Έπραξε σωστά ο Ιταλός Πρόεδρος της Δημοκρατίας; Τα υπέρ και τα κατά - Επιταχύνεται η μετάθεση της κρίσης στο πεδίο της πολιτικής

© Die Tageszeitung/taz - Eva Oer / Dominic Johnson: Handelte Italiens Präsident richtig? - Pro & Contra Scheitern der Koalition, 28.5.2018

O Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Sergio Mattarella αρνήθηκε να ορίσει έναν από τους υπουργούς και έτσι παρεμπόδισε τον σχηματισμό της κυβέρνησης συνασπισμού των λαϊκιστών και ακροδεξιών. Σοφή απόφαση ή ανατροπή εν ψυχρώ της βούλησης των ψηφοφόρων;
Πίσω από βαρειά διλήμματα δημοκρατικής δεοντολογίας κρύβονται τρομακτικά διλήμματα περιεχομένων, πολιτικών και ηθικών: «Υπερασπιζόμαστε το δημοκρατικό δικαίωμα μιας χώρας να κυβερνηθεί από κόμματα που υπόσχονται να πνίξουν τους πρόσφυγες» (εφ. Αυγή, 30.5.2018); Ή υπερασπιζόμαστε το «δικαίωμα» των πολιτικά ανολοκλήρωτων, χωρίς επαρκή δημοκρατική νομιμοποίηση θεσμικών οργάνων της Ένωσης «να επιβάλλουν τον δικό τους υπουργό Οικονομικών στα κράτη - μέλη», όπως υπαινίχθηκε ο Επίτροπος Προϋπολογισμού της ΕΕ - επικαλούμενος μάλιστα «την παιδαγωγική δύναμη των αγορών» - και ευτυχώς εξαναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη;
 

Γ. Ρ.

  

NAI 

Δεν ανέτρεψε ο Πρόεδρος της Ιταλίας Σέρτζιο Ματταρέλα τον σχηματισμό της κυβέρνησης: Αυτή την ανατροπή την είχαν ήδη προκαλέσει το Κίνημα των Πέντε Αστέρων (M5S) και η Λέγκα. Τα δύο κόμματα ήθελαν να κλιμακώσουν την πολιτική ένταση, ήθελαν να εξαναγκάσουν τον Πρόεδρο να χρίσει Υπουργό Οικονομικών τον ευρωσκεπτικιστή Πάολο Σαβόνα. Με αυτόν τον τρόπο παραβλέπουν το ιταλικό Σύνταγμα: Στην Ιταλία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν είναι μια μαριονέτα η οποία απλώς τσεκάρει και επικυρώνει τις προτάσεις του υποψήφιου πρωθυπουργού. Το Σύνταγμα δίνει στον Ματταρέλα το δικαίωμα να ορίζει τους προτεινόμενους υπουργούς - ή και να μην το κάνει. Ο άνθρωπος αυτός έκανε απλά τη δουλειά του, και μάλιστα με καλή επιχειρηματολογία.
Τέτοια περιστατικά συνέβησαν και άλλοτε, λόγου χάρη το 1994, όταν ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας αρνήθηκε να διορίσει τον προσωπικό δικηγόρο του Σίλβιο Μπερλουσκόνι ως Υπουργό Δικαιοσύνης. Συνεπώς είναι ανοησία η απαίτηση για καθαίρεση του Ματταρέλα από την Προεδρία της Δημοκρατίας ή το να παρουσιάζουν αυτό το όχι στον Σαβόνα ως μέγα σκάνδαλο. Το γεγονός ότι ο Ματταρέλα δεν είχε καμία αντίρρηση για τους άλλους υπουργούς που προτάθηκαν, δείχνει σαφώς ότι δεν αποσκοπούσε στην αποτροπή αυτής της κυβέρνησης συνολικά. Οι επιθυμίες του εκλογικού σώματος θα μπορούσαν λοιπόν να ικανοποιηθούν πλήρως. Ο συνασπισμός του M5S και της Λέγκα θα μπορούσε να επιλέξει έναν άλλο Υπουργό Οικονομικών. Αντ' αυτού, οι επικεφαλής του M5S και της Λέγκα, Λουίτζι ντι Μάιο και Ματτέο Σαλβίνι, αυτοπροβλήθηκαν ως διωκόμενοι και αδικούμενοι αουτσάιντερς, ενώ παρουσίασαν τον Ματταρέλα ως ανδρείκελο των χρηματοπιστωτικών αγορών.

