Ο «υπαρκτός εκσυγχρονισμός», η κεντροαριστερά, τα προγραμματικά και τα ηθικο-πολιτικά

Παράσταση του Μπίντερμαν και των Εμπρηστών (Μαξ Φρίς)

Η συζήτηση για την κεντροαριστερά, ιδιαίτερα μετά το ξεκίνημα των «58», επικεντρώθηκε σε θέματα πολιτικής τοπογραφίας και προσώπων: «Τι είναι κεντροαριστερά - ή τι είναι κέντρο και τι αριστερά, τί ανάμεσά τους και τί πέρα απο αυτά», η σχέση με το ΠΑΣΟΚ ή και με την ΔΗΜΑΡ, τι είναι «μεταρρυθμιστικός (ή και εκσυγχρονιστικός) χώρος» στην Ελλάδα. Στην καλύτερη περίπτωση, ανοίχθηκε και το ζήτημα τι μπορεί να είναι Σοσιαλδημοκρατία στη σημερινή Ευρώπη και πως αυτό μεταφράζεται για τις ανάγκες στα δικά μας Νότια Βαλκάνια. Αλλά με τρόπο ιδεολογικό, δηλαδή που κινδυνεύει να γίνει ψευδής συνείδηση. Η συζήτηση πήγε σε κατεύθυνση αδιέξοδη, κατά τη γνώμη μου στα όρια της ομφαλοσκόπησης.
Αντ' αυτού, έχει πολύ νόημα, οι εκφραστές του πολιτικού αυτού συσσωματώματος που επιχειρεί να γίνει πολιτικό ρεύμα, να μιλούν προγραμματικά και όχι ιδεολογικά ή κομματο-παραταξιακά, για την πραγματική, σημερινή κοινωνία: Π.χ. για ξεχασμένες κοινωνικές ομάδες απέναντι στους προσοδούχους, για κοινωνική συνοχή απέναντι στο κράτος των εξασφαλισμένων, για την πραγματικότητα και τις προϋποθέσεις μιας υπέρβασης αυτού που οικοδομήθηκε επί δεκαετίες και αποδείχθηκε πύργος στην άμμο. Για την αναδόμηση αυτού που οικοδομήθηκε σε καιρούς παχειών αγελάδων, και τώρα αρκετοί πασχίζουν να διατηρήσουν αμετάβλητο το σχήμα και τη δομή του στην εποχή των ισχνών. Μάταιος κόπος, φυσικά. Η ετυμηγορία είναι γραμμένη με μεγάλα γράμματα στον τοίχο: Μετρήθηκε, ζυγίσθηκε και βρέθηκε ελλιποβαρές.
Και θα περίμενε κανείς, οι  συμμετέχοντες στο χώρο αυτό να φροντίζουν πιό πολύ να συντονίζονται με ιδέες Σοσιαλδημοκρατικές όπως του Χάννες Σβόμποντα («η Τρόϊκα είναι αποτυχημένη»), του Βέρνερ Φάϊμαν («Οι χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου δεν κάνουν τίποτε για την πάταξη της διαφθοράς, για δίκαιο φορολογικό σύστημα, για καταπολέμηση της ανασφάλιστης εργασίας») ή του Μάρτιν Σούλτς («Είναι αδιανόητο ότι μία δημοκρατική χώρα έκλεισε τη δημόσια ραδιο- τηλεόρασή της και επιπλέον, κατηγορεί την ΕΕ γι' αυτό»). Και να εξαγριώνονται πιό πολύ για τις τραπεζικές «λίστες» πιθανών πλούσιων φοροφυγάδων, τις εγκαταλλειμμένες στις «αποθήκες άχρηστου υλικού» του ΣΔΟΕ, τονώνοντας έτσι την υποτονική κριτική τους προς τη σημερινή κυβερνητική πολιτική. Βέβαια η Σοσιαλδημοκρατία παντού στην Ευρώπη, με μοναδική εξαίρεση την Ελλάδα, κατατάσσεται γενικά στην Αριστερά της πολιτικής τοπογραφίας. Μήπως αυτή η μία από τις πολλές Ελληνικές «ιδιομορφίες», προκαλεί απώλεια προσανατολισμού ακόμη και στους Έλληνες Σοσιαλδημοκράτες;
Άν κάποιος επιχειρήσει να εκκαθαρίσει τέτοια παραμελημένα σημεία κοινωνικής και πολιτικής στάσης, δίνοντας λόγο για λογαριασμό του λεγόμενου εκσυγχρονιστικού χώρου, αυτομάτως αναλαμβάνει έργο αυτοκριτικό, και μάλιστα μεγάλης κλίμακας: Μήπως, πέρα από καλές προθέσεις και αξιομημόνευτες προσπάθειες επιδέξιων ελιγμών επί τόπου, η γενική πορεία του σκάφους ήταν λάθος, και τελικά δεν ήταν στραβός ο γιαλός; Φυσικά αναφερόμαστε στο όλο δρομολόγιο μετά το 1990: Η περίοδος Κώστα Καραμανλή (2004 - 2008) ήταν μόνον οι τελευταίοι αδέξιοι, αυτοκαταστροφικοί ελιγμοί. Και κάτι που δεν είναι αμελητέο: Στη λογοδοσία υπεισέρχονται και ερωτήματα με διάσταση προσωπική: Τα έργα, οι ημέρες και οι σημερινές, οι εκ των υστέρων, σκέψεις συγκεκριμένης μερίδας του πολιτικού προσωπικού. «Εκσυγχρονιστές» στην κομματικο-πολιτική γλώσσα, σημαίνει επίσης, εκτός των άλλων, εποχή και «περιβάλλον Σημίτη». Άν και όχι αποκλειστικά. 
Θα πρέπει λοιπόν κάποτε να εξαχθούν με πολιτικό τρόπο τα μετά την κρίση συμπεράσματα, και να τεθούν σε αντίστιξη με τις εκ των προτέρων καλές προθέσεις ή και με το ελπιδοφόρο ξεκίνημα. Τότε που ο Κ. Σημίτης  αναλάμβανε μια προσπάθεια στροφής του τόπου, έχοντας το πολιτικό κεκτημένο και την έξωθεν καλή μαρτυρία του «συντοπίτη» (Άγγελος Ελεφάντης).  
Αυτός ο πολιτικός απολογισμός και λογοδοσία έχει ένα σκέλος καθαρά προγραμματικό - «διαχειριστικό» και ένα σκέλος ηθικο-πολιτικό (με την Γκραμσιανή απόχρωση που έδινε στην πολιτική ηθική π.χ. ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ το 1981). Αλλά καταρχήν, άς μιλήσουμε για «διαχείριση»:
Ήταν η εποχή που η χώρα διαχειρίσθηκε τις μεγαλύτερες Κοινοτικές εισροές και είχε τις καλύτερες δυνατότητες δανεισμού απο τις αγορές (λόγω επιτοκίων). Αλλά τι έγιναν τα άφθονα μέσα; Κυρίως μπετά και χωματουργικά: Αυτοκινητόδρομοι που ποτέ δεν θα τελειώσουν και γέφυρες που συνδέουν το Πουθενά με το Τίποτε και με το Ποτέ-ποτέ (Ρίο - Αντίρριο).
Την ώρα που άλλες «κανονικές» Ευρωπαϊκές χώρες επένδυαν τα διαθέσιμα μέσα σε νέες αειφορικές τεχνολογίες, με στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε σιδηρόδρομους μεγάλων ταχυτήτων με χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση, σε οπτικές ίνες, και προπαντος σε εκπαίδευση, εκπαίδευση, εκπαίδευση, εμείς ρίχναμε μπετά και διακινούσαμε μπάζα απο τόπου εις τόπον.
Η εμμονή στην τεχνολογία του 1950, υποβάλλει τη σκέψη ότι ο (υπαρκτός και ιστορικός) «εκσυγχρονισμός», είναι όρος που στην Ελλάδα θα πρέπει πάντοτε να γράφεται μέσα σε εισαγωγικά. Κάπως σαν τον «υπαρκτό σοσιαλισμό». Οι πράξεις μετρούν, όχι τα ιδεολογήματα. Καλές προθέσεις, καλές διακηρύξεις, ευφυείς τακτικές κινήσεις, αλλά πολιτική ανεπάρκεια για την πρόβλεψη της μέσης και μακράς διάρκειας. Που την ακολούθησε, δυστυχώς, κυρίως μετά το 2000, πολλή ηθικοπολιτική φθορά με τη μορφή της αλαζονείας, μετά την βραχυπρόθεσμη επιτυχία και μέσα στην Ολυμπιακή παραζάλη. Φθορά που χαρακτηρίσθηκε και από μια ορισμένη κοινωνική άνοδο και χλιδή, για μερίδες αυτού του πολιτικού προσωπικού και του ακαδημαϊκού του περίγυρου. Και έτσι, εισερχόμαστε στο δεύτερο πεδίο, το ηθικο-πολιτικό. Εδώ μιλά η πραγματικότητα.

Παράσταση του Μπίντερμαν και των Εμπρηστών (Μαξ Φρίς)

Για την μετατροπή του Πενταγώνου σε «Ξενοδοχείο Επτά Αστέρων», ακριβώς εκείνη την εποχή, τι να προσθέσει κανείς στις ειδήσεις; Άν το πάρει κανείς αλληγορικά και κάτω από εντελώς άλλες ιστορικές συνθήκες, θυμίζει λίγο το θεατρικό έργο του Μάξ Φρίς «Ο Μπίντερμαν και οι Εμπρηστές». Ο κ. Μπίντερμαν, άν και ήξερε τι θέλουν να κάνουν οι 2 εμπρηστές (που παρουσιάσθηκαν ως πλανόδιοι έμποροι πόρτα-πόρτα), τους άφησε να μπουν στο σπίτι του, με αποτέλεσμα να το κάνουν μπουρλότο.

Γιώργος Β. Ριτζούλης

  

Το ότι χρειάζεται απολογιστική εκκαθάριση του εδάφους και προγραμματικός - κοινωνικός λόγος, αντί της εμμονής στην τοπογραφία της πολιτικής επιφάνειας, είναι γνώμη που συμμερίζονται και πολλοί εκπρόσωποι των "58" ή φίλα προσκείμενοι προς αυτούς. 
 
Δια του λόγου το αληθές, απόσπασμα από το σημαντικό κείμενο του Μάνου Ματσαγγάνη - Η κεντροαριστερά και το "ηθικό ζήτημα" από την εφημερίδα © «Το Βήμα» (15 Δεκεμβρίου 2013) και την προσωπική ιστοσελίδα του συγγραφέα - αναδημοσίευση στον ιστότοπο "αριστερή στρουθοκάμηλος" 

«...είναι αλήθεια ότι ένα μέρος της κοινής γνώμης αντιδρά στην προοπτική ανασύστασης της κεντροαριστεράς κυρίως επειδή αισθάνεται απέχθεια προς μερικά από τα προβεβλημένα στελέχη του ΠΑΣΟΚ... Και απαιτεί να μάθει τι σκέφτονται για αυτό οι "58".
Δεν ξέρω τι σκέφτονται οι άλλοι "57" (αν και μπορώ να φανταστώ). Ευχαρίστως όμως να σας πω τι σκέφτομαι εγώ.
Κατ’ αρχήν, νομίζω ότι το θέμα δεν επιδέχεται υπεκφυγές. Η κεντροαριστερά δεν έχει πολύ μέλλον εάν πρώτα δεν ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς της με το παρελθόν. Αυτό σημαίνει να αναλάβει τις ευθύνες που της αναλογούν για τη χρεωκοπία της χώρας ...Δεν θα βγούμε από την κρίση χωρίς να απορρίψουμε την πολιτική κουλτούρα που μας έφερε σε αυτήν.
Πρέπει λοιπόν να παραδεχθούμε ότι παρότι ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός του 2008-2009 υπήρξε έργο των κυβερνήσεων Καραμανλή, στην πραγματικότητα ήταν οι παθογένειες της υπερεικοσαετούς κυριαρχίας του ΠΑΣΟΚ που επέτρεψαν στον δημοσιονομικό εκτροχιασμό να πραγματοποιηθεί, έχοντας προηγουμένως διαβρώσει τις θεσμικές και άλλες αντιστάσεις.
Στη δημόσια συζήτηση αυτές οι παθογένειες ταυτίζονται με το μαύρο χρήμα και τη διαφθορά των πολιτικών. Αυτές είναι δίχως άλλο σημαντικές, επειδή δίνουν τον τόνο του τι επιτρέπεται και τι όχι σε μια πολιτεία. Στην πραγματικότητα όμως οι παθογένειες πάνε πολύ μακρύτερα. Αυτό που έφερε τη χώρα στην χρεωκοπία (και την κρατά ακόμη βυθισμένη στην ύφεση) είναι η άλωση του κράτους από ιδιωτικά συμφέροντα, δηλ. η ιδιοποίηση δημόσιου χρήματος από ομάδες συμφερόντων για ιδιοτελείς σκοπούς...
...Το ΠΑΣΟΚ όντως επιδόθηκε σε πελατειακούς διορισμούς, εξέθρεψε συντεχνίες, σπατάλησε δημόσιο χρήμα σε Αγορές του Αιώνα, Πολιτιστικές Πρωτεύουσες, Ολυμπιακούς Αγώνες, φαραωνικά έργα, Κοινοτικά προγράμματα. Αλλά ούτε η συντηρητική παράταξη (ακόμη και η σημερινή, του success story) φαίνεται να έχει διδαχθεί τίποτε...
...όταν οι κυβερνήσεις Σημίτη προσπάθησαν να συμμαζέψουν το κράτος, καταφέρνοντας να μηδενίσουν το έλλειμμα και να σταθεροποιήσουν το χρέος, ποιους βρήκαν απέναντί τους; Μα αυτούς που φωνάζουν σήμερα – και βέβαια ιδίως τον ΣΥΡΙΖΑ. Ας θυμηθούμε την ετήσια τελετουργία της καταψήφισης του προϋπολογισμού ως "αντιλαϊκού και αντιαναπτυξιακού" επειδή δεν είχε περισσότερες δαπάνες και λιγότερους φόρους (δηλ. περισσότερα ελλείμματα). Ας θυμηθούμε τη λυσσαλέα αντίδραση κατά της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης Γιαννίτση και υπέρ των συντεχνιακών προνομίων την άνοιξη του 2001 ...τον ενθουσιασμό με τον οποίο έχει αγκαλιάσει απεχθείς εκπροσώπους του προηγούμενου καθεστώτος ή του διεφθαρμένου συνδικαλισμού, κατ’ εξαίρεση παραβλέποντας ότι προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ (αρκεί να είχαν πρώτα αναβαπτισθεί στην αντιμνημονιακή κολυμβήθρα του Σιλωάμ)...
Όλοι ένοχοι = κανένας ένοχος; Κάθε άλλο. Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι η διαφθορά, η πελατειακή πολιτική και η υπόθαλψη ομάδων συμφερόντων δεν περιορίζονται στο ΠΑΣΟΚ και δεν θα εξαλειφθούν εάν αυτό κάποτε εκλείψει...»

Άλλο σημαντικό άρθρο, το οποίο επιτέλους, αναφέρεται σε θέματα προγραμματικά: Η σχεδία της ελληνικής κρίσης, είναι του Δημήτρη Σκάλκου από την Athens Voice (αναδημοσιευμένο και στον ιστότοπο μη μαδας τη μαργαρίτα).
 
Νιόβη Παυλίδου - Μια πρόταση και ένα τεστ αλήθειας (απόσπασμα). Ολόκληρο στη "Μεταρρύθμιση".
    
Για την Ευρωπαική διάσταση του προβλήματος "η εκτροχιασμένη Σοσιαλδημοκρατία σήμερα", ενδιαφέρον είναι το γραπτό του Γιώργου Σιακαντάρη "Περισσότερο Σοσιαλδημοκρατία, περισσότερος Πολιτικός Φιλελευθερισμός" στην ιστοσελίδα "Μεταρρύθμιση", αλλά και οι κριτικές παρεμβάσεις με "παρθένο βλέμμα" φιλικών προς αυτό τον πολιτικό χώρο στοχαστών, όπως του Βρετανού Μάρκ Μαζάουερ και του Αμερικανού Ρίτσαρντ Γουόλιν. 

 

Και οι "απέναντι" του χώρου των "58", οι εξ αριστερών αντίπαλοι ή επικριτικοί σχολιαστές του; Πέρα από την (προφανή) ιδεολογική και πολιτική-τοπογραφική τους επικριτική στάση, πέρα από την εύγλωττη υπενθύμιση τι είναι σήμερα το ΠΑΣΟΚ, τι προγραμματικό - πολιτικό καταλογίζουν; Και εννοώ εδώ κυρίως την επίκριση από φίλα προσκείμενους του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι επικριτές αυτοί, πέρα από σωστές ή λάθος επισημάνσεις, συχνά εκτίθενται με δύο πολύ ευπρόσβλητα σημεία. Το ένα αφορά το μακροχρόνιας θητείας ΠΑΣΟΚικό πολιτικό προσωπικό που έχουν απορροφήσει στο δικό τους πολιτικό κόμμα. Όσοι προσπαθούν να πείσουν ότι το τοξικό, "κακό" ΠΑΣΟΚ και το αποτυχημένο κράτος αρχίζουν με το Μνημόνιο Ι, φέρονται σαν εκείνους που ζούν μέσα σε γυάλινο σπίτι και πετούν πέτρες. Η ιδέα ότι η αντιμνημονιακή στάση και μόνον, αυτού του προσωπικού για τα τελευταία  3 - 4 έτη, μπορεί να είναι κολυμβήθρα του Σιλωάμ που νίπτει "ανομήματα" μερικών δεκαετιών, είναι από εξαιρετικά αφελής έως πολιτικά απαράδεκτη. 

Το άλλο, πιό σημαντικό, αφορά τα προγραμματικά και κοινωνικο-πολιτικά ήξης-αφίξης: Πως να μιλήσεις σοβαρά για κοινωνική συνοχή, όταν δεν βλέπεις το κράτος των εξασφαλισμένων και προσοδούχων που ήταν και είναι απέναντι στις ξεχασμένες κοινωνικές ομάδες; "Σύγχρονο ταξικό πόλεμο" αποκαλεί αυτή τη σύγκρουση - με το δίκιο του - ο Λ. Καστανάς των "58", με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο του μικρού κοριτσιού από τη Σερβία, στο σπίτι χωρίς θέρμανση της Θεσσαλονίκης. Πως να σε πιστέψουν ότι πράγματι είσαι "με τους αδύναμους" όταν δεν βλέπεις μερικά υπερπροστατευμένα απο την πολιτική θερμοκήπια στην Ελληνική κοινωνία (π.χ. της φοβερής Πανεπιστημιακής μας κοινότητας ή το δικαστικό προσωπικό), ή δεν ψάχνεις κάν να βρείς ποιοί και γιατί ευθύνονται για το τρελό σέλφ σέρβις δεκαετιών στον τομέα της υγειονομικής ασφάλισης και περίθαλψης;
Και πώς να πείσεις ότι μπορείς να αλλάξεις το άνισο, σπάταλο και καταστροφικό που βιώσαμε και βιώνουμε, αφού δεν αντιστάθηκες όταν εγκαθιδρυόταν, και φοβάσαι να κυττάξεις πίσω, να δώσεις λόγο γιατί δεν αντιστάθηκες, όταν η αντίστασή σου θα είχε πολύ νόημα; 

Ωστόσο, με το πέρασμα του χρόνου, αρκετοί από τους "εξ αριστερών" επικριτές αρχίζουν να μπαίνουν σιγά-σιγά στην προγραμματική και (έμμεσα) απολογιστική ουσία. 
 
Χαρακτηριστικό είναι το πρόσφατο άρθρο του Γ. Σταθάκη, βουλευτή και συντονιστή του τομέα Ανάπτυξης ΣΥΡΙΖΑ: Η μεταστροφή - από το Protagon (αναδημοσίευση Αριστερή Στρουθοκάμηλος). 
  
«...Είναι ένα σύστημα πολιτικών και οικονομικών συντεταγμένων που εκπορεύεται κυρίως από τη δεκαετία του 1990 και μετά. Ήταν τότε που πρυτάνευσαν νέα ήθη. Αυτά εξέθρεψαν πρακτικές, συμπεριφορές και τρόπους διαχείρισης της οικονομίας με βραχυχρόνιους ορίζοντες, που νομιμοποίησαν την αυθαιρεσία, ως πάγια πρακτική, που ενίσχυσαν την κατακερματισμένη έννοια του συμφέροντος, αντί της καθολικότητας και της προσκόλλησης σε κανόνες. 

Το ότι οι συμπεριφορές αυτές είχαν καθολική και οριζόντια ισχύ, δημιουργεί βεβαίως την εντύπωση της συνυπευθυνότητας κυβερνώντων και πολιτών, κομμάτων που κυβερνούσαν και αυτών που αντιπολιτευόταν, αλλά σε κάθε περίπτωση, εν αρχή ήταν η δομικότητα η ίδια, η πρωτοκαθεδρία της θεμελιακής δομής. ‏Αυτή δημιουργήθηκε στη δεκαετία του ´90, μαζί με τον υπόλοιπο κόσμο, και θεώρησε ότι η οικονομία μπορεί και οφείλει να μεταπλαστεί στη βάση μιας νέας οικονομικής έννοιας, αυτήν της υπεραξίας των αξιών, είτε επρόκειτο για γη, για ακίνητα, για επιχειρήσεις, ακόμα και για τους ίδιους τους εργαζόμενους. 

Στην Ελλάδα ταυτίστηκε με το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα, με την ιδέα μιας φαντασιακής μετάπλασης στην οικονομία, μακριά από την παραγωγή αξιών, που διασφαλίζουν το κεφάλαιο και την εργασία, σε μία οικονομία, όπου η κίνηση κεφαλαίων, η εισροή χρήματος, ο δανεισμός και μία ακόρεστη αναπαράσταση πλασματικών αποτιμήσεων, θα εξωθούσε κάθε παραδοσιακό οικονομικό λογισμό και θα συμπαρέσυρε τους πάντες σε μία νέα οικονομική δυναμική. Αυτήν θα την κινούσαν οι νέοι δρόμοι της ιδιωτικής οικονομίας, όπως αυτή μεταλλασσόταν στο νέο παγκόσμιο σύστημα, με επίκεντρο ότι φάνταζε πολύ επικερδές, που εν προκειμένω εντάσσονταν στον μηχανισμό δημιουργίας υπεραξιών. Αυτό ως συνήθως δημιουργούσε αποστροφή για το παραγωγικό με μακροχρόνιους ορίζοντες και ενθάρρυνε τις δραστηριότητες με συνεχώς μεταβαλλόμενες τιμές, όπως είναι η γη, η κατοικία και οι μετοχές.

Αυτό το σύστημα εδραζόταν σε μία πρωτόγνωρη αμφισβήτηση του κράτους. Έγινε στο όνομα της φιλελευθεροποίησης της οικονομίας, και αυτή προχώρησε αναμφίβολα με εκρηκτικούς ρυθμούς. Η Ελλάδα πρώτευσε σε ιδιωτικοποιήσεις την περίοδο 1996-2008, πίσω μόνο από την Πορτογαλία. Ταυτόχρονα οδήγησε στη σταδιακή αποδυνάμωση της δημόσιας διοίκησης, καθιστώντας τον ρόλο της μάλλον διεκπεραιωτικό. Οι αναπτυξιακοί θεσμοί διαλύθηκαν, οι τοπικοί θεσμοί επίσης, και έμεινε το ιδιωτικοποιημένο τραπεζικό σύστημα να καθοδηγήσει τον νέο μεγάλο μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας. Τουρισμός, ναυτιλία, κατασκευές, τηλεπικοινωνίες, και επέκταση στη νέα οικονομική ενδοχώρα των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης. Η στρατηγική αυτή είχε επιτυχίες. Δυναμική επέκταση της οικονομίας, αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση ότι το μοντέλο δουλεύει. 

‏Η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας και η αποδυνάμωση του κράτους ήταν το ιδεολογικό άλλοθι για την πρωτόγνωρη, ακόμα και για τα παραδοσιακά ελληνικά δεδομένα, γενικευμένη και καθολική απαξίωση της φορολογικής δικαιοσύνης, της ενθάρρυνση της πολεοδομικής παραβατικότητας, τη συμφιλίωση με τη μεγάλη ή μικρή παρατυπία, τη γενικευμένη πολιτική διαμεσολάβηση, τόσο στο εσωτερικό της δημόσιας διοίκησης, όσο και στην ιδιωτική οικονομία. 

Ταυτόχρονα μπόλιασε το δημόσιο με την ιδέα της παράλληλης ιδιωτικότητας, την παράλληλη δηλαδή ιδιωτική απασχόληση, νόμιμη ή παράτυπη κατά περίπτωση, ενώ εισήγαγε στο ίδιο το δημόσιο την ιδέα μιας παράλληλης ιδιωτικότητας, στο εσωτερικό του δημοσίου, κάτι που έγινε ορατό στην ανώτατη παιδεία, την υγεία, σε οργανισμούς με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και αλλού. Η διάκριση δημόσιου και ιδιωτικού επαναπροσδιορίζονταν διαρκώς καθώς όχι μόνο μεταβιβάζονταν τμήματα στην ιδιωτική σφαίρα, αλλά το ίδιο το δημόσιο μπολιάζονται με την ιδέα της ενσωμάτωσης των κανόνων της ιδιωτικής λειτουργίας.

‏Η ιδέα του μνημονίου σήμερα παραμένει απλή και αποτελεί συνέχεια της βασικής ιδέας της δεκαετίας του 1990. Είναι η βίαιη αποκλιμάκωση των πλασματικών τίτλων και η απότομη απομείωση των πραγματικών αξιών της εργασίας και των κάθε μορφής αξιών. Αυτό στην ουσία οδήγησε στη μαζική απαξίωση των παραγωγικών συντελεστών της οικονομίας, και διεύρυνε την ανάγκη τεράστιων χρηματοδοτικών ροών που θα κάλυπταν τα κενά μιας μακράς μεταβατικής περιόδου...»

Στη συνέχεια, ένα άλλο ενδιαφέρον κείμενο οξείας αντιπαράθεσης, επικεντρωμένο στο απολογιστικό ζήτημα της οκταετίας Σημίτη, είναι του Κώστα Κουτσουρέλη: Στη σκιά του Σημίτη  (© ThePressProject, Σάββατο 21 Δεκεμβρίου 2013).

Update: To επίσης ενδιαφέρον πρόσφατο γραπτό του Κώστα Κουτσουρέλη: Τούβλα, ντουβάρια και άλλα δεινά  (© ThePressProject, 7 Ιανουαρίου 2013), πραγματεύεται το ακανθώδες θέμα της σωρευτικής επένδυσης σε ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα και τις φορολογικές του συνέπειες.

«...Ότι η λεγόμενη Πρωτοβουλία των 58 ανέτειλε εξ αρχής σε φόντο θολό, ούτε λόγος... Ποια είναι η αθέατη συνάφεια που συνδέει τον Αρίστο Δοξιάδη, έναν από τους δυο τρεις ανθρώπους που μας έκαναν να σκεφτούμε επιτέλους την ελληνική ιδιαιτερότητα, με τους αιώνιους οπαδούς του εκσυγχρονιστικού τυφλοσούρτη, αυτούς που είναι αδύνατον να δουν οτιδήποτε χωρίς το εισαγόμενο βλέμμα τους; Ποιος δεξιός ή κεντρώος ή αριστερός δεν θα συνυπέγραφε ασμένως αυτά τα ελάχιστα ψιχία πολιτικών θέσεων που αχνοφαίνονται στη διακήρυξη που δόθηκε στη δημοσιότητα, και που απ' τη φύση τους δεν διατρανώνουν παρά το προφανές;
Κι όμως, με την ελευθερία που απολαμβάνουν οι απ’ έξω, οι "58" θα μπορούσαν να πουν πράγματα ωφέλιμα. Θα μπορούσαν, ας πούμε, να ομολογήσουν ευθέως τη μνημειώδη ανεπάρκεια αυτής της κυβέρνησης, να δείξουν πόσο σκιώδεις είναι στην πράξη οι υπουργοί του κ. Σαμαρά και του κ. Βενιζέλου. Ή θα μπορούσαν να κάνουν νεύμα διαλλακτικό σε όσους, λίγους έστω, συριζαίους ψυχανεμίζονται σήμερα την πραγματική κατάσταση της χώρας και ίσως αύριο κιόλας θα κληθούν να την διαχειριστούν από επίσημο θώκο.
Για όποιον πάντοτε λόγο, επωμιζόμενοι ακόμα και βάρη που δεν τους ανήκουν, οι "58" επέλεξαν να μη το κάνουν. Αντ’ αυτού μάς έταξαν διακρίσεις τάχατες κρίσιμες, ιδεολογικούς προσανατολισμούς βλοσυρούς μεταξύ Νότου και Βορρά, Δύσης και Ανατολής, απ’ αυτούς που ούτε οι πιο ετοιμόλογοι αριστεροί και σοσιαλδημοκράτες στο εξωτερικό δεν είναι δυνατό πια να εφεύρουν...
Όμως το αδιέξοδο των "58", η απορία τους, που είναι μαζί απορία και ενός ολόκληρου χώρου πάλαι ποτέ πολιτικά κραταιού, δεν απεικονίζεται πουθενά ζωηρότερα απ’ ό,τι στον ρόλο που de facto υποδύεται στο δράμα τους ο Κώστας Σημίτης. Δέκα χρόνια μετά την κυβερνητική του αποστράτευση, πέντε χρόνια σχεδόν από την απαρχή της τωρινής σκοτοδίνης, αυτός ο τόσο ασυνήθιστος για τα ελληνικά μέτρα πολιτικός εξακολουθεί να στοιχειώνει τη σκέψη της παράταξης της οποίας κάποτε ηγήθηκε – και όχι μόνον εκείνης.
Στα μάτια των πολλών ο Σημίτης έμοιαζε πάντα Ευρωπαίος κι αυτό κολάκευε έναν λαό που ήθελε το ίδιο: Να περνιέται για ό,τι δεν είναι. Τον είπαν λογιστή κι αυτό ήταν βολικό κι αβανταδόρικο σ' έναν τόπο όπου κανείς δεν ξέρει να λογαριάζει. Τον είπαν Προτεστάντη για να μπορούν όλοι γύρω του να ξεφαντώνουν ανέμελοι στο όργιο του παρασιτισμού και του λάιφ στάυλ. Άνθρωπος τακτικός, συστηματικός, συνεπής, σοβαρός, δεν υπήρχε δευτερεύουσα αρετή που να μην την είχε. Ούτε όμως κύρια αρετή που να τη διέθετε. Τι μάχες που επέλεξε, όλες τις κέρδισε: Ευρώ, Ολυμπιάδα, ταυτότητες. Όμως όλες τους ήταν οι λάθος μάχες. Στο πραγματικό πεδίο της σύγκρουσης δεν εμφανίστηκε ποτέ.
Νους στρατηγικά βραχυπρόθεσμος, έζεψε την άμαξα πριν από τ' άλογα. Επέλεξε να αγνοήσει το πρώτιστο πρόβλημα, την εκκωφαντική υστέρηση οικονομίας και κράτους στον διεθνή ανταγωνισμό. Η σύγκρουση με τις δυνάμεις της καθυστέρησης, με το ίδιο του το κόμμα πρώτα απ' όλα, θα ήταν ανελέητη, το κόστος τεράστιο. Επέλεξε λοιπόν την υπεκφυγή προς τα εμπρός. Διάλεξε για συμμάχους τούς εχθρούς. Αναγόρευσε το παραμύθι της ΟΝΕ σε πανάκεια. Καλλιέργησε την αυταπάτη ότι αρκεί κανείς να συμμορφωθεί στα κριτήρια των Βρυξελλών και όλα θα πάνε καλά. Πέταξε κι αυτός, όπως ο παλαιός Καραμανλής, τη χώρα στα βαθιά, με την προσδοκία να μάθει κολύμπι. Δεν είδε ότι τα βαθιά ήταν πισίνα υπερπολυτελούς ξενοδοχείου με ναυαγοσώστες, σωσίβια, ξαπλώστρες, κοκταίηλ – και με πανάκριβο λογαριασμό.
Ο Σημίτης στάθηκε ωστόσο και τυχερός. Αποσύρθηκε προτού η βόμβα σκάσει στα χέρια του και βγάλουν όλοι τα συμπεράσματά τους. Αυτοί που πήραν τη θέση του τον κάνουν και σήμερα ακόμη να μοιάζει χαμένη ευκαιρία. Γι' αυτό και γίνεται πιστευτός όταν όπου σταθεί κι όπου βρεθεί διηγείται το γνωστό συναξάρι: Για όσα έγιναν φταίνε οι άλλοι.
Οι απελπισμένοι του εκσυγχρονισμού, τα ορφανά της Κεντροαριστεράς, τα ανεμομαζώματα της δανεικής ευμάρειας τον νοσταλγούν. Αλλά και άνθρωποι πολλοί, αξιόλογοι, καλόπιστοι προσβλέπουν ακόμη μ' ελπίδα σ' εκείνον, τρέχουν να στριμωχτούν στη σκιά του. Αυτός, που υπήρξε ένα τόσο μεγάλο κομμάτι απ’ το πρόβλημα, τι ειρωνεία, μες στα ερείπια προβάλλεται τώρα ως κομμάτι απ’ τη λύση. 
"Οι μετριότητες, υπομετριότητες και ανθυπομετριότητες, που συναπαρτίζουν τον ελληνικό πολιτικό και παραπολιτικό κόσμο", έγραφε και για εκείνον στα 1997 ο Παναγιώτης Κονδύλης. Ο ίδιος θα το ’λεγε ίσως καλύτερα: "Αυτή είναι η Ελλάδα"!»

 

Update 15.1.2014:
Και μια  παρατήρηση "εκ των πλαγίων" του Γιάννη Λούλη, στην εφημερίδα Ημερησία και στην προσωπική του ιστοσελίδα: Συνέπειες παρακμιακών φαινομένων

«Υπάρχει το τελευταίο διάστημα ένας καταιγισμός περιστατικών ηθικής χροιάς, που αναδεικνύουν τις βαθιές παθογένειες ενός κατάκοπου κομματικού συστήματος με αλλεπάλληλες ρυτίδες. Όσοι μιλούν για κρίση του πολιτικού συστήματος λοιπόν, κάνουν λάθος: Η εστία της κρίσης είναι το κομματικό σύστημα και το πολιτικό σύστημα είναι το θύμα του. Άλλωστε, είναι το κομματικό σύστημα που κατασκεύασε το συγκεκριμένο μοντέλο κράτους ως εστία διαφθοράς, κατασπατάλησης πόρων, αναξιοκρατίας και αναλγησίας...»

 

Update 23.1.2014:
 Η πολιτική τεχνολογία των «58»  του Θεόδωρου Γεωργίου (Εφημερίδα των Συντακτών, 01/11/13 )
«...η πρωτοβουλία των "58" συνιστά αυτό που στη γλώσσα της πολιτικής φιλοσοφίας ονομάζουμε: "πολιτική τεχνολογία". Συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά ενός εγχειρήματος το οποίο είναι πρωτίστως τεχνοκρατικό και γραφειοκρατικό, στον βαθμό που δεν ενδιαφέρεται να "μεταφράσει" σε πολιτική γλώσσα τα αιτήματα, τις αγωνίες, τις προσδοκίες και τα οράματα ενός συλλογικού κοινωνικού υποκειμένου. Αντί να συμβεί κάτι τέτοιο το ίδιο το μικρο–υποκείμενο των "58" κλείνεται στον εαυτό του, οχυρώνεται στον γυάλινο πύργο του και τρέφει ψευδαισθήσεις ότι διαμορφώνει συνθήκες πολιτικής αναγέννησης σ’ έναν τόπο, ο οποίος κρέμεται στο χείλος της "αβύσσου"...
...όταν σε μία κοινωνία όπως συμβαίνει τώρα (την τελευταία 5ετία) στην ελληνική κοινωνία, τα ίδια τα συγκροτησιακά στοιχεία της (όπως π.χ. είναι η παραγωγή οικονομικών πόρων, η ορθολογική συγκρότηση του πολιτικού, η δίκαιη κατανομή του δημόσιου πλούτου κ.ά.) τίθενται υπό αμφισβήτηση και ακόμη περισσότερο υποθηκεύονται σε μελλοντικές προοπτικές, για τις οποίες κανείς δεν μπορεί να μιλήσει, τότε δεν θα πρέπει να κάνουμε τους "νεόπλουτους" στην πολιτική επεξεργασία και στην κομματική εκπόνηση προγραμμάτων που είναι "κενό γράμμα" ή ακόμη χειρότερα προωθούν την αναπαλαίωση του πολιτικού μύθου που ονομάστηκε: "εκσυγχρονισμός". Ολοι μας κοιτάμε μπροστά και όλοι μας αναλαμβάνουμε το ιστορικό χρέος για τον τόπο μας να δουλέψουμε για τον αληθινό, τον πραγματικό και τον ουσιαστικό πολιτικό διαφωτισμό της ελληνικής κοινωνίας». 

 

Update 1.2.2014:

του Γιώργου Σιακαντάρη:

Ενα νέο κοινωνικό μοντέλο - Ενα σύγχρονο κεντροαριστερό κόμμα χρειάζεται ιδεολογική σαφήνεια ("Τα Νέα" 29/01/2014 και ιστοσελίδα Μεταρρύθμιση)

Πολιτική ηγεμονία και Κεντροαριστερά,  ιστοσελίδα Μεταρρύθμιση  1 Φεβρουαρίου 2014 και Πολιτική Επιθεώρηση.

Αποσπάσματα των δύο άρθρων στον ιστότοπο Μετά την Κρίση - Αποκλίσεις: 
Σοσιαλδημοκρατία, ιδεολογική σαφήνεια, πολιτική ηγεμονία

 

Επίσης στον ιστότοπο Μετά την Κρίση:
Γιώργου Σιακαντάρη - Η «Κεντροαριστερά» δεν είναι Κέντρο, αλλά Σοσιαλδημοκρατία