Έρνστ-Β. Μπέκενφέρντε: «Η ελευθερία είναι μεταδοτική»Όμως, «το κράτος πρέπει να θέτει και πραγματοποιεί με αξιοπιστία ηθικούς στόχους, λόγου χάρη την κοινωνική δικαιοσύνη»

© taz - Die Tageszeitung - „Freiheit ist ansteckend“ - Verfassungsrechtler Ernst-Wolfgang Böckenförde über den moralischen Zusammenhalt im modernen Staat, 23. 9. 2009

τη συνέντευξη έλαβε ο Christian Rath

 
Ο Γερμανός συνταγματολόγος Έρνστ-Βόλφγκανγκ Μπέκενφέρντε, πρώην δικαστής του Συνταγματικού Δικαστηρίου και ομότιμος καθηγητής δημοσίου δικαίου, έγινε πασίγνωστος χάρις σε μια μόνον φράση, το περιβόητο «παράδοξο του Μπέκενφέρντε», με την οποία περιγράφει την εξάρτηση του σύγχρονου δημοκρατικού κράτους από προ-πολιτικές προϋποθέσεις. Δηλαδή λέει ότι το βιώσιμο ή μή μιας πολιτικά φιλελεύθερης δημοκρατίας εξαρτάται από κοινωνικές αξίες, ιδέες και νοοτροπίες που συνδέονται πιο πολύ με την παιδεία, την ηθική ή και τη θρησκεία, παρά με την πολιτική. Κάτι δεν λέει αυτό και για μάς εδώ στην Ελλάδα, μέσα στον κακόφωνο πολιτικό θόρυβο των ημερών, για τα ΜΜΕ και για άλλα πράγματα;

Ο Μπέκενφέρντε είναι εδώ και πολλά χρόνια Σοσιαλδημοκράτης, μέλος του SPD και έγινε δικαστής του Συνταγματικού Δικαστηρίου ως πρόταση του κόμματος. Είναι επίσης ένας κατεξοχήν υποστηρικτής του σύγχρονου δημοκρατικού κράτους και των φιλελεύθερων νομικο-πολιτικών του βάσεων (με την κλασική έννοια, από τον Τζων Λοκ στον Καντ). Ωστόσο, ο σφοδρός αυτός αντίπαλος του κοινωνικο-πολιτικού συντηρητισμού και της οπισθοδρόμησης προς πιο ανελεύθερες μορφές κράτους, από φιλοσοφική άποψη δεν είναι φιλελεύθερος, ούτε έχει δεσμούς με την κλασική αριστερή κοσμοαντίληψη ή με τον τυπικό «πολιτισμικό προοδευτισμό» των σημερινών φιλελεύθερων και των πιο πολλών αριστερών της εποχής μας: Ο Σοσιαλδημοκράτης Μπέκενφέρντε είναι ενεργός Καθολικός, τυπικός «συντηρητικός ως προς τις αξίες». 
Εν τω μεταξύ, οι απόψεις του για την εξάρτηση της δημοκρατίας από προ-πολιτικές προϋποθέσεις και αξίες γίνονται αποδεκτές ή θεωρούνται βάση συζήτησης και από ευρύτερους κύκλους. Λόγου χάρη από πολιτικούς στοχαστές με έντονες βιογραφικές αναφορές στην πέραν των Σοσιαλδημοκρατών Αριστερά (λόγου χάρη τον Ούλριχ Πρόις, βλ. δοκίμιο στα Blätter für deutsche und internationale Politik* και πιο αναλυτικά βιβλίο/pdf - Ινστιτούτο Heinrich Böll και εκδ. Nomos), αλλά και από τη νεότερη Σχολή της Φρανκφούρτης και τον Χάμπερμας (βλ. Martin Ingenfeld - Πανεπ. Μονάχου και Peter Gordon - Harvard) στα τελευταία έργα του.

Η συνέντευξη, με θέμα τις δημοκρατικές ελευθερίες, το κοσμικό κράτος και τη θέση της θρησκείας (και της μουσουλμανικής) εντός του, δόθηκε στην αριστερών τάσεων εφημερίδα του Βερολίνου Die Tageszeitung πριν 7 χρόνια, αλλά διατηρεί όλη της την αξία και επικαιρότητα. 

Γ. Ρ.

  

taz: Κύριε Böckenförde, δική σας είναι μια φράση, με την οποία εδώ και δεκαετίες περιγράφεται η σχέση του σύγχρονου κράτους στη θρησκεία: «Το φιλελεύθερο εκκοσμικευμένο κράτος διατηρείται ζωντανό, τρέφεται, από προϋποθέσεις που δεν μπορεί να εγγυηθεί αυτό το ίδιο». Ποιό είναι το δίλημμα;

Ernst-Wolfgang Böckenförde: Το κράτος έχει ως στήριγμα και εξαρτάται από το να τηρούν οι πολίτες ορισμένες βασικές στάσεις και προσανατολισμούς· από το να έχουν ένα ήθος που υποστηρίζει το κράτος. Διαφορετικά, είναι δύσκολο για το κράτος να κάνει πράξη μια πολιτική προσανατολισμένη στην ευημερία της κοινωνίας. Εάν θα πρέπει να εφαρμόζονται όλοι οι στόχοι του μόνον μέσω καταναγκασμού, τότε το κράτος αυτό σύντομα θα πάψει να είναι πια ένα φιλελεύθερο κράτος.
 
Επομένως, είναι πιο δύσκολο να κυβερνήσεις πολίτες χωρίς ηθική από το να κυβερνήσεις πολίτες με ηθική;
Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι το εξής: Το εύτακτο κράτος πρέπει να υποστηρίζεται από ένα ήθος στην κοινωνία.
  
Δεν μπορεί το ίδιο το κράτος να δημιουργήσει αυτή την ηθική;
Ένα φιλελεύθερο κράτος μπορεί να υποστηρίξει και να ενθαρρύνει την ηθική υπόσταση των πολιτών του, αλλά δεν μπορεί να την δημιουργήσει αυτό το ίδιο ή να την εγγυηθεί. Διότι, αν επιδιώξει να επιβάλει το ίδιο στους πολίτες του και να κάνει πράξη με τις εξουσιαστικές μεθόδους του ένα ήθος ή κάποια ηθικά δόγματα, τότε δεν θα είναι πια ένα φιλελεύθερο κράτος.
  
Πώς μπορεί το κράτος να υποστηρίζει και να ενισχύει την πολιτική ηθική; 
Κυρίως μέσω της παιδευτικής αποστολής του σχολείου, αν και δυστυχώς, μόνο πολύ ασθενώς γίνεται αυτό κατανοητό σήμερα. Επιπλέον, το κράτος μπορεί το ίδιο να θέτει και να κάνει πράξη με αξιοπιστία ηθικούς στόχους, για παράδειγμα την κοινωνική δικαιοσύνη, και έτσι να δημιουργεί ένα κλίμα μέσα στο οποίο θα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η ηθικότητα. 

Ναταλία Σεργκέγεβνα Γκοντσάροβα: Γάτες (1913)

Ρηχή υπερπολιτικοποίηση, ψευδαισθήσεις και οπαδισμόςΝίκος Μουζέλης για «την Αριστερά που μας έλαχε», Αγγελική Σπανού για τις ακρότητες στο Κέντρο

1. Νίκος Μουζέλης: Σοσιαλδημοκρατία και ριζοσπαστική Αριστερά 

  

© Το Βήμα - Νίκος Μουζέλης: Σοσιαλδημοκρατία και ριζοσπαστική Αριστερά, 09/10/2016 05:45

 

Ποιες είναι οι βασικές ιδεολογικές και προγραμματικές διαφορές μεταξύ σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και αυτών της ριζοσπαστικής Aριστεράς - πολιτικών σχηματισμών όπως των Ποντέμος, του ΣΥΡΙΖΑ, του πορτογαλικού αριστερού μπλοκ και της γερμανικής Αριστεράς (Die Linke). Πρόκειται για αγεφύρωτες διαφορές ή υπάρχουν «εκλεκτικές συγγένειες» μεταξύ των πρώτων και των δεύτερων; 

  
Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα

Ξεκινώ από τα τρία βασικά χαρακτηριστικά της κλασικής σοσιαλδημοκρατίας, όπως αυτά αναπτύχθηκαν από τον κύριο θεωρητικό της Εντουαρντ Μπέρνσταϊν.
Ο αναθεωρητισμός του μαρξισμού: Η κύρια αδυναμία του μαρξισμού-λενινισμού είναι ο οικονομικός αναγωγισμός, η ιδέα πως οι αντινομίες του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής οδηγούν αργά ή γρήγορα στην επαναστατική ανατροπή του και κατόπιν στη δικτατορία του προλεταριάτου, στον σοσιαλισμό και, σε μια τελική φάση, στον κομμουνισμό. Κατά τον Μπέρνσταϊν, η πίστη σε νόμους που αναπόφευκτα οδηγούν στο τέλος της αλλοτρίωσης οδηγεί σε μια λάθος στρατηγική σε ό,τι αφορά την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Η επανάσταση στον εικοστό αιώνα, όπως φάνηκε ξεκάθαρα στη ρωσική περίπτωση, οδήγησε στον σταλινικό ολοκληρωτισμό.
Δημοκρατικός ρεφορμισμός: Με βάση τα παραπάνω δεν είναι η επαναστατική/βίαιη στρατηγική λενινιστικού τύπου, αλλά μια σταδιακή/εξελικτική στρατηγική που θα οδηγήσει στην επέκταση αστικών, πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων προς τα λαϊκά στρώματα. Αυτό μπορεί να συμβεί με την απόκτηση του δικαιώματος της ψήφου και τη σταδιακή ένταξη του προλεταριάτου στην ενεργό πολιτική αρένα. Με βάση την παραπάνω στρατηγική, τα μαζικά οργανωμένα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στη λεγόμενη «χρυσή εποχή της σοσιαλδημοκρατίας» (1945-1975) κατόρθωσαν να πάρουν με δημοκρατικό τρόπο την εξουσία και να εξανθρωπίσουν σε έναν μεγάλο βαθμό τον βάρβαρο καπιταλισμό του 19ου αιώνα. Κατόρθωσαν να αναπτύξουν το κοινωνικό κράτος, να ενδυναμώσουν το κράτος δικαίου και να στηρίξουν την αντιπροσωπευτική δημοκρατία. 
Δημοκρατικός σοσιαλισμός: Αντίθετα με αυτούς που πιστεύουν στη διαιώνιση του καπιταλισμού, οι οπαδοί του εξελικτισμού/ρεφορμισμού έχουν ως στόχο τη δημιουργία αντικειμενικών συνθηκών που μπορεί να οδηγήσουν μέσω του κοινοβουλευτισμού σε μια μετακαπιταλιστική κατάσταση όπου η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής θα περάσει από το ιδιωτικό στο συλλογικό (κυρίως, αλλά όχι μόνιμο) μέσω συνεταιριστικού τύπου οργανώσεων. 

Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς κάνει λάθος: Η μόνη έξοδος από το ευρώ είναι αυτή που προτείνει η Μαρίν ΛεΠεν

του Γκυγιώμ Ντυβάλ
 

© Green European  Journal - Guillaume Duval: Why Joseph Stiglitz is wrong 22/09/2016 

  

Ο Joseph Stiglitz, Αμερικανός οικονομολόγος και κάτοχος του Βραβείου Νόμπελ στα Οικονομικά, έχει συγγράψει ένα νέο βιβλίο: «Το ευρώ - Πώς ένα κοινό νόμισμα απειλεί το μέλλον της Ευρώπης» (The Euro : How a Common Currency Threatens the Future of Europe). Τις τελευταίες εβδομάδες ο Στίγκλιτς έχει εμφανιστεί πολλές φορές στον Τύπο (βλ. ειδικά στους Financial Times και στον Guardian), υποστηρίζοντας μια «ομαλή εγκατάλειψη» του ευρώ. Επίσης, αναμένει ότι «το τέλος του ενιαίου νομίσματος δεν σημαίνει το τέλος του ευρωπαϊκού εγχειρήματος». Ωστόσο, η θέση αυτή αποκαλύπτει μια βαθιά παρανόηση της πραγματικότητας της Ευρώπης. 

Όπως και οι περισσότεροι Αμερικανοί οικονομολόγοι, οι οποίοι υποστηρίζουν έντονα τη θεωρία των «βέλτιστων νομισματικών ζωνών», ο Joseph Stiglitz έχει ασκήσει οξεία κριτική στο εγχείρημα του ενιαίου νομίσματος από το ξεκίνημά του, στη δεκαετία του 1990. Η ιδέα των βέλτιστων νομισματικών ζωνών αναπτύχθηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1960 από τον Καναδό Ρόμπερτ Μαντέλ (Robert Mundell), ο οποίος κέρδισε το βραβείο Νόμπελ στα Οικονομικά το 1999 για τις μελέτες του. 

Σύμφωνα με τον Mundell, για να είναι συμφέρουσα η υιοθέτηση ενιαίου νομίσματος σε μια περιοχή, θα πρέπει να πληρούνται μια σειρά προϋποθέσεων: Να υπάρχει υψηλή κινητικότητα των συντελεστών της παραγωγής (του κεφαλαίου και της εργασίας), στις συμμετέχουσες χώρες να επικρατεί συμμετρικότητα των οικονομικών σοκ (δηλαδή να συμπίπτουν οι  ανοδικοί και καθοδικοί κύκλοι -  business cycles - των οικονομιών τους), να υπάρχουν σημαντικές δημοσιονομικές [διασυνοριακές] μεταβιβάσεις και ομοιογένεια στις συλλογικές προτιμήσεις μεταξύ των πολιτών της περιοχής αυτής (αλληλεγγύη). Από πολλές πλευρές, αυτό που έμελλε να γίνει η ευρωζώνη δεν ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις αυτές. Αλλά, όπως συχνά συμβαίνει με τις θεωρητικές προσεγγίσεις, πιθανότατα καμία περιοχή στον κόσμο δεν θα εκπληρώνει ποτέ όλα αυτά τα κριτήρια: Στην πράξη, μια «βέλτιστη νομισματική ζώνη», για αρκετές δεκαετίες, πολύ δύσκολα θα είναι ποτέ κάτι διαφορετικό και κάτι παραπάνω από μια περιοχή που απλά ήδη έχει ένα ενιαίο νόμισμα. 

Παρεμπιπτόντως,  ο ίδιος ο Ρόμπερτ Μαντέλ, ποτέ στην πράξη δεν συμπέρανε από τις θεωρίες του, ότι ένα ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα είναι αδύνατο ή ανεπιθύμητο. Απροσδόκητα ίσως, υποστήριξε ενεργά το εγχείρημα του ενιαίου νομίσματος με το οποίο έχει ασχοληθεί μόνιμα ήδη από τη δεκαετία του 1970, άν και συχνά επέκρινε τις θέσεις που υποστήριζαν Γερμανοί πολιτικοί κατά την προσπάθεια της δημιουργίας του.

Ο Ντύλαν και το Νόμπελ: Ένας βάρδος στο σαλόνι μας

του Κώστα Κουτσουρέλη

© Νέο Πλανόδιον - Ένας βάρδος στο σαλόνι μας, 14.10.2016

Ή το μεγάλο κέρδος από μια έριδα

Οι δημόσιοι διαξιφισμοί για τη βράβευση του Μπομπ Ντύλαν με το Νομπέλ Λογοτεχνίας, οσοδήποτε σκόρπιοι και έκθυμοι κι αν υπήρξαν, είναι ουσιώδεις. Γιατί αφορούν τον ίδιο τον πυρήνα της εγγραματοσύνης και της φιλαναγνωσίας μας. Και φαίνεται ότι από εκεί εντέλει ξεκινά και το πρόβλημα.

Ήδη ο όρος «λογοτεχνία», συρρικνωμένος όπως χρησιμοποιείται σήμερα, είναι και προβληματικός και - το κυριότερο - ανιστόρητος. Literature, Literatur, letteratura, όπως το έτυμο της λέξης δηλώνει, είναι τα Γράμματα στην ευρεία τους έννοια, η γραμματεία. Και αυτή, κατά παράδοση περιλαμβάνει κάθε είδος υψηλού, δηλαδή απαιτητικού και έντεχνου λόγου, λ.χ. την ιστοριογραφία, το φιλοσοφικό και λογοτεχνικό δοκίμιο, τη ρητορική, την κριτική – όχι μόνο τη μυθοπλαστική πεζογραφία, τη γραφόμενη ποίηση και το δράμα. Κάθε ιστορία της αρχαίας ελληνικής ή της βυζαντινής λογοτεχνίας λ.χ. περιλαμβάνει κεφάλαια για αυτά τα είδη. Εξίσου εύλογη και δεδομένη είναι κατά παράδοση η συμπερίληψη της στιχουργίας στο σώμα της λογοτεχνικής παραγωγής. Η νεοελληνική λογοτεχνία λ.χ., και όχι μόνο αυτή, εγκαινιάζεται με τα δημοτικά τραγούδια.

Ώς τα μισά του 20ού αιώνα περίπου, αυτή η ευρεία έννοια της λογοτεχνίας πρέπει να ήταν αυτονόητη στη συνείδηση του Δυτικού αναγνώστη. Αυτό δείχνει ότι με το Βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας ετιμώντο μεταξύ των άλλων συγγραφέων ιστορικοί όπως ο Μόμσεν και ο Τσώρτσιλ ή φιλόσοφοι όπως ο Ράσσελ και ο Όυκεν. 

«Το φάρμακο δεν πιάνει». Η αγορά ομολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες «υπερλιπαίνει», αλλά δεν επιδρά στην παραγωγική οικονομία

του Χένρικ Μύλλερ

© Der Spiegel: Henrik Müller: Die Droge kickt nicht mehr, 14.08.2016

  

Κανονικά, η παγκόσμια οικονομία θα έπρεπε ήδη να έχει ανεβάσει πολύ τις «στροφές» της, δεδομένου ότι οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις προσπαθούν εδώ και χρόνια να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη. Γιατί αποτυγχάνουν;

   
Η κατάσταση παραμένει συγκεχυμένη, οι προοπτικές εξακολουθούν να είναι πάντα αμυδρές. Σύμφωνα με τις μετρήσεις του Ινστιτούτου Ifo που εδρεύει στο Μόναχο, το παγκόσμιο επιχειρηματικό κλίμα είναι και τώρα εξίσου κακό, όσο εδώ και τρία χρόνια ή και περισσότερο. Ιδιαίτερα στην Ασία, αλλά και στην Ευρώπη, οι προσδοκίες είναι χαμηλές. Στη ζώνη του ευρώ, η ανάπτυξη κατά το δεύτερο τρίμηνο μειώθηκε. Η Γαλλία και η Ιταλία είναι σε στασιμότητα.

Βαδίζουν σε λάθος δρόμο αυτοί που χαράζουν τις οικονομικές πολιτικές;
Τέλος, συμβαίνει κάτι παράδοξο: τα βασικά επιτόκια σε όλο τον κόσμο είναι τα χαμηλότερα που έχουν υπάρξει στην ιστορία. Όλο και περισσότερες χώρες και εταιρείες μπορούν να δανειστούν χρήματα όχι απλά χωρίς καμμιά επιβάρυνση, αλλά και να πάρουν ακόμη και ένα «έξτρα δώρο» για το δάνειο που συνάπτουν. Σύμφωνα με έναν υπολογισμό των Financial Times, σχεδόν το μισό του συσσωρευμένου χρέους των αναπτυγμένων δυτικών χωρών είναι σήμερα διαπραγματεύσιμο στις αγορές με αρνητικά επιτόκια. Αυτό δεν είχε συμβεί ποτέ πριν.
Οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο έχουν κάνει πολλή δουλειά. Έχουν αγοράσει τόσο πολλούς τίτλους (αυτό είναι η «ποσοτική χαλάρωση» - συντομογραφικά «QE»), ώστε οι προϋπολογισμοί τους έχουν υπερδιπλασιαστεί σε σύγκριση με το 2008. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΟΟΣΑ, στην Ιαπωνία και στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι κεντρικές τράπεζες [Bank of Japan και Bank of England αντιστοίχως] κατέχουν τώρα το ένα τρίτο του συνολικού χρέους αυτών των χωρών. Παρ' όλα αυτά, συνεχίζουν τα προγράμματα αγοράς τίτλων. Η Τράπεζα της Αγγλίας πρόσφατα τα ξανάρχισε, προκειμένου να αμβλυνθούν οι συνέπειες της απόφασης του Ιουνίου για έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ένας τύραννος, ένας ποιητής και τρεις αίγαγροι. Οδοιπορικό στη γη και στην ιστορία της Ηπείρου

του Τζων Κίττμερ
 
© Από το blog του Βρετανού Πρέσβη στην Αθήνα, John Kittmer:  Ένας τύραννος, ένας ποιητής και τρεις αίγαγροι, 26.9.2016

 

Ένα εικονικό-ιστορικό και ένα πραγματικό οδοιπορικό στην Ήπειρο. Μια γεύση από την Ηπειρωτική γη και φύση, από την πολυτάραχη ιστορία αυτού του τόπου και από τους απόηχους στην ευρωπαϊκή και εγχώρια λογοτεχνία: Από τη συνάντηση του Λόρδου Βύρωνα με τον Αλή Πασά το 1809, στο φαράγγι του Βίκου, στη Σκάλα του Βραδέτου και στις Δρακόλιμνες της Τύμφης, με την ξεχωριστή χλωρίδα και πανίδα τους, σήμερα.
Σε πείσμα παλιών και νέων μύθων του εθνικού απομονωτισμού, από την εποχή του Μπάυρον και του Αλή Πασά μέχρι σήμερα, αυτό ήταν και είναι πάντα η πραγματική Ευρώπη, από δώ και από κεί της Μάγχης ή του Δούναβη: Μια ήπειρος όπου κυκλοφορούν πρόσωπα, πράγματα, πλούτος και ιδέες, υπερβαίνοντας τα σύνορα κρατών ή αυτοκρατοριών και υπερπηδώντας εμπόδια που ορθώνουν οι αυταρχικές εξουσίες και οι ιδιοτέλειες. Με εξαίρεση, ίσως, τη διχαστική εποχή του Ψυχρού Πολέμου και των δικτατοριών που προηγήθηκαν· αλλά η εποχή αυτή ήταν - για τα μέτρα της ιστορίας - ένα βραχύχρονο διάλειμμα που, ευτυχώς, πάει, πέρασε.

Γ. Ρ.

 

Μια βδομάδα πριν, βρισκόμουν πλάι στον τάφο του Αλή Πασά, στην ακρόπολη του οθωμανικού κάστρου στα Ιωάννινα. Καθώς ατένιζα τα σιδερένια κάγκελα του τάφου, αναλογιζόμουν πόσο περίεργο ήταν το ότι ο Βύρωνας, που επρόκειτο να δώσει τη ζωή του για την ελευθερία της Ελλάδας, έτυχε να αναζητήσει πρώτα τον αυταρχικό «λέοντα των Ιωαννίνων», αφού αποβιβάστηκε στην ακτή της Ελλάδας το 1809, στο τέλος του πλου του από τη Μάλτα.
Ταξιδεύοντας έφιππος, ο Βύρωνας έφτασε στα Ιωάννινα τέλη Σεπτεμβρίου και έμεινε με τον Βρετανό πρόξενο, Ουίλιαμ Ληκ. Ο Αλή Πασάς απουσίαζε τότε εκτός πόλης, αλλά είχε αφήσει μια πρόσκληση για τον Βύρωνα να τον συναντήσει στο παλάτι του στο Τεπελένι, που βρίσκεται βόρια των σύγχρονων ελληνο-αλβανικών συνόρων. Συναντήθηκαν τελικά μέσα Οκτωβρίου, και τον Βύρωνα, ο οποίος κατόπιν θα περιέγραφε τον Αλή ως «αδυσώπητο τύραννο, ένοχο των πιο απαίσιων αγριοτήτων», φαίνεται ότι τον τούμπαραν τα κολακευτικά λόγια και το ενδιαφέρον του δυνάστη για αυτόν.

Thomas Phillips, Πορτραίτο του Μπάυρον (με τη στολή που αγόρασε στο Τεπελένι)

Στην πιο ευνοημένη από Κοινοτικές εισροές χώρα-μέλος, μας εξαπάτησαν με τα πιο αντιευρωπαϊκά παραμύθια

του Νίκου Καϊμάκη
  
© Αναζητήσεις για την Αριστερά - Ν. Καϊμάκης : Ένας ακόμη μύθος καταρρίπτεται, 9.10.2016

  

Στην περίοδο 2000-2015 η Ελλάδα, εισέπραξε τις μακράν μεγαλύτερες Κοινοτικές εισροές από όλες τις χώρες-μέλη της ΕΕ, τόσο σε απόλυτο μέγεθος όσο και αναλογικά με το ΑΕΠ τους. Και αντί να λογοδοτήσουν οι πολιτικά υπεύθυνοι της ιδιοτελούς κατασπατάλησης και μη δημιουργικής αξιοποίησης αυτού του πακτωλού, υπεύθυνοι και ανεύθυνοι, συνένοχοι για το έγκλημα και «αθώοι» παρατηρητές (και πάντως, όλοι τους, όχι θύματά του), εξαπάτησαν και εξαπατούν τους πολίτες με αντιευρωπαϊκά παραμύθια και με τις ρητορείες μιας νέας και διαπαραταξιακής εθνικοφροσύνης.
Η παράγραφος-ευχή με την οποία καταλήγει ο συγγραφέας είναι ηθικά νόμιμη και πολιτικά αναγκαία, γιατί η ελπίδα πεθαίνει τελευταία - και είναι καλό να πεθαίνει τελευταία.

Γ. Ρ.

     

Σύμφωνα με την Public Issue (βαρόμετρο) του Μαΐου 2016, το 55% των Ελλήνων πολιτών έχει αρνητική άποψη για την Ε.Ε, ενώ η υποστήριξη προς το ευρώ έχει υποχωρήσει επίσης στο 55% (Η Καθημερινή της Κυριακής, 09/10/2016).

Με έντονη πολεμική ρητορική καλλιεργήθηκαν αφηγήματα, ότι την κρίση την προκάλεσαν τα μνημόνια, το ευρώ, τα τοκογλυφικά επιτόκια, τα δομικά προβλήματα της Ε.Ε, ότι οι Ευρωπαίοι του Βορρά θέλουν να μετατρέψουν τη χώρα μας σε αποικία χρέους, να αγοράσουν τα πάντα για «ένα κομμάτι ψωμί», ότι μας δανείζουν για να αγοράζουμε τα βιομηχανικά προϊόντα του Βορρά ή αμυντικό εξοπλισμό.

Ποιές χώρες-μέλη της ΕΕ έδωσαν και ποιές πήραν τα πιο πολλά

Η αλήθεια όμως είναι τελείως διαφορετική. Η χώρα μας έχει λάβει τη μεγαλύτερη οικονομική ενίσχυση μεταξύ όλων των χωρών-μελών, με μεγάλη μάλιστα διαφορα από όλα τα άλλα κράτη-μέλη. Η Ελλάδα με το εξαιρετικά μικρό μέγεθός της, ως αγορά 1,6%, έλαβε από την Ε.Ε τα τελευταία 15 χρόνια 2000-2015 συνολικές ενισχύσεις 71,8 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή 4,5 δις ευρώ ετησίως ή το 2,36 % κατά μέσο όρο του ΑΕΠ. Με τις επιδοτήσεις αυτές έχουν χρηματοδοτηθεί και χρηματοδοτούνται ακόμη μεγάλα έργα υποδομής, μετρό, οδικοί άξονες αεροδρόμια, γέφυρες, λιμάνια, ενώ οι ετήσιες ενισχύσεις προς τον αγροτικό τομέα ξεπερνούν τα 2 δις ευρώ. Παράλληλα, χρηματοδοτούνται χιλιάδες μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά και ελεύθεροι επαγγελματίες, μέσω αναπτυξιακών προγραμμάτων.

Νικόλαος Γκύζης, Τα παραμύθια της γιαγιάς

Βίνφρηντ Κρέτσμαν: Νέα και δύσκολη κατάσταση, νέες ευθύνες, μεγάλα καθήκοντα

© Die Zeit - Winfried Kretschmann fordert die Grünen zur Selbstkritik auf: Wir sollten das Moralisieren  lassen, τ. 42/2016, 6.10.2016

    
Ολόκληρο το πρωτότυπο κείμενο: Baden-Württemberg.de -Winfried Kretschmann: Große Aufgaben, grüne Verantwortung, 6.10.2016 

  

Με άρθρο στην εφημερίδα «Die Zeit», ο Πράσινος πρωθυπουργός της Βάδης-Βυρτεμβέργης Winfried Kretschmann προειδοποιεί για τον κίνδυνο της κοινωνικής και πολιτικής οπισθοδρόμησης. Αναπτύσσεται ένα νέο αυταρχικό «πνεύμα της εποχής» που «αμφισβητεί τα επιτεύγματα της σύγχρονης, ανοικτής και ανεκτικής κοινωνίας και θέλει να γυρίσει πίσω το χρόνο», λέει ο Κρέτσμαν.

Ο πρωθυπουργός της Βάδης-Βυρτεμβέργης αναφέρεται την κατάσταση στη Γερμανία τώρα. Με αυτήν ως αφετηρία, θέτει το ζήτημα της γενικής πολιτικής κατεύθυνσης του κόμματός του Bündnis90/Die Grünen και προβληματίζεται για το πώς αναπτύσσεται η συζήτηση στην κοινωνία της χώρας του και ο εκεί πολιτικός αγώνας. Θέτει το ζήτημα της ευθύνης των δημοκρατικών πολιτικών δυνάμεων, ιδιαίτερα των «προοδευτικών» και των αριστερών, απέναντι στους πολλούς ηττημένους των δεκαετιών της παγκοσμιοποίησης, της τεχνολογικής έκρηξης αλλά και της φιλελευθεροποίησης των τρόπων ζωής, εγκαταλειμμένους τώρα ως εύκολη λεία στο έλεος του ακροδεξιού λαïκισμού. Ως ανεξίτηλο φόντο της εικόνας βλέπει πάντα το μέγιστο ζήτημα, της επιβίωσης του πλανήτη.

Ωστόσο, είναι πια φανερό ότι πολλές βασικές ψηφίδες που σχηματίζουν τη «μεγάλη εικόνα» των προβλημάτων που τίθενται, είναι παρούσες και στην Ελλάδα· τις βρίσκουμε στο σύνολο του ευρωπαϊκού χώρου αλλά και πέρα από αυτόν: Οι δυσμενείς επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογικής προόδου στην κοινωνική συνοχή, η ανασφάλεια μεγάλων μερίδων της κοινωνίας και η αίσθηση εγκατάλειψης, η κρίση εμπιστοσύνης στη λειτουργία της δημοκρατίας, τρόποι ζωής που οδηγούν σε ακραία εξατομίκευση και, εκ των πραγμάτων, σε ελλείμματα στοιχειώδους κοινωνικής αλληλεγγύης, μεγάλες εισροές προσφύγων και μεταναστών και συνακόλουθα προβλήματα συνύπαρξης πολύ διαφορετικών. Έτσι, βλέποντας από ευρεία οπτική γωνία, βάζοντας στην εικόνα και το αύριο που έρχεται, ευνόητο είναι ότι ο Κρέτσμαν μιλά και για μάς, επίσης.

Αυτή η πολιτική συζήτηση τώρα μόλις αρχίζει. Για ορισμένους φιλελεύθερους, αριστερούς και άλλους, δεν θα είναι οικεία. Και ασφαλώς θα είναι πολύ συγκρουσιακή και σκληρή. Είναι όμως επίκαιρη και χρήσιμη, μήπως και σταθεί πάλι η όλο και πιο απαξιούμενη πολιτική, στο ύψος της σημερινής εποχής και των κινδύνων της.

Γ. Ρ.

 

Η συνοχή της κοινωνίας μας αρχίζει να καταρρέει. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται ανασφάλεια. Κάποιοι αισθάνονται εγκαταλειμμένοι ή βλέπουν τους εαυτούς τους ως θύματα των κοινωνικών αλλαγών. Άλλοι αισθάνονται αμφιβολία για τη δημοκρατικότητα της Πολιτείας μας ή πιστεύουν ότι κανείς δεν παίρνει στα σοβαρά τους φόβους τους.
Γιατί αυτό το αναπτυσσόμενο σχίσμα; Αναμφίβολα, η άφιξη πολλών προσφύγων την περασμένη χρονιά λειτούργησε ως καταλύτης και έφερε στο φως διχαστικές τάσεις που ζυμώνονταν κάτω από την ορατή επιφάνεια του κοινωνικού γίγνεσθαι. Επιπρόσθετα, ήρθε η απειλή από τους τρομοκράτες, που θέλουν να προκαλέσουν μια σύγκρουση μεταξύ μουσουλμάνων και μη μουσουλμάνων και με τον τρόπο αυτό συνεργούν σε μια ανοίκεια συμμαχία μαζί με δυνάμεις της άκρας Δεξιάς.  

Pieter Bruegel ο Πρεσβύτερος, λεπτομέρεια από το Χειμωνιάτικο Τοπίο με Μαύρο Πουλί, 1565

[«Κατακόρυφη» κοινωνική συνοχή και προβλήματα της «οριζόντιας» κοινωνικής ένταξης ανθρώπων προερχόμενων από διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια] 
Σημαντικό ρόλο παίζουν και φαινόμενα κοινωνικής αποδιάρθρωσης που αναπτύσσονται στο έδαφος της παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογικής προόδου. Το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική Λύση για τη Γερμανία (AfD) χρησιμοποιεί αυτά τα φαινόμενα για λογαριασμό του, προκειμένου να επωφεληθεί από την κρίση, και εμφανίζεται ως φερέφωνο της δυσαρεστημένων και ανασφαλών, των αγανακτισμένων και γεμάτων οργή και μίσος. Και κάτι περισσότερο: φέρνει αυτούς τους ανθρώπους σε θέση σύγκρουσης με τους πρόσφυγες. Καταφέρνει να έχει επιτυχία ακριβώς επειδή συνδέει τα προβλήματα της «κατακόρυφης» κοινωνικής συνοχής με τις προκλήσεις της «οριζόντιας» ένταξης ανθρώπων προερχόμενων από διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια.

Η αρχιτεