Αλμπέρ Καμύ (1913 - 4 Ιανουαρίου 1960)

Με τη δεύτερη γυναίκα του Φρανσίν

Απόσπασμα παρέμβασής του Πάολο Φλόρες ντ' Αρκάϊς σε διεθνές συμπόσιο αφιερωμένο στον Αλμπέρ Καμύ, που έγινε στις 29 και τις 30 Νοεμβρίου 2002 στο Παρίσι. 
Η Ελληνική μετάφραση δημοσιεύθηκε στην "Ελευθεροτυπία" ("Επτά - Σημειωματάριο ιδεών", 17/1/2010), με επιμέλεια του Θανάση Γιαλκέτση: Καμύ: Ενας μαχητής της αλήθειας 

Ο Καμύ υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους διανοούμενους μεταξύ εκείνων που στρατεύθηκαν στην πάλη εναντίον του ολοκληρωτισμού. Και αυτό όμως χωρίς ποτέ να χρησιμοποιεί την πάλη εναντίον του ολοκληρωτισμού ως άλλοθι, για να αποφύγει τη ριζική κριτική της κοινωνίας στην οποία ζούσε. Ο Καμύ είχε μάλιστα ανατρέψει το επιχείρημα, που ο δυτικός κομμουνισμός (στη Γαλλία όπως και στην Ιταλία) χρησιμοποιούσε για να απονομιμοποιεί και να μπλοκάρει προκαταβολικά κάθε κριτική της Σοβιετικής Ενωσης ως υλοποιημένου ολοκληρωτισμού. Η λογική αυτού του «επιχειρήματος» είναι γνωστή: δεν πρέπει να μιλάμε για όσα συμβαίνουν αληθινά στην ΕΣΣΔ, δεν πρέπει να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, γιατί διαφορετικά κάνουμε ένα δώρο στην αντιδραστική αστική τάξη και στερούμε την ελπίδα από τους εκμεταλλευόμενους εργάτες. 

Ο Καμύ κατεδαφίζει αυτή την εσφαλμένη στάση, υποστηρίζοντας χωρίς δισταγμό ότι, αν δεν είμαστε ολικά εναντίον του ολοκληρωτισμού, επομένως ριζικά κριτικοί προς τις κοινωνίες που παριστάνουν ότι είναι σοσιαλιστικές, καταλήγουμε ακριβώς, παρά το φαινομενικό παράδοξο, να κάνουμε ένα δώρο στο κατεστημένο, στο υπάρχον καθεστώς, στην κοινωνία που έχουμε χρέος να υποβάλλουμε σε κριτική. 

Τερματοφύλακας σε σχολική ποδοσφαιρική ομάδα - Αλγερία

Πηγή: www.lifo.gr

Με τη συντακτική ομάδα 

της αντιστασιακής εφημερίδας 

Combat (1944). 

Διακρίνεται ο μετέπειτα υπουργός 

Πολιτισμού André Malraux 

(με μπερέ και ανταρτική στολή). 

Πηγή: www.lifo.gr

Επομένως - μιάς και ακούω να αναφέρουν τον Ρεϊμόν Αρόν ως υποδειγματικό όνομα στο ζήτημα της πάλης κατά του ολοκληρωτισμού - εκείνο που εγώ θεωρώ περισσότερο από κάθε άλλη φορά σημαντικό στον Καμύ, είναι ότι η θέση του για τον αντιολοκληρωτισμό δεν έχει τίποτα κοινό με εκείνη του Αρόν. Για τον Καμύ, το να είναι κάποιος εναντίον του ολοκληρωτισμού γεννιέται από τα ίδια κίνητρα που τον ωθούν να είναι ο επικριτής των ελαττωμάτων, των ευτελειών και του εγωισμού της κοινωνίας στην οποία ζει (της Γαλλίας, της Δύσης). Και αυτό μου φαίνεται ένα κομβικό σημείο που γενικά κινδυνεύουμε (ή επιθυμούμε) να ξεχνάμε. 
Ο Καμύ δεν θέλει να αντιπροσωπεύει ένα είδος «τρίτου δρόμου» μεταξύ ενός σοσιαλισμού που δεν είναι σοσιαλιστικός - όπως θα επαναλάβει άπειρες φορές - και ενός αμερικανικού φιλελευθερισμού που δεν είναι διόλου φιλελεύθερος. Δεν πρόκειται για έναν «τρίτο δρόμο», δεν πρόκειται για «ορθή μεσότητα» μεταξύ εξτρεμιστών (το υπενθυμίσαμε ήδη: η ιδέα μιας «ορθής μεσότητας» είναι εντελώς ξένη στον Καμύ). Απλούστατα, ο Καμύ είναι πεισμένος ότι δεν πρέπει να σωπαίνουμε ποτέ ή να λογοκρινόμαστε για κανένα πρόβλημα: «Είμαστε ορισμένοι που δεν είμαστε διατεθειμένοι να σωπαίνουμε για τίποτε» γράφει. 
Η δική του στάση είναι η επιβεβαίωση μιας πολιτικής που αρνείται τους λεγόμενους πολιτικούς ρεαλισμούς, μιας πολιτικής που δεν φοβάται να επικαλεστεί την αναγκαιότητα να ξεκινάει από μιαν ηθική, μιας πολιτικής που δεν φοβάται να αναφέρεται σε μεγάλες αξίες (ελευθερία, δικαιοσύνη, πάλη εναντίον του ψεύδους), η οποία όμως με μια συνεπή δράση και καθημερινά προσπαθεί να αποκαταστήσει το πιο απλό και αυθεντικό νόημα αυτών των λέξεων, που πολύ συχνά έχουν φθαρεί και πάρα πολύ συχνά χρησιμοποιούνται με τρόπο υποκριτικό. Νομίζω πως αυτό είναι ένα μάθημα πολύ σημαντικό ιδίως για τις μέρες μας. Ηδη σήμερα, με το τέλος των κομμουνισμών, τα εγκλήματα των σοσιαλιστικών χωρών δεν μπορούν πλέον να λειτουργούν ως άλλοθι, για να κρύβουν τα εγκλήματα των χωρών στις οποίες ζούμε. 
Το δεύτερο θέμα, που συνδέεται με το προηγούμενο, αναφέρεται σε μια πλευρά που δεν είδα ποτέ να υπογραμμίζεται αρκετά. Υπάρχει στον Καμύ, κυρίως στα άρθρα του στην εφημερίδα «Combat», αμέσως πριν και αμέσως μετά την Απελευθέρωση, ένα θέμα στο οποίο επανέρχεται επίμονα. Πρόκειται για την κριτική - αρκετά αυστηρή και επιπλέον πολύ λεπτομερή - στη λειτουργία της πολιτικής των κομμάτων. Μια κριτική συνοδευόμενη από μιαν αρκετά σαφή ιδέα της αναγκαιότητας, να προεκταθεί η πάλη (της Απελευθέρωσης) σε πάλη για μια ριζική ανανέωση της πολιτικής δημοκρατίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Καμύ, πλάι στο θέμα της πολιτικής δημοκρατίας, δεν θέτει το επείγον πρόβλημα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Είναι προφανές ότι θέτει αυτό το πρόβλημα, και ο Καμύ, ο οποίος γνώρισε προσωπικά τη φτώχεια, θα είναι πάντοτε απαιτητικός στο πρόβλημα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Θα το αναγορεύσει μάλιστα σε ζήτημα στοιχειώδους ανθρώπινης αξιοπρέπειας. 
Το σημείο όμως που θέλω να υπογραμμίσω είναι άλλο: ο Καμύ θεωρεί απαράδεκτο να αναβάλλεται για «αργότερα» το ζήτημα της πολιτικής δημοκρατίας ως τέτοιο. Στα άρθρα του, υπάρχει μια δραστική και ανελέητη κριτική της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, η οποία γίνεται ήδη όλο και περισσότερο όχι απλώς «τυπική», αλλά ψεύτικη δημοκρατία. Ψεύτικη δημοκρατία, επειδή αποκλείει τους πραγματικούς πολίτες, τους καθιστά «ιδιώτες», και γίνεται όλο και λιγότερο δημοκρατική στο μέτρο που γίνεται όλο και περισσότερο δημοκρατία των «μηχανισμών». Ο Καμύ θεωρεί με δυο λόγια αναγκαίο να βρεθούν οι θεσμικοί τρόποι, ώστε η «θέρμη» και η στράτευση της Αντίστασης να μη μειωθούν μέσα στην «ομαλή» διάσταση της πολιτικής ζωής (...).

Αλμπέρ Καμύ (1913-1960)   

Albert Camus Society

'Ενα εξαιρετικό επετειακό αφιέρωμα στον Albert Camus με πολλές φωτογραφίες από τη ζωή του  (LiFO "Σάν σήμερα", 4/1/2013) 

"O Καμύ δεν υπεκφεύγει, δεν υποχωρεί ποτέ. Είναι πάντοτε παρών στα γεγονότα και δίπλα στους ανθρώπους" - συνέντευξη της Agnès Spiquel («Camus n'élude pas, il ne recule pas, il est présent aux gens et aux événements», ©La Croix, Ελληνικά στην "Προοδευτική Πολιτική") 

Update 3/1/2014: Επιστολή του Αλμπέρ Καμύ στον Μωρίς Λιμ (Από τα "Ενθέματα της Αυγής", αναδημοσιευμένο στο Red NoteBook)

 

Πάολο Φλόρες ντ' Αρκάϊς: Να μιλήσουμε στα εκατομμύρια που πλήττονται από την κρίση, χωρίς τα βαρίδια του παρελθόντος - συνέντευξη στον  Αργύρη Παναγόπουλο, εφημερίδα "Αυγή",  28.12.2013
«...Στην Ιταλία δεν υπάρχει Αριστερά. Δεν υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια. Δεν υπάρχει σε οργανωτικό πολιτικό επίπεδο. Υπάρχει στην κοινωνία των πολιτών. Η απόσταση και το έλλειμμα ανάμεσα στη διαρκώς πιο ανίσχυρη πολιτική Αριστερά και μια διαρκώς και ισχυρότερη κοινωνική Αριστερά αυξάνεται καθημερινά. Η πρώτη εξασθενίζει διαρκώς και η δεύτερη ενισχύεται συνεχώς. Η Αριστερά δεν υπάρχει σαν πολιτική δύναμη. Το Δημοκρατικό Κόμμα υπάρχει, αλλά δεν ανήκει στην αριστερά...  
...Ο Α. Τσίπρας πήρε τα παλιοσίδερα και κατάφερε να παράγει καινούργιο ατσάλι. Στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε μια μεταλλαγή που είχε πολύ καλό αποτέλεσμα...
...Στην Ιταλία έχουμε ένα εκλογικό σώμα που μετακινείται. Το Ιταλικό ΚΚ είχε τι δικό του εκλογικό σώμα. Από τότε που ήμουν παιδί όταν τα πράγματα πήγαιναν πάρα πολύ άσχημα έπαιρνε 23% με 24%. Τη στιγμή της μέγιστης επέκτασής του με τον Μπερλινγκουέρ έφθασε στο 34%. Το εν τέταρτο ή το εν τρίτο της Ιταλίας ψήφιζε το Ιταλικό ΚΚ. Μπορούσε να αλλάξει ανάμεσα σε κάποιες εκλογές ένα μικρό ποσοστό. Υπήρχε μια εκλογική πίστη των εκλογέων. Στην Ιταλία εδώ και είκοσι χρόνια δεν υπάρχει αυτή η εκλογική πίστη...»