους κινδύνους που απειλούν τη δημοκρατία. Οι κίνδυνοι σήμερα φέρουν το ακρωνύμιο AfD [Εναλλακτική πρόταση για τη Γερμανία]. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία διαδίδεται το φαιό χρώμα. Όμως οι τριπλές εκλογές της Κυριακής δείχνουν επίσης πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους: με ήρεμη και νηφάλια αποφασιστικότητα, που είναι η χαρακτηριστική αρετή του Πράσινου πρωθυπουργού της Βάδης-Βυρτεμβέργης Βίνφρηντ Κρέτσμαν (Winfried Kretschmann). 

Μετακινήσεις ψηφοφόρων στη Βάδη-Βυρτεμβέργη
Πώς οι Πράσινοι έγιναν εκεί μεγάλο λαϊκό κόμμα (πηγή: infratest dimap / Der Spiegel)

Η φανταστική επιτυχία του στην ομόσπονδη χώρα της Βάδης-Βυρτεμβέργης διδάσκει πόσο σημαντικό πράγμα είναι σήμερα η αξιοπιστία και η ακεραιότητα των κορυφαίων πολιτικών ηγετών. Η ακτινοβολία μιας τέτοιας δημοφιλούς προσωπικότητας μπορεί να είναι πιο μεγάλη ακόμη και από την έλξη που ασκεί ένα λαϊκίστικο κόμμα. Αυτό είναι μια καλή απάντηση στις επιτυχίες της AfD. Επίσης, η Μαλού Ντράγιερ (Malu Dreyer) στη Ρηνανία-Παλατινάτο, κατάφερε να σηκώσει πάλι όρθιο και να οδηγήσει εκεί στη νίκη το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (SPD) που συρρικνώνεται. Αυτή η απάντηση ενισχύει επίσης, παρά τα κακά έως καταστροφικά αποτελέσματα του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU), την αρχηγό αυτού του κόμματος Άνγκελα Μέρκελ. Όμως, δεν ενισχύει κατ' ανάγκη και τον ηγέτη των Σοσιαλδημοκρατών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ (Sigmar Gabriel).

 

Η επιτυχία της AfD: Δεν υπάρχει λόγος για υστερία
Οι εκλογές δείχνουν ότι τα πάντα ρει. Αυτό που εκλαμβάνεται ως βέβαιο, στην πραγματικότητα δεν είναι βέβαιο. Δεν υπάρχει κανένας νόμος της φύσης που λέει ότι το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, από δώ και πέρα, μπορεί μόνο να χάνει. Αυτό μας διδάσκει το παράδειγμα της Ρηνανίας-Παλατινάτου· στην πραγματικότητα, το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα έχει απώλειες παντού όπου έχει το ρόλο του μικρότερου εταίρου σε κυβερνητικές συμμαχίες. Επίσης, καμμία πολιτική αρχή δεν λέει ότι η πολιτική ανάσταση είναι αδύνατη: το μέχρι τώρα εκτός Βουλής Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (FDP) αναστήθηκε και αυξάνει πάλι τις δυνάμεις του. Επίσης, κανένας κανόνας δεν λέει ότι η πολιτική για τους πρόσφυγες που ακολουθεί η Μέρκελ μόνον ήττες μπορεί να φέρει: ο Κρέτσμαν και η Ντράγιερ είχαν και αυτοί παρόμοια πολιτική, ωστόσο νίκησαν.

Κάποτε, ο Αρχιμήδης εξήγησε την αρχή του περί των μοχλών ως εξής: Δώστε μου ένα σταθερό σημείο στο χώρο και ένα μοχλό με αρκετά μεγάλο μήκος, και τότε θα μετακινήσω ολόκληρη τη γη [Δός μοι πᾶ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινάσω]. Στη Βάδη-Βυρτεμβέργη αυτός ο φυσικός νόμος έδειξε τα αποτελέσματά του στην πολιτική: ο Κρέτσμαν «μετακίνησε» και νίκησε το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, που επί δεκαετίες ήταν εκεί τόσο πανίσχυρο όσο και το Χριστιανοκοινωνικό (CSU) στη Βαυαρία. Ο μοχλός που χρησιμοποίησε ο Κρέτσμαν ήταν η προσωπικότητά του, όχι το κόμμα του.

Αξιοσημείωτο είναι το εξής: η AfD έχει εκλογικές επιτυχίες χωρίς να έχει μια πραγματική προσωπικότητα αιχμής. Γιατί; ανέκαθεν ήταν γνωστό ότι οι ξενοφοβικές αντιλήψεις επικρατούν σε ένα ποσοστό έως και 20 % του πληθυσμού της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας - όπως άλλωστε συμβαίνει και σε άλλες χώρες της ΕΕ, στις οποίες τα ακραία δεξιά κόμματα έχουν καθιερωθεί εδώ και καιρό. Ωστόσο, στη Γερμανία επικρατούσε μέχρι τώρα η εικασία, ότι αυτό το λεγόμενο υπόγειο ρεύμα είναι αδύνατο να ενεργοποιηθεί χωρίς κάποια χαρισματικη ηγετική προσωπικότητα. Έχει πια αποδειχθεί ότι δεν χρειάζεται τέτοια προσωπικότητα. Η Μαρίν Λε Πεν και ο Βίκτωρ Ορμπάν έχουν αντικατασταθεί στη Γερμανία από το μη-πρόσωπο που λέγεται «πρόσφυγας». Αυτό το μη-πρόσωπο έχει γίνει η ηγετική μορφή της AfD. Tο ζήτημα των προσφύγων έχει χρησιμοποιηθεί για γενική κινητοποίηση.

Ψήφος στη Βάδη-Βυρτεμβέργη κατά κοινωνική ομάδα

Η AfD πρώτο κόμμα στους ανέργους και στους εργάτες - Οι Πράσινοι

στους υπαλλήλους ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (infratest dimap / Der Spiegel)

Το κόμμα αυτό είναι εστία επιθετικής νοσταλγίας και μιας ωμής, ακατέργαστης κινητοποίησης πολιτών. Στα δυτικά της Δημοκρατίας μας είναι δεξιοφιλελεύθερο και εθνικιστικό-φιλελεύθερο (rechtsliberal und nationalliberal)· βρίσκει κανείς εκεί και κομμάτια από την αποσπασμένη δεξιά πτέρυγα της Χριστιανοδημοκρατίας. Στα ανατολικά της Δημοκρατίας η AfD είναι πιό ριζοσπαστική, εθνικολαϊκίστικη (völkisch) και ρατσιστική. Εκεί είναι ένα αναζωογονημένο νεοναζιστικού τύπου κόμμα, όπως παλιά το NPD και δείχνει έντονη περιφρόνηση για τους δημοκρατικούς κανόνες και τρόπους πολιτικής συμπεριφοράς. Γι αυτό, η πιο συγκλονιστική είναι η μεγάλη επιτυχία της στη Σαξονία-Άνχαλτ.

Το νεοναζιστικό κόμμα NPD, πριν από πενήντα χρόνια, στις πιο επιτυχημένες περιόδους του, εισήλθε σε 7 κοινοβούλια ομόσπονδων χωρών. Η AfD συμμετέχει τώρα σε 8 κοινοβούλια. Είναι πιο επικίνδυνη από ό,τι ήταν τότε η NPD, γιατί έχει περισσότερες προσβάσεις στη μεσαία κοινωνική τάξη. Η AfD απειλεί τη φιλελεύθερη και σύμφωνη με τις αρχές του Διαφωτισμού κοινωνία όχι μόνον λόγω της εκλογικής επιτυχίας της, αλλά και επειδή ο κοινωνικός και πολιτικός λόγος της μετατοπίζεται όλο και πιό πολύ προς την σκληρή δεξιά. Η εχθρότητα εναντίον των ανθρώπων που πυτοδοτήθηκε το 2010 από τον Τίλο Ζαρατσίν (Thilo Sarrazin - [o πρώην σοσιαλδημοκράτης συγγραφέας και πολιτικός ειδικευμένος στα περί τραπεζών, ο οποίος στη συνέχεια έγραψε σε βιβλία του τις εικασίες του για το «εβραϊκό γονίδιο», για κατώτερη νοημοσύνη των Τούρκων κτλ]), τώρα έχει βρεί το δικό της κόμμα στην AfD: Σήμερα πλέον συζητούνται παντού θέματα τα οποία πριν από ένα χρόνο ήταν εκτός συζήτησης.

O Winfried Kretschmann και η Malu Dreyer

Τι να κάνουμε; Δεν πρέπει να αφήσουμε το κόμμα της AfD να παρασύρει τη χώρα στην υστερία. Και τώρα, εν μέσω της προσφυγικής κρίσης, η κοινωνία των πολιτών είναι ισχυρή. Ωστόσο, μετά τα γεγονότα της Πρωτοχρονιάς, η προθυμία για βοήθεια, η οποία εξακολουθεί να είναι τόσο μεγάλη όσο ήταν και πριν, τραβά πολύ λιγότερο την προσοχή από τα τεχνάσματα και τα καπρίτσια της AfD. Πλειοψηφεί πάντα (παρ' όλο που η AfD έχει βρεθεί στο κέντρο της προσοχής), μια ευρεία, φωτισμένη συναίνεση στη Γερμανία. Και υπάρχει, ευτυχώς, η δύναμη των άλλων κομμάτων, η οποία μπορεί να υπερασπιστεί το περιεχόμενο αυτής της συναίνεσης. Αυτό θα πρέπει στο μέλλον να αποτυπωθεί και σε κυβερνητικές συμμαχίες οι οποίες προηγουμένως δεν συνηθίζονταν. Θα χρειαστούν κυβερνητικοί συνασπισμοί τριών κομμάτων. 

Τέλος, από αυτήν την εκλογική αναμέτρηση πήραμε και ένα άλλο μεγάλο μάθημα: Η Γερμανία χρειάζεται μια πολιτική που θα βασίζεται στη συνοχή της κοινωνίας. Αυτό δεν είναι απλό σχήμα λόγου, αλλά σημαίνει πολιτική που ενισχύει την κοινωνική ασφάλεια. Τότε η AfD θα πάψει να αποτελεί εναλλακτική πολιτική λύση που προσελκύει τους πιο επισφαλείς και τους πιο αδύναμους αυτής της κοινωνίας.

Ο Βαυαρός δημοσιογράφος Heribert Prantl (1953) σπούδασε νομικά, ιστορικές επιστήμες, φιλοσοφία και δημοσιογραφία. Από το 1988 δημοσιογραφεί στην Süddeutsche Zeitung του Μονάχου και είναι σήμερα υπεύθυνος για θέματα εσωτερικής πολιτικής. Πρίν μεταπηδήσει στη δημοσιογραφία, υπηρέτησε ως δικηγόρος και στη συνέχεια, μετά το 1981, ως εισαγγελέας και δικαστής στα Βαυαρικά δικαστήρια. Είναι επίσης επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Bielefeld και διδάσκει σε σχολές δημοσιογραφίας του Μονάχου και Αμβούργου. Η σύζυγός του, η δημοσιογράφος Franziska Augstein, είναι κόρη του ιδρυτή του περιοδικού Spiegel Rudolf Augstein.

  
   
Στον ιστότοπο Μετά την Κρίση: 
Heribert Prantl: O υπουργός Wolfgang Schäuble - Ένας παγερός, σκληροπυρηνικός πολιτικός;

Αρθρογραφία του Heribert Prantl στην Süddeutsche Zeitung

Βιβλία του Heribert Prantl