Το αποτυχημένο ελληνικό μοντέλο - αναστροφή πορείας για διέξοδο σε ταραγμένους καιρούς

του Νίκου Καϊμάκη
 
© Αναζητήσεις για την Αριστερά - Νίκος Καϊμάκης: Διέξοδος μόνο η ανάπτυξη, 24.1.2016 

[Πολιτικά και γεωπολιτικά συγκριτικά μας πλεονεκτήματα στον ταραγμένο κόσμο του 2016]

Η Ελλάδα την περίοδο αυτή βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Είναι εκτεθειμένη στον κλιμακούμενο διεθνή ανεμοστρόβιλο που προκαλεί ισχυρούς γεωπολιτικούς, οικονομικούς και μεταναστευτικούς κλυδωνισμούς. Αυτοί, μαζί με τα συσσωρευμένα εσωτερικά προβλήματα (υπερχρέωση, ασφαλιστικό, φορολογικό, απο-ανάπτυξη) δημιουργούν ένα επικίνδυνο εκρηκτικό μίγμα που προσβάλλει με ένταση την πολυετή σισύφεια προσπάθεια της χώρας προς την διέξοδο από την κρίση.

Ταυτόχρονα όμως, η χώρα μας διαθέτει και ορισμένα πλεονεκτήματα. Είναι ενταγμένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που αποτελεί την συγκριτικά πιο ασφαλή περιφερειακή ολοκλήρωση, όπως δείχνουν και οι μεταναστευτικές ροές των εκατομμυρίων βασανισμένων ανθρώπων που την προσεγγίζουν ως «Γη της επαγγελίας» με κίνδυνο της ίδιας τους της ζωής. Επί πλέον διαθέτει ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα: βρίσκεται σε προνομιακό σημείο όπου συναντώνται οι διεθνείς οδεύσεις ενεργειακών διαδρόμων και μεταφορών προϊόντων (θαλάσσιοι και ηπειρωτικοί δρόμοι) από την Ασία προς την Ευρώπη και αντιστρόφως, αφού, ως γνωστόν, η Ευρώπη αποτελεί τη μεγάλη αγορά των 500 εκατομμυρίων καταναλωτών καθώς επίσης και την εξίσου σημαντική εξαγωγική αγορά νέων και καινοτόμων τεχνολογιών. Αποτελούν επομένως για τη χώρα μας οι αναδυόμενες νέες γεωπολιτικές συνθήκες χρυσή ευκαιρία ανάπτυξης μιας μακροχρόνιας στρατηγικής, αφού βρίσκεται σε πλεονεκτικό γεωπολιτικό σημείο πέριξ του οποίου κινούνται ενεργειακές, μεταφορικές και τουριστικές ροές.

Σπύρος Παπαλουκάς: Κόκκινες στέγες, Λέσβος - Καμμένο Χωριό

[Το ευάλωτο μετεμφυλιακό μοντέλο παραγωγής της Ελλάδας με το πελατειακό πολιτικό σύστημα, που το διέλυσε η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση το 2008. Μπορούμε τώρα να διαχειριστούμε με ανάστροφο τρόπο τα νέα διεθνή δεδομένα;]

Το ερώτημα είναι, αν μπορεί η χώρα μας να παίξει το διττό αυτό ρόλο - που εν δυνάμει της ανήκει - και να αξιοποιήσει τους νέους αυτούς «παραγωγικούς δρόμους» που διανοίγονται μπροστά της για να βελτιώσει την οικονομική και στρατηγική θέση της. Και ταυτόχρονα, να εκμεταλλευτεί τις νέες εμπορικές οδεύσεις στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών για να εξάγει τα δικά της προϊόντα και υπηρεσίες και για να αναπτύξει τη δική της επιχειρηματικότητα, εμπορική και τουριστική, προς τις χώρες που εμπλέκονται σ' αυτές τις στρατηγικού χαρακτήρα οδεύσεις.

Πρέπει όμως να αποφασιστούν, να σχεδιαστούν και να προωθηθούν οι κατάλληλες επενδύσεις και ενέργειες, να δημιουργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης και σταθερότητας στην οικονομία και στην κοινωνία, ώστε η Ελλάδα να συμμετάσχει ενεργά και να αξιοποιήσει την ιστορική ευκαιρία που διανοίγεται.
Εδώ λοιπόν αξίζει να επισημανθεί και η καθολική ανατροπή που προκάλεσε στη χώρα μας η διεθνής πολιτική συγκυρία και η χρηματοοικονομική κρίση που την συνόδευσε το 2008: Προκάλεσε την κατάρρευση του προ-καπιταλιστικού μοντέλου συγκρότησης της παραγωγής και απορρύθμισε την πολιτική πελατειακών σχέσεων και διαπλοκής, την οποία συντηρούσε μέσω του δανεισμού το πολιτικό κατεστημένο για μισό αιώνα, εμποδίζοντας κάθε δυνατότητα αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας. Τέλος, η διεθνής χρηματοοικονομική κρίση προκάλεσε την ανατροπή των πολιτικών δυνάμεων που ευθύνονται για το χάλι αυτής της βασανισμένης χώρας. Ο λόγος είναι απλός.

[Πολιτική εξουσία και ομάδες συμφερόντων κατασπατάλησαν πόρους, φούσκωσαν φούσκες]

Στην Ελλάδα, ως γνωστόν, το κυρίαρχο πολιτικό προσωπικό που ασκούσε την εξουσία, διαπλέκονταν με διάφορες ομάδες συμφερόντων και κατασπαταλούσαν από κοινού τους πολύτιμους και πανάκριβους οικονομικούς πόρους του διαχρονικού δανεισμού στον οποίο επιδίδονταν για πολλά χρόνια αυτή η χώρα. Η ανισόρροπη αυτή πολιτική συντηρούσε μια επίπλαστη ευημερία, μια καθολική φούσκα, που παροξύνθηκε μετά την ένταξη της χώρας στη ζώνη του ευρώ - αφού τα επιτόκια δανεισμού είχαν περίπου μηδενιστεί - και κατέρρευσε με τη χρηματοπιστωτική κρίση.

Το κόστος αυτής της πολιτικής υπήρξε βαρύτατο.

Η εκάστοτε κυβέρνηση γαλάζια ή πράσινη μετέτρεπε το κράτος σε κομματικό φέουδο που κατασπαταλούσε το δημόσιο-δανεικό χρήμα με βάση το κομματικό και εκλογικό συμφέρον της. Σήμερα, δίπλα στην κρίση χρέους, όλο αυτό το εκτρωματικό σύστημα διαχείρισης της εξουσίας κατέρρευσε και οδήγησε τη χώρα στην πέμπτη χρεοκοπία των τελευταίων 195 ετών. Μετά από έξη χρόνια «προγραμμάτων στήριξης» η Ελλάδα έχει απωλέσει το 25% του ΑΕΠ, ενάμιση εκατομμύριο θέσεις εργασίας, και απέκτησε ένα δυσβάστακτο δημόσιο χρέος 350 δις ευρώ.

[Μη βιώσιμη διάρθρωση απασχόλησης, συνταξιομανής κοινωνία, δάνεια και επιδοτήσεις πεταμένα στο Τίποτε]

Σήμερα εργάζονται στην Ελλάδα 2,7 εκατομμύρια άτομα στην πραγματική οικονομία, τα οποία θα πρέπει να καλύψουν με φόρους και εισφορές 2,7 εκατομμύρια συνταξιούχων και 0,7 εκατομμύρια δημόσιων υπαλλήλων και κατ’ επέκταση τα υπόλοιπα εκατομμύρια πολιτών που είναι άνεργοι, κοινωνικά αποκλεισμένοι ή εκτός παραγωγής. Σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες, σε κάθε συνταξιούχο αντιστοιχούν τέσσερις εργαζόμενοι, όπως παλιότερα συνέβαινε και στην Ελλάδα. Παράλληλα, όλα αυτά εκτίναξαν τα έξοδα του κράτους σε ποσοστό πάνω από το 50% του ΑΕΠ, από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη, γεγονός που σημαίνει ότι όσοι διαθέτουν φοροδοτική ικανότητα σήμερα, θα πρέπει να φορολογούνται με φόρους που θα υπερβαίνουν το 50% των εισοδημάτων τους για να λειτουργεί στοιχειωδώς το κράτος. Αυτή η εκτρωματική κατάσταση πρέπει να λυθεί, δεν πάει άλλο και δεν συγκρίνεται σε καμία περίπτωση με κανένα απολύτως επί μέρους συντεχνιακό ή κλαδικό αίτημα.

Σύμφωνα με έγκυρους οικονομικούς υπολογισμούς, η Ελλάδα, μετά το 1995 που κλείδωσε η υποψηφιότητά της ένταξής της στο ευρώ, απέσπασε μέσω δανείων και επιδοτήσεων πάνω από 270 δίς ευρώ. Εάν τα μισά από αυτά δεν είχαν σπαταληθεί ασύστολα σε δανεισμούς, σε κάθε είδους επιδοτήσεις με κομματικά κριτήρια, σε ολυμπιάδες και φαραωνικά έργα, αλλά είχαν επενδυθεί με βάση τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και τις δυνατότητες της χώρας, θα είχαμε ξεπεράσει την κρίση χωρίς ανεργία, χωρίς απώλειες μισθών και συντάξεων, χωρίς κόκκινα δάνεια.

Σπύρος Παπαλουκάς: Αγιάσος - Τοπίο

[Τώρα «φωνάζει ο κλέφτης». Προοπτικές: Φυγή εμπρός ευρωπαϊκά ή διαρκής παρακμή;]

Το τραγικότερο όλων αποτελεί η σημερινή διεκδικητική συντεχνιακή βεντάλια που ανοίγει ακριβώς από εκείνες τις κοινωνικές ομάδες που ωφελήθηκαν στο «μαύρο παρελθόν» του άκρατου δανεισμού, των επιδοτήσεων, της φοροαποφυγής και της εισφοροδιαφυγής.
Είναι απορίας άξιον αν η σημερινή κυβέρνηση της Αριστεράς θα αντέξει να διαχειριστεί την κρίση με τον ίδιο σταθερό, διαφανή, αποφασιστικό, και κοινωνικά δίκαιο τρόπο που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο. Παράλληλα οφείλει να διαμορφώσει τους όρους μιας αναπτυξιακής δυναμικής στους τομείς που παρουσιάζουν εμφανή συγκριτικά πλεονεκτήματα, στις μεταφορές, στην ενέργεια και στον τουρισμό, αξιοποιώντας όλες τις επενδυτικές δυνατότητες που εκπορεύονται από τη συμμετοχή της στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, που αποτελεί αγκωνάρι σταθερότητας σε σχέση με τη βαρβαρότητα που επικρατεί εκτός ευρωπαϊκών συνόρων.

Όσο για το ασφαλιστικό, το φορολογικό και τα κόκκινα δάνεια, που σήμερα αποτελούν δευτερογενή εμπλοκή, όλα δείχνουν ότι μπορεί να ξεπεραστούν. Μοναδικό ισχυρό και αμετακίνητο επιχείρημα για αυτά είναι ένα: δεν γυρίζουμε πίσω. Η περίοδος αποτελεί νέα πρόκληση, η οπισθοδρόμηση θα είναι καταστροφή. Αυτή μάλιστα τη φορά δεν θα υπάρξουν νικητές θα είμαστε όλοι ηττημένοι.

      
[Οι μεσότιτλοι προστέθηκαν στον ιστότοπο Μετά την Κρίση]

O Νίκος Καϊμάκης  είναι Ηλεκτρολόγος μηχανικός. Διετέλεσε ανώτερο τεχνικό στέλεχος της ΔΕΗ, στέλεχος της ανανεωτικής Αριστεράς Διετέλεσε επίσης, διευθυντής στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης.

Αρθρογραφεί στην ελληνική έκδοση του Monde Diplomatique

Νίκος Καϊμάκης: Αρθρογραφία στην εφημερίδα Αυγή 

Στον ιστότοπο Αναζητήσεις για την Αριστερά

Νίκος Καϊμάκης, στον ιστότοπο Μετά την Κρίση:

   
Έντιμος συμβιβασμός ή πορεία στα βράχια; (24 Μαΐου 2015)

   

Νίκος Καϊμάκης: Η διαπραγμάτευση δεν είναι αυτοσκοπός - (η καταπολέμηση της ανεργίας στον ιδιωτικό τομέα είναι)

  

Νίκος Καϊμάκης -Υπάρχει δίλημμα Grexit ή Graccident