Οι «φιλοευρωπαϊκές» πολιτικές δυνάμεις μας, της Δεξιάς και του Κέντρου

1. Το «ελληνικό πρόβλημα» ταυτότητας και ενοποιών πολιτικών νοοτροπιών, που συνοψίζεται στο ερώτημα «είναι η Ελλάδα ευρωπαϊκή χώρα;», είναι πιο πολύπλοκο από όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως και συσκοτίζεται πιο πολύ από την νέα πλημμύρα αντιαριστερής ρητορικής· εκτός των άλλων, γιατί είναι πρόβλημα «αριστεροδεξιό». Και είναι πολύ παλιότερο από την εποχή που έγιναν γνωστοί και στον ελλαδικό - τότε ακόμη οθωμανικό - χώρο οι Φραγκοφερμένοι όροι Δεξιά και Αριστερά. Ας θυμηθούμε το διαβόητο απόφθεγμα (ενός Μεγάλου Δούκα της Αυτοκρατορίας, του Λουκά Νοταρά, και όχι κάποιου αντιφεουδάρχη ή άλλου «αριστερού» της μεσαιωνικής εποχής) «Κρειττότερόν εστιν ιδέναι εν μέση τη Πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν λατινικήν».
Τα ίδια περίπου ίσχυαν κατά βάθος, σε πολλές δεξιές καρδιές και πνεύματα, ακόμη και στην εποχή του (Τρίτου και πιο πρόσφατου) ελληνικού Εμφυλίου. Αλλά για την τότε κυβερνώσα (Κεντρο)Δεξιά, η καταφυγή στον Δυτικό Σύμμαχο, πρώτα τον Βρετανό, μετά τον Αμερικανό, κατέστη αναγκαστική, ζήτημα ζωής και θανάτου, διότι εδώ στην Ελλάδα, η συνεννόηση με τον τότε «αριστερό βάρβαρο» - σε αντίθεση με την Ιταλία του σταλινικότερου του Στάλιν Τολιάτι και του Ντε Γκάσπερι ή την Γαλλία του Ντε Γκωλ και των εξίσου σταλινικών Τορέζ και Βαλντέκ Ροσέ - για πολλούς λόγους, κυρίως λόγω αυτής ακριβώς της κοινής ανορθολογικής νοοτροπίας των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, κατέστη αδύνατη.
Μολονότι η Ελλάδα ως προς την πραγματική πραγματικότητα ανήκει απολύτως στην Ευρώπη και στην Δύση - όσο π.χ. η Ιταλία, η Σλοβενία ή η Ιρλανδία - ως προς αυτή τη φαντασιακή σχέση με την πραγματικότητα ελάχιστα έχουν αλλάξει μέχρι τώρα.

Friedrich Johann Justin Bertuch:  Δράκος (1806)

Και αυτό συμβαίνει επειδή, μετά τον Ρήγα Βελεστινλή, οι πιο πολλοί διανοούμενοι αυτής της χώρας, δεξιοί, αριστεροί, κεντρώοι ή τίποτε από αυτά, ποτέ δεν επεξεργάστηκαν σοβαρά και ποτέ δεν αντιμετώπισαν καταπρόσωπο αυτό το «ελληνικό πρόβλημα» ταυτότητας και ενοποιών πολιτικών νοοτροπιών. Για ό,τι αφορά τους προερχόμενους από τον αστικό κόσμο, κάτι προσπάθησε η λεγόμενη Γενιά του 30 και η αμέσως επόμενη (χαρακτηριστικά παραδείγματα της πρώτης είναι ο Γιώργος Σεφέρης και ο Γιώργος Θεοτοκάς), αλλά έμειναν στα πρώτα βήματα. Άλλους τους κατάπιε ο «αντιστασιακός» Μακρυγιαννισμός και άλλους η αντικειμενικά πελώρια δυσκολία του εγχειρήματος να υπερβεί κανείς την όλο και πιο νοσηρή κατάσταση του ελληνικού αστισμού μετά τη Μικρασιατική αυτοκαταστροφή, υπερβαίνοντας εαυτόν με τρόπο πνευματικό-επιστημονικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της δεύτερης κατηγορίας είναι ο στοχαστής με το πολύ αξιόλογο έργο και ταυτόχρονα πολιτικός Παναγιώτης Κανελλόπουλος. 

2. Ο τρόπος που βλέπουν την πραγματικότητα όσοι μετά το 2012 φορούν τους έγχρωμους παραμορφωτικούς φακούς του σκληρού αντι-ΣΥΡΙΖΑίου (και πιο πρόσφατα τους ακόμη πιο έγχρωμους του γενικώς αντι-αριστερού), είναι υποκειμενικός και επιφανειακός.
Η ελληνική Δεξιά - ο βασικός κορμός της - δεν είναι ενοχική λόγω του Εμφυλίου, όπως θέλουν να φαντάζονται πολλοί από αυτούς τους νέους δεξιούς. Απλά, συμμερίζεται τις ίδιες βασικές νοοτροπίες και αντιλήψεις για το παγκόσμιο γίγνεσθαι με τον βασικό κορμό της ελληνικής Αριστεράς. Οι νοοτροπίες αυτές, και στην Δεξιά και στην Αριστερά «που μας έλαχε», αμφισβητήθηκαν μεν μετά το 1974 (βλ. π.χ. την μεταπολιτευτική οκταετία πρωθυπουργίας Καραμανλή του Πρεσβύτερου), αλλά παλινορθώθηκαν κυρίως μετά το 1981, εξαιτίας και της πίεσης του ανερχόμενου ΠΑΣΟΚ, και σταδιακά επιβεβαιώνονταν όλο και περισσότερο. Γι' αυτό άλλωστε είναι τόσο εύκολη η φανερή ή σιωπηρή, αλλά πάντα εργαλειακή και χωρίς πρόγραμμα σύμπραξη της χαλαρά ενιαίας Παυλοπουλο-Καμμενο-Καραμανλικής πτέρυγας με εκείνους που ίσως ακόμη και αυτοί οι ίδιοι, αδύνατοι στο μάθημα της αυτογνωσίας, όταν είναι «μεταξύ τους» τους φαντάζονται ως την μοναδική μεγάλη πηγή της κακοδαιμονίας του έθνους.
Ο Εμφύλιος είχε ως κύριο επίδικο αντικείμενο την νομή της γυμνής εξουσίας, όχι το ποιός θα ασκήσει - και ποιά - πραγματική μορφοποιητική πολιτική στην Ελλάδα. Τα βασικά έμειναν όπως ήταν, και αυτό ελάχιστα θα άλλαζε ακόμη και άν νικούσαν οι άλλοι, παρεκτός και άν άλλαζε παροδικά και για πολύ λίγο. Παρά το βραχύβιο διάλειμμα 60-70 χρόνων του «πραγματικά υπάρξαντος σοσιαλισμού», η πραγματική Ελλάδα ως προς τις νοοτροπίες και τους θεσμούς μοιάζει σήμερα πιό πολύ μάλλον με την πραγματική Βουλγαρία και Ρουμανία, σαφώς και με τον Νότο της Ιταλίας, παρά με τις άλλες «αδελφές» της του Νότου Ισπανία και Πορτογαλία.

3. Παρά την αντιβαλκανική υπεροψία της ύστερης μεταπολιτευτικής «ισχυρής Ελλάδας», εδώ είναι πάντα Νότια Βαλκάνια - άν είναι καν Βαλκάνια. Ακόμη και τον Λουί Αλτουσέρ, ο οποίος στα καλά του χρόνια, ήταν ως πραγματικό πρόσωπο μια από τις κεφαλές της École Normale Supérieure, δηλαδή της γαλλικής «Μεγάλης Σχολής» που μετά τον Ναπολέοντα έβγαζε την ελίτ των μανδαρίνων στη Γαλλία (στην ΕNS δίδαξαν ή σπούδασαν, λόγου χάρη, ο Εμίλ Ντυρκέμ, ο Λουί Παστέρ και πολλοί άλλοι νομπελίστες ή ισάξιοί τους, πολιτικοί που έμειναν στην ιστορία, και στον καιρό του Αλτουσέρ προσωπικότητες όπως η πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Σιμόν Βέιλ - Simone Veil - που πέθανε πρόσφατα, ο Μωρίς Μερλώ-Ποντύ και η μεγαλύτερη εξοχότητα της διανοοούμενης γαλλικής Δεξιάς μετά τον πόλεμο, ο Ραιημόν Αρόν), πώς αλήθεια τον κατανόησαν εδώ στο Νότο, μερικοί από τους Έλληνες αριστερούς που τον θαύμαζαν και τον θαυμάζουν; Περίπου ως χαλαρό αντιεκσυγχρονιστή της ήσσονος προσπάθειας, για να μη πούμε ως ιδεολογικό συνοδοιπόρο εκείνων που θεωρούν το πέταγμα μιας βόμβας μολότωφ ως απόδειξη ταξικής συνείδησης.
Είναι εκείνο το είδος αριστερών, που μπροστά στον κίνδυνο να καταστραφεί η Βόρεια Χαλκιδική από τον «τεχνολογικά προηγμένο» αλλά περιπετειώδη τρόπο εξόρυξης χρυσού, μπορούν και γίνονται πυρήνας ενός ισχυρού κινήματος διαμαρτυρίας (και πολύ καλά κάνουν), ωστόσο αδιαφορούν επιδεικτικά για την οικολογική και κοινωνική καταστροφή ολόκληρης της Χαλκιδικής από την μονοκαλλιέργεια του θερινού τουρισμού και από την παραοικονομία του. Και, επί δεκαετίες, υπό συνθήκες έλλειψης υποδομών και πολεοδομικών κανόνων αλλά αφθονίας  «λαδιού» που κινεί την μηχανή της Διοίκησης και «φακέλλων» που χάριζαν ευτυχία σε πολλούς λειτουργούς της, έκαναν πως δεν βλέπουν την αφόρητη πίεση που ασκεί η παραθεριστική κατοικία των Θεσσαλονικέων, που εκτός των άλλων, μετατρέπει τα υπόγεια και θαλάσσια νερά της χερσονήσου σε υποδοχείς βοθρολυμάτων.
Και τι να πει κανείς για την «άλλη πλευρά», της Δεξιάς, η οποία τώρα την γλυτώνει από τους «φιλοευρωπαϊστές» νέους αντιαριστερούς με ελαφρά καταδίκη με αναστολή, με το υποτιθέμενο ελαφρυντικό της ενοχής λόγω Εμφυλίου; Ακριβώς εκείνη την εποχή της ύστερης μεταπολίτευσης, κρίσιμη για την πορεία της χώρας στην δύσκολη κοινή ευρωπαϊκή συντροφιά, πολλές από της εξοχότητές της ήταν διαρκώς βαρειά απασχολημένες με την ανακάλυψη «ανθελλήνων» ιδεολόγων στη Δύση: Από τον Χένρυ Κίσσιγκερ και τον Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, μέχρι την Μαντλίν Ωλμπράιτ, τον Χαβιέ Σολάνα και τον Τζωρτζ Σόρος. 
Και ποιοί από αυτούς τους γεωπολιτικούς καθοδηγητές μας από το χώρο της ελληνικής Δεξιάς ήταν οι πιο αποτελεσματικοί σπορείς ιδεών; Εκείνοι που έκαναν την προπαγάνδα τους φωναχτά; Ή οι άλλοι, οι μουλωχτοί, με τα υπονοούμενα και τους ψιθύρους για συνωμοσίες, μέχρι και θρύλους για απόπειρες από υπερατλαντικούς συνωμότες κατά του πρωθυπουργού της πενταετίας 2004-2009;*
Φυσικά, όλοι μαζί, ως διοικούντες, παρήγαγαν τότε και έργο πολύ πιό πρακτικό: Τους κατά παράδοση διορισμούς στο Δημόσιο. Αγροφυλάκων και άλλων. 

4. Για τις πιο πρόσφατες πολιτικές συμπεριφορές εκείνων που δήθεν έχουν ενοχές για τα παλιά τους αμαρτήματα, αλλά για τους οποίους πέρα βρέχει» για τα νέα - γι' αυτά που διέπραξαν λίγο πριν και λίγο μετά τον «απρόοπτο» κατακλυσμό του 2009 -, καλό είναι να μη ξεχνιέται ένα βασικό: Ποιοί πολιτικοί χώροι ξεκίνησαν τον παράδοξο, τον ανορθολογικά συγκρουσιακό, τυχοδιωκτικό σε κομματικό επίπεδο και συσκοτιστικό σε εθνικό επίπεδο, ελληνικής ευρεσιτεχνίας τρόπο αντίδρασης στο γεγονός ότι η Ελλάδα αποδείχτηκε η πιο βαριά άρρωστη χώρα στην επιδημία της ευρωζώνης; Από ποιούς εγκαινιάστηκε αμέσως μετά το 2009 το διπολικό ιδεολόγημα «μνημόνιο-αντιμνημόνιο», για να παιχτούν ωμά μικροπολιτικά παιχνίδια; Από «κακούς» αριστερούς (του ΣΥΡΙΖΑ και άλλους); Ή από «καλούς» δεξιούς (εκτός των άλλων, και κυρίως, για να ρίξουν το ΠΑΣΟΚ του Παπανδρέου του Τρίτου); 

Και από τους πρώτους και από τους άλλους και από ενδιάμεσους ΠΑΣΟΚους, χώρια και μαζί. Γιατί, στην πράξη, και ιδίως υπό συνθήκες έκτακτων αναγκών, ή όταν κινδυνεύει να φανεί ακόμη και σε τυφλούς η κοινή αποτυχία, είναι αδύνατο να ξεχωρίσουν αυτά που πάνε μαζί και συμμερίζονται τις ίδιες βασικές νοοτροπίες και αντιλήψεις.

Γ. Ρ.
 

* Μερικοί επιμένουν, άν και τα ξέρουν όλα αυτά, να κατηχούν τους πολίτες με ψευτιές που μοιάζουν με αλήθειες, γιατί ακούγονται ευχάριστες ή βολικές στα δικά τους αυτιά: Όπως, λόγου χάρη, με τα παραμύθια για τις καλές «φιλοευρωπαϊκές» πολιτικές μας δυνάμεις αφενός και για την κακή Αριστερά αφετέρου. 
Όλη αυτή η αθηναϊκή τρικυμία σε φλυτζανάκι, ελάχιστα έχει να κάνει με την Δεξιά, την Αριστερά και με την πολιτική την ίδια, όπως την καταλαβαίνει ο κόσμος όλος σήμερα. Έχει όμως πολύ να κάνει με αυτό που όλος ο κόσμος αποκαλεί «ελληνική ιδιομορφία». Και είναι πρώτα-πρώτα ζήτημα νοοτροπιών, θεσμών και κυρίως πολιτισμικό. Μόνον κατά δεύτερο λόγο είναι πολιτικό ζήτημα. 
Ας θυμηθούμε τις πράξεις και όχι τις ρητορείες: Πώς ψήφισαν στο Ευρωκοινοβούλιο στις 10 Απριλίου 2009 - λίγους μήνες πριν σκάσει η φούσκα της «ισχυρής Ελλάδας» - για το ψήφισμα «Ευρωπαϊκή Συνείδηση και Ολοκληρωτισμός»; Εάν αυτό δεν είναι «ελληνική ιδιομορφία», δηλαδή εθνική λοξάδα, πέρα από Αριστερά και Δεξιά, τότε είναι μάλλον αδύνατο να συνεννοηθούμε με λογικά επιχειρήματα και τζάμπα συζητάμε. Είναι χαλασμένη η εθνική μας πυξίδα, δεν είναι στραβός ο γιαλός του κόσμου.
Το άρθρο της Τέτας Παπαδοπούλου «Ευρωβουλευτές και ολοκληρωτισμός», δημοσιευμένο στις 10 Απριλίου 2009 (Ελευθεροτυπία) μας θυμίζει τις πραγματικές πολιτικές συμπεριφορές. Αποσπάσματα:
  

[...] «Ευρωπαϊκή Συνείδηση και Ολοκληρωτισμός». Ετσι ονομάζεται το Ψήφισμα που υιοθέτησε την προηγούμενη εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Με πολύ μεγάλη πλειοψηφία: 553 ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ (44 κατά, 33 αποχές).
Το Ψήφισμα καταδικάζει απερίφραστα όλα τα εγκλήματα και τις μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διέπραξαν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στην Ευρώπη στη διάρκεια του φρικαλέου 20ού αιώνα. «Η Ευρώπη δεν θα ενωθεί ποτέ, εάν δεν μπορέσει να καταλήξει σε κοινή θεώρηση της Ιστορίας της. Δηλαδή εάν δεν αναγνωρίσει ως κοινή κληρονομιά τον ναζισμό και τον σταλινισμό - τα φασιστικά και τα κομμουνιστικά καθεστώτα -, εάν δεν διεξαγάγει έντιμο και ουσιαστικό διάλογο για τα εγκλήματα αυτών των καθεστώτων». Ετσι αναφέρει το σκεπτικό του Ψηφίσματος.
Αυτονόητα. Αυτονόητα και στοιχειώδη πράγματα. Σημειώστε επίσης ότι οι ευρωβουλευτές με αυτό το Ψήφισμα ζητούν να καθιερωθεί Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης (η 23η Αυγούστου) για τα θύματα όλων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων. Αυτονόητα; Ναι, αλλά όχι για όλους. Ας δούμε πώς ψήφισαν οι Ελληνες ευρωβουλευτές.
Στους 553 ευρωβουλευτές -Σοσιαλιστές, Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (Δεξιά), Φιλελεύθεροι, Πράσινοι κ.ά.- που υπερψήφισαν το Ψήφισμα δεν υπάρχει ούτε ένας Ελληνας.
Οι Ελληνες ευρωβουλευτές είτε το καταψήφισαν (ΚΚΕ, ΠΑΣΟΚ) είτε απείχαν (Ν.Δ.) [...]

[...] Στην Ελλάδα, μπορείς να είσαι αντιαμερικανός, μπορείς να είσαι αντιιμπεριαλιστής, αντιδυτικός, αντιευρωπαίος, μπορείς να είσαι εναντίον της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κανένα πρόβλημα. Ολα αυτά είναι πολύ αποδεκτά και πολύ προοδευτικά. Εάν όμως είσαι αντισταλινικός, υπάρχει πρόβλημα [...]

Ελλάδα, Ευρώπη, πατριωτισμός - Σε εποχή μειωμένων προσδοκιών
   
Λαϊκισμός ελληνικού τύπου. Πόσο παγερά αδιάφορος να μένει κανείς;
   
Eδώ στο Νότο - Η τοπική ιστορία μιας παγκόσμιας πολιτικής
 
Γ. Λιάλιος: Χαλκιδική, η «αθέατη» πλευρά της καταστροφής - αφανισμός των δασών και ανεξέλεγκτη δόμηση

 

  
Στον ιστοχώρο Μετά την Κρίση - Για τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στην Ευρώπη, τον Μεσοπόλεμο και τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, σε σχέση με τον τωρινό κόσμο:

«Να φοβάστε την καταστροφή του κράτους»! Μια συνέντευξη με τον Timothy Snyder
 
Timothy Snyder: «Έχουμε προθεσμία ενός χρόνου το πολύ για να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία στις ΗΠΑ»