Θες να πεις, φώναξε, πως η απαισιοδοξία μου είναι αδικαιολόγητη; Ah pardi. Μα πού ζεις, μωρέ Θεόφιλε, πού ζεις; Δε βλέπεις την Ευρώπη να διαλύεται κάθε μέρα βαθύτερα; Δε σε πνίγει εσένα η φριχτή αυτή αναθυμίαση της γενικής σαπίλας του πνεύματος, της ηθικής, της θρησκείας, της κοινωνίας, του πολιτικού και του οικονομικού μας συστήματος; Δεν αισθάνεσαι τα πάντα να γκρεμίζουνται τριγύρω σου, από μόνα τους, δίχως καμμιά σχεδόν εξωτερική πίεση; Οσο για το Κράτος μας, το ψωραλέο και αγουροσάπιο αυτό έκτρωμα των πατέρων μας, των κλεφτών, μα πιστεύεις αληθινά πως υπάρχει Κράτος εδώ, μωρέ Θεόφιλε; Μα δεν κατάλαβες ακόμα την μπλόφα, βρε παιδί, την τερατώδη μπλόφα της νεοελληνικής ιστορίας; (...) Παίζουμε, μωρέ, παίζουμε το Κράτος, το έθνος, την πολιτισμένη κοινωνία, εμείς τα αντάξια παιδιά των ληστών και των κουρσάρων, εμείς οι έξυπνοι, οι σπουδαίοι, μια βρωμοπαρέα μπάσταρδοι αλήτες και τυχοδιώκτες, κλέψαμε το όνομα των Ελλήνων και τα λεφτά των ξένων, των Κουτόφραγκων, και παίζουμε το Κράτος στον ίσκιο της Ακρόπολης για να τους βουτήξουμε κι’ άλλα λεφτά, λεφτά όσο μπορούμε περισσότερα λεφτά, κι’ ορίστε να τα λάβετε, αξιότιμοι κύριοι κερατάδες, ελάτε να πληρωθείτε από τα βράχια και τους αειμνήστους προγόνους και τους αρχαιολογικούς χώρους και τον αττικό ουρανό. Μα τώρα η Ευρώπη δεν πληρώνει πια, επειδή την πήρε ο διάβολος με τη σειρά της, τη γριά πόρνη. Για τούτο θα ψωφήσουμε της πείνας μες στα ερείπια του αρχαίου και του νεώτερου πολιτισμού και να με συμπαθάς. Η κωμωδία τελείωσε.
του Ηλία Μαγκλίνη - Η κωμωδία τελείωσε («Καθημερινή» 25.7.2015)
Αναρωτιέστε πότε γράφηκαν τα παραπάνω λόγια; Το 1935. Προέρχονται από
την «Αργώ» του Γιώργου Θεοτοκά (Εστία, 1936). Δεν τα παραθέτω για να σας
δείξω πόσο δίκιο έχει ο ήρωας του Ελληνα συγγραφέα (εν πολλοίς, συμφωνώ
μαζί του, αν και ακούω πάντοτε με βαθύ σκεπτικισμό τις καταγγελίες περί
«σαπίλας του συστήματος»). Τα παραθέτω για να δούμε όλοι μαζί
πώς τα βασικά θέματα που μας απασχολούν σήμερα, μας απασχολούσαν και
τότε. Με άλλα λόγια, αυτό που νομίζουμε ότι σήμερα ζούμε ως «ιστορικές
στιγμές» δεν είναι κάτι τόσο νέο (αυτό δεν σημαίνει πως δεν είναι
δραματικό βέβαια). Που σημαίνει επίσης πως η ελληνική ψυχοπαθολογία,
όπως και οι ευρωπαϊκές κρίσεις, δεν πρέπει να μελετηθούν μόνον από
οικονομική σκοπιά.
Εκεί που σίγουρα ταιριάζουν τα λόγια του ήρωα του Θεοτοκά είναι ως προς το τέλος της μεταπολίτευσης: όντως η κωμωδία τελείωσε.
Ο Γιώργος Θεοτοκάς
(1905-1966) λογοτέχνης και δικηγόρος, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη
και ήταν από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους και κορυφαίους διανοητές
της λεγόμενης Γενιάς του ’30 καί του γλωσσικού δημοτικισμού. Μυθιστορήματά του: Η Αργώ, Το Δαιμόνιο, Ο Λεωνής, Ασθενείς και Οδοιπόροι, Οι Καμπάνες. Από τα δοκίμιά του ξεχωρίζουν το Ελεύθερο Πνεύμα (1929, εκ των υστέρων χαρακτηρίστηκε ως «μανιφέστο της Γενιάς του '30»), Ώρες Αργίας, Εμπρός στο κοινωνικό πρόβλημα, Ημερολόγιο της "Αργώς" και του "Δαιμονίου", Πνευματική Πορεία, Τετράδια Ημερολογίου 1939-1953, Εθνική κρίση, Η Ορθοδοξία στον Καιρό Μας, Στοχασμοί και θέσεις - Πολιτικά κείμενα. Θεατρικά έργα: Αντάρα στ' Ανάπλι, Το γεφύρι της Άρτας, Όνειρο του Δωδεκάμερου, Το κάστρο της Ωριάς, Το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας, Συναπάντημα στην Πεντέλη, Το τίμημα της λευτεριάς, Πέφτει το βράδυ, Αλκιβιάδης, Ο τελευταίος πόλεμος, Λάκκαινα, Σκληρές ρίζες, Η άκρη του δρόμου.
Βιογραφία και βιβλία του Γιώργου Θεοτοκά (
Για να δεί κανείς τα διαχρονικά χαρακτηριστικά της νεοελληνικής «κοινωνικής ψυχοπαθολογίας», όπως το ευκολόπιστο και την εμπιστοσύνη που επιδεικνύει η κοινή γνώμη στους «καπάτσους», αξίζει επίσης η ανάγνωση του «Ζητιάνου», γραμμένου από τον αρκετά παλιότερο του Θεοτοκά, Ανδρέα Καρκαβίτσα (pdf).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου