Η Documenta στην Αθήνα και ο νέος οριενταλισμός: Η Ελλάδα ως νέα Αραβία, περιμένει τον «Λώρενς - απελευθερωτή» της

Στο πρόγραμμα της 14ης Ντοκουμέντα εκπροσωπείται πλήθος δειγμάτων και «γεύσεων» που συνταγογραφήθηκαν στα θεωρητικά μαγειρεία της μετα-νεωτερικότητας, της αποδόμησης και των λεγόμενων μετα-αποικιακών σπουδών. Από τον μετα-1968 μουμιοποιημένο αναρχοαριστερισμό μέχρι την queer αποδόμηση κάθε βιολογικού αρμού που συγκροτεί την ταυτότητα του φύλου. Πάντως, τις προτάσεις τις προερχόμενες εκ της κριτικής Διαφωτιστικής παράδοσης και σε κάθε περίπτωση εκ της Αριστεράς - με τους κλασικούς της κοινωνικούς και φιλοσοφικούς προσδιορισμούς - και αυτοί κατάφεραν, για μια ακόμη φορά, να τις κάνουν απούσες ή αόρατες. Συνήθως, όσοι κομίζουν τον μανδύα που τις κάνει αόρατες ανήκουν στο νέο ακαδημαϊκό μανδαρινάτο, κυρίως των ΗΠΑ και της Βρετανίας· αυτή τη φορά ανέλαβαν κάποιοι curators της εικαστικής avant-garde. Ως άλλοι Χάρυ Πότερ, πασπάλισαν τον αόρατο μανδύα και με μαγική οριενταλιστική σκόνη, και ιδού, θαύμα: η Ελλάδα του 2017 ως νέα Αραβία, περιμένει τον Λώρενς της να την «απελευθερώσει» από τους δυνάστες της.

Ο τάφος και το σπαθί του Τουταγχαμών

Ως γνωστόν, η κλασική Αριστερά πάσης αποχρώσεως, από την προ-1918 ενιαία Σοσιαλδημοκρατία του Φρίντριχ Ένγκελς και του Άουγκουστ Μπέμπελ, στη συνέχεια με τους διηρημένους αλλά επί του προκειμένου πάλι ομονοούντες, από την Ρόζα Λούξεμπουργκ, τον Αντόνιο Γκράμσι και τον Λένιν μέχρι τον Καρλ Κάουτσκυ και τους Όττο Μπάουερ και Καρλ Ρέννερ, φθάνοντας τέλος στην εποχή του Τολιάτι, του Μπράντ, του Πάλμε, του Ντούμπτσεκ, του Μιτεράν, του Μπερλινγκουέρ, με τις επιτυχίες και τις αποτυχίες της, με τα επιτεύγματα και με τα σφάλματα της, με τις δικές της αθλιότητες δίπλα στων άλλων, ήταν πάντα πολιτικό φαινόμενο στην καρδιά της νεωτερικότητας. Και ήταν ένα από τα οχυρά της σε καιρούς που δέχονταν ολομέτωπη επίθεση «βαρβάρων» - παρά τα πολλά παλιά και νέα ρήγματα στα τείχη της και τις δικές της Πέμπτες Φάλαγγες εντός της.

Δυστυχώς ή ευτυχώς, στην καθιερωμένη δημόσια σφαίρα - ακόμη και στις ιδιόμορφες εκδοχές της, που είναι φορτωμένες με τις περγαμηνές της καλλιτεχνικής και άλλης πρωτοπορίας μιας Ντοκουμέντα του Κάσσελ, τέτοιοι στοχαστές και τέτοιες απόψεις, ως παραδοσιακές και κλασικές, θεωρούνται από τους όντως παρωχημένους παρωχημένες και παλιομοδίτικες, ίσως και «ξενέρωτες» όπως λένε στη lifestyle γλώσσα της εποχής: Δεν έχουν - για χάρη ενός ορισμένου, ειδικού, εξαιρετικά μειοψηφικού αλλά λειτουργικά «κρίσιμου» κοινού της - την «ανταλλακτική αξία» που έχουν οι ποικιλόμορφες μετά-το-1968 αποδομήσεις.
Μέσα στη νέα αδιαφάνεια των ιδεών, στην εποχή μετά-τον-διπλό-Κατακλυσμό (πρώτα τα απόνερα του 1968 και μετά η νεοφιλελεύθερη πλημμύρα), ό,τι λάμπει, σχεδόν ποτέ δεν είναι χρυσός. Προπαντός λάμπουν τα γλιστερά απόνερα και τα κοσμήματα της μούμιας. Της μιας και της άλλης.

Από τη στιγμή που ο μεταμοντέρνος σχετικισμός - δηλαδή ο ανορθολογισμός - και οι γόητες των «ειδικών κοινωνικών ακροατηρίων» άρχισαν να πολιορκούν και να διεκδικούν με αξιώσεις την καρδιά και το πνεύμα της Αριστεράς, διώχνοντας τη μέριμνά της για το καθολικό του πλανήτη ή για το πλειοψηφικό μέρος της κοινωνίας, βλέπουμε την επιταχυνόμενη φθορά και εξασθένηση της πολιορκημένης. Και την ενίσχυση των πιο σκληρών αντιπάλων της: Πρώτα ήταν οι νεοφιλελεύθεροι τύπου Θάτσερ και Ρέηγκαν. Τώρα, που εκείνοι παρακμάζουν και ρεζιλεύτηκαν το 2008, ο ανερχόμενος αντίπαλός της είναι ο νέος εθνικολαϊκισμός της έμπρακτης και ριζικής αποδόμησης των κοινωνιών στη Δύση, τύπου ΛεΠεν, Φάρατζ, Μπόρις Τζόνσον, Γερμανών Εναλλακτικών, Ντόναλντ Τραμπ, Βίκτορ Ορμπάν, Πούτιν, Ερντογάν.... Και ακολουθούν πολλά διάσημα ονόματα. Θα έλθουν στην παρέα και άλλα, δυστυχώς.
Ο κόσμος εισέρχεται σε περίοδο αβεβαιότητας. Όμως όσοι επέλεξαν ως ξενοδοχείο μόνιμης διαμονής την μετα-1968 Νεφελοκοκκυγία - επιλέγοντας την αριστερή, τη φιλελεύθερη ή κάποια άλλη ζεστή φωλιά της - κατοικούν πάντα σε άλλον, δικό τους κόσμο και τον απολαμβάνουν ανέμελοι.

Γ. Ρ.,   12.9.2016 

Loren Goldman: Πολιτισμικά ρεύματα της αποδόμησης & αποβιομηχάνιση στη Δύση μετά το 1968