Άννα Συνοδινού, Ντέιβιντ Μπάουι, στον ίδιο αιώνα

Η Άννα Συνοδινού γεννήθηκε το 1927, ήταν το όγδοο παιδί της οικογένειας. Ο Ντέιβιντ Ρόμπερτ Τζόουνς, γνωστός ως Μπάουϊ, γεννήθηκε το 1947 στη φτωχογειτονιά του Μπρίξτον. Ο αδελφός του έπασχε από σχιζοφρένεια. Ο Ντέιβιντ δυσκολεύτηκε πολύ να το αντιμετωπίσει.

Ο Ντέιβιντ Μπάουϊ ηλικιακά θα μπορούσε να είναι γιός της Άννας Συνοδινού. Άν και ήταν εξίσου δημιουργικοί, ανήκαν σε δύο διαφορετικούς κόσμους. Στους δύο διαφορετικούς κόσμους που συνυπήρχαν στην «Εποχή των Άκρων, στον σύντομο 20ό Αιώνα» (Χόμπσμπάουμ) και απομακρύνονταν όλο και περισσότερο μεταξύ τους με το πέρασμα του χρόνου.

Ο Μπάουϊ δήλωνε απολιτικός και ήταν η προσωποποίηση της πιο ακραίας καλλιτεχνικής αβανγκάρντ. Ήταν πολυσύνθετος. μουσικός της ροκ αλλά και απίστευτα εκφραστικός ηθοποιός, ήταν εικαστικός περφόρμερ, μίμος, ήταν ο «κατά φαντασίαν αστροναύτης», μια ενσάρκωση του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα: Μιας θριαμβεύουσας εποχής της τεχνολογίας και αυτών που διέδιδε, τότε που ο τεχνικός πολιτισμός ανοίγονταν στον διαπλανητικό κόσμο και στο εικονικό «υπερπέραν»· όταν τα τελευταία ακέραια κλασικά υπολείμματα εικόνων, ήχων, ιδεών και τεχνών του πνευματικού πολιτισμού εκείνου του αιώνα και των περασμένων αιώνων, όσα είχαν βρεί καταφύγιο στη σύγχρονη τέχνη και στη νεωτερική σκέψη, θραύονταν κι αυτά σε χίλια μετα-νεωτερικά είδωλα και κομμάτια πολύχρωμων καθρεφτών. Ήταν άνοιγμα σε νέα πλανητική εποχή ή αρχή διάλυσης χωρίς ανασύνθεση; Πρόοδος ή παρακμή; Οδήγησε σε νέα εποχή ή εκεί όπου πολιτισμός και φύση πεθαίνουν μαζί;

Μαζί με την τέχνη και τον πολιτισμό θραύονταν προσωπικοί και κοινωνικοί δεσμοί, διαλύονταν κοινωνικές  τάξεις και στρώματα, διαλύονταν οι ρόλοι και εικόνες των φύλων (όπως συνέβαινε στον ίδιο τον Μπάουϊ, μια ευκαιρία για να το κάνει και αυτό «τέχνη»). Δεν ξέρουμε τη συνέχεια όλων αυτών στο μέλλον: το σίγουρο είναι ότι ορθώθηκαν και ορθώνονται νέοι σωροί από κοινωνικά καυσόξυλα για την ανερχόμενη πυρά του εμπορευματικού κόσμου.

Ο απολιτικός Μπάουϊ ήταν ο «αστροναύτης Major Τοm», o Ziggy Stardust, ο Thin White Duke, ο Ταγματάρχης Jack Celliers, ο Πόντιος Πιλάτος, ο Νίκολα Τέσλα· ήταν παρόν και μέλλον ως ρόλος και performance, κάτω από λάμψεις τεχνητών ήλιων και κάτω από μαύρο φως. 
Η Άννα Συνοδινού ήταν ηθοποιός, μόνον και πάντα ηθοποιός· έγινε όμως και πολιτικός. Ήταν συντηρητική, κλασικότροπη, αφοσιώθηκε στην πολιτική μετά την πτώση της δικτατορίας: έγινε βουλευτής Αθηνών με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας από το 1974 μέχρι το 1990, διετέλεσε υφυπουργός. Στους χρόνους που η πολιτική αποκλήθηκε «βρώμικη», τον Μάρτιο του 1990, παραιτήθηκε του βουλευτικού της αξιώματος, Ο λόγος; Στη Βουλή πρόσβαλαν το θέατρο και το επάγγελμα του ηθοποιού ! Κατά τη διαδικασία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, η βουλευτής του νεοεμφανισμενου, υφαρπαγμένου απο μικροομάδες ανορθολογιστών κόμματος των Οικολόγων Εναλλακτικών Μαρίνα Δίζη, όταν κλήθηκε να ψηφίσει, άνοιξε ένα πανό, το οποίο έγραφε «Φτάνει το θέατρο για τον Πρόεδρο και το νέφος», ενώ την έρραινε με άνθη από τα θεωρεία ένας «χορός» αυτοσχέδιου κοινοβουλευτικού δράματος. Η ενέργεια αυτή εξόργισε την Συνοδινού. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας υπέβαλε την παραίτησή της, τόσο από το βουλευτικό της αξίωμα, όσο και από μέλος του κόμματός της. Ποτέ ξανά δεν ασχολήθηκε με την πολιτική.

Αποδείχτηκε εκ των υστέρων, στα τωρινά χρόνια της κρίσης, ότι το να παρομοιάζεται με θέατρο, και μάλιστα με το μεταπολεμικό ελληνικό θέατρο (της Συνοδινού, του Εθνικού Θεάτρου ή θιάσων όπως του Κουν), η μεταπολεμική κομματική πολιτική στην Ελλάδα, αποτελεί τερατώδη δυσφήμιση εκείνου του θεάτρου. Μια ειρωνική λεπτομέρεια συμβολισμού του μάλλον ασήμαντου, ξεχασμένου περιστατικού με το απολιτικό «θέατρο των Οικολόγων»: συμβόλιζε και την αδυναμία να εμφανιστούν τότε, στην ιστορικά προεόρτια «μικρή ελληνική κρίση» του 1989 (υπόθεση Κοσκωτά), άλλες, υγιέστερες πολιτικές δυνάμεις. 

Η πολιτικός Συνοδινού ήταν η Εκάβη της Τροίας, η Άτοσσα της Περσέπολης· ήταν ρόλος σ' έναν οριακό κόσμο του Νότου, ήδη φθαρμένο ανεπανόρθωτα από τις εξουσίες εντός του.

Γ. Ρ. 

Τι έβλεπε η Άννα Συνοδινού στη ζωή της και στον αιώνα της;

* ...Ο παππούς μου Μιχάλης στην Αμοργό ήταν αγρότης, χτίστης και ο πυροσβέστης του χωριού. Η πολυμελής οικογένειά δεν είχε πόρους οικονομικούς και θρεφόταν δύσκολα με το λιγοστό λάδι, τη φάβα που εκεί στα ψηλοράχια βγαίνει κίτρινη και ροζ γιατί ανάμεσα στις φυτούλες φυτρώνουν και αγριοτρανταφυλλάκια ροζ. Είναι μια μοναδική περίπτωση της αμοργιανής φάβας, που δεν έχει μεγάλη παραγωγή και δεν φτάνει στο εμπόριο. Η γλύκα της είναι απερίγραπτη. Τα χόρτα του βουνού γέμιζαν τις υπέροχες πίττες με το χειροποίητο φύλλο, οι τραχανάδες και τα άλλα όσπρια του μικρού χωριού ήταν η βάση θρέψεως. Γιατί όταν έφτανε η ώρα να θυσιαστεί η κοτούλα ή το αρνάκι, τα παιδιά κλαίγανε, δεν θέλανε να φάνε. Η κολοκύθα έσωζε την κατάσταση, που την τηγανίζανε στο χοχλαστό καλαμποκέλαιο και το ψωμί, η φραντζόλα...

   

* ...Ήμουν το 8ο παιδί της οικογένειας, άρα δεν βιαζόμουν να είμαι πρωτοκόρη. Ήξερα από τράτο γιατί ήμουν στερνοπαίδι. Περίμενα να τακτοποιηθούν πρώτα οι άλλοι....

   

* -  Τι θα γίνεις άμα μεγαλώσεις, Αννούλα; Με ρώτησε ο Θάνος.
   -  Μοδίστρα ή βιβλιοθηκάριος, κύριε Κωτσόπουλε....

   

* ...Έτρεμα πάντα τη Λήθη, που σημαίνει θάνατο και διάλεξα τη  Mνημοσύνη που τον καταργεί...

Το Θέατρο Λυκαβηττού της Συνοδινού, σχέδιο του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου

Τι έβλεπε ο Ντέιβιντ Μπάουϊ στη ζωή του και στον αιώνα του;

The Gods forgot they've made me
so I forgot them too
I listen to the shadows
I play among their graves

My heart is never broken
my patience never tried
I got seven days to live my life
or seven ways to die
   
(Seven)
   

Καλό ταξίδι Bασίλισσα Εκάβη, Rest in peace Ταγματάρχη Jack Celliers *

  

* H βασίλισσα Εκάβη (κλασική ερμηνεία της Συνοδινού) στις Τρωάδες του Ευριπίδη. Ο Ταγματάρχης Jack Celliers (ερμηνεία Ντέιβιντ Μπάουϊ), στην ταινία Καλά Χριστούγεννα Κύριε Λώρενς (1983) του Ναγκίσα Όσιμα.

  

Η Άννα Συνοδινού πέθανε στις 7 Ιανουαρίου 2016, ο Ντέιβιντ Μπάουι στις 10 Ιανουαρίου 2016

Bowie in 1967

  
Update 6.2.2016:  for David Bowie and all those recently passed (Παιδείας Εγκώμιον)
W. H. Auden (1907 – 1973): In Memory of W. B. Yeats (From Another Time)

...With the farming of a verse
Make a vineyard of the curse,
Sing of human unsuccess
In a rapture of distress...