Ηθικο-πολιτική ηγεμονία στην «εποχή των τεράτων» (κατά Γκράμσι)

Εν μέσω της κρίσης, ακόμη και πολιτικές προτάσεις με νόημα, ακούγονται. Σποραδικά, από δώ κι από κεί. Λίγες, αλλά υπάρχουν. Φυσικά, οι πολλές και συνήθεις είναι άνευ νοήματος.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι το παλιό γνωστό:  ποιός θα τα κάνει;

Και δυστυχώς δεν λείπει μόνον η πολιτική βούληση με η στενή έννοια, δηλαδή οι κατάλληλοι πολιτικοί φορείς και το πρόθυμο και ικανό πολιτικό προσωπικό. Λείπουν - προς το παρόν - και οι ενεργές κοινωνικές δυνάμεις, οι δυνάμεις της κοινωνίας των πολιτών: αυτοί που θα «σπρώξουν απο κάτω» για να βγούν στον αφρό τα διαμάντια, και να πάνε οι στάχτες στον πάτο.

Η πολιτική ηγεμονία, όπως μας αποκάλυψε ο Γκράμσι, είναι πάντα ηθικο-πολιτική και θέλει δύο, σαν το τανγκό. Θέλει πρόθυμο, φιλόδοξο ηγεμόνα, που να μπορεί να λέει χωρίς φόβο «το χρήμα πολλοί εμίσησαν, την δόξαν ουδείς» - και όχι το αντίστροφο, όπως κάνουν οι σημερινοί μικροί πολιτικοί. Θέλει όμως και σκληρούς ηγεμονευόμενους, με απαιτήσεις: να βάζουν όρους σε κάθε υποψήφιο ηγεμόνα, να του προκαλούν πολιτικό πόνο. Να τον αναγκάζουν να μη λέει πια λόγια από το παρελθόν (δηλαδή αυτά που τόσο αγάπησαν και θέλουν ν' ακούν πάντα όσοι πέρασαν καλά τότε). Αρκετά μίλησαν στη γλώσσα που ακούγεται ευχάριστα σε αγύμναστα αυτιά. Φτάνει πια, βαρεθήκαμε επί δεκαετίες ν' ακούμε από ανελέητους γέροντες και μεσήλικες το μετά από μας ο κατακλυσμός, το «ότι φάμε κι ότι πιούμε...» - κι άς πέσει αύριο ο ουρανός στα κεφάλια των παιδιών μας. Αντίθετα, αυτή τη «δύσκολη, βαρειά στιγμή» (Τόμας Μάν), χρειαζόμαστε λόγια για δουλειά και για απασχόληση, για κοινωνική συνοχή και για δημοκρατία με τον πολίτη να συμμετέχει ενεργά, για νέο Σύνταγμα, για καινοτομία, για παραγωγή, για να διεκδικήσουμε ένα μέλλον διαφορετικό από το αποτυχημένο παρελθόν. Ο Γιάνης Βαρουφάκης, πάρα πολύ σκληρά και ίσως υπερβολικά, αλλά εξαιρετικά εύστοχα (κάτι μάλλον ασυνήθιστο για τα υπερκινητικά και παρορμητικά πολιτικά του αντανακλαστικά, που συνήθως τον οδηγούν σε ευκολίες της σκέψης), το συνόψισε με λίγα λόγια: 

Juan Gatti - Μια εποχή στην Κόλαση (Αρθούρ Ρεμπώ)

Ελλάδα, αποτυχημένο μοντέλο κράτους και κοινωνίας (στην κρίση και πριν την κρίση)ΕΕ: Μεγαλώνει η κοινωνική ανισότητα

Ο Δείκτης Κοινωνικής Δικαιοσύνης στις 28 χώρες της ΕΕ, αποδεικνύει ότι το χάσμα μεταξύ πλούτου και φτώχειας μεγαλώνει ραγδαία, κυρίως μεταξύ Βορρά και Νότου, καθώς και μεταξύ νέων και πολιτών μεγαλύτερης ηλικίας. Η κοινωνική διαίρεση απειλεί τη βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού σχεδίου στο άμεσο μέλλον - υπάρχει επείγουσα ανάγκη ευρωπαϊκής κοινωνικής στρατηγικής.

Μέσα σε ένα άκρως προβληματικό τοπίο κοινωνικής πολιτικής στην όλη ΕΕ, η Ελλάδα αποδεικνύεται διαχρονικά το πιο αποτυχημένο μοντέλο κράτους και κοινωνίας: Στην κρίση αλλά και πριν την κρίση. Αδύναμη (και κυρίως απρόθυμη - ως Ελλάδα των ελίτ) να αντιδράσει στην πτώση με πολιτική κοινωνικής συνοχής και με δημιουργικό πνεύμα, όπως ακριβώς ήταν αυτοκαταστροφικά εγωιστική, σκληρά άνιση, στις δήθεν ευτυχισμένες δεκαετίες της μεγάλης οικονομικής ανόδου (1990 - 2008).

     

Η Ευρώπη φαίνεται τελευταία να έχει κάνει μια κάποια πρόοδο όσον αφορά την τυπική δημοσιονομική σταθεροποίηση· ο χρόνος θα δείξει αν είναι πραγματική ή μόνον φαινομενική. Όμως το επίπεδο της κοινωνικής δικαιοσύνης έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κοινωνική ανισότητα μεταξύ της σχετικά ευημερούσας και πιο συνεκτικής κοινωνικά Βόρειας Ευρώπης (κυρίως των Σκανδιναβικών και μερικών κεντροευρωπαϊκών χωρών) αφενός, και πολλών χωρών της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης (αλλά και άλλων) αφετέρου, έχει ενταθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια της κρίσης. 

Δείκτης Κοινωνικής Δικαιοσύνης στις χώρες της ΕΕ, μεταβολές 2008 - 2014
Και το 2008, η Ελλάδα ήταν τελευταία στο Δείκτη Κοινωνικής Δικαιοσύνης

Απέραντο ΠΑΣΟΚ, σαν βόμβα διασποράς

Τη διάλυση του κόμματος ΠΑΣΟΚ είναι να τη φοβάσαι πολύ. Είναι σαν βόμβα διασποράς: τα κοινωνικά θραύσματά του πάνε παντού, καταλαμβάνουν όλο τον χώρο.

 

Στην όψιμη μεταπολίτευση, λίγο πρίν το Έτος των Θαυμάτων 2008 που τ' άλλαξε όλα, πολλοί υπέκυψαν στον πειρασμό και εξιδανίκευσαν το ΠΑΣΟΚ: Αρκεί να θυμηθούμε τη ΝΔ του Κώστα Καραμανλή του Νεότερου με την πολιτική παροχών της. Ή τον τόνο των Μέσων Ενημέρωσης, είτε της “δημοκρατικής παράταξης” είτε του “φιλελεύθερου χώρου”, που είχαν ξεχάσει τι έγραφαν στην εποχή των δικών Κοσκωτά και έσταζαν πάλι μέλι για τον Ανδρέα. 

Ο πειρασμός της εξιδανίκευσης post mortem είναι μεγαλύτερος: το μέρος της κοινωνίας, που τόσο ευτύχησε εκείνα τα χρόνια, 1980 - 2008, και γι' αυτό τόσο πολύ τα αγάπησε και τα νοσταλγεί, ανθίσταται. Και πως να αντισταθεί καλύτερα; Εξιδανικεύοντας τον διαχρονικά καλύτερο εκφραστή του. Κατά βάθος, εκείνα τα χρόνια, όλοι αυτοί είχαν γίνει ΠΑΣΟΚ, ακόμη και οι παραδοσιακοί δεξιοί. Ιδίως αυτοί, όσοι συνέχιζαν το δρόμο ως “επιτυχημένοι” κατακτητές παντός καιρού.

Όμως πέρα απο τα κοινωνιολογικά, το πολιτισμικό αποτύπωμα του ΠΑΣΟΚ ήταν σαφές απο την αρχή: Ήταν το αποτύπωμα του οικονομικά ανερχόμενου μεσοαστού. Με τον συνήθη μικροαστό ακόλουθο.

Η παλιά Ευρώπη αγκομαχά στον κατήφορο.Όμως ο περίγυρος καταρρέει

Η Γερμανία μπήκε σε φάση οικονομικής ύφεσης· η πολιτική αμηχανία της συγκυβερνώσας Χριστιανοδημοκρατίας είναι όσο ποτέ μεγάλη. Στη Γαλλία οι ενδοκυβερνητικές διαφωνίες για τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης προκάλεσαν πολιτική κρίση. Ο νέος πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι, με κάθε αφορμή, επιμένει για μια νέα οικονομική πολιτική της Ευρώπης, πέρα απο το πλαίσιο της λιτότητας. Η ΕΚΤ ανησυχεί για τον αρνητικό πληθωρισμό και ψάχνει τρόπους διεξόδου, αγκομαχώντας όμως πίσω από τη βαρειά μολυβένια μπάλα της δεξιάς πολιτικής, που σέρνει την οικονομία της ευρωζώνης στην κατηφόρα.
Η ΕΕ και η ζώνη του ευρώ εξακολουθούν να πορεύονται διαμέσου της κρίσης, που δεν νικήθηκε και παίρνει νέες μορφές: η κρίση απλώνεται τώρα σαν βάλτος και προς τον πυρήνα, όχι μόνο στην περιφέρεια. Ο Βέλγος οικονομολόγος Paul de Grauwe έδειξε λακωνικά τι παράνοια υπάρχει στη σημερινή ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική: “Προσπαθούμε να καταπολεμήσουμε ένα πρόβλημα ανεπαρκούς ζήτησης με πολιτική που ενισχύει την προσφορά”.

Η προδοσία των ιδεών - Το ΠαΣοΚ έβαλε τη χώρα σε "κοινωνική παγίδα"

του Γεράσιμου Μοσχονά 

© Το Βήμα - Η προδοσία των ιδεών  (27/07/2014)

αναδημοσίευση :  αριστερή στρουθοκάμηλος

Μεταπολίτευση και «Τρείς του Σεπτέμβρη»: Ρέκβιεμ για ένα επιτυχημένο κάποτε κόμμα και για ένα ακλόνητο κομματικό σύστημα, σ' ένα αποτυχημένο κράτος (Β)

Η πτώση της δικτατορίας το 1974 οδήγησε στη μεγάλη επανίδρυση της ελληνικής πολιτείας. Η δε μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία ήταν «βελούδινη», ένα πραγματικό «πολιτικό αριστοτέχνημα» (Βούλγαρης, 2008), κάτι που συχνά υποτιμάται. 
Μα έγινε από τα πάνω, αντιτείνουν πολλοί. 
Σωστά. Δεν επιλέγει όμως κανείς τους δρόμους της Ιστορίας, έστω και αν η εκ των άνω μετάβαση είχε συνέπειες. Οχι, όμως, μόνον αρνητικές.
Σύμφωνα με συγκριτικά δεδομένα, «οι μεταβάσεις που πιο συχνά οδηγούν στην εγκαθίδρυση [σταθερής] πολιτικής δημοκρατίας είναι οι διευθυνόμενες από τα πάνω» (Τ. L. Karl, 1996). Στην Ελλάδα είχαμε θέσμιση μιας σταθερής δημοκρατίας, της καλύτερης δημοκρατίας που έζησε ποτέ η χώρα.
Αλλαγή από τα πάνω συνεπώς, αλλά όχι μόνον. 

Πετροβολώντας το φάντασμα της Μεταπολίτευσης

του Γιάννη Παρασκευόπουλου

 

 © www. eklogika.gr  - 04/08/2014 
 

Μεταπολίτευση και «Τρείς του Σεπτέμβρη»: Ρέκβιεμ για ένα επιτυχημένο κάποτε κόμμα και για ένα ακλόνητο κομματικό σύστημα, σ' ένα αποτυχημένο κράτος  (Α) 

Στην πρόσφατη επέτειο για τα 40 χρόνια από τη Μεταπολίτευση, οι περισσότερες φωνές ήταν επικριτικές. Όλες συμφωνούσαν πάντως, ότι η Μεταπολίτευση ως εποχή φθάνει τουλάχιστον μέχρι το Μνημόνιο και ότι το τέλος της είναι εξαιρετικά πρόσφατο. 

Από την πλευρά μου, θα ήθελα να καταθέσω μια διαφορετική προσέγγιση:  Η Μεταπολίτευση ήταν μια εποχή όπου η ελληνική κοινωνία, ψάχνοντας να ξαναβρεί τον αυτοσεβασμό που είχε χάσει με τη χούντα, κατέληξε να πνιγεί στις στρεβλώσεις. Επιπλέον έχει λήξει αμετάκλητα από καιρό, με τα προγράμματα λιτότητας της περιόδου 1985-1993 και την οριστική διάψευση των προσδοκιών. Η 15ετία πριν το Μνημόνιο (1994-2009) δεν ήταν μέρος της Μεταπολίτευσης αλλά πλήρης ανατροπή της.