Μόλις δημοσιεύτηκε η παγκόσμια έρευνα του έτους 2019 για το πόσο ευτυχισμένες αισθάνονται οι κοινωνίες του πλανήτη (World Happiness Report 2019, ολόκληρος σε pdf), η οποία κάθε χρόνο διεξάγεται από το Δίκτυο Βιώσιμης Εξέλιξης (Sustainable Development Solutions Network) του ΟΗΕ. Είναι αυτό που σ' άλλες εποχές, όταν μετρούσε το εύ ζήν, θα ονομαζόνταν στην ελληνική γλώσσα «Σύνθετος Δείκτης Ευδαιμονίας». Ή κάπως έτσι.
Αυτή τη φορά, πρώτη χώρα στην κατάταξη είναι η Φινλανδία, με τάση ανοδική, ακολουθούμενη από - ποιές άλλες; - λοιπές Σκανδιναβικές χώρες, μερικές άλλες βορειο- ή κεντροευρωπαικές, τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία.
Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 82η θέση, στην ίδια πάνω-κάτω κατηγορία με την Τουρκία, τη Μαλαισία, το Χονγκ-Κονγκ, από τις ευρωπαϊκές τη Λευκορωσία, τη Βοσνία & Ερζεγοβίνη και - ποιά άλλη; - τη βορειοδυτική μας γείτονα που ονομάζεται πια Βόρεια Μακεδονία, την οποία τόσο υποτιμούμε, μολονότι ως κοινωνίες που αντιμετωπίζουν κρίση αξιών και μελλοντικών προσανατολισμών, από αρκετές απόψεις μοιάζουμε σαν δυό στάλες νερό.
Οι ΗΠΑ κατατάσσονται σε θέση όχι αξιοζήλευτη, άν γίνει σύγκριση με τα «λεφτά» και με τα εθνικά μεγαλεία. Και η τάση τους είναι σταθερά πτωτική: Από την 18η θέση έπεσαν στην 19η.
Ήδη στις ΗΠΑ σχολιάζουν με αυτοσαρκαστική κακεντρέχεια για το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό τους σύστημα - ίσως και για τον τρόπο ζωής τους: «Άν θέλουμε ευτυχία στη ζωή μας, μήπως είναι καιρός να μεταναστεύσουμε στη Σκανδιναβική Ευρώπη»;
Όχι αξιοζήλευτη και η κατάταξη μερικών άλλων χωρών με μεγάλα ΑΕΠ.
Όποια άποψη ή επιφυλάξεις και άν έχει κανείς για τις κοινωνιολογικές έρευνες που ποσοτικοποιούν και επεξεργάζονται με στατιστικές μεθόδους ως big data μεγέθη που δηλώνουν προσωπική (δηλαδή υποκειμενική) αντίληψη ενός μεγάλου πλήθους ανθρώπων, αδιαμφισβήτητο είναι ένα: Οι αριθμοί δεν λένε ψέμματα, εκτός άν είναι «πειραγμένοι». Θυμάται κανείς το ανόητο (ή μήπως κουτοπόνηρο;) σύνθημα «δεν έχουν σημασία οι αριθμοί, αλλά οι άνθρωποι»; Θυμάται κανείς τι λεγόταν περί «ισχυρής Ελλάδας» στην εποχή του γιαλαντζί εκσυγχρονισμού - με Πάγκαλους, Τσουκάτους και άλλους ισχυρούς Έλληνες και πανίσχυρους χαρακτήρες; Η οποία, βέβαια, αποδείχτηκε στην πράξη τόσο ισχυρή Ελλάδα, ώστε μέσα σε λίγα χρόνια, και αφού άλλοι, ακόμη πιο ισχυροί χαρακτήρες, την «επανίδρυσαν ως κράτος», βρέθηκε να παλεύει με τη Μαλαισία για λίγη ευτυχία.
Όμως το πιό σημαντικό εύρημα για μας τους Έλληνες κρύβεται στις λεπτομέρειες όπως ο διάολος: Στους ποσοτικοποιημένους επιμέρους δείκτες «γενναιοδωρία», «ελευθερία του ατόμου να βιώσει τη ζωή όπως θα επέλεγε το ίδιο», «εικόνα που σχηματίζει ο πολίτης για την επικρατούσα διαφθορά», αλλά και «κοινωνική στήριξη», η Ελλάδα βυθίζεται σε άπατα βάθη. Εκεί που πέφτουν πολύ λίγες άλλες χώρες.
Όποια άποψη ή επιφυλάξεις και άν έχει κανείς για τις κοινωνιολογικές έρευνες που ποσοτικοποιούν και επεξεργάζονται με στατιστικές μεθόδους ως big data μεγέθη που δηλώνουν προσωπική (δηλαδή υποκειμενική) αντίληψη ενός μεγάλου πλήθους ανθρώπων, αδιαμφισβήτητο είναι ένα: Οι αριθμοί δεν λένε ψέμματα, εκτός άν είναι «πειραγμένοι». Θυμάται κανείς το ανόητο (ή μήπως κουτοπόνηρο;) σύνθημα «δεν έχουν σημασία οι αριθμοί, αλλά οι άνθρωποι»; Θυμάται κανείς τι λεγόταν περί «ισχυρής Ελλάδας» στην εποχή του γιαλαντζί εκσυγχρονισμού - με Πάγκαλους, Τσουκάτους και άλλους ισχυρούς Έλληνες και πανίσχυρους χαρακτήρες; Η οποία, βέβαια, αποδείχτηκε στην πράξη τόσο ισχυρή Ελλάδα, ώστε μέσα σε λίγα χρόνια, και αφού άλλοι, ακόμη πιο ισχυροί χαρακτήρες, την «επανίδρυσαν ως κράτος», βρέθηκε να παλεύει με τη Μαλαισία για λίγη ευτυχία. Όμως το πιό σημαντικό εύρημα για μας τους Έλληνες κρύβεται στις λεπτομέρειες όπως ο διάολος: Στους ποσοτικοποιημένους επιμέρους δείκτες «γενναιοδωρία», «ελευθερία του ατόμου να βιώσει τη ζωή όπως θα επέλεγε το ίδιο», «εικόνα που σχηματίζει ο πολίτης για την επικρατούσα διαφθορά», αλλά και «κοινωνική στήριξη», η Ελλάδα βυθίζεται σε άπατα βάθη. Εκεί που πέφτουν πολύ λίγες άλλες χώρες.
Οι θρυλούμενες κοινωνικές αρετές μας; Τα παραδοσιακά στηρίγματά μας; Η οικογένεια, εκτός από αναγκαστικό καταφύγιο, τώρα γίνεται ταυτόχρονα και παγίδα για τους νεότερους. Τους συντοπίτες τους θυμούνται πια οι κυνηγοί πελατών μόνον στα πανηγύρια και στις εκλογές. Η αλληλεγγύη, που πάντα ήταν και άλλοθι για πράγματα αναξιοπρεπή, έγινε ακόμη πιο πολύ παρεοκρατία συν κακοψυχία και μίσος για τον πιο αδύναμο, με οδηγό το «ο θάνατός σου η ζωή μου» και «καθένας είναι άξιος της μοίρας του». Το λεγόμενο κράτος πρόνοιας, στην Ελλάδα ήταν πάντα διεστραμμένο· αλλά γι' αυτό το τελευταίο, το ερώτημα για ποιούς και για τί είναι πλέον αυτονόητο, από τη στιγμή που εκτός από πολλά άλλα αναξιοπρεπή πράγματα, κατέληξε να αναδιανέμει ανάστροφα, μέσω των δικαστηρίων, να παίρνει από τους έχοντες ανάγκη και να δίνει στους μή έχοντες ανάγκη. Τελικά, το ερώτημα είναι αναπόφευκτο: Τί είναι και τί ήταν οι λεγόμενες αρετές της κοινωνικής συνοχής των Ελλήνων;
«A history only of departed things
Or a mere fiction of what never was?»
«Νὰ εἶναι µόνο ἱστορία αὐτῶν ποὺ πέρασαν
Εἴτε ἁπλὸς µύθος, πράγµατα ποὺ δὲν ἔγιναν ποτέ;»(Ο William Wordsworth στο μεγάλο ποίημα «The Excursion», Πρόλογος στην έκδοση του 1814, στίχοι 47-54 που πρόχειρα αποδίδονται εδώ, αναρωτιόταν βέβαια αντίστροφα: με αισιόδοξη πίστη σε αρετές, όχι με θλίψη για ξεπεσμούς)
Ευτυχώς μας σώζει κάπως ο δείκτης «προσδόκιμο υγιούς ζωής».
Μικρή και εύθραυστη παρηγοριά. Πόσο θα αντέξουν άραγε οι δύστυχες οι ευεργετικές για την υγεία πλευρές του κλίματος που επικρατεί στα δικά μας γεωγραφικά πλάτη και μήκη; Πόσο θα επανεκτιμήσουν άραγε οι επόμενες γενεές τη λεγόμενη μεσογειακή διατροφή και τον υπαίθριο τρόπο ζωής και κίνησης των γενεών που έχουν ήδη φύγει; Αυτά που εμείς, οι ώριμοι και «επιτυχώς γηράσκοντες», ήδη εγκαταλείψαμε...
Γ. Ρ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου