Γιαν-Βέρνερ Μύλλερ: Η πολιτική πόλωση είναι συνειδητό έργο των ελίτ. Ο ρόλος ΜΜΕ και κομματικών συστημάτων, η ανάγκη πολιτικής παιδείας

© Project Syndicate - Jan-Werner Müller: The People vs. Democracy?, 6.3.2018
αναδημοσίευση: Social Europe, 9.3.2018
  

[...] «Στις ΗΠΑ, η κομματική πόλωση δεν προέκυψε αντικειμενικά, ως αντανάκλαση συγκεκριμένων πολιτισμικών διαφορών. Τουλάχιστον εν μέρει, ήταν και είναι έργο μιας ελίτ που το προώθησε συνειδητά και σκόπιμα για να διασπάσει τη χώρα, και έτσι να προσφέρει πολιτικό πλεονέκτημα· μερικές φορές και για προσωπικό όφελος. Εκτός των άλλων, η πόλωση είναι και big business [...]

[...] Αυτά που σε πολλές χώρες είναι εμφανώς ελαττωματικά ή έχουν αποτύχει και χρειάζεται συστηματική ανασυγκρότησή τους, είναι τα συστήματα των Μέσων Επικοινωνίας και τα συστήματα των πολιτικών κομμάτων» [...]

O Jan-Werner Müller γράφει για τις ΗΠΑ, για το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, για τον Ντόναλντ Τραμπ, για την Ουγγαρία, για την Πολωνία. Ωστόσο, εκτός από τα τοπικά και επιμέρους της εκεί πολιτικής, υπάρχουν τα παγκόσμια της εποχής μας και τα ακόμη πιο καθολικά και διαχρονικά κοινά μας - ως πολιτικών ζώων. Μιλά και για μας ο μύθος: Για την σημερινή Ελλάδα, της καταστροφικής πόλωσης, που προωθείται αμφίπλευρα, εσκεμμένα και συνειδητά· και για τον πόλεμο στα ελληνικά Μέσα Ενημέρωσης (αλλά και σε τοξικά, τάχα πολιτικοποιημένα «κοινωνικά» δίκτυα). Για Μου-Μούου-Έ που είναι ακριβώς ό,τι ο Μύλλερ αποκαλεί «μαζορέτες κομμάτων». Και ολιγαρχών, βέβαια.

Ας ανακαλέσουμε στη μνήμη και τις πολώσεις μας των προηγούμενων δεκαετιών, άν τις ξεχάσαμε. 

Γ. Ρ.

Το αποτέλεσμα των εκλογών στην Ιταλία, όπου οι λαϊκιστές και τα ακροδεξιά κόμματα ξεπέρασαν τις προβλέψεις των δημοσκοπήσεων, με πρότυπο την δίδυμη καταστροφή της Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο και της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες, φαίνεται να στερέωσε και να αποσκλήρυνε μια συνήθη πεποίθηση των φιλελεύθερων: Γι αυτές τις καταστροφές φταίνε οι άνθρωποι που ψηφίζουν, λένε. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, οι «συνήθεις πολίτες», είναι πολύ ανορθολογιστές και άσχημα ενημερωμένοι, και γι' αυτό κάνουν τρομακτικά άσχημες επιλογές. Κάποιοι προχωρούν ένα βήμα παραπέρα και καταλογίζουν στους πολίτες αυτούς συνειδητές, σταθερές προτιμήσεις για αντιδημοκρατικούς ηγέτες. Μάλιστα, ένα νέο βιβλίο μας βεβαιώνει ότι το πρόβλημα είναι ένα, οι άνθρωποι εναντίον της δημοκρατίας [Yascha Mounk: The People vs. Democracy. Why Our Freedom Is in Danger and How to Save It]

Τα πρωτογενή πλεονάσματα του μέλλοντός μας.Ο “μαγικός αριθμός” 3,5 %

“Οι εποχές της οικονομικής ανόδου και όχι της πτώσης, είναι ο κατάλληλος καιρός για δημοσιονομική λιτότητα” (John Maynard Keynes, Collected Writings, 1937)

Το γιατί η Ελλάδα έγινε - από οικονομική και πολιτική άποψη - η πιο άρρωστη χώρα σε μιαν άρρωστη Ευρώπη (και Δύση), και γιατί, εδώ και αλλού, η αρρώστεια αυτή συνεχίζεται και παίρνει άλλες μορφές, αυτό “ποτέ, ποτέ, κανένα στόμα, δεν το `βρε και δεν το `πε ακόμα”.

H συνεχής αναφορά ειδημόνων και σχολιαστών στις μέλλουσες επιπτώσεις από τα συμφωνημένα με τους εταίρους και δανειστές υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, μάλλον προκαλεί σύγχυση παρά διαφωτίζει για το τί μέλλει γενέσθαι αύριο και μεθαύριο. Αυτό συμβαίνει, γιατί στους σχολιασμούς αυτούς, ο “μαγικός αριθμός” 3,5 % ποτέ δεν συσχετίζεται με την μεταβαλλόμενη διεθνή και εγχώρια οικονομική συγκυρία, ούτε με τις ασκούμενες οικονομικές πολιτικές, στη χώρα ή διεθνώς.

Αλλά στην πραγματικότητα η πορεία του μακροοικονομικού όλου - όπως και κάθε μεμονωμένου οικονομικού φαινομένου - είναι “ακανόνιστη”, ή για την ακρίβεια “κυκλική”, κυματοειδής, με έντονες ανόδους και πτώσεις στο πέρασμα του χρόνου, όχι ομαλή και ευθύγραμμη. Διαρκώς ανεβοκατεβαίνει, όπως το κύμα στη θάλασσα, σε αντίθεση με τις πολιτικές και κοινωνικές νοοτροπίες που έχουν τρομακτικά μεγάλη αδράνεια και πολύ δύσκολα αλλάζουν. Οι  στατικές οικονομικές καταστάσεις (μια τέτοια είναι η οκτάχρονη παραμονή της ελληνικής οικονομίας σε αδιάκοπη, βαθειά ύφεση) κρατούν για χρονικό διάστημα μικρό για την ιστορική κλίμακα, συχνά όμως σημαντικό άν μετρηθεί με μέτρο την διάρκεια της ανθρώπινης ζωής· και έτσι, αυτό το βραχυπρόθεσμο δίνει ψευδή εικόνα και εξαπατά.

Αυτό, ασφαλώς το γνωρίζουν - ή οφείλουν να το γνωρίζουν - οι ειδήμονες της οικονομίας· τόσο οι μεν, που ως τεχνοκράτες υποκαθιστούν την πολιτική διαβούλευση με ψευδοεπιστημονικά δόγματα και συνταγογραφούν ανθυγιεινά φάρμακα δημοσιονομικής “εξυγίανσης” (με πολλές παρενέργειες, χρήσιμες για άλλους σκοπούς, αλλά με λίγες θεραπευτικές δράσεις), όσο και οι δε, που σχολιάζουν ή υποκαθιστούν την πολιτική αντιπολίτευση με εξίσου ψευδοεπιστημονικά ιδεολογήματα γεμάτα κοπανιστό αέρα. Όμως, είτε επειδή οι ιδεολογίες συχνά δεν τα πάνε καλά με την πραγματικότητα, είτε επειδή με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η γνώση είναι αλληλένδετη και στενά συνδεδεμένη με τα ανθρώπινα ενδιαφέροντα (και συμφέροντα!), πάρα πολλοί, και από τις δύο ομάδες, βρίσκουν χρήσιμη την ψευδή εικόνα και τις ιδεοληψίες. Ή πείθουν τους εαυτούς τους ότι είναι χρήσιμη.

Η πορεία των πρωτογενών πλεονασμάτων και του δημόσιου χρέους στην Ελλάδα (1978-2009).

Από το έγκυρο Global Insight

«Ο δικός μας τόπος» και το κοσμοπολίτικο «Οπουδήποτε». Η αίσθηση της απώλειας και αποξένωσης

της Ζουζάνε Σαρνόβσκι

© Die Zeit - Susanne Scharnowski Heimat: Die Verlustangst ist real, 17.2.2018

Ζούμε σε εποχή κυκλοθυμικά ευμετάβλητη. Και μια λέξη μόνον, άν θέτει υπό αμφισβήτηση μια συγκεκριμένη άποψη για τον κόσμο, μπορεί να προκαλέσει ισχυρές ή και υπερβολικές αντιδράσεις. Παραδείγματα: Λαός (Volk). Γερμανικός. Εθνικός. Αυτές οι λέξεις ξυπνούν σε πολλούς μνήμες από τις σκοτεινές πλευρές της γερμανικής ιστορίας. Μιά τέτοια σίγουρη λέξη-πυροκροτητής είναι και η λέξη «ο δικός μας τόπος», «ο γενέθλιος τόπος» (Heimat*). Σε μερικών τα μυαλά έρχονται αμέσως οι παρελάσεις των ναζιστικών Ταγμάτων Εφόδου (Sturmabteilung, συνοπτικά SA) και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, σε άλλων όμιλοι με παραδοσιακές φορεσιές που χορεύουν βαυαρέζικους χορούς, ή κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές τοπικού ή φολκλορικού περιεχομένου (Heimatfilme) με τον Rudolf Prack. Γι' αυτό δεν εκπλήττουν καθόλου οι διαδικτυακές αντιδράσεις διακωμώδησης, οργής ή ακόμη και φρίκης, που ακολούθησαν μετά την ανακοίνωση ότι στο νέο Ομοσπονδιακό Υπουργικό Συμβούλιο, ο μελλοντικός υπουργός Εσωτερικών - ο οποίος μάλιστα θα είναι Βαυαρός - θα έχει και την αρμοδιότητα για τον νέο τομέα «Heimat» [Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εσωτερικών, Οικοδόμησης και Τόπου = Bundesministerium für Inneres, Bauen und Heimat]. 
Μπορεί κανείς εύκολα να φανταστεί πόσο σοβαρές πολιτικές συζητήσεις θα προκαλέσει η εισαγωγή ενός «Υπουργείου του Τόπου μας»: Ποια θα πρέπει να είναι τα συγκεκριμένα καθήκοντά του; Γιατί να λέγεται έτσι; Μήπως χρησιμοποιείται η λέξη «Heimat» ως εργαλείο για να κατευνάσει τους οργισμένους πολίτες και να τους αποτρέψει να ψηφίζουν την ακροδεξιά Εναλλακτική (AfD), άν και στο σχεδόν εκατοντασέλιδο βασικό πρόγραμμα του κόμματος αυτού, η εν λόγω λέξη εμφανίζεται μόνον δέκα φορές;
Αυτή η στιγματισμένη, υποτίθεται, λέξη, προκαλεί αντιδράσεις που μόνον στη Γερμανία θα μπορούσαν να υπάρξουν· παράδειγμα ένα κείμενο του συγγραφέα Σράιμπερ (Daniel Schreiber) στην εφημερίδα Zeit Online. Σ' αυτό, ο Σράιμπερ παρουσιάζει ένα σύνολο από στερεότυπα για τον «τόπο μας», που κυκλοφορούν γύρω με τη μια ή την άλλη έννοια, με στόχο να δυσφημήσει αυτή τη λέξη· την συνδέει με πολιτικές ιδέες στιγματισμένες ως κάθε άλλο παρά ελκυστικές ή και ως κακοήθεις.

Ήπειρος, Μαστοροχώρια Κονίτσης. Ασημοχώρι (Λισκάτσι) και Οξιά (Σέλτση)

Ιταλία, οι επιλογές μετά τις εκλογές: Περιχαράκωση στο εθνικό κάστρο, μικρο-διαχείριση της παρακμής, «δημιουργική καταστροφή»;

του Φραντσέσκο Γκρίλλο
 
© Can Europe make it? - Francesco Grillo: Italy's election, M5S and the case for Hegelian transformation, 1.3.2018

 

Αυτή η εκλογική εκστρατεία στην Ιταλία ήταν ίσως η χειρότερη στην ιστορία της χώρας. Οι Ιταλοί βομβαρδίστηκαν με προεκλογικές υποσχέσεις ανεφάρμοστες από τεχνική άποψη, ενώ μεταξύ πολιτικών κομμάτων που αγωνίζονται για την επιβίωσή τους ανταλλάσσονταν καθημερινά ύβρεις. 

Ελάχιστες ή ανύπαρκτες ιδέες ακούστηκαν για το πώς μπορεί να διασωθεί μια χώρα που εδώ και εικοσιπέντε χρόνια παλεύει με την παρακμή χωρίς να διαφαίνεται ένα τέλος. Και παρόλο που οι εκλογές οδηγούνται σε αποτέλεσμα χωρίς σαφή νικητή, πλησιάζει η στιγμή που οι Ιταλοί θα αναγκαστούν να επιλέξουν ανάμεσα σε τρεις πολύ διαφορετικούς δρόμους· δρόμους που συμπίπτουν μόνον εν μέρει με τις εναλλακτικές λύσεις που προσφέρουν σήμερα οι υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις. Είναι μια επιλογή που εκτός από το μέλλον της χώρας, θα έχει επίσης ρόλο αποφασιστικό για την κατεύθυνση και την ένταση των πολύ αναγκαίων μεταρρυθμίσεων στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.