Στάνλεϋ Χόφμαν: Ευρώπη για τους σωστούς λόγους

Ο σοφός Γαλλοαμερικανός δάσκαλος της πολιτικής επιστήμης που έφυγε πρόσφατα, ρίχνει μια ματιά στην Αμερική και στην Ευρώπη του χθές και στις πολιτικές προσωπικότητές τους. Συνέντευξη  που δόθηκε στον Μίχαλ Μάτλακ

     

© New York Review of Books - Michal Matlak :  Europe for the Right Reasons: A Conversation with Stanley Hoffmann, 5.10.2015 

    

Ο πολιτικός επιστήμονας Stanley Hoffmann, επί πολλά χρόνια συνεργάτης της New York Review of Books και καθηγητής των Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, πέθανε στις 13 Σεπτεμβρίου 2015. Η ακόλουθη συνομιλία προέρχεται από αδημοσίευτη συνέντευξη του Hoffmann με τον Michal Matlak, η οποία δόθηκε στο Cambridge της Μασαχουσέτης, τον Δεκέμβριο του 2011.

— Η Συντακτική Επιτροπή της New York Review of Books —

---

  
Michal Matlak: Η Ευρώπη δεν είναι σε καλή κατάσταση.
Stanley Hoffmann: Όλες οι αμερικανικές εφημερίδα αυτό γράφουν: Αυτοί οι δύστυχοι Ευρωπαίοι, δεν ξέρουν τι κάνουν! Κατάγομαι από τη Γαλλία και πρόσφατα επέστρεψα εκεί για να δω κάποιους φίλους. Εμένα όλα μου φαίνονται απόλυτα φυσιολογικά εκεί. Όχι πως τα καταφέρνουν λαμπρά, αλλά η ιδέα πως όλο αυτό το πράγμα είναι έτοιμο να καταρρεύσει, ότι αύριο δεν θα υπάρχει Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτή είναι σαφώς παράλογη. Σκαμπανεβάσματα συμβαίνουν, τώρα είναι μια περίοδος πτώσης, αλλά δεν είναι το τέλος της ιστορίας.
 

Ως Πολωνός έχω να σας ρωτήσω για έναν από τους συναδέλφους σας στο Χάρβαρντ, τον Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκυ (Zbigniew Brzezinski). Είναι κάτι σημαντικό γι' αυτόν η Ευρώπη ; 
Δεν νομίζω ότι έδειξε ποτέ κανένα ενδιαφέρον για την ευρωπαϊκή ενότητα. Ήταν πάντα γοητευμένος από τη Σοβιετική Ένωση και ταυτόχρονα γεμάτος ανησυχίες γι' αυτήν, πέραν τούτου ουδέν.

Σάλτσμπουργκ, Παγκόσμια Σεμινάριο, Stanley Hoffmann:

Διάλεξη για τις ευρω-αμερικανικές σχέσεις (1984)

Μου άρεζε πάρα πολύ. Αλλά στη συνέχεια έγινε μεγάλος υποστηρικτής του πολέμου του Βιετνάμ, ο οποίος ήταν κατά τη γνώμη μου μια καταστροφή και ήταν αδύνατο να τον κερδίσουν οι ΗΠΑ. Τώρα έχει αλλάξει εντελώς άποψη. Δεν νομίζω να θυμάται καν ότι ήταν ένας τέτοιος υποστηρικτής του πολέμου εκείνου. Έμεινα άναυδος σε ένα συνέδριο που έγινε στο Βερολίνο πριν από δέκα χρόνια περίπου, όταν άκουσα τον Ζμπιγκ να εξηγεί ότι αυτό που έκαναν οι ΗΠΑ στο Βιετνάμ ήταν μια μορφή αποικιοκρατίας. Ποτέ δεν θα το έλεγε αυτό νωρίτερα. Με άλλα λόγια, ήταν αρκετά σοφός, ώστε ν' αλλάξει τα μυαλά του. Έχουμε την ίδια ακριβώς ηλικία. 
Ο Ζμπιγκ είναι περίπλοκος τύπος. Υπήρχε εκείνη η διαρκής διαμάχη μεταξύ του Ζμπιγκ, που αντιπροσώπευε την σκληρή γραμμή απέναντι στη Ρωσία, και του Σάιρους Βανς (Cyrus Vance), ο οποίος προτιμούσε περισσότερη προσέγγισή της και μεγαλύτερη ευελιξία. Οι σχέσεις μεταξύ αυτών των δύο ήταν απαίσιες. Επί πολλά χρόνια, όλη η ιστορία του τμήματος μου στο Πανεπιστήμιο ήταν ένας πόλεμος μεταξύ του Ζμπίγκνιου και του Χένρι Κίσινγκερ (Henry Kissinger). Η διαφορά τους ήταν ότι ο Κίσινγκερ δεν πήρε ποτέ στα σοβαρά τον Ζμπίγκνιου και ο Ζμπίγκνιου δεν μπορούσε να ανεχθεί τον Χένρι, επειδή ο  Χένρι ήταν πάντα εκεί πριν τον Ζμπιγκ για να καταλάβει τις υψηλές θέσεις. 
  
Όμως ο Μπρεζίνσκι δεν είναι πιο κοντινός με την κοσμοθεωρία σας παρά ο Κίσινγκερ;  
Όχι, εγώ δεν σκέφτομαι έτσι. Θα μπορούσα να γράψω ένα βιβλίο για τον Χένρι, αλλά δεν θα το κάνω. Τα πάντα είναι πολύ περίπλοκα με τον κ. Κίσινγκερ. Ωστόσο, στο θέμα των πυρηνικών όπλων ήταν μετριοπαθής και πολλοί από τους Ρεπουμπλικάνους οπαδούς της σκληρής γραμμής δεν του συγχώρησαν ποτέ πού ήταν συμβιβαστικός - κάτι που εγώ δεν θα το έλεγα, όμως αυτός είναι ο τρόπος που τον έβλεπαν εκείνοι. Πολύ πρόσφατα, οι New York Times δημοσίευσαν πρωτοσέλιδα μια κριτική του για μια νέα και πολύ εκτενή βιογραφία του Τζωρτζ Κένναν (George Kennan). Και αυτό που βρήκα πιο αξιοσημείωτο στο άρθρο του Χένρι, ήταν ότι δεν έλεγε τίποτε. Το διάβασα ολόκληρο, αλλά όταν φτάνεις στο τέλος δεν ξέρεις τι πραγματικά σκέφτεται. Και ήταν πολύ καλός σε αυτό.
  
Τι γίνεται με τις απόψεις του Κίσινγκερ για τα ανθρώπινα δικαιώματα; 
Δεν είχε πολιτική για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν του άρεζε η έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έφυγε από την Ευρώπη το 1938 και ήρθε εδώ, είναι πέντε χρόνια μεγαλύτερος από εμένα. Ήμουν στη Γαλλία κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής της Γαλλίας και μερικοί από τους καλύτερους φίλους μου στάλθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης επειδή ήταν Εβραίοι. Εγώ στάθηκα τυχερός και κατάφερα να το αποφύγω εξαιτίας συμπτώσεων, le hasard des circonstances, που λένε οι Γάλλοι. Θα μπορούσε να είχε συμβεί. Ο καλύτερος φίλος μου, ο οποίος ήταν Γάλλος αλλά ρουμανικής καταγωγής, ατύχησε, επειδή φεύγοντας από το γυμνάσιο, όπου βρισκόμασταν μαζί και οι δύο, κατάφερε να επιστρέψει στο σπίτι του ακριβώς τη στιγμή που ένα φορτηγό της Γκεστάπο σταματούσε ακριβώς μπροστά από αυτό το σπίτι. Και επειδή η φάτσα του έμοιαζε πολύ εβραϊκή, συνελήφθη και σκοτώθηκε. Ήμουν τυχερός. Καθένας καταλαβαίνει ότι σε τέτοιες συνθήκες δεν είναι πραγματικά κύριος της μοίρας του.
Όσον αφορά το ζήτημα της επέμβασης στη Λιβύη [για την υποστήριξη της εξέγερσης του 2011], αντέδρασα ως κάποιος που έζησε στην κατεχόμενη Γαλλία, και μου φάνηκε ότι αν κάποιος μπορούσε να σώσει τις ζωές ανθρώπων που ήταν εντελώς αθώοι και ήταν πιθανό να συλληφθούν ανά πάσα στιγμή, έχει ηθική υποχρέωση να το πράξει. Καταλαβαίνω πολύ καλά, ότι αν είσαι ένας καλός realpolitiker δεν θα ενδιαφερθείς. Και ο Χένρι είναι ένας καλός realpolitiker. Πράγμα που σημαίνει ότι ο μέσος άνθρωπος ποτέ δεν θα αισθανθεί πολλή συμπάθεια γι' αυτόν, επειδή δεν λειτουργεί σ' αυτό το επίπεδο. Αυτός λειτουργεί στο επίπεδο του Μπίσμαρκ. Δεν έχω βρεθεί ποτέ στο επίπεδο του Μπίσμαρκ ή και του Νίξον, και νομίζω ότι αν κάποιος μπορεί να κάνει κάτι για να σώσει ζωές, πρέπει να το κάνει. Έτσι [ο Χένρι κι εγώ] ποτέ δεν συμφωνήσαμε εκατό τοις εκατό σε κάτι. Τι θέση παίρνει ο Ζμπιγκ; Δεν ξέρω.

David Levine: Zbigniew Brzezinski

Φαίνεται δύσκολο να συμβιβαστούν οι ανησυχίες σας σχετικά με τα δικαιώματα του ανθρώπου με την πραγματικότητα της πολιτικής. 

Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ποτέ δεν ασχολήθηκα με την πολιτική. Δεν είμαι φτιαγμένος γι' αυτό. Δεν θα ήμουν καλός σ' αυτή τη δουλειά. Ήταν συναρπαστικό να δουλεύω με ανθρώπους σαν τον Ζμπιγκ. Αν και για μένα, ο πιο εντυπωσιακός μεταπτυχιακός συμφοιτητής μου δεν ήταν ο Ζμπιγκ, ούτε ο Χένρι, ούτε ο [Σάμιουελ] Χάντιγκτον (Huntington). Ήταν ένα άτομο που δεν ήταν καθόλου γνωστό, επειδή δεν ασχολήθηκε ποτέ με την πολιτική. Ήταν μόνον στοχαστής. Ήταν μια γυναίκα από τη Ρίγα της Λετονίας, που ονομάζονταν Τζούντιθ Σκλαρ (Judith Shklar) και ήταν επί μακρόν το πιο λαμπρό αστέρι του τμήματος. Ήταν απίστευτα σπουδαία. Δυστυχώς, πέθανε το 1992, [στα 63 της] από εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτή και ο σύζυγός της είχαν το σπίτι τους στο New Hampshire και μέχρι να φθάσει στο νοσοκομείο ήταν πια αδύνατο να την σώσουν. Αν ζούσε σ' έναν τόπο μισή ώρα μακριά από το νοσοκομείο, θα μπορούσε να είχε σωθεί.

   
Γιατί τη θαυμάζετε τόσο πολύ;

Δίδασκε την ιστορία της πολιτικής σκέψης. Στην αρχή με τον παραδοσιακό τρόπο, αρχίζοντας από τους αρχαίους Έλληνες και φθάνοντας μέχρι τη σύγχρονη. Στη συνέχεια, το ενδιαφέρον της στράφηκε όλο και περισσότερο προς την αμερικανική πολιτική σκέψη και έγραψε αρκετά για αμερικανική πολιτική φιλοσοφία. Και νομίζω ότι ασκούσε μεγαλύτερη επιρροή στους φοιτητές από ότι ο Ζμπιγκ και ο Χένρι, που είχαν πάντα το ένα πόδι τους στην Ουάσιγκτον. Όλοι ήξεραν ότι αυτοί αγαπούσαν τα πολιτικά μεγαλεία, ενώ εκείνη ήταν πάνω απ' όλα δασκάλα και στοχάστρια, και σ' αυτά ήταν απολύτως εξαιρετική. Έτσι, από την άποψη της καθαρής ευφυίας, νομίζω ότι ήταν η κυρίαρχη φιγούρα στο τμήμα, έστω και αν αυτό συνέβαινε σε μια στιγμή που οι συνάδελφοί μου δεν έπαιρναν πολύ στα σοβαρά τις γυναίκες. Όταν θέλαμε να πάμε μαζί για φαγητό στη λέσχη του συλλόγου διδασκόντων, έπρεπε να μπούμε από διαφορετικές πόρτες [άλλη πόρτα ήταν για τους άνδρες, άλλη για τις γυναίκες!]. Αυτό κράτησε μέχρι το 1970. Όμως αυτή η γυναίκα ήταν κάτι το εξαιρετικό.

Judith Shklar

Δεν υπάρχουν όμως και πολιτικοί που μπορούν να συνδυάσουν τις ηθικές αρχές με τη Realpolitik;

Λοιπόν, αν θα 'πρεπε να επιλέξω ένα πολιτικό πρόσωπο του οποίου η συμβολή ήταν πολύ θετική, θα επέλεγα τον [πρώην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ] Ντελόρ (Jacques Delors), ο οποίος ήταν ένας χριστιανός δημοκράτης, αλλά ταυτόχρονα είχε και κάτι το σοσιαλιστικό. Δεν ήθελε να οικοδομήσει μια νέα Ευρώπη μόνο για λόγους πολιτικούς. Την ήθελε πάρα πολύ για ανθρωπιστικούς λόγους: για να καταστεί αδύνατο για τις χώρες αυτές, να περάσουν μερικούς ακόμη αιώνες πολεμώντας η μία την άλλη.

 
Γνωρίσατε τον Τζων Φ. Κένεντι. Ανήκε στην ίδια ομάδα των επιτυχημένων ιδεαλιστών; 
Αν και γνώριζα λίγο τον Κένεντι, δεν μου άρεζε, για καθαρά προσωπικούς λόγους. Ήταν πολύ καιροσκόπος, πολύ έξυπνος. Ήξερα τους τρείς Κένεντι. Ο μικρότερος, ο Τέντι, που πέθανε πριν από τρία χρόνια περίπου, ήταν μαθητής μου. Δεν ήταν ιδιοφυΐα, αλλά ήταν καλός άνθρωπος. Ξόδευε ένα μεγάλο μέρος του χρόνου του ως μέλος της Γερουσίας για να βοηθά τους ανθρώπους να πάρουν βίζα για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Έσωσε ανθρώπους. Και στην πραγματικότητα ποτέ δεν είχε ποτέ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, γιατί νόμιζε ότι δεν ήταν αρκετά αρκετά έξυπνος για να φτάσει ψηλά. Αλλά μου άρεζε. Οι άλλοι δύο, ο Μπόμπι και ο Τζων Κένεντι, μου φαίνονταν σκληροί, σαν υπολογιστικές μηχανές.
 
Δεν βλέπατε λοιπόν την πολιτική τους να έχει πολλή σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα;
Νομίζω ότι αυτός που ανέπτυξε [αυτή τη σχέση] - λίγο πριν δολοφονηθεί - ήταν ο Μπόμπι Κένεντι. Ξεκίνησε ως βοηθός του [Ρεπουμπλικανού γερουσιαστήΤζο] ΜακΚάρθι (McCarthy), έτσι διήνυσε μεγάλη πολιτική διαδρομή, για να το πω έτσι. Τον Τζων Φ. Κένεντι δεν μπορούσα να τον καταλάβω αρκετά. Από κάθε περίπτωση, η δολοφονία του ήταν καταστροφή, επειδή ο διάδοχός του, ο Λίντον Τζονσον (LBJ), έκανε μεν μερικά πολύ καλά πράγματα σε ορισμένους τομείς σχετικούς με τα ανθρώπινα δικαιώματα, όμως η εξωτερική πολιτική δεν ήταν το δυνατό του σημείο. Αλλά ποιοι είμαστε εμείς για να κρίνουμε τους πάντες;
 
Τι θα λέγατε για τον άλλο πρόεδρο που γνωρίζετε, για τον Μπαράκ Ομπάμα; 
Μου αρέσει ο Ομπάμα. Τον έχω συναντήσει. Κατά τη γνώμη μου, τα δύο βιβλία του ήταν εξαιρετικά. Ιδίως το πρώτο, Όνειρα από τον πατέρα μου (Dreams From My Father). Είναι βιβλίο πολύ ενδιαφέρον. Ο Ομπάμα γράφει καλά και είναι πολύ καλός ομιλητής. Κάνει ό,τι μπορεί. Δεν έχει την άνεση που είχε ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ (Franklin Delano Roosevelt). Όμως ο FDR ήταν ένας Αμερικανός αριστοκράτης. Και υπάρχουν πολλοί, όπως ο Νιουτ Γκίνγκριτς (Newt Gingrich) και κάποιοι άλλοι, που εξακολουθούν να αναρωτιούνται αν ο Ομπάμα είναι πραγματικός Αμερικανός. Ένας άνθρωπος σαν τον Ομπάμα πρέπει να έχει πολλή chutzpah [δύναμη χαρακτήρα και γερά νεύρα] για να μπορεί να είναι πρόεδρος, γιατί ξέρει πως υπάρχουν πολλοί που ποτέ δεν θα τον συγχωρήσουν που είναι μισο-μαύρος. Και προς το παρόν, η Αμερική είναι ακυβέρνητη. Το Σύνταγμα - και όλες οι προσθήκες που έχουν μπολιαστεί πάνω σ' αυτό - κάνει σχεδόν αδύνατη την αποτελεσματική διακυβέρνηση. Σχεδόν για κάθε σημαντικό μέτρο χρειάζεται 60 % πλειοψηφία στη Γερουσία. Είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει. Έτσι, τίποτε δεν λειτουργεί.
   
Δεν είναι λοιπόν το σύστημα των ΗΠΑ τόσο προεδρικό όσο φαίνεται; 
Δεν θα το γράψω αυτό, γιατί θα λιθοβοληθώ αμέσως μέχρι θανάτου. Όμως όσον αφορά την αποτελεσματική διακυβέρνηση, το γαλλικό σύνταγμα είναι πολύ καλύτερο από το αμερικανικό.
  

Έχετε γράψει ένα βιβλίο για τον πρώην Γάλλο Πρόεδρο Φρανσουά Μιτεράν. 
Δεν ήταν αξιοθαύμαστος πολιτικός. Τον συνάντησα μια φορά ή δύο. Ήταν ιδιαίτερα ευφυής αλλά και ναρκισσιστής. Μετακινήθηκε από την άκρα δεξιά προς τα αριστερά. Ήταν ένας πολύ καλλιεργημένος άνθρωπος. Αλλά δεν ήταν άνθρωπος με βαθιές ιδέες. Το καλό είναι ότι συνέχισε να εργάζεται για την ενότητα της Ευρώπης, όμως κατά τα άλλα δεν προχώρησε πολύ. Ξέρεις, είμαι παλιός γκωλιστής, απλά και μόνον επειδή για όποιον έζησε στη Γαλλία κατά τη διάρκεια της κατοχής, η φωνή του Ντε Γκωλ ήταν η φωνή της ελπίδας. Και αυτό ήταν κάτι το ανεκτίμητο. Η γυναίκα μου και εγώ γράψαμε ένα μικρό βιβλίο για τον de Gaulle και μετά τη δημοσίευσή του πήγαμε να πάρουμε συνεντεύξεις από μερικά από τα άτομα που είχαν εργαστεί για τον ντε Γκωλ, ένας εκ των οποίων ήταν ο υπουργός Εξωτερικών του Μωρίς Κουβ ντε Μυρβίλ (Maurice Couve de Murville). Και ένα από τα ερωτήματα που θέσαμε ήταν: Τι είναι αυτό που σας προσέλκυσε στον de Gaulle; Στην περίπτωση του Couve de Murville, ο οποίος δεν ήταν γκωλιστής στην πρώτη φάση του ανταρτοπολέμου, μετά την έναρξη της κατοχής, αυτό που τον είχε προσελκύσει στο Ντε Γκωλ, όπως είπε, ήταν l’ evidence: το αποδεικτικό στοιχείο της πράξης. Και αυτό ήταν μια αλήθεια για πολλούς από εμάς. Έχω μάθει περισσότερα για την πολιτική μελετώντας ντε Γκωλ, παρά μελετώντας Μιτεράν.
 

Τι ήταν χαρακτηριστικό στον τρόπο που προσέγγιζε ο ντε Γκωλ την πολιτική; 
Ο Ντε Γκωλ ήταν πολύ ευέλικτος ως προς τις προσωπικότητες με τις οποίες συνεργάζονταν. Ο [τραπεζίτης και υπέρμαχος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με επιρροή Jean] Monnet ήταν σημαντική προσωπικότητα. Για τους Γάλλους ήταν μάλλον αμφιλεγόμενος. Ήταν εντελώς μη-γκωλικός στα πρώτα χρόνια της παρουσίας του Ντε Γκωλ και πίστευε πάρα πολύ, όπως συνηθίζουν πολλοί επιχειρηματίες, σε μη-πολιτικές μεθόδους. Ωστόσο συνεργάστηκαν πολύ καλά οι δυό τους. Ήταν ο ντε Γκωλ που έκανε τον Monnet επικεφαλής του [οικονομικού] σχεδιασμού. Και φυσικά αναδείχτηκε σε έναν θαυμαστό δημιουργό του γαλλικού συστήματος σχεδιασμού. Στην πραγματικότητα, μετά την απελευθέρωση, μερικοί από τους ανθρώπους που ήταν οι πιο χρήσιμοι για τη Γαλλία, δεν ήταν πολιτικοί ή πρώην πολιτικοί. Ήταν άνθρωποι των επιχειρήσεων, τεχνικοί, δημόσιοι υπάλληλοι, οι οποίοι ήταν εντελώς αδιάφοροι για τις μάχες μεταξύ των Σοσιαλιστών και των Χριστιανοδημοκρατών.
Ολόκληρο το γαλλικό εθνικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης το δημιούργησε άλλος ένας από αυτούς τους ανθρώπους, ο Pierre Laroque. Είχε ξεκινήσει τη σταδιοδρομία του υπηρετώντας το [συνεργαζόμενο με τους ναζιστές] καθεστώς του Vichy, επειδή ήθελε να προστατεύσει γαλλική βιομηχανία για να μη εξαγορασθεί από τους Γερμανούς. Στη συνέχεια, οι κυβερνώντες του Vichy ανακάλυψαν ξαφνικά ότι ο άνθρωπος αυτός ήταν Εβραίος, οπότε έχασε τη δουλειά του. Για να επιβιώσει εξαφανίστηκε, καταφεύγοντας στην αντιστασιακή δράση και όταν ο de Gaulle ήρθε στη Γαλλία μετά την απελευθέρωση, έκανε αυτόν τον άνθρωπο οργανωτή του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο υπάρχει ακόμη άθικτο. Δημιούργησε ολόκληρο το σύστημα εκ του μηδενός. Οι πολιτικοί δεν θα μπορούσαν να το είχαν κάνει, επειδή κουβαλούν μέσα στις αποσκευές τους πάρα πολύ πολιτική.
 

Γιατί υπάρχουν τόσο λίγοι ηγέτες με ισχυρό όραμα σήμερα, ιδιαίτερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο;
Αυτό θα πρέπει να το εξηγήσουμε, κατά κάποιο τρόπο, από τη δύναμη των περιστάσεων. Ο [πρόσφατα συνταξιοδοτημένος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής] José Manuel Barroso ήρθε εδώ μια-δυο φορές. Έδινε την εντύπωση ενός πολύ ευφυούς ανθρώπου, που ενδιαφερόταν όμως μόνον για το μέλλον του κυρίου Μπαρόζο. Και σίγουρα δεν ήταν ίδιες περιπτώσεις ανθρώπων κάποιοι σαν τον Ζακ Ντελόρ.

Ο Πρόεδρος Ομπάμα ενδιαφέρεται για την Ευρώπη;
Είναι πολύ διεθνιστής. Έχει πολλούς φίλους ανάμεσα στους Ευρωπαίους ηγέτες και υπ' αυτή την έννοια είναι ευάλωτος, διότι αρκετοί θεωρούν πως ακούει πολύ τους άλλους και ειδικότερα τους Ευρωπαίους.

Δηλαδή οι Αμερικανοί θεωρούν την Ευρώπη ένα βάρος.
Σ' αυτό το σημείο, νομίζω, ανάμεσα στους Αμερικανούς που ενδιαφέρονται για την Ευρώπη διακρίνονται οι ιστορικοί. Αν δείτε τους Αμερικανούς ιστορικούς, υπάρχει ακόμη ένας μεγάλος αριθμός τους που μελετούν την Ευρώπη - του 19ου και 20ού αιώνα. Αλλά η πολιτική διαρκώς αλλάζει και είναι δύσκολο να καταλάβουμε προς ποια κατεύθυνση. Για παράδειγμα, η πρώην υπουργός Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ (Madeleine Albright), είχε τη βαθιά πεποίθηση ότι είναι προς το συμφέρον των Ευρωπαίων να καθοδηγούνται από τους Αμερικανούς, επειδή ποτέ δεν θα είναι σε θέση να κάνουν κάτι σημαντικό μόνοι τους, και επειδή, τότε, τα βασικά ζητήματα δεν είχαν ακόμη αλλάξει ριζικά - η Ρωσία εξακολουθούσε να είναι ένα τρομερό πρόβλημα. Νομίζω ότι για τους νεότερους ανθρώπους αυτό δεν ισχύει καθόλου, μιας και αυτοί μεγάλωσαν σε μια εποχή που η Σοβιετική Ένωση δεν υπάρχει πια. Τα τελευταία δέκα χρόνια οι άνθρωποι ασχολούνται πολύ περισσότερο με το τι συμβαίνει στην Κίνα ή στην Ινδία, παρά στη Ρωσία. Μετά τον Γκορμπατσόφ, το ενδιαφέρον για τη Ρωσία μειώθηκε σημαντικά. Κατά μία έννοια έγινε ως εξής: «Κοιτάξτε πόσο λαμπρά τα καταφέρνουν οι Κινέζοι στον εκσυγχρονισμό, ενώ οι Ρώσοι τα κάνουν θάλασσα». Πράγμα για το οποίο δεν είμαι σίγουρος άν είναι απόλυτα δίκαιο. Όμως έτσι έχουν τα πράγματα.

Ο Στάνλεϋ Χόφμαν (Stanley Hoffmann) (1928-2015) γεννήθηκε στη Βιέννη (27 Νοεμβρίου 1928) από πατέρα Αμερικανό και μητέρα Αυστριακή εβραϊκής καταγωγής. Μεγάλωσε στη Γαλλία και έγινε Γάλλος υπήκοος. Μοίρασε τη ζωή του ανάμεσα σε Ευρώπη και Αμερική. Αρχικά σπούδασε νομικά. Έγινε καθηγητής της Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ (1955), από το 1963 καθηγητής στο εκεί τμήμα Διακυβέρνησης. Ίδρυσε το 1969 το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Χάρβαρντ (πρόεδρός του επί 30 χρόνια ως το 1995). 

Επίτιμος διδάκτωρ μεταξύ άλλων, του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ειδικεύσεις και κύρια αντικείμενα διδασκαλίας και έρευνάς του ήταν η πολιτική ιστορία και ειδικά η γαλλική, η αμερικανική εξωτερική πολιτική, η ευρωπαϊκή ιστορία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η κοινωνιολογία του πολέμου, η διεθνής πολιτική, η ηθική στις διεθνείς σχέσεις, η ιστορία της γαλλικής διανόησης, οι σύγχρονες πολιτικές ιδεολογίες και η εξέλιξη του σύγχρονου κράτους. Συγγραφέας πολλών σημαντικών βιβλίων.  Ανάμεσά τους: World Disorders: Troubled peace in the post Cold War era, Gulliver Unbound, America Goes Back ward και The ethics and Politics of Humanitarian Interventions.

Βραβεύσεις: Βραβείο Γκούγκενχαϊμ, Βραβείο Μπάλζαν, Ταξιάρχης της Λεγεώνας της Τιμής και Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.
Πέθανε στις 13 Σεπτεμβρίου 2015 μετά από μακρά ασθένεια, στο Κέιμπριτζ της Μασσαχουσέτης όπου ζούσε.
  

Στάνλεϋ Χόφμαν, αρθρογραφία στη New York Review of Books

  

Βιβλία του Στάνλεϋ Χόφμαν μεταφρασμένα στα Ελληνικά

Για την Τζούντιθ Σκλαρ

  
Judith N. Shklar: Political Thought and Political Thinkers (Edited by Stanley Hoffmann) - University of Chicago Press

...Ethics described Judith Shklar as "a towering presence" at Harvard for decades, an "influential teacher and mentor to many of the best known political theorists working today in the United States." One of this century's most important liberal scholars, she is remembered for her "sharp intellect, forceful personality, and passionate intellectual honesty and curiosity". Political Thought & Political Thinkers makes startlingly clear her role in the reinvigoration of liberal theory that has been taking place over the last two decades...

A Life of Learning, by Judith N. Shklar (1989, pdf)