Τρίτη 14 Ιανουαρίου 2014

Η αβάσταχτη εθνική μας διαφάνεια

του Δημοσθένη Κούρτοβικ

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα © "Τα Νέα", 3 Ιανουαρίου 2014:  Η αβάσταχτη εθνική μας διαφάνεια
αναδημοσιεύθηκε επίσης στην καλύβα ψηλά στο βουνόστο nooz.gr  και σε άλλους ιστοτόπους

Καθώς συνηθίζονται τέτοιες ημέρες οι απολογισμοί, λέω να κάνουμε σήμερα έναν και από αυτήν εδώ τη στήλη. Εναν απολογισμό, όμως, όχι της χρονιάς που έφυγε ούτε της κρίσης που έμεινε αλλά της διαδρομής αυτής της χώρας στα περίπου εκατόν ογδόντα χρόνια της ύπαρξής της ως ανεξάρτητου κράτους. Εννοείται ότι ο απολογισμός αυτός δεν μπορεί να έχει την ακρίβεια και πληρότητα μιας ιστορικής έρευνας ούτε τη διεισδυτικότητα μιας κοινωνιολογικής ανάλυσης. Σε αντιστάθμισμα, θα στηριχτεί σε μερικά προφανή δεδομένα, που ίσως μας λένε κάτι για το πώς φτάσαμε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα.
Griechengasse, "Οδός των Ελλήνων" στη Βιέννη, σήμερα

Η Ελλάδα, λοιπόν, είναι, μαζί ή και πριν από τη Γαλλία, το πρώτο κράτος στον κόσμο που καθιέρωσε την καθολική ψηφοφορία (για τους άνδρες). Αλλά ο τρόπος που λειτούργησε στην Ελλάδα η καθολική ψηφοφορία, όπως και οι περισσότεροι κοινοβουλευτικοί θεσμοί, την έφερε, από την άποψη της πολιτικής ωριμότητας, πιο πίσω από πλήθος άλλες χώρες που την ακολούθησαν σε αυτόν τον δρόμο. Η Ελλάδα είναι το μόνο ευρωπαϊκό κράτος που όχι μόνο διατήρησε μα και αύξησε επανειλημμένα (για την ακρίβεια πολλαπλασίασε) την εδαφική επικράτειά του χάρη στις συμμαχίες της ή την εύνοια των ισχυρών. Αλλά οι περισσότεροι Ελληνες αισθάνονται πως η χώρα τους αδικείται διαρκώς από τις μεγάλες δυνάμεις, πως απειλείται άμεσα με συρρίκνωση από σχεδόν όλους τους γείτονές της και από σκοτεινές διεθνείς συνωμοσίες. Η Ελλάδα εκτοξεύτηκε μέσα σε λίγες δεκαετίες στον αστερισμό των πλουσιότερων χωρών του κόσμου. Αλλά το πέτυχε και, κυρίως, το διαχειρίστηκε με τρόπο που - εδώ δεν θα προχωρήσω, γιατί πρόκειται για κάτι πολύ γνωστό και οδυνηρό.
Ας συνεχίσουμε με άλλα. Η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα στην Ευρώπη που υιοθέτησε το γρηγοριανό ημερολόγιο, η τελευταία που έδωσε ψήφο στις γυναίκες, η τελευταία που έφερε στα σπίτια των κατοίκων της το ραδιόφωνο και, πολύ αργότερα, την τηλεόραση. Είναι μια χώρα που ο λαός της λατρεύει τα «γκάτζετ» της τεχνολογίας, αλλά εχθρεύεται την ίδια την τεχνολογία. Είναι μια κοινωνία με ηθική εντελώς κοσμική και μάλιστα πραγματιστική, αλλά με θρησκευτικές αντιλήψεις που παραπέμπουν σε θεοκρατικό σύστημα. Είναι μια χώρα που οι πολίτες της σταυροκοπιούνται ολοένα μπροστά στις εκκλησίες, κάνουν τάματα σε θαυματουργά εικονίσματα και θεωρούν ότι είναι οι μόνοι γνήσιοι χριστιανοί ανάμεσα σε όλους τους λαούς, αλλά το μόνο μήνυμα του Ευαγγελίου είναι γι’ αυτούς η υπόσχεση ότι, όταν πεθάνουν, θα αναστηθούν μια μέρα (γι’ αυτό δεν θέλουν να καίγονται οι νεκροί). Είναι η μόνη χώρα της Ευρώπης όπου η θεωρία της εξέλιξης των ειδών (που εδώ και σχεδόν έναν αιώνα δεν είναι θεωρία αλλά σύνολο επιστημονικά αποδεδειγμένων νόμων της φύσης) διδάσκεται στα σχολεία της ακόμη και σήμερα το πολύ ως «υπόθεση».
Η Ελλάδα είναι μια χώρα που πέρασε σχεδόν εν μια νυκτί από τη ζωή στην ύπαιθρο στη ζωή σε πολυκατοικίες, από το μουλάρι στο ΙΧ αυτοκίνητο, από το λαϊκό πανηγύρι στη νεοπλουτίστικη, επιδειξιμανή βακχεία του σκυλάδικου. Οι Ελληνες είναι διάσημοι (ή διαβόητοι) ανά τον κόσμο για τον ατομικισμό και την απειθαρχία τους, αλλά παραδίνονται πειθήνια στον ισοπεδωτικό κολεκτιβισμό της πατριάς, του σογιού, που ρυθμίζει σχεδόν τα πάντα στη ζωή τους, από το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν μέχρι τον τρόπο που θα παντρευτούν και τα ονόματα που θα δώσουν στα παιδιά τους.
Αυτές οι αντιφάσεις, αυτό το κράμα συντηρητισμού και αεικινησίας, κομφορμισμού και άναρχου ατομοκεντρισμού, παραδοσιοκρατίας και ωφελιμισμού, θρησκομανίας και αμοραλισμού, μέθης από μεγάλες επιτυχίες και θυματολαγνείας, δυσπιστίας για τον έξω κόσμο και «έξω καρδιά» τρόπου ζωής θα μπορούσε να είναι μια πρόκληση για τον ανθρωπολόγο, να συνιστά μια εντελώς ιδιαίτερη, ακόμη και συναρπαστική πολιτισμική ταυτότητα, και ίσως πράγματι ήταν κάποτε έτσι. Αλλά εδώ και πολύ καιρό όχι πια. Μέσα σε ένα περιβάλλον αδιαφάνειας, εμείς έχουμε γίνει τρομακτικά διαφανείς, τόσο για τους ξένους όσο και για τον εαυτό μας. Ο συντηρητισμός μας δεν είναι προϊόν σύνεσης, περίσκεψης ή ιστορικής σοφίας αλλά καχεξίας, πρόχειρων ισορροπιών και ανασφάλειας. Η πολυπραγμοσύνη μας είναι μικρόπνοη και μίζερη, ο αμοραλισμός μας στείρος (ακόμη και η διαφθορά στη χώρα μας είναι αντιπαραγωγική, τόσο που ένας Κοσκωτάς να φαντάζει σήμερα σαν οραματιστής). Τις παραδόσεις μας δεν τις ζούμε αλλά τις υποδυόμαστε. Η θρησκευτικότητά μας δεν έχει κανένα θεολογικό περιεχόμενο, δεν είναι καν απλοϊκή ευλάβεια, είναι ένας μπιχλιμπιδάτος διάκοσμος και μια σειρά ιδιοτελών συναλλαγών με το Θείο. Η εξωστρέφεια της ελληνικής διασκέδασης είναι τόσο πιο εκκωφαντική όσο πιο αγωνιωδώς προσπαθεί να συγκαλύψει την εσωστρέφεια, την κρυψίνοια και τη βαθύτερη δυσθυμία του εθνικού χαρακτήρα μας - δυσθυμία που πηγάζει από ένα υπόγειο αίσθημα ματαίωσης μπροστά στον στενό ορίζοντα της πραγματικότητάς μας.
Άγιος Γεώργιος των Γραικών, καρδιά της ελληνικής παροικίας της Βιέννης
Με άλλα λόγια, είμαστε (έχουμε γίνει) μια αστική κοινωνία χωρίς αστική τάξη και, κατά συνέπεια, χωρίς αστικό ήθος. Ελληνική αστική τάξη υπήρξε και άκμασε, αλλά στον παροικιακό, τον εκτός της ελληνικής επικράτειας Ελληνισμό. Τη σάρωσαν από τις εστίες της οι θύελλες της Ιστορίας, ενώ το τμήμα της που είχε την ατυχία να ζητήσει καταφύγιο στην Ελλάδα μαράζωσε γρήγορα στο περιβάλλον που βρήκε εδώ. Κατά τα άλλα, όποια βήματα προς τα εμπρός έγιναν σε αυτό τον τόπο τα χρωστάμε σε κάποιες έκκεντρες, εμπνευσμένες και χαλκέντερες προσωπικότητες της πολιτικής, των γραμμάτων και των τεχνών, της οικονομίας και - ναι! - της Δημόσιας Διοίκησης, που με αγώνες κόντρα σε πελώριες αντιστάσεις και αδράνειες έσυραν λίγο πιο μακριά το βαλτωμένο όχημα που λέγεται Ελλάδα. Η κουλτούρα μας δίνει έμφαση προπαντός στους πολέμαρχους και στο αντιστασιακό φρόνημα του λαού. Αλλά τέτοιες μορφές, τέτοιο πνεύμα συναντάμε και στο Αφγανιστάν. Αν η Ελλάδα δεν έγινε το Αφγανιστάν της περιοχής της, το οφείλει σε εκείνους τους άλλους, τους συχνά αφανείς ή χλευασμένους στον καιρό τους ήρωες. Που μας λείπουν πολύ σήμερα.
«Δύστυχη η χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες», λέει ο Γαλιλαίος του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Και δυο φορές δύστυχη, θα προσθέσω, η χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες και δεν τους βρίσκει.

Ο Δημοσθένης Κούρτοβικ σπούδασε ανθρωπολογία και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Έχει ασχοληθεί με όλα τα είδη του πεζού λόγου (μυθιστόρημα, διήγημα, δοκίμιο, αφορισμοί, λογοτεχνική κριτική κ.λπ.). Μυθιστορήματα και διηγήματά του έχουν μεταφραστεί σε 10 ξένες γλώσσες. Έχει μεταφράσει 63 βιβλία όλων των κατηγοριών από 8 ξένες γλώσσες και εργάζεται ως κριτικός λογοτεχνίας στην εφημερίδα "Τα Νέα".  

http://www.biblionet.gr/book/129216/%CE%9A%CE%BF%CF%8D%CF%81%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CE%BA,_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82/%CE%A4%CE%B9_%CE%B6%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%8D%CE%BD_%CE%BF%CE%B9_%CE%B2%CE%AC%CF%81%CE%B2%CE%B1%CF%81%CE%BF%CE%B9http://www.biblionet.gr/book/96320/%CE%9A%CE%BF%CF%8D%CF%81%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CE%BA,_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C_hangoverhttp://www.biblionet.gr/book/73962/%CE%9A%CE%BF%CF%8D%CF%81%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CE%BA,_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82/%CE%97_%CE%B8%CE%AD%CE%B1_%CF%80%CE%AD%CF%81%CE%B1_%CE%B1%CF%80%CF%8C_%CF%84%CE%BF%CE%BD_%CE%B1%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%80%CF%84%CE%BF
 Δημοσθένης Κούρτοβικ - αρθρογραφία στην εφημερίδα "Τα Νέα"
 
Μωρά βορείων προαστείων - του Δημοσθένη Κούρτοβικ (από "Τα Νέα"), αναδημοσίευση στον ιστότοπο Μετά την Κρίση
http://www.biblionet.gr/book/26157/%CE%9A%CE%BF%CF%8D%CF%81%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CE%BA,_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82/%CE%97%CE%BC%CE%B5%CE%B4%CE%B1%CF%80%CE%AE_%CE%B5%CE%BE%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1http://www.biblionet.gr/book/23499/%CE%9A%CE%BF%CF%8D%CF%81%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CE%BA,_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82/%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BB%CE%B5%CE%BE%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%BD%CE%B5%CE%BF%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82_%CF%87%CF%81%CE%B7%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%B8%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82http://www.biblionet.gr/book/19317/%CE%9A%CE%BF%CF%8D%CF%81%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CE%BA,_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82/%CE%97_%CF%83%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B1

Βιογραφία, εργογραφία, συμμετοχές σε συλλογικά έργα, μεταφράσεις, κριτικογραφία του Δημοσθένη Κούρτοβικ

Βιβλία του Δημοσθένη Κούρτοβικ 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις 2013 - 2022

Το δημοκρατικό αίτημα των καιρών: Το δίκιο των νέων γενεών και των γενεών που έρχονται

Το δημοκρατικό αίτημα των καιρών: Το δίκιο των νέων γενεών και των γενεών που έρχονται
Χρίστος Αλεξόπουλος: Κλιματική κρίση και κοινωνική συνοχή

ΕΠΙΛΟΓΕΣ:
Αντρέϊ Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι

ΕΠΙΛΟΓΕΣ:<br>Αντρέϊ Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι
Πως η αγάπη επουλώνει τη φθορά του κόσμου

Danilo Kiš:

Danilo Kiš:
Συμβουλές σε νεαρούς συγγραφείς, και όχι μόνον

Predrag Matvejević:

Predrag Matvejević:
Ο Ρωσο-Κροάτης ανιχνευτής και λάτρης του Μεσογειακού κόσμου

Azra Nuhefendić

Azra Nuhefendić
Η δημοσιογράφος με τις πολλές διεθνείς διακρίσεις, γράφει για την οριακή, γειτονική Ευρώπη

Μάης του '36, Τάσος Τούσης

Μάης του '36, Τάσος Τούσης
Ο σκληρός Μεσοπόλεμος: η εποχή δοσμένη μέσα από τη ζωή ενός ανθρώπου - συμβόλου

Ετικέτες

«Γενιά του '30» «Μακεδονικό» 1968 1989 αειφορία Ανδρέας Παπανδρέου αντιπροσωπευτική δημοκρατία Αριστοτέλης Αρχιτεκτονική Αυστρομαρξισμός Βαλκανική Βαρουφάκης βιοποικιλότητα Βρετανία Γαλλία Γερμανία Γκράμσι Διακινδύνευση Έθνος και ΕΕ Εκπαίδευση Ελεφάντης Ενέργεια Επισφάλεια ηγεμονία ΗΠΑ Ήπειρος Θ. Αγγελόπουλος Θεοδωράκης Θεσσαλονίκη Θεωρία Συστημάτων Ιβάν Κράστεφ ιστορία Ιταλία Καντ Καρλ Σμιτ Καταναλωτισμός Κεντρική Ευρώπη Κέϋνς Κίνα Κλιματική αλλαγή Κοινοτισμός κοινωνική ανισότητα Κορνήλιος Καστοριάδης Κοσμάς Ψυχοπαίδης Κράτος Πρόνοιας Κώστας Καραμανλής Λιάκος Α. Λογοτεχνία Μάνεσης Μάξ Βέμπερ Μάρξ Μαρωνίτης Μέλισσες Μέσα «κοινωνικής» δικτύωσης Μέσα Ενημέρωσης Μεσόγειος Μεταπολίτευση Μιχ. Παπαγιαννάκης Μουσική Μπερλινγκουέρ Νεοφιλελευθερισμός Νίκος Πουλαντζάς Νίτσε Ο τόπος Οικολογία Ουκρανία Π. Κονδύλης Παγκοσμιοποίηση Παιδεία Πράσινοι Ρήγας Ρίτσος Ρωσία Σεφέρης Σημίτης Σολωμός Σοσιαλδημοκρατία Σχολή Φραγκφούρτης Ταρκόφσκι Τουρκία Τραμπ Τροβαδούροι Τσακαλώτος Τσίπρας Φιλελευθερισμός Φιλοσοφία Χαλκιδική Χέγκελ Χριστιανισμός Acemoglu/Robinson Adorno Albrecht von Lucke André Gorz Axel Honneth Azra Nuhefendić Balibar Brexit Carl Schmitt Chomsky Christopher Lasch Claus Offe Colin Crouch Elmar Altvater Ernst Bloch Ernst-W. Böckenförde Franklin Roosevelt Habermas Hannah Arendt Heidegger Jan-Werner Müller Jeremy Corbyn Laclau Le Corbusier Louis Althusser Marc Mazower Matvejević Michel Foucault Miroslav Krleža Mudde Otto Bauer PRAXIS International Ruskin Sandel Michael Strauss Leo Streeck T. S. Eliot Timothy Snyder Tolkien Ulrich Beck Wallerstein Walter Benjamin Wolfgang Münchau Zygmunt Bauman

Song for the Unification (Zbigniew Preisner -
Elzbieta Towarnicka - Kr. Kieślowski) - youtube

Song for the Unification (Zbigniew Preisner - <br>Elzbieta Towarnicka - Kr. Kieślowski) - youtube
Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων,
ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον...
Ἡ ἀγάπη ...πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει...
Νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα·
μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη (προς Κορινθ. Α΄ 13)

Zygmunt Bauman: «Ρευστές ζωές, ρευστός κόσμος, ρευστή αγάπη»

Zygmunt Bauman: «Ρευστές ζωές, ρευστός κόσμος, ρευστή αγάπη»
«Είμαι βραχυπρόθεσμα απαισιόδοξος αλλά μακροπρόθεσμα αισιόδοξος»

Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας

Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας
«Χριστούγεννα με τον Κοκκινολαίμη – Το Αηδόνι του Χειμώνα»

Ψηλά στην Πίνδο, στο Περτούλι

Ψηλά στην Πίνδο, στο Περτούλι