Γαλλία, γεωγραφικός και κοινωνικός χάρτης του δεξιού λαϊκισμού. Εικόνα γνώριμη, όπως ΗΠΑ και Βρετανία;

του Φίλιπ Κουν

© Die Welt - Philip Kuhn: Die überraschenden Zahlen einer ungewöhnlichen Wahl, 24.04.2017

Στον γεωγραφικό και κοινωνικό χάρτη των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας βλέπουμε πάλι μια γνώριμη εικόνα. Μοιάζει με αυτήν που είχαμε ιδεί, εκτός των άλλων, στο δημοψήφισμα για την Brexit και στην εκλογή Τραμπ. Κάτοικοι πτωχευμένων πρώην βιομηχανικών περιοχών ή ζωνών με διαρθρωτικά προβλήματα, άνεργοι, απλοί μισθωτοί και εργάτες, πολίτες με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο ή με περιορισμένα προσόντα για να επιβιώσουν στην αγορά εργασίας, μεσαίες ηλικίες (οι λεγόμενες παραγωγικές) που πιέζονται ιδιαίτερα από εργασιακές αλλαγές και ανασφάλεια, ψηφίζουν σε μεγάλα ποσοστά υπέρ του δεξιού λαϊκισμού, δηλαδή υπέρ των «λύσεων» που υπόσχονται οι δεξιοί λαϊκιστές για τα δικά τους προβλήματα: Εθνική περιχαράκωση, αναστροφή της παγκοσμιοποίησης, οικονομικός προστατευτισμός, λύτρωση από τη μεταναστευτική πίεση.
Σχετικά πιο ικανοποιητική ανοσία έναντι του δεξιού λαϊκισμού έχουν οι κάτοικοι των μεγάλων μητροπόλεων - Παρίσι, Λυών, όπως Λονδίνο και Μάντσεστερ ή όπως Νέα Υόρκη και Σικάγο, ορισμένες «ευκατάστατες» κοινωνικές ομάδες, οι καλύτερα αμειβόμενοι μισθωτοί, οι υψηλού μορφωτικού επιπέδου πολίτες, οι νέοι. Υπάρχουν ίσως μικρές επιμέρους διαφορές από την εκλογική συμπεριφορά στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο: Λόγου χάρη, στη Γαλλία οι πιό μεγάλες ηλικίες κατά κανόνα απέφυγαν την ακροδεξιά. Ενώ, όπως συνέβη σε μικρότερη έκταση και στις ΗΠΑ, στη Γαλλία αρκετές γυναίκες προτίμησαν να ψηφίσουν γυναίκα, ίσως ανεξαρτήτως πολιτικών απόψεων.
Με τέτοια εικόνα της πολιτικής πραγματικότητας ως ζοφερό φόντο - που δυστυχώς πάει να γίνει μόνιμο, σύνηθες και «κανονικό» σ΄ όλη τη Δύση - οι επιπόλαιες θριαμβολογίες κοντόφθαλμων και εφησυχασμένων φιλελεύθερων του τύπου «στη Γαλλία νικήθηκε η ακροδεξιά» και η ελαφρόμυαλη αποδοχή της ακροδεξιάς ως «Παπάγου έναντι του Πλαστήρα» από αρκετούς νεότερους της λεγόμενης αντισυστημικής Αριστεράς, μετεξεταστέους στο μάθημα της ιστορίας, είναι ό,τι χειρότερο και πιό δυσοίωνο. Δείχνουν τί έλλειμμα οράματος και λογικής, καρδιάς και πνεύματος, ταλαιπωρεί τώρα τον κόσμο μας και εκθέτει σε τεράστιους κινδύνους τις νέες γενιές και το μέλλον. 

Γ. Ρ.
  

Ένα ρήγμα διασχίζει την Γαλλία - και όχι μόνον μεταφορικά. Μια ματιά στον χάρτη δείχνει ένα βαθύ σχίσμα που χωρίζει την ανατολική και τη δυτική Γαλλία: Στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, το μισό σχεδόν της χώρας έδωσε την σχετική πλειοψηφία στην υποψήφια του δεξιού λαϊκισμού Μαρίν Λε Πεν. Το άλλο, κάπως μεγαλύτερο δυτικό τμήμα, έδωσε την πρώτη θέση στον σοσιαλ-φιλελεύθερο μεταρρυθμιστή Εμμανουέλ Μακρόν.

Που ζούν οι πιό πολλοί οπαδοί της Λε Πεν; 

Στο ανατολικό μισό της Γαλλίας η Λε Πεν κατάφερε να κερδίσει ψήφους προπαντός στις πτωχευμένες πρώην βιομηχανικές περιοχές του Βορρά, καθώς και στις περιοχές του Νότου με διαρθρωτική οικονομική μειονεξία, δηλαδή κατά μήκος των ακτών της Μεσογείου και στην Κορσική. Στα προπύργια του Μακρόν περιλαμβάνονται εκτός των άλλων η Βρετάνη, στη βορειοδυτική ακτή, το Παρίσι· καθώς επίσης γενικά η δυτική Γαλλία κατά μήκος της ακτής του Ατλαντικού. 

Το καλύτερο αποτέλεσμα για την δεξιά λαϊκίστρια σημειώθηκε στο βόρειο διοικητικό διαμέρισμα Aisne. Σ' αυτή την αγροτική περιοχή κοντά στο Βέλγιο, ένα ποσοστό 35,67 % ψήφισε Λεπέν, δηλαδή περίπου διπλάσιοι απ' όσους ψήφισαν Μακρόν, ο οποίος προσγειώθηκε στη δεύτερη θέση με 17,94 %. Το μεγαλύτερο ποσοστό ψηφοφόρων του Μακρόν σημειώθηκε στην πρωτεύουσα (έλαβε 34,83 % στο Παρίσι και μόλις 4,99 % των Παριζιάνων ψήφισαν Λε Πεν).

Οι αριθμοί αυτοί δόθηκαν από το γαλλικό υπουργείο Εσωτερικών τη Δευτέρα το μεσημέρι, με μετρημένο το 97 % των ψήφων σε όλη τη χώρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός των διοικητικών περιφερειών στις οποίες ήρθε πρώτη η Λε Πέν είναι συνολικά 47. Στις προεδρικές εκλογές που έγιναν πριν από πέντε χρόνια, το Εθνικό Μέτωπο ήταν πρώτο μόνον σε μία περιφέρεια, στο Département Gard, στις ακτές της Μεσογείου.

Πώς μπορεί να εξηγηθεί η επιτυχία του Εθνικού Μετώπου;
Το γεγονός ότι στις εκλογές αυτές το κόμμα της Μαρίν Λε Πεν αναδείχθηκε ισχυρότερο από κάθε άλλη φορά αποδεικνύεται επίσης άν ρίξουμε μια ματιά στους απόλυτους αριθμούς ψηφοφόρων. Με σχεδόν πλήρη την καταμέτρηση, αυτή η χαρισματική πολιτικός έλαβε 7.658.990 ψήφους. Πρόκειται για μια ιστορική επιτυχία: ποτέ άλλοτε, από την ίδρυσή του το 1972 μέχρι τώρα, το κόμμα της δεν κέρδισε τόσο μεγάλη υποστήριξη. 
Συγκριτικά, το 2012 6.420.000 Γάλλοι ψήφισαν στις προεδρικές εκλογές το κόμμα του Εθνικού Μετώπου. Το 2007 το ψήφισαν μόνον 3.830.000. Τότε ο υποψήφιος του για την προεδρία ονομαζόταν Ζαν Μαρί Λε Πεν. Όμως η Μαρίν Λε Πεν χειραφετήθηκε και ξέφυγε από τη σκιά του άλλοτε παντοδύναμου πατέρα της και μέσα στα δέκα χρόνια που πέρασαν εν τω μεταξύ, έχει καταφέρει να κινητοποιήσει και εκατομμύρια Γάλλους που ποτέ δεν θα ψήφιζαν για πρόεδρο τον πατέρα της. Υπερβολικά κραυγαλέος, ελάχιστα γοητευτικός φαίνονταν σε πολλούς Γάλλους ο Jean-Marie Le Pen. Ωστόσο, ο 88-χρονος πλέον πατέρας είχε καταφέρει να προκριθεί στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών ήδη από το 2002. Τότε, το κόμμα, με τον Jean-Marie ως υποψήφιο για την προεδρία, έλαβε πάνω από πέντε εκατομμύρια ψήφους στον δεύτερο γύρο.

Αλλά μόνον στα τελευταία πέντε έτη, στα οποία κυριαρχούν στην πολιτική συζήτηση της Γαλλίας οι τρομοκρατικές επιθέσεις, η ανεργία και η οικονομική ύφεση,  το Εθνικό Μέτωπο καθιερώθηκε ως πραγματικό, μεγάλο λαϊκό κόμμα. Αυτά τα χρόνια, η Μαρίν Λε Πεν πετυχαίνει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο σε ψήφους. Στις ευρωεκλογές του 2014, το Εθνικό Μέτωπο αναδείχτηκε το ισχυρότερο κόμμα στη Γαλλία και στις περιφερειακές εκλογές του 2015 έλαβε περισσότερα από επτά εκατομμύρια ψήφων.

Ποιός κατάφερε να κινητοποιήσει ψηφοφόρους; Και ποιούς ψηφοφόρους;
Μια έρευνα του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων OpinionWay, στην οποία ρωτήθηκαν 9.010 ψηφοφόροι αμέσως μετά τις εκλογές, δείχνει ότι το Εθνικό Μέτωπο έχει αποκτήσει προσβάσεις στις μεσαίες κοινωνικές τάξεις. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με το ακροδεξιό κόμμα της Εναλλακτικής (AfD) στη Γερμανία, το Εθνικό Μέτωπο διειδύει και στο αστικό κοινωνικό περιβάλλον των πόλεων της Γαλλίας. Στους απλούς μισθωτούς του δημόσιου τομέα η σχετική πλειοψηφία ψήφισε Μαρίν Λε Πεν (24,2 %), ακολουθεί με 23,2 % ο αριστερός ριζοσπάστης Ζαν-Λυκ Μελανσόν (Jean-Luc Mélenchon) και τρίτος ο νικητής στο σύνολο των ψηφοφόρων Μακρόν (21,2 %).Όμως το κόμμα της Μαρίν Λε Πεν ήλθε επίσης πρώτο στους απλούς υπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα (30,1 %), στους εργάτες (39,7 %) καθώς και στους ανέργους (29,9 %). Ειδικα αξιοσημείωτη είναι η πρωτιά στους ανέργους, οι οποίοι, στη Γαλλία, παραδοσιακά κλίνουν συνήθως προς τα αριστερά κόμματα. Ωστόσο, στην τωρινή περίπτωση, ο αριστερός υποψήφιος Mελανσόν ήλθε δεύτερος, λαμβάνοντας 27,5 %. Στους απλούς υπαλλήλους και τους εργάτες του ιδιωτικού τομέα, ο νικητής του πρώτου γύρου Εμμανουέλ Μακρόν είχε πολύ αδύναμες επιδόσεις: έπεισε μόνον το 16,8 % των υπαλλήλων και μόνον το 13,4 % των εργατών.
Αναμενόμενα διαφορετική είναι η κατάσταση στους υψηλής μόρφωσης Γάλλους και στις ομάδες με υψηλά εισοδήματα. Οι επιχειρηματίες και τα διευθυντικά στελέχη των επιχειρήσεων έδωσαν την πρώτη θέση στον Μακρόν (25,1 %), την δεύτερη στον Φρανσουά Φιγιόν (François Fillon, με 24,2 %) και την τρίτη στην Μαρίν Λε Πεν (17 %). Ακόμη πιο μεγάλη είναι η απόσταση στην ομάδα που περιλαμβάνει τους εκπαιδευτικούς, τους ανώτερους δημόσιους υπαλλήλους και άλλους με ακαδημαϊκή μόρφωση: Ψήφισαν 33,3 % Μακρόν, ακολουθεί ο Φιγιόν με 22,3 % και τρίτος ο Μελανσόν με 18 %. Η Λε Πεν έλαβε μόνον 9,9 % των ψήφων σ' αυτή την ομάδα του εκλογικού σώματος.

Τι ψήφισαν οι γυναίκες, οι νέοι και οι μεγαλύτερες ηλικίες; 
Σε αντίθεση με το δημοψήφισμα για την Brexit και με την εκλογή του Τραμπ στις ΗΠΑ, οι μεγαλύτερης ηλικίας Γάλλοι δεν δείχνουν συμπάθεια για τους δεξιούς λαϊκιστές. Το 35,3 % των συνταξιούχων ψήφισε Φιγιόν, το 27,1 % Μακρόν και μόνον ένα ισχνό 12,6 % την Λε Πεν. Αναμενόμενη και η εκλογική συμπεριφορά των μαθητών και σπουδαστών. Έδωσαν την πρώτη θέση στον Μακρόν (30,4 %) και τη δεύτερη στον Μελανσόν (24,6 %). Η Λε Πεν έπεισε μόνον το 16,6 % των νέων. 
Αξιοσημείωτη είναι η διαφορετική εκλογική συμπεριφορά των ανδρών και των γυναικών. Ενώ οι άνδρες έδωσαν σχετική πλειοψηφία στον Μακρόν (24,8 %) και τη δεύτερη θέση στην Λε Πεν (20 %), οι γυναίκες ψήφισαν αντίστροφα. Ένα 23,9 % των γυναικών ψήφισε γυναίκα, την Μαρίν Λε Πεν. Ο Εμμανουέλ Macron ήρθε δεύτερος στις γυναικείες ψήφους λαμβάνοντας 21,3 %. 

 
Ο Philip Kuhn είναι συντάκτης της εφημερίδας Die Welt από το 2010. Σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο του Πότσνταμ και δημοσιογραφία στην Κολωνία και στην Ακαδημία του εκδοτικού οίκου Axel-Springer. 
Εργάστηκε στην Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung, στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz και στο δίκτυο News.

Αρθρογραφία του Philip Kuhn στην εφημερίδα Die Welt (θέματα εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής, μετανάστευση, κοινωνικά θέματα)

  

   

Update 26.4.2017:
Βίκυ Καπετανοπούλου, Αντα Ψαρρά: Δύο διαφορετικοί κόσμοι στη συσκευασία μιας χώρας (Εφημερίδα των Συντακτών) 

Μια μελέτη των εκλογικών αποτελεσμάτων της 23ης Απριλίου δείχνει ότι, από την άποψη της κατανομής των ψηφοφόρων προκύπτει ότι οι εκλογές του 2017 δεν ξεφεύγουν από την ύπαρξη μιας Γαλλίας της Δύσης και μιας της Ανατολής. Η Δύση ψήφισε Μακρόν ενώ το 2012 είχε ψηφίσει Ολάντ. Ποιοι είναι τα 7,7 εκατ. που ψήφισαν Λεπέν. Πώς διαμορφώνεται ο εκλογικός χάρτης της Γαλλίας, τι δείχνουν τα αποτελέσματα της 23ης Απριλίου.

  
  

http://www.cartesfrance.fr → Χάρτες και τελικά αποτελέσματα: ←

 

2012, A' γύρος προεδρικών εκλογών

2015, περιφερειακές εκλογές, A' γύρος