Επικίνδυνα παιχνίδια

Όμως εδώ το διακύβευμα δεν αφορά μόνον τους επενδυτές, αλλά και τα συμφέροντα των Ιταλών: Εάν ο Ματταρέλα βλέπει έναν Υπουργό Οικονομικών ως παράγοντα κινδύνου για τις αποταμιεύσεις των πολιτών, ώφειλε να δράσει, διότι το Σύνταγμα προβλέπει και την προστασία αυτού των αγαθού. Η ΕΕ στάθηκε τυχερή για μια φορά ακόμη. Ας ελπίσουμε ότι θα πράξει με σύνεση και θα βρει έναν τρόπο για να δείξει ανάγλυφα στους σκεπτικιστές τί ωφέλη έχουν από αυτήν.

Eva Oer

***

ΟΧΙ

Τι έχει μεγαλύτερο βάρος; Η βούληση των ψηφοφόρων ή η εμπιστοσύνη των χρηματοπιστωτικών αγορών; Σε μια δημοκρατία αυτό είναι ζήτημα θεμελιώδες. Όποιος βάζει τις αγορές πάνω από το εκλογικό σώμα, μπορεί και να καταργήσει πραγματικά τις εκλογές. Εκείνοι που αποδέχονται τις ελεύθερες εκλογές, πρέπει να επιτρέπουν τον σχηματισμό ακόμη και κυβερνήσεων που βλάπτουν την «εμπιστοσύνη των επενδυτών». Αυτό ισχύει για τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, για τον Τζέρεμι Κόρμπιν στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και για τους Πεντάστερους με τους κυβερνητικούς συμμάχους τους στην Ιταλία.

Όμως τώρα δεν επιτρέπεται στους νικητές των εκλογών να κυβερνήσουν την Ιταλία, επειδή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας δεν αρέσει ο προτεινόμενος Υπουργός Οικονομικών. Μπορεί κάλλιστα να αμφιβάλλουμε αν ο εκκεντρικός ευρωσκεπτικιστής Πάολο Σαβόνα ήταν καλή επιλογή. Μπορεί επίσης να θεωρούμε καλό νέο την απόσυρση του αμφιλεγόμενου Τζουζέπε Κόντε, που προτάθηκε ως πρωθυπουργός. Ωστόσο, με αυτά τα δεδομένα, το αποτέλεσμα θα έπρεπε να ήταν κλήση στον συνασπισμό των Πεντάστερων και της Λέγκα να υποδείξουν έναν νέο υποψήφιο πρωθυπουργό για την υπό σχηματισμό κυβέρνηση - και όχι να ορισθεί στη θέση του ένας τεχνοκράτης χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ο οποίος δεν θα έχει καμία άλλη εντολή, εκτός από το να οδηγήσει σε νέες εκλογές. 

Αυτή η εν ψυχρώ ανατροπή στην Ιταλία είναι βαθειά αντιδημοκρατική και ρίχνει νερό στους μύλους όλων εκείνων που θεωρούν την ΕΕ ως εγχείρημα των ελίτ εχθρικό προς την δημοκρατία. Δεν λύνει κανένα πρόβλημα, αλλά παρατείνει την κρίση στην Ιταλία και επιβεβαιώνει τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο οι λαϊκιστές από άκρη σε άκρη της ΕΕ. 

Το να χειροκροτούμε τώρα, επειδή η ακροδεξιά Λέγκα κρατήθηκε μακριά από την εξουσία, είναι αντίδραση εκτός τόπου και χρόνου. Ο τρόπος δράσης του Ιταλού Προέδρου Ματταρέλα εκπηγάζει από εκείνο το καταστροφικό πνεύμα, που στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου προτιμούσε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα τύπου Πινοσέτ παρά να διακινδυνεύσει μιαν εκλογική νίκη των Κομμουνιστών στην Ιταλία. 

Εκείνοι οι καιροί θα 'πρεπε να είναι οριστικά παρελθόν. Μια ευρωπαϊκή ιδέα που επιβάλλεται ενάντια στη θέληση του εκλογικού σώματος δεν έχει κανένα μέλλον.

Dominic Johnson

 

Η Eva Oer είναι δημοσιογράφος της εφημερίδας του Βερολίνου Die Tageszeitung και ο Dominic Johnson είναι διεθυντής του τμήματος εξωτερικών ειδήσεων της ίδιας εφημερίδας

 

  
  
  
   
Μετάθεση της κρίσης από την οικονομία στην πολιτική;