Μυρίζει εκλογές: Οι δυνατότητες και το κύριο πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ

 του Νιλς Καντρίτσκε

Η κατάληξη από το άρθρο του Niels Kadritzke

Griechenland: Es riecht nach Wahlen – Über die Chancen der Syriza

στο © NachDenkSeiten (27 Νοεμβρίου 2014)

   

Μετά την ανεδαφική εξαγγελία του πρωθυπουργού, για έξοδο από τους περιορισμούς που επιβάλλει το «Μνημόνιο» η προσγείωση ήλθε άσχημα, τόσο πολιτικά όσο και στην κεφαλαιαγορά. Η Ελλάδα θα χρειασθεί και στο άμεσο μέλλον «προληπτική χρηματοδοτική στήριξη» από τον Ευρωπαικό Μηχανισμό Σταθερότητας, γεγονός που συνεπάγεται νέες αναγκαστικές υποχρεώσεις. Η μελλοντική «έξοδος στις αγορές» για αναχρηματοδότηση, θα είναι εφικτή μάλλον μόνον με την συνεγγύηση των εταίρων μας της Ευρωζώνης.
Ο δημοσιογράφος Niels Kadritzke, καλός γνώστης της Ελληνικής πολιτικής, αναφέρεται στα πολιτικά και διαπραγματευτικά λάθη της κυβέρνησής μας, στην εμμονή των δύο «συστημικών» κομμάτων στο πελατειακό σύστημα και στην άρνησή τους για πραγματικές μεταρρυθμίσεις. Αυτό και η ανικανότητα της γραφειοκρατικού διοικητικού μηχανισμού, μοιάζουν πια ανυπέρβλητα εμπόδια για την ανάκαμψη υπό τις παρούσες πολιτικές συνθήκες: «χωρίς μεταρρυθμίσεις η έξοδος απο την κρίση είναι αδύνατη», λέει ο Καντρίτσκε. Με αυτό το αδιέξοδο (και την εκκρεμότητα της εκλογής Προέδου), οι πρόωρες εκλογές φαίνονται τώρα πιθανές. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερή σχετική πλειοψηφία του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τη δυσκολία του να βρεί αξιόπιστους συμμάχους για κυβερνητική λύση. Όμως το ουσιαστικό ζήτημα κατά τον Καντρίτσκε είναι το προγραμματικό: Πως θα μπορούσε μια κυβέρνηση υπό τον ΣΥΡΙΖΑ να επιτύχει εκεί όπου απέτυχε η σημερινή, δηλαδή στη μεταρρύθμιση και ανανέωση ενός συστήματος που είναι φανερά δυσλειτουργικό και ακραία άδικο απο κοινωνική άποψη;

   

Το μεγαλύτερο πρόβλημα της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι το πώς, με πόσες εκλογικές αναμετρήσεις και με ποιά εκλογική νομοθεσία είναι δυνατή μια αυτοδύναμη κυβέρνησή του. Είναι μάλλον το ερώτημα, πώς ένα αριστερό κόμμα μέσα σε μια τέτοια βαθιά οικονομική κρίση μπορεί να οργανώσει μια κοινωνική πλειοψηφία εναντίον των παλιών, αναξιόπιστων πολιτικών δυνάμεων χωρίς να μοιράζει ψεύτικες υποσχέσεις. Σε μια τέτοια κατάσταση, είναι ζωτικής σημασίας να ξεκινά κανείς από την πραγματικότητα, δηλαδή να περιγράψει την κατάσταση της χώρας και της κοινωνίας έτσι όπως πραγματικά είναι και όχι όπως θα ήθελε να είναι. Αυτό είναι σημαντικό, όχι μόνο γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ αποκαλεί - δικαίως - τον συνασπισμό ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ως κυβέρνηση των αλόγιστων υποσχέσεων και των ματαιωμένων success stories. Εκτός των άλλων, ένα αριστερό αντίπαλο πρόγραμμα που βασίζεται στην ειλικρινή ενημέρωση και στην νηφάλια καταγραφή της πραγματικότητας είναι προπάντων σημαντικό για να αποφευχθούν οι απογοητεύσεις. Η τιμιότητα είναι η πιο ανθεκτική στο χρόνο. Ενώ σε περίπτωση ανεντιμότητας, η νέμεσις έρχεται αρκετά γρήγορα. Εάν η πολιτική μιας κυβέρνησης υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αποτύχει επειδή έδωσε υποσχέσεις ασυμβίβαστες με την πραγματικότητα, η οποιαδήποτε προοπτική της δημοκρατικής Αριστεράς στην Ελλάδα θα καταστραφεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. 

O A. Τσίπρας και οι B. Riexinger, G. Gysi, O. Lafontaine, S. Wagenknecht 

του κόμματος Die Linke στο Μνημείο των Σοσιαλιστών (Βερολίνο)

Πριν αναρωτηθούμε για τη σχέση ανάμεσα στήν αίσθηση του ρεαλισμού και της ειλικρίνειας του ΣΥΡΙΖΑ, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως βλέπουν την αξιοπιστία του οι  ψηφοφόροι. Από τις ίδιες τις δημοσκοπικές έρευνες που πιστώνουν στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ένα σαφές πλεονέκτημα σε σχέση με την κυβέρνηση, προκύπτει επίσης μια κρίσιμη προειδοποίηση. 
Μια πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας δείχνει ότι μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας βλέπουν και τον ΣΥΡΙΖΑ με την ίδια δυσπιστία με την οποία βλέπουν την κυβέρνηση. Και μάλιστα στο κεντρικό θέμα στο οποίο ο Τσίπρας θέλει να επικεντρώσει την προεκλογική του εκστρατεία: ενώ το 64 % των ερωτηθέντων δεν πιστεύουν στην διακήρυξη της κυβέρνησης περί «εξόδου από το Μνημόνιο», το 69 % έχει την γνώμη ότι άν ο ΣΥΡΙΖΑ γίνει κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να κάνει πράξη την «έξοδο» που έχει υποσχεθεί. Ακόμη σαφέστεροι είναι οι ακόλουθοι αριθμοί: Μόνο το 10 % των ερωτηθέντων είναι «πολύ σίγουροι» ότι ο Σαμαράς μπορεί να κρατήσει την υπόσχεσή του, αλλά για την περίπτωση του Τσίπρα «πολύ σίγουροι» είναι μόνο το 5 %. 
  
Η δυσπιστία του εκλογικού σώματος ως ευκαιρία 

Αυτό το κενό αξιοπιστίας είναι ένα καταστροφικό δημοσκοπικό εύρημα, ωστόσο μπορεί κανείς να το ερμηνεύσει και με θετικό τρόπο: Ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων ψηφοφόρων έχει βαρεθεί να ακούει την κυβέρνηση να αφηγείται success stories, επειδή βλέπει την πραγματικότητα πολύ πιο καθαρά από την πολιτική τάξη. Αλλά με τον ίδιο σκεπτικισμό βλέπουν επίσης τα όρια των πραγματικών δυνατοτήτων μιας κυβέρνησης υπό τον ΣΥΡΙΖΑ.

Τα αριθμητικά στοιχεία είναι κατηγορηματικά και κατά βάση φανερώνουν πολλές δυνατότητες που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί η αντιπολίτευση προς όφελός της. Όμως αυτό μπορεί να το κάνει μόνον αν αντί για αναξιόπιστες υποσχέσεις προσφέρει στους ψηφοφόρους κάτι απλό: «Δοκιμάστε εμάς, γιατί θα είμαστε ειλικρινείς μαζί σας». 

Αυτό μπορεί να ακούγεται ουτοπικό. Άκουσε ποτέ κανείς, να έχει κερδίσει κάποιο κόμμα δημοκρατικές εκλογές, κάπου σ' αυτό τον κόσμο, ανταλάσσοντας «ειλικρίνεια» (του υποψήφιου) με «εμπιστοσύνη» (των ψηφοφόρων); Και πως να συμβεί αυτό ειδικά σε μια χώρα, που το πολιτικό σύστημά της, εδώ και δεκαετίες, αναπαράγεται με βάση την πελατειακή ανταλλαγή «ψήφος με αντάλλαγμα έναν κάποιο διορισμό ή άλλη θέση απασχόλησης»; 

Σ΄αυτό μπορεί να αντιτείνει κανείς το εξής: Η ελληνική κοινωνία έχει φτάσει σ΄ ένα σημείο όπου τα σφάλματα του παλαιού συστήματος έχουν συσσωρευτεί με τέτοιο τρόπο, ώστε απλά δεν είναι πια δυνατό να αναπαραχθούν και συνεχισθούν. Πότε αν όχι τώρα είναι η ώρα για την αντιπολίτευση να θέσει υπό αμφισβήτηση όλη αυτή την κατάσταση; Και μάλιστα, όχι με το να υποσχεθεί «αριστερά» επιτεύγματα (για τα οποία πρέπει πρώτα να δημιουργηθεί μια υλική βάση), αλλά με μια επίθεση στον πυρήνα του παλαιού μοντέλου, δηλαδή με επίθεση στις πελατειακές σχέσεις. 

  

Ο ΣΥΡΙΖΑ στο ρόλο μιας καλύτερης Σοσιαλδημοκρατίας; 

Δεν ακούγεται αυτό ως μάλλον σοσιαλδημοκρατικό; Ασφαλώς, αλλά είναι κακό; Μια πραγματική και ουσιαστική Σοσιαλδημοκρατία, που να μπορεί να αντισταθεί στη λαϊκιστική δημαγωγία και στον πειρασμό των πελατειακών σχέσεων, είναι λίγο-πολύ το εγχείρημα που έχει σήμερα ανάγκη η ελληνική κοινωνία μετά την παταγωδώς αποτυχημένο εγχείρημα που ονομάζεται ΠΑΣΟΚ. Είναι μια πολιτική που μετά το μεγάλο σοκ αυτής της κρίσης, θα μπορούσε να κερδίσει ακόμη και την πλειοψηφία.

Για πολλά μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, ειδικά της «αριστερής πτέρυγάς» του (που είναι οργανωμένη ως «Αριστερή Πλατφόρμα»), η ιδέα αυτή προκαλεί βέβαια φρίκη. Ακόμη και τώρα υποστηρίζουν (ανοιχτά) το «Grexit», δηλαδή την έξοδο της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ, και (λιγότερο ανοιχτά) την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα επιχειρήματα εναντίον αυτής της «αριστερής παιδικής αρρώστειας» τα έχει συνοψίσει ο Σλάβοϊ Ζίζεκ, που έχει γνώση της ελληνικής κοινωνίας εδώ και καιρό. Ο προβεβλημένος Σλοβένος φιλόσοφος, ο οποίος βρίσκεται σε στενή επαφή με τον Αλέξη Τσίπρα και θεωρείται από μερικούς ως «γκουρού» ή μέντοράς του, μίλησε εκτενώς στα τέλη Ιουνίου 2014, σε μια συνέντευξη στην Εφημερίδα των Συντακτών,* για τον ρόλο που μπορεί να παίξει ο ΣΥΡΙΖΑ στην ελληνική κρίση. Παραθέτω τα πιο σημαντικά αποσπάσματα της συνέντευξης:

«Στην Ελλάδα δεν μπορεί να επιτευχθεί κάτι, επιχειρώντας μια ανόητη ριζοσπαστικά αριστερή επανάσταση προορισμένη από πρίν να αποτύχει, για να έχουμε στη συνέχεια ωραίες ιστορικές μνήμες και να λέμε: Ω, πόσο υπέροχα ήταν τότε. Όχι. Στην Ελλάδα έχουμε ένα διεφθαρμένο και πελατειακό κράτος. Ξέρω πως αυτό που λέω ηχεί τρελό και κάποιου είδους μαρξιστές θα μπορούσαν να με σταυρώσουν γι' αυτό. Ωστόσο, πιστεύω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να βρεί κάποιους πραγματικά παραγωγικούς καπιταλιστές, που και αυτοί να έχουν κουραστεί και αηδιάσει με την κατάσταση αυτή, δηλαδή με το πελατειακό και παρασιτικό κράτος. Θα πρέπει να είμαστε απόλυτα πραγματιστές. Ίσως θα έπρεπε ο ΣΥΡΙΖΑ να συγκροτήσει ακόμη και ένα αξιόπιστο αστικό κόμμα, που επιτέλους θα κάνει Ελλάδα ένα κανονικό κράτος, ένα κράτος που θα μοιάζει κάπως με ένα κανονικό φιλελεύθερο δημοκρατικό κράτος. Το γεγονός ότι η σημερινή Ελλάδα δεν είναι τέτοιο κράτος, είναι για τον ΣΥΡΙΖΑ εμπόδιο, αλλά είναι επίσης και μια μοναδική ευκαιρία. Για να το διατυπώσουμε σε καλή μαρξιστική γλώσσα: τα αστικά κόμματα διαπράττουν ηλιθιότητα που δεν καταλαμβάνουν το έδαφος αυτό και οι πολίτες το καταλαβαίνουν. Φυσικά δεν είναι όλοι οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ αριστεροί, το ξέρω, αλλά είναι αηδιασμένοι και θυμωμένοι με τα υπάρχοντα (αστικά) κόμματα. Και έχουν την ελπίδα ότι τελικά θα κυβερνηθούν με αποτελεσματικό τρόπο».

Σ' αυτό το σημείο, ο Ζίζεκ κατηγορεί τους εταίρους της Ελλάδας στην ΕΕ για υποκριτική στάση: Εξακολουθούν να θεωρούν πάντα την Ελλάδα μια διεφθαρμένη χώρα, αλλά στις εκλογές υποστηρίζουν πάντα το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, το οποίο δεν είναι τίποτε άλλο από την «ενσάρκωση» της διαφθοράς που καταγγέλλουν. Ως εκ τούτου, κατά τον Ζίζεκ, οι Ευρωπαίοι δεν πρέπει να ακούν τις φωνές που έρχονται από την Ελλάδα και διασπείρουν το φόβο με τον ισχυρισμό ότι ο Τσίπρας θα οδεύσει προς ένα «ολοκληρωτικό αστυνομικό κράτος». Στην Ευρώπη, θα πρέπει μάλλον να κατανοήσουν ότι η πραγματικότητα επιτρέπει στον ΣΥΡΙΖΑ να ασκήσει ως κυβέρνηση μόνο ένα είδος πολιτικής: μια πολιτική της «μετριοπάθειας».

Ο Τσίπρας και το κόμμα του δεν είναι πλέον παρίες της πολιτικής

Αυτή η επιχειρηματολογία, εκτός από την εσωτερική της αυστηρότητα, έχει επίσης ιδιαίτερο βάρος επειδή προφανώς ο Ζίζεκ την προτέινει ως πολιτική κατεύθυνση στον Αλέξη Τσίπρα. Το πώς αντιμετωπίζει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ τις θέσεις του «μέντορα» του, αυτό δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Αλλά πολλά στοιχεία αποδεικνύουν ότι τέτοιες πραγματιστικές πολιτικές εκτιμήσεις βρίσκουν στην ηγεσία του κόμματος προσεκτικούς ακροατές. Αυτό ισχύει επίσης για τις εκτιμήσεις και τις πληροφορίες που αποκομίζουν ο Τσίπρας και οι στενοί του σύμβουλοι από τις συνομιλίες και επαφές τους με πολιτικούς και εκπροσώπους επιχειρηματικών φορέων σε διεθνές επίπεδο.

Οι επαφές αυτές έχουν πυκνώσει εδώ αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό δείχνει επίσης ότι τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ γίνεται αντιληπτός ως πολιτική δύναμη που πρέπει να την παίρνουν στα σοβαρά και ο Τσίπρας θεωρείται πιθανός Έλληνας Πρωθυπουργός του αύριο, κυρίως στο χώρο της ΕΕ. Από την πρώτη συνάντησή του με τον υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας Σόιμπλε και την ομιλία του στο ΔΝΤ και στο Ίδρυμα Brookings τον Ιανουάριο του 2013, ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ έχει ενισχύσει τη διεθνή του εικόνα και αποδοχή. Ασφαλώς είναι τώρα ένας από τους πιο «δικτυωμένους» πολιτικούς της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.

Αυτό ισχύει και για τη δικτύωση του ΣΥΡΙΖΑ με τη γερμανική πολιτική. Ήδη με την ευκαιρία των ευρωπαϊκών εκλογών τον Μάιο του τρέχοντος έτους, ο Jens Bastian, ένας από τους πιο καλούς παρατηρητές της Ελληνικής πολιτικής, έγραψε στον ιστότοπο Macropolis: Αντίθετα με τις διπλές βουλευτικές εκλογές το καλοκαίρι του 2012, βλέπουμε έναν πολύ πιο ήρεμο Τσίπρα και ΣΥΡΙΖΑ στο Βερολίνο: «Κατά τα τελευταία δύο χρόνια αποκαταστάθηκε και παραμένει ανοικτή μια μόνιμη επικοινωνιακή σύνδεση μεταξύ των εκπροσώπων του ΣΥΡΙΖΑ και των γερμανικών ομοσπονδιακών υπουργείων, σε αρκετές περιπτώσεις με τη μεσολάβηση του αδελφού κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ στη Γερμανία (Die Linke)». Χάρη σε αυτές τις επαφές έχουν καταφέρει, σύμφωνα με Bastian, «να αποσαφηνίσουν παρανοήσεις, για παράδειγμα σχετικές με τη μείωση του χρέους, καθώς επίσης να διευκρινήσουν και ορισμένες πολιτικές θέσεις, π.χ. σχετικές με την ένταξη της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ». Επιπλέον, «και οι δύο πλευρές δείχνουν να προετοιμάζονται για πιθανή συνεργασία, άν αυτό καταστεί απαραίτητο».

Αν προκύψει αυτή η «κατάσταση έκτακτης ανάγκης», δηλαδή μια κυβέρνηση στην οποία τον κύριο ρόλο θα έχει ο ΣΥΡΙΖΑ, ο Τσίπρας δεν θα είναι πλέον «ένας αστάθμητος άγνωστος παράγοντας για το πολιτικό κατεστημένο του Βερολίνου». Το ίδιο ισχύει και για τους πιο σημαντικούς οικονομολόγους του κόμματος (όπως π.χ. για τον βουλευτή και σημερινό «σκιώδη υπουργό Οικονομίας» Γιώργο Σταθάκη), οι οποίοι έχουν ήδη σχεδόν μια μόνιμη σχέση συνεργασίας μέχρι και με κύκλους της κυβέρνησης στο Βερολίνο. 

 
Ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ευρώπη 

Για ό,τι αφορά τον «ευρωπαϊκό προσανατολισμό», η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ έχει εξαλείψει εντελώς τις παλαιότερες ασάφειες, τις σχετικές με τα δύο σημεία που ανέφερε ο Bastian. Η ένταξη της Ελλάδας ως μέλους της ευρωζώνης δεν αμφισβητείται πια από κανέναν εκπρόσωπο τύπου του κόμματος. Ακόμη και η Αριστερή Πλατφόρμα εδώ και αρκετό καιρό δεν κάνει δηλώσεις για το θέμα αυτό. Όσο για το θέμα της ένταξης στην ΕΕ, ο Τσίπρας με την πρόσφατη επίσημη «υποψηφιότητα» του για την προεδρία της Επιτροπής της ΕΕ, επέβαλε το κόμμα του αυτήν τη γραμμή. Όπως δήλωσε πέρυσι σε μια συνεδρίαση των Αυστριακών Σοσιαλδημοκρατών, το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ αποσκοπεί σε μια «ανοικτή, δημοκρατική και συνεκτική Ευρώπη» και το πρώτο βήμα προς την επίτευξη του στόχου αυτού είναι «να σταθεροποιηθεί η ευρωζώνη».

Τι σημαίνουν αυτές οι φιλοευρωπαϊκές διακηρύξεις για το πως φαντάζονται μια λύση της ελληνικής κρίσης χρέους; Δηλώσεις του τύπου ότι μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα καταγγείλει από την πρώτη μέρα το «Μνημόνιο» και θα διακόψει όλες τις πληρωμές, ανήκουν στο παρελθόν και δεν θα εμφανιστούν ξανά στις επόμενες εκλογές. «Σκληρές» διαπραγματεύσεις ναι, αλλά όχι τελεσίγραφα, αυτό το μήνυμα στέλνει τώρα ο Τσίπρας, προτείνοντας ως διαπραγματευτικό φόρουμ μια πανευρωπαϊκή διάσκεψης για το χρέος. Πρέπει ασφαλώς να αναγνωριστεί ότι αυτή η ιδέα της πηγάζει από τη συνειδητοποίηση ότι η Αθήνα μπορεί να αποσπάσει από τους πιστωτές της ουσιαστικές παραχωρήσεις μόνον με τη βοήθεια των ευρωπαίων συμμάχων της, στους οποίους ο Τσίπρας προσμετρά επίσης και  σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις. Παρ' όλα αυτά, η ιδέα αυτή δεν είναι πολύ ρεαλιστική άν τη δούμε από τη σημερινή σκοπιά.

  
Το αίτημα για κούρεμα του χρέους - ρεαλιστικό και ταυτόχρονα εξωπραγματικό 

Το ίδιο ισχύει επίσης και για το κατεξοχήν πρόβλημα: πως να βρεθεί μια βιώσιμη λύση για το γιγαντιαίο χρέος του Ελληνικού Δημοσίου. Από την άποψη αυτή οι ιδέες του ΣΥΡΙΖΑ, αν και οικονομικά ρεαλιστικές, είναι πολιτικά εξωπραγματικές. Η επίσημη θέση του κόμματος παραμένει ότι ένα μεγάλο μέρος του σημερινού δημόσιου χρέους (που ανέρχεται συνολικά στο 177 % του ΑΕΠ), θα πρέπει να διαγραφεί, ώστε να απομείνει περίπου στα επιπεδα του 100 % του ΑΕΠ.

Σην πεποίθηση ότι αυτή είναι προϋπόθεση για μια «βιώσιμη» του χρέους, ο ΣΥΡΙΖΑ συμπίπτει με διακεκριμένους οικονομολόγους (συμπεριλαμβανομένων στελεχών του ΔΝΤ), αλλά και με τους αναλυτές μεγάλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών όπως η Citigroup (βλ. Eφημερίδα των Συντακτών της 20ης Οκτωβρίου 2014). Ωστόσο αυτό θα σήμαινε ένα «κούρεμα» τίτλων χρέους του Ελληνικού Δημοσίου που τώρα βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό στην κατοχή οργανισμων του κρατικού και δημόσιου τομέα (γι αυτό και αποκαλείται «Συμμετοχή του Επίσημου Τομέα»  - „Official Sector Involvement“ ή OSI). Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες των χωρών της Ευρωζώνης θα πρέπει να διαγράψουν δεκάδες δισεκατομμύρια χρέους. Το OSI είναι ένα πολιτικό σχέδιο άκρως εκρηκτικής μορφής, που δεν θα ήθελε να αγγίξει με τη θέλησή της καμία κυβέρνηση (είτε Σοσιαλδημοκρατική, είτε οποιασδήποτε άλλης πολιτικής απόχρωσης).

  
Ένα αριστερό πρόγραμμα για μεταρρυθμίσεις ευρείας έκτασης

Για ένα κόμμα που διατυπώνει την αξίωση όχι μόνο να αντικαταστήσει την παλιά κυβέρνηση, αλλά και να αλλάξει το παλιό σύστημα, υπάρχει μόνον μία διέξοδος από αυτό το δίλημμα: Πρέπει να αναπτύξει ένα δικό του πρόγραμμα για μεταρρυθμίσεις ευρείας έκτασης και να επιδιώξει σκληρές διαπραγματεύσεις με τους εταίρους της ΕΕ, ώστε να εφαρμοσθούν όσο περισσότερα γίνεται από αυτό το πρόγραμμα ανανέωσης. Ταυτόχρονα, πρέπει να αποφευχθούν πολλές από τις «μεταρρυθμίσεις» που δεν συμβάλλουν στην υπέρβαση της κρίσης ή έχουν απαράδεκτες κοινωνικές συνέπειες. Όμως η θέση της Ελλάδας στις διαπραγματεύσεις αυτές θα είναι τόσο καλύτερη, όσο πιο καθαρά αποδείξει η Ελλάδα τη βούλησή της να προχωρήσει με τη δική της θέληση στις δικές της, αναγκαίες αλλά καθυστερούμενες μεταρρυθμίσεις.

Δεδομένου ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις πρέπει προπάντων να καταπολεμήσουν το πελατειακό κράτος και επομένως θα αφορούν τον δημόσιο τομέα, θα προκύψουν αναπόφεκτα εσωκομματικές συγκρούσεις. Για παράδειγμα, με ορισμένα «συνδικάτα», τα οποία με την πάροδο του χρόνου έγιναν οργανικό μέρος του διεφθαρμένου πελατειακού κράτους. Οι εκπρόσωποί τους, πολλοί από τους οποίους από την αρχή της κρίσης μετακινήθηκαν από το ΠΑΣΟΚ προς τον ΣΥΡΙΖΑ, θα προσπαθήσουν να τορπιλίσουν κάθε μεταρρύθμιση που θα απειλεί τα «κεκτημένα» τους.

Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι ο Τσίπρας και οι σύμβουλοί του έχουν εντοπίσει αυτό το πρόβλημα. Πριν από τρεις εβδομάδες, σε μια ομιλία του ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, απέδωσε ο ίδιος την οικονομικά «θλιβερή κατάσταση του κράτους» σε «φαινόμενα όπως η διαφθορά, η ανομία, το λαθρεμπόριο και οι εκβιασμοί». «Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα δεν λειτουργεί το κράτος και είναι γραφειοκρατικό. Αυτό είναι πολιτικά επιθυμητό, επειδή ευνοεί κλίκες και παράτυπες συμπράξεις». Το κοινό, στο οποίο μίλησε ο Τσίπρας κάνοντας αυτές τις επικρίσεις εναντίον του πελατειακού κράτους, ήταν ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών. Απομένει να δούμε αν θα μιλήσει με εξίσου ξεκάθαρες λέξεις και σε συνδικάτα ορισμένων κλάδων.

 O A. Τσίπρας με τον υπουργό εργασίας Jörg Asmussen (SPD), 

πρώην εκτελεστικό μέλος της ΕΚΤ

ΥΓ 1: Στην ομιλία αυτή, ο Τσίπρας προσπάθησε να εξηγήσει στους Έλληνες επιχειρηματίες ότι μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα ήταν η καταστροφή που επισείει ως φόβητρο ο Σαμαράς. Παρουσίασε στο κοινό του μια ελαφρώς αφελή ιδεατή εινόνα της «νέας επιχείρησης», που είναι καινοτόμος, αποδέχεται τις προκλήσεις των καιρών και εκπληρώνει την κοινωνική της ευθύνη. Τέτοιους επιχειρηματίες τους βλέπει ως «συμμάχους» για «την αποκατάσταση, την αναδιοργάνωση και την ανάπτυξη της χώρας».

ΥΓ 2: Η ομιλία αυτή του Τσίπρα δημοσιεύθηκε μόνο στην αριστερών τάσεων Εφημερίδα των Συντακτών. Δεν παρουσιάστηκε στις οικονομικές εφημερίδες, ενώ στις οικονομικές σελίδες της εφημερίδας Καθημερινή υπήρχε μόνο ένα μικρό σημείωμα. Προφανώς, η ομιλία του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ δεν άρεσε στους φιλοκυβερνητικούς συντάκτες. Και αυτό το γεγονός, μας δείχνει ότι μυρίζει εκλογές.

O Niels Kadritzke (1943) είναι δημοσιογράφος, κοινωνιολόγος και συγγραφέας στο Βερολίνο, μακροχρόνιος παρατηρητής και γνώστης των ελληνικών πραγμάτων. Συντάκτης της Monde Diplomatique και της Tageszeitung, συγγραφέας του βιβλίου Άτλας της Παγκοσμιοποίησης

   Niels Kadritzke για την Ελλάδα, στην Tageszeitung
  

Niels Kadritzke, αρθρογραφία: Για την κρίση στην Ελλάδα 

(NachDenkSeiten, Γερμανικά)

  

Βιβλία του Νιλς Καντρίτσκε
  

Η Μέρκελ θα δείξει κατανόηση στις ελληνικές θέσεις, ωστόσο δεν θεωρεί πλέον «μπαμπούλα» τον Αλέξη Τσίπρα (Νιλς Καντρίτσκε, Deutsche Welle, 21. 9.2014). 

*«Είμαι άθεος, αλλά προσεύχομαι στο Θεό να νικήσει ο ΣΥΡΙΖΑ»

Συνέντευξη του Σλάβοι Ζίζεκ στον Νικήτα Τσακίρογλου (Εφημερίδα των Συντακτών 29/06/2014)
  

William J. Antholis and Domenico Lombardi : Mr. Tsipras Comes to Washington (Brookings, 25.1.2013)

  
Macropolis - ΣΥΡΙΖΑ (Αγγλικά)

Update 1.12.2014 
Λεωνίδας Καστανάς - Μια ζωή προς τα πίσω κοιτάμε. Μήπως ήρθε η ώρα να πάμε;