Γερμανικά πλεονάσματα και διαλυτική ανισορροπία. Τρία σενάρια για το μέλλον της νομισματικής ένωσης

του Βόλφγκανγκ Μύνχάου
   
© Der Spiegel - Wolfgang Münchau: Zukunft der Währungsunion - Wie Deutschland den Euro sprengt   21.7.2015
    

Άν παραβλέψουμε το ελληνικό πρόβλημα, είναι εξασφαλισμένη η επιβίωση της ζώνης του ευρώ ως όλου; Ακολουθώντας τους δημοσιονομικούς κανόνες, η Γερμανία αυξάνει τα πλεονάσματά της των τρεχουσών συναλλαγών και αυτό διευρύνει την καταστροφική ανισορροπία. Υπάρχουν δύο δρόμοι και ως τρίτη επιλογή η αποτυχία και διάλυση της νομισματικής ένωσης.

    

Έχει μέλλον η ζώνη του ευρώ ως όλον; Αν ναι, με ποιά μέλη και πώς; Η ελληνική κρίση μας έχει δείξει ότι μια κατάσταση μη βιώσιμη από οικονομική άποψη σπάει όλα τα πολιτικά ταμπού μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Η πρωτοκαθεδρία της πολιτικής δεν μπορεί να παραμερίζει την οικονομική λογική μακροπρόθεσμα. 

Από οικονομική σκοπιά η παραμονή της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ δεν είναι πια βιώσιμη. Σ' αυτό το σημείο ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει δίκιο. Όμως από οικονομική σκοπιά πάντα, υπάρχει και μια άλλη χώρα η παραμονή της οποίας στη ζώνη του ευρώ δεν είναι βιώσιμη, τουλάχιστον υπό τις δεδομένες συνθήκες. Δεν εννοώ την Πορτογαλία αλλά τη Γερμανία. Η Γερμανία έχει ένα πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών που φθάνει σε ύψος 7,5 % του ΑΕΠ της, με αυξανόμενη τάση. Μια τέτοια οικονομική ανισορροπία, αν δεν διορθωθεί, θα διαλύσει τη ζώνη του ευρώ. 

Ανεργία στην ΕΕ και στις γύρω χώρες

Το παράλογο είναι, ότι η συμμόρφωση της Γερμανίας με τους δημοσιονομικούς κανόνες επιδεινώνει τις ανισορροπίες αυτές. Όσο υψηλότερα είναι τα πλεονάσματα του γερμανικού προϋπολογισμού και συνακόλουθα τα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα να επιβιώσει η ζώνη του ευρώ. Αυτό δεν μπορεί να συνεχίζεται για πολύ. Με δεδομένη αυτή την κατάσταση, βλέπω τρεις επιλογές για το μέλλον της ζώνης του ευρώ και πρέπει να αποφασίσουμε ποιά από αυτές θα επιλέξουμε. 

* Η πρώτη και κατά τη γνώμη μου καλύτερη επιλογή, είναι η μεταρρύθμιση της ζώνης του ευρώ, όπως προτείνεται σήμερα από τον Γάλλο Πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ. Η ζώνη του ευρώ να αποκτήσει τη δική της κοινή οικονομική διακυβέρνηση. Όχι από τους τους υπουργούς Οικονομικών των εθνικών κρατών-μελών, αλλά μια ανεξάρτητη από αυτούς οικονομική κυβέρνηση. Επιπλέον, να υπάρχει ένα κοινοβούλιο για τη ζώνη του ευρώ με διαφορετική σύνθεση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Πάνω απ' όλα, να υπάρχει ένας ξεχωριστός, κοινός προϋπολογισμός, ο οποίος θα χρηματοδοτείται μέσω φόρων και θα γίνεται χρήση του, λόγου χάρη, για την κοινή ασφάλιση κατά της ανεργίας και για την εξυγίανση των τραπεζών. Η ζώνη του ευρώ θα έχει επίσης το δικαίωμα να δανείζεται συλλογικά. 

* Η δεύτερη επιλογή είναι μια ζώνη του ευρώ ως «συνασπισμός των προθύμων», δηλαδή των χωρών που είναι πρόθυμες να προσαρμόσουν τις οικονομίες τους ώστε να μοιάζουν με την οικονομία της Γερμανίας που είναι η μεγαλύτερη χώρα-μέλος. Μια τέτοια ευρωζώνη αποτελούμενη από τις χώρες του σκληρού πυρήνα της, στην πραγματικότητα δεν θα είναι ένα ευρωπαϊκό αλλά ένα γερμανο-κεντρικό οικοδόμημα. Δεν θα είναι συμβατή με τις ισχύουσες Ευρωπαϊκές Συνθήκες. Ούτε θα είναι πραγματική νομισματική ένωση, αλλά περισσότερο ένα σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών με κοινό νόμισμα και με ρητή εξασφαλισμένη δυνατότητα για είσοδο ή έξοδο κάθε χώρας που θα συμμετέχει.

* Η τρίτη επιλογή είναι η φθορά και τελικά η διάλυση. Αυτή μπορεί να συμβεί «κατά λάθος», με ένα ατύχημα. Πιθανοί «πυροκροτητές» μπορεί να είναι είτε τραπεζικές κρίσεις ως αποτέλεσμα κακών οικονομικών επιδόσεων στη Νότια Ευρώπη, είτε μια έκρηξη του ιταλικού χρέους σε περίπτωση που δεν καταφέρουν να ενεργοποιήσουν εκεί την ανάπτυξη, είτε ένα πολιτικό ατύχημα στη Γαλλία ή στην Ιταλία, είτε ένα σοκ που θα έλθει από το εξωτερικό, όπως λόγου χάρη από μια ύφεση στην Κίνα. Και αυτή δεν είναι μια πλήρη λίστα. Αλλά είναι αρκετά ως αρχή για να σκεφτουμε ενδεχόμενους κινδύνους. 

Είναι φανερό και ήδη το ανέφερα, ποιό από τρία σενάρια εύχομαι να επικρατήσει. Όμως σήμερα, ο στόχος αυτού του άρθρου είναι πιο μετριοπαθής. Θέλω μόνον να καταστεί σαφές ότι εξαιτίας οικονομικών λόγων, υπάρχουν μόνο αυτά τα τρία σενάρια. Αν κάτι δεν είναι διατηρήσιμο, τότε είτε καταρρέει, είτε μεταλλάσσεται σε κάτι αγνώριστο, είτε εξαναγκάζεται να μετατραπεί σε βιώσιμο. Για να συμβεί αυτό το τελευταίο, χρειάζεται να του το επιβάλλει μια δύναμη υψηλότερου επιπέδου.
Η πολιτική μπορεί να επιλέξει ένα από αυτά τα τρία σενάρια. Όμως δεν μπορεί να συνεχίσει κούτσα-κούτσα με αυτοσχεδιασμούς και προχειρότητες, όπως κάνει μέχρι τώρα - με την ελπίδα ότι στο τέλος όλα θα επανέλθουν πάλι στην οικονομική ισορροπία. Δεν θα γίνει έτσι. Αν η πολιτική δεν κάνει τίποτε τώρα, η οικονομία θα επιβάλλει είτε το δεύτερο είτε το τρίτο σενάριο.

O Wolfgang Münchau είναι συντάκτης των Financial Times και του Spiegel 
   
Wolfgang Münchau - Financial Times, αρθρογραφία

Στον ιστότοπο Μετά την Κρίση - Wolfgang Münchau

     

  

Μύνχάου: Το λάθος της Μέρκελ, το λάθος του Τσίπρα και η χαμένη ευκαιρία της Σοσιαλδημοκρατίας

   

Στην Ελλάδα δεν έχουν Σχέδιο Β ούτε και Σχέδιο Α
     
Γιάνης Βαρουφάκης: Η κατάρα της ματαιοδοξίας
    
Μύνχάου: O πυροδοτικός μηχανισμός της Grexit είναι στις τράπεζες
  

Παναγιώτης Ιωακειμίδης - Η οριστική ακύρωση του Grexit