Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης και η εποχή μας - Η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους οδηγεί σε συρρίκνωση της Δημοκρατίας

συνέντευξη του Δημήτρη Χαραλάμπη
 

© Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ) - Δ. Χαραλάμπης: Η Βαϊμάρη διδάσκει ότι η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, οδηγεί στη συρρίκνωση της ουσιαστικής Δημοκρατίας, 18.3.2019 - αναδημοσίευση εφημερίδα Μακεδονία, Βαϊμάρη, μια Δημοκρατία χωρίς Δημοκράτες και η σχέση με τη σημερινή Ευρώπη, 18.3.2019 

Στα χρόνια του Τραμπ και της Brexit, με κόμματα και ηγετικές πολιτικές φυσιογνωμίες μιας νέας, ακραίας ή «εναλλακτικής» Δεξιάς (alt right) να εμφανίζονται παντού στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, βιώνουμε και πάλι μια εποχή σαν της μεσοπολεμικής Βαϊμάρης, μια εποχή Δημοκρατίας χωρίς Δημοκράτες; 

Ο Δημήτρης Χαραλάμπης, ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, έλαβε μέρος σε περισυνή εκδήλωση στην Αθήνα με θέμα «100 Χρόνια από το Σύνταγμα της Βαϊμάρης - Ποιοι είναι οι εχθροί της Δημοκρατίας σήμερα;», που οργάνωσε το προσκείμενο στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (SPD) Ίδυμα Φρίντριχ Έμπερτ. Σε συνέντευξή του στον Αντώνη Πολυχρονάκη για το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η απάντηση του Δ. Χαραλάμπη είναι η εξής: «Χωρίς ουσιαστικό-υλικό περιεχόμενο, η Δημοκρατία δεν έχει την αναγκαία κοινωνική βάση για να αμυνθεί. Η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, η απορρύθμιση και η παγκοσμιοποίηση των αγορών οδηγεί στην συρρίκνωση της ουσιαστικής Δημοκρατίας. Αυτό διδάσκει η κατάρρευση της Βαϊμάρης». Και συνεχίζει: «Όταν υποχωρεί ο ορθολογισμός της αναγνώρισης του άλλου, ως φορέα δικαιωμάτων και ελευθεριών και συνακόλουθα κοινωνικών δικαιωμάτων, τότε η αναζήτηση αναγνώρισης και ταυτότητας οδηγεί στην εμφάνιση-ανάδειξη του ανορθολογισμού με τη μορφή του εθνικισμού, του ρατσισμού, του μίσους και του φόβου». Ο Δ. Χαραλάμπης δεν πιστεύει ότι έχουμε σήμερα συνθήκες Βαϊμάρης. Ωστόσο, τον φοβίζει το γεγονός, ότι «σε διεθνοπολιτικό επίπεδο έχουμε συνθήκες όμοιες με εκείνες που επικρατούσαν πριν το 1914. H επικράτηση σε πλανητικό επίπεδο του καπιταλισμού δεν διαμορφώνει κάποια εγγύηση ειρήνης. Και πριν το 1914 ο καπιταλισμός ήταν το μόνο οικονομικό σύστημα, αλλά οδηγηθήκαμε σε πόλεμο».

Γ. Ρ.

 

ΕΡ: Κύριε καθηγητά, τι ήταν τελικά η Βαϊμάρη; 
ΑΠ: Η κλασσική άποψη των Γερμανών ιστορικών είναι ότι η Δημοκρατία της Βαϊμάρης ήταν μια Δημοκρατία χωρίς δημοκράτες. Ορισμένοι νεώτεροι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι αυτό δεν ισχύει, γιατί η Δημοκρατία μεταξύ του 1919 και του 1923 άντεξε φοβερές δοκιμασίες και περιπέτειες: Επαναστάσεις, απόπειρες πραξικοπήματος, την προσπάθεια να μεταβληθεί η Γερμανία κατά το σοβιετικό πρότυπο σε σοβιετικό-λενινιστικό καθεστώς, αλλά δεν κατέρρευσε. Αντίθετα μεταξύ 1924 και 1928 γνώρισε μια περίοδο σταθερότητας και οικονομικής ανάπτυξης, στο πλαίσιο του αμερικανικού σχεδίου Young και της πολιτικής του υπουργού εξωτερικών Στρέζεμαν [Gustav Stresemann]. Όμως η ουσία του επιχειρήματος παραμένει. Οι εχθροί της Δημοκρατίας ήταν πολλοί και όχι μόνο το ναζιστικό και το κομμουνιστικό κόμμα, αλλά και τα εθνικιστικά κόμματα και τα κόμματα του Κέντρου.

  

ΕΡ: Δεν υπήρχε δηλαδή κανένα κόμμα φιλικό προς αυτήν;

ΑΠ: Στην πραγματικότητα το μόνο δημοκρατικό κόμμα ήταν το Σοσιαλδημοκρατικό. Ο μόνος δηλαδή φορέας των αξιών της αστικής φιλελεύθερης Δημοκρατίας ήταν η Σοσιαλδημοκρατία. Τα αστικά κόμματα του Κέντρου ήθελαν ένα ισχυρό αυταρχικό κράτος, γιατί όχι και την επιστροφή του βασιλιά Γουλιέλμου και την παλινόρθωση της αυτοκρατορίας, για να επιβάλλει την κοινωνική πειθαρχία ώστε να υπάρξει απρόσκοπτη λειτουργία της οικονομίας, ήτοι απρόσκοπτη αύξηση του κέρδους. Όμως, τελικά, το 1919 υπήρξε πραγματική επανάσταση, η οποία επέβαλε την κατάργηση της μοναρχίας και το δημοκρατικό Σύνταγμα.

27.3.1933, η Γερμανική Βουλή (Reichstag) καίγεται, 

4 εβδομάδες πρίν ορκιστεί ο Χίτλερ καγκελάριος της Γερμανίας

ΕΡ: Ποια χαρακτηριστικά είχε αυτό το Σύνταγμα;

ΑΠ: Το Σύνταγμα της Βαϊμάρης είχε πολλά μοντέρνα και προοδευτικά στοιχεία για την εποχή του αλλά και για τα σημερινά δεδομένα. Γίνεται λ.χ. η πρώτη αναφορά στα κοινωνικά δικαιώματα, στην προστασία των ανέργων, καθιέρωσε τον πολυκομματισμό, την ψήφο των γυναικών, την ελευθερία της τέχνης και της επιστήμης...

 

ΕΡ: Τότε γιατί απέτυχε;

ΑΠ: Το Σύνταγμα δεν φταίει από μόνο του, έστω και αν κάποιες ρυθμίσεις αντιφιλελεύθερου ή αντιδημοκρατικού χαρακτήρα, μπορούν σε στιγμές κρίσης να αποβούν μοιραίες. Το βασικό πρόβλημα ήταν το πραγματικό σχίσμα στο πλαίσιο της Σοσιαλδημοκρατίας, ήτοι το σχίσμα στο εσωτερικό της εκπροσώπησης της εργατικής τάξης, αλλά και οι πολλοί εχθροί της Δημοκρατίας. Αλλά υπάρχουν και ιστορικά γεγονότα με μοιραίες επιπτώσεις. Εάν, λόγου χάρη, δεν είχαν πεθάνει ο Στρέζεμαν [Gustav Stresemann] και ο Έμπερτ [Friedrich Ebert, ο Σοσιαλδημοκράτης πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Γερμανίας], εάν τον Απρίλιο του 1925 οι Κομμουνιστές δεν είχαν δικό τους υποψήφιο, τον Τέλμαν [Ernst Thälmann] και είχαν υποστηρίξει τον Σοσιαλδημοκράτη Μαρξ [Wilchelm Marx, πρώην καγκελλάριος, στην πραγματικότητα μέλος του «Κόμματος του Κέντρου και κοινό υποψήφιο της λεγόμενης Συμμαχίας της Βαϊμάρης, αποτελούμενης από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (SPD), το σοσιαλφιλελεύθερο Γερμανικό Δημοκρατικό Κόμμα (DDP) και το χριστιανοδημοκρατικό «Κόμμα του Κέντρου»], τότε δεν θα είχε εκλεγεί ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Χίντενμπουργκ [Paul von Hindenburg], ο οποίος διόρισε στις 30 Ιανουαρίου του 1933 τον Χίτλερ καγκελάριο.

Ernst Ludwig Kirchner: Σκηνή σε Δρόμο του Βερολίνου

ΕΡ: Άλλος λόγος υπάρχει; 

ΑΠ: Υπάρχει ένας άλλος πολύ σημαντικός λόγος: Η τυπική δημοκρατία καθιερώθηκε μεν στην Βαϊμάρη, αλλά χωρίς υλικό, ουσιαστικό περιεχόμενο κοινωνικής ενσωμάτωσης. Δεν υπήρχαν δηλαδή οι αντικειμενικές συνθήκες για να ισχύσει πραγματικά το κοινωνικό κράτος, διότι η γενικότερη οικονομική κατάσταση ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Δεν υπήρξε ο χρόνος ώστε να υπάρξουν πραγματικά κοινωνικά αποτελέσματα, πραγματικές κοινωνικές άμυνες της Δημοκρατίας· έτσι η Δημοκρατία δεν άντεξε τη λαίλαπα της οικονομικής κρίσης. Κοιτάξτε: Στις εκλογές του 1928 το ναζιστικό κόμμα παίρνει το 2,6 % των ψήφων, αμέσως όμως μετά την έκρηξη της οικονομικής κρίσης η απελπισία που επικρατεί, αλλάζει τελείως το σκηνικό. Στις εκλογές του 1930 το ποσοστό του NSDAP (του Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος, όπως είναι ο πλήρης τίτλος του ναζιστικού κόμματος) ανεβαίνει στο 18,3 % και στις εκλογές του Ιουλίου 1932 στο 37,4 %. Πέφτει βέβαια τον Νοέμβρη του 1932 στο 33,1 %, αλλά εκεί πλέον ενεργοποιούνται οι αντιδραστικοί κύκλοι και μέσω των εξουσιών του Προέδρου (Άρθρο 48 του Συντάγματος), επιβάλουν τον Χίτλερ.

Ernst Ludwig Kirchner: Wohnzimmer (Το Καθιστικό, 1921)

ΕΡ: Αυτό μπορεί να σημαίνει κάτι και στην εποχή μας; 

ΑΠ: Ναι, ότι η τυπική Δημοκρατία δεν αρκεί και ότι χωρίς ουσιαστικό-υλικό περιεχόμενο, χωρίς δηλαδή πραγματική ισχύ των κοινωνικών δικαιωμάτων, που θεμελιώνουν και υλικά την φιλελεύθερη και την δημοκρατική αρχή, η Δημοκρατία δεν έχει την αναγκαία κοινωνική βάση για να αμυνθεί. Αυτό έγινε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο αντιληπτό και αποτέλεσε τη βάση του εκδημοκρατισμού της κοινωνίας και της οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής κινητικότητας, μέχρι τουλάχιστον τα τέλη της δεκαετίας του 1970, όπου έχουμε την σταδιακή αλλαγή του κοινωνικοοικονομικού παραδείγματος, την λεγόμενη νεοφιλελεύθερη στροφή. Στη συνέχεια η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, η απορρύθμιση και η παγκοσμιοποίηση των αγορών οδηγεί στην συρρίκνωση της ουσιαστικής Δημοκρατίας μέσω της ραγδαίας αύξησης της ανισότητας, του ανοίγματος της κοινωνικής ψαλίδας και της συρρίκνωσης πλέον και των μεσαίων στρωμάτων. Και όπως είπαμε, η τυπική Δημοκρατία είναι ένα τεράστιο βήμα εκδημοκρατισμού της κοινωνίας, αλλά δεν αρκεί για να θωρακίσει την Δημοκρατία. Αυτό διδάσκει η κατάρρευση της Βαϊμάρης.

Max Beckmann,  Συναγωγή της Φρανκφούρτης

ΕΡ: Και σήμερα τι γίνεται;

ΑΠ: Σήμερα έχουμε Δημοκρατία, έχουμε καθολική ψηφοφορία, αλλά έχουμε υποχώρηση της ορθολογικής διαδικασίας κοινωνικής συνοχής και ως εκ τούτου και υποχώρηση της δημόσιας χρήσης του ορθού λόγου. Όταν ο ορθολογισμός της αναγνώρισης του άλλου, του οποιουδήποτε άλλου, ως φορέα δικαιωμάτων και ελευθεριών, και συνακόλουθα κοινωνικών δικαιωμάτων υποχωρεί, τότε η αναζήτηση αναγνώρισης και ταυτότητας οδηγεί σε ανορθολογικούς δρόμους. Οδηγεί στην εμφάνιση-ανάδειξη του ανορθολογισμού με τη μορφή του εθνικισμού, του ρατσισμού, του μίσους και του φόβου, που είναι ο τυπικός χώρος της δημαγωγίας και της εργαλειοποίησης της κοινωνικής αγωνίας με στόχο την πραγματική έκπτωση της Δημοκρατίας. Πρόκειται δηλαδή για το κοινωνικά και πολιτικά τρομακτικό φαινόμενο ο ίδιος ο λαός να αναιρεί την υπόστασή του ως δήμου, ο πολίτης να καταργεί την ίδια την υπόστασή του ως πολίτη, πράγμα που ουσιαστικά περιγράφει αυτό που ονομάζουμε λαϊκισμό. 

Στην πράξη η έκρηξη της ανισότητας σημαίνει την έκπτωση της έννοιας της αξιοπρέπειας και συγχρόνως την ταύτιση της φιλελεύθερης αρχής της Δημοκρατίας με την αναπαραγωγή της ανισότητας, άρα οδηγούμεθα σε μια διαδικασία πραγματικής απονομιμοποίησης της Δημοκρατίας. Παράδειγμα η απάτη του «America first», που δεν είναι παρά «Ploutocracy fist».

Ernst Ludwig Kirchner: Δρόμος στη Δρέσδη, 1918

ΕΡ: O λαϊκισμός μπορεί να έχει επικίνδυνες συνέπειες όμοιες με εκείνες της Βαϊμάρης;  

ΑΠ: Η επανεμφάνιση του λαϊκισμού είναι φοβερά επικίνδυνη για τη Δημοκρατία, όμως οι συνθήκες σήμερα δεν συγκρίνονται με αυτές του Μεσοπολέμου. Όμως μη ξεχνάμε, ότι η απονομιμοποίηση της Δημοκρατίας ανοίγει καταστροφικούς δρόμους με άδηλες προοπτικές και η ιστορία μας διδάσκει πολλά περί αυτών. Απροσδόκητο είναι π.χ. το γεγονός της λαϊκιστικής έκρηξης σήμερα στον αγγλοσαξωνικό χώρο (Τραμπ, Brexit), ο οποίος είχε αποδείξει μεγάλες δημοκρατικές αντιστάσεις κατά τον Μεσοπόλεμο.

  

ΕΡ: Κοινά στοιχεία με την Βαϊμάρη υπάρχουν σήμερα στην Ευρώπη που να δημιουργούν ανησυχία;

ΑΠ: Μόνο στην επανεμφάνιση του ανορθολογισμού βρίσκω κοινά στοιχεία με την Βαϊμάρη. Δεν πιστεύω ότι έχουμε συνθήκες Βαϊμάρης στην Ευρώπη, αλλά με φοβίζει το γεγονός, ότι σε διεθνοπολιτικό επίπεδο έχουμε συνθήκες όμοιες με εκείνες που επικρατούσαν πριν το 1914. Μετά την κατάρρευση του σοβιετικού καθεστώτος, ο Φουκουγιάμα διακήρυξε το τέλος της ιστορίας με την έννοια του τέλους της πάλης των τάξεων και της αντιπαράθεσης των συστημάτων που απειλούσαν συνέχεια τα μεταβάλλουν τον ψυχρό σε θερμό πόλεμο. Όμως η επικράτηση σε πλανητικό επίπεδο του καπιταλισμού δεν διαμορφώνει κάποια εγγύηση ειρήνης. Και πριν το 1914 ο καπιταλισμός ήταν το μόνο οικονομικό σύστημα, αλλά οδηγηθήκαμε σε πόλεμο. Σήμερα ο πολυπολικός κόσμος δεν εγγυάται τίποτε και η περίφημη παγίδα του Θουκυδίδη απειλεί τις σχέσεις Η.Π.Α.-Κίνας και τον κόσμο.

Otto Dix, Κυριακάτικος Περίπατος

ΕΡ: Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης είναι επίκαιρη και για μας στην Ελλάδα;
ΑΠ: Στην Ελλάδα απέκτησε επικαιρότητα λόγω της συζήτησης για την αναθεώρηση του Συντάγματος και ιδιαίτερα σε σχέση με την απλή αναλογική και την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό. Εάν θα έχουμε απλή αναλογική, αρνητική παράδοση στη δημιουργία κυβερνητικών συνασπισμών και έναν λόγω της άμεσης εκλογής ιδιαίτερα νομιμοποιημένο και ως εκ τούτου αντικειμενικά ισχυρό Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τότε διαμορφώνεται ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο έδαφος πόλωσης, ρήξεων και απονομιμοποίησης των δημοκρατικών θεσμών. Η Ακροδεξιά όμως στην Ελλάδα δεν έχει τόσο μεγάλη απήχηση, ώστε να αποτελεί συστημικό κίνδυνο. Είναι στη συνείδηση ακόμα και των συντηρητικών ψηφοφόρων περισσότερο συμμορία παρά κομματική οργάνωση. Υπάρχει βέβαια μεγάλη απογοήτευση και αυτή είναι επικίνδυνη, γιατί απονομιμοποιεί τη Δημοκρατία.

  

ΕΡ: Υπάρχει κατά την γνώμη σας το ενδεχόμενο μιας μεγάλης ανόδου της Ακροδεξιάς στις Ευρωεκλογές;

ΑΠ: Υπάρχει άνοδος την ακροδεξιών-αντιευρωπαϊστών, αλλά δεν νομίζω ότι θα αμφισβητήσουν την πρωτοκαθεδρία των δύο μεγάλων ομάδων του Ευρωκοινοβουλίου. Έχω όμως δύο φόβους. Ο πρώτος είναι ότι τα κλασικά συντηρητικά κόμματα γίνονται πιο ακραία προκειμένου να αντιμετωπίσουν την άκρα Δεξιά. Λ.χ. οι Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας (CSU) προκειμένου να ενσωματώσουν τους ψηφοφόρους της Εναλλακτικής για την Γερμανία (AfD) κάνουν στροφή προς τα δεξιά. Ο δεύτερος είναι, ότι ολόκληρο το πολιτικό σύστημα κάνει στροφή προς τα δεξιά. Αν δεν υπάρξει αλλαγή του κυρίαρχου κοινωνικοοικονομικού παραδείγματος και των επιπτώσεων που έχει αυτό στην διαδικασία και την ποιότητα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεν πάμε καλά, διότι αυξάνεται η πραγματική ανισότητα και οι κοινωνίες της Δύσης, τουλάχιστον ως προς την κατανομή του πλούτου, μοιάζουν περισσότερο με αυτές προ του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου παρά με αυτές της κεϋνσιανής μεταπολεμικής περιόδου.

  

ΕΡ: Τι πρέπει να γίνει κατά την γνώμη σας;

ΑΠ: Υπάρχει ανάγκη αναδιανομής και διανεμητικής δικαιοσύνης. Οι πολίτες της Ευρώπης ζουν σε πλούσιες κοινωνίες με όλο και μεγαλύτερη ανισοκατανομή του πλούτου και δυσανασχετούν, ενώ συγχρόνως δημιουργείται η αίσθηση του παραγκωνισμού τους, κυρίως λόγω του περιορισμού της κοινωνικής κινητικότητας και της μονόπλευρης πολιτικής που ακολουθείται. Π.χ. οι τεχνολογικοί κολοσσοί δεν φορολογούνται στην Ευρώπη ενώ και στην Ελλάδα δεν φορολογούνται οι εφοπλιστές. Ένα κομμάτι της κοινωνίας, το πιο πλούσιο, έχει δηλαδή φορολογική ασυλία.

  

ΕΡ: Αν αυξάνεται σταδιακά στο μέλλον το ποσοστό της Ακροδεξιάς δεν θα θυμίζει τότε Βαϊμάρη η Ευρώπη;
ΑΠ: Ναι, αυτό θα είναι επικίνδυνο, αφού επιδιώκουν την διάλυση της Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ότι η προσπάθεια που έγινε μετά τον πόλεμο τελειώνει και το μέλλον είναι άδηλο. Ο Χάμπερμας λέει πως αν επικρατήσουν οι αντιευρωπαϊκές και εθνικιστικές λογικές, τότε η πορεία των πραγμάτων θα είναι αντιδημοκρατική και ρατσιστική, διότι μετά τον Β΄παγκόσμιο Πόλεμο η υπέρβαση του εθνικισμού και του ρατσισμού συνδέθηκε με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Αν πάμε πίσω, ακυρώνοντας τη διαδικασία της πορείας προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τότε κινδυνεύουμε να ξαναπιάσουμε το νήμα που ξεκίνησε με την εθνικιστική αντιπαράθεση στην Ευρώπη και μας οδήγησε στις τραγωδίες που τόσο καλά γνωρίζουμε.

  

ΕΡ: Τι διδαχθήκαμε τελικά από την Βαϊμάρη;
ΑΠ: Η Συνθήκη της Ρώμης [25 Μαρτίου 1957 – η ιδρυτική Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ)] ήταν η πρώτη περίπτωση που δείχνει ότι οι άνθρωποι διδάχθηκαν από το παρελθόν, στην συνέχεια δεν το βλέπω. Ποια ήταν η διδαχή από την Βαϊμάρη κατά την πρόσφατη οικονομική κρίση; Ο κ. Σόιμπλε και η κ. Μέρκελ αποφάσισαν να εφαρμόσουν την πολιτική του Χάινριχ Μπρύνινγκ [Heinrich Brüning, σ.σ. ο Γερμανός καγκελάριος στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ο οποίος προσπάθησε να ανατάξει την γερμανική οικονομία με μέτρα συνεχούς λιτότητας που βύθισαν τη Γερμανία βαθύτερα στην ύφεση και άνοιξαν τον δρόμο για την άνοδο των Ναζί στη εξουσία]. 

Νομίζω ότι εκεί είναι η απόδειξη ότι δεν μαθαίνουμε από την ιστορία. Πρέπει επομένως να προσέξουμε πολύ μήπως επανεμφανιστούν αρνητικά φαινόμενα του παρελθόντος. Όταν ο Σόιμπλε μιλάει για αλληλεγγύη και είναι αστείο. Οδηγούμαστε σε μια έκπτωση, έναν ευτελισμό. των εννοιών. Τα τελευταία χρόνια οι νότιοι έγιναν πιο φτωχοί, ενώ οι βόρειοι πλουσιότεροι. Ο ιστορικός του μέλλοντος πιστεύω, ότι θα αποφανθεί ότι η πολιτική Σόιμπλε-Μέρκελ ήταν και είναι η αιτία της ανόδου της Ακροδεξιάς, ότι αυτή ήταν που δημιούργησε το πρόβλημα της ανόδου του ανορθολογισμού στην Ευρώπη. Αυτή προετοίμασε το έδαφος της αντιδραστικής και ξενοφοβικής στάσης απέναντι στο προσφυγικό, γιατί, όπως είπα πριν, η άρνηση της κοινωνικής αναγνώρισης λόγω της ανισότητας οδηγεί στην αναζήτηση της αναγνώρισης σε ανορθολογικές φαντασιακές ταυτότητες απόρριψης-άρνησης του άλλου.

Ο Δημήτρης Χαραλάμπης είναι Ομότιμος (2019) Καθηγητής  του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες, Κοινωνιολογία και Φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια του Freiburg και Münster της Γερμανίας. Το 1980 έλαβε τον τίτλο του διδάκτορα και του απενεμήθη το βραβείο αριστείας του Πανεπιστημίου του Münster. Μεταδιδακτορική έρευνα με υποτροφία του Ιδρύματος Heinrich-Heine στο Freiburg. Μεταξύ 1985 και 1991 δίδαξε ως Επίκουρος Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στο τότε Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων. Το 1991 εξελέγη Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (πρωτοβάθμιος Καθηγητής το 1998). 

Μεταξύ άλλων διετέλεσε Διευθυντής του Ινστιτούτου Πολιτικής Κοινωνιολογίας του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) (1994-2003), Αντιπρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) 2002-2008, Αντιπρόεδρος (1992-1994) και αργότερα Πρόεδρος (2015-2017) του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΕΚΠΑ, δύο φορές Αντιπρόεδρος και 5 φορές Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης. Ως Επισκέπτης Καθηγητής έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης - Institut für Publizistik und Kommunikationswissenschaft der Fakultät für Sozialwissenschaften και στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας (τότε ΑΣΟΕΕ), στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, στην Εθνική Σχολή Δικαστών στη Θεσσαλονίκη, στην Gesellschaft für Presse und Information (GPI) στο Βερολίνο.

Κύρια αντικείμενα του ερευνητικού, συγγραφικού και διδακτικού έργου του: Η έννοια του Πολιτικού και της πολιτικής, η γνωσιοθεωρητική και ιστορική προσέγγιση της έννοιας των δικαιωμάτων, η Δημοκρατία ως θεωρία και ως πράξη στην ιστορική και στην σύγχρονη της διάσταση, ο εκδημοκρατισμός των κοινωνιών, οι μορφές εθνικιστικής και ρατσιστικής αντίδρασης, το φαινόμενο του εθνικισμού και η πολιτική, πολιτισμική και ιστορική του διάσταση, η πορεία της Ευρώπης και η περιπέτεια της δύσκολης ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, το ελληνικό πολιτικό σύστημα σε συγκριτική προσέγγιση, η εναλλαγή των κοινωνικοοικονομικών παραδειγμάτων και η κρίση της Δημοκρατίας, η σχέση Κοινής Γνώμης και Δημοκρατίας, το φαινόμενο του λαϊκισμού και η σχέση ορθολογισμού-ανορθολογισμού ως συστατική διάσταση της κοινωνικής συνοχής, η διακλαδική προσέγγιση στο πολιτικό φαινόμενο. 

Βιβλία του

Γκρέιχαμ Αλισον: Η Παγίδα του Θουκυδίδη απειλεί ΗΠΑ - Κίνα (Καθημερινή, 23.7.2018)
  

Matthew Wills: The Weimar Republic - Gone But Not Forgotten. The Weimar Republic is famous for failing, but considering its turmoil and crisis, it’s surprising how long it actually lasted.

Λαϊκιστές και φιλελεύθεροι - «Το φιλελεύθερο κράτος τρέφεται από προϋποθέσεις τις οποίες δεν μπορεί να εγγυηθεί αυτό το ίδιο»: Το αξίωμα του Böckenförde
  
Ernst-Wolfgang Böckenförde: «Η ελευθερία είναι μεταδο-τική». Όμως «το κράτος πρέπει να θέτει και πραγματοποιεί αξιόπιστα ηθικούς στόχους, π.χ. κοινωνική δικαιοσύνη»

Η ανομολόγητη συμφωνία φιλελεύθερων και λαϊκιστών: Tο οικονομικό Σύνταγμα είναι (και θα είναι) υπερκρατικό, διεθνές· το πολιτικό Σύνταγμα να μείνει περιορισμένο στο εθνικό κράτος 

  
Παναγιώτης Κονδύλης, αξιολογική ουδετερότητα και πολιτική πράξη. Η ηθική της ευθύνης στην Ελλάδα της κρίσης 

Κώστας Αθανασίου: Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, «Ο μαύρος οβελίσκος» - Από τον έναν πόλεμο στον άλλο (εφημ. Εποχή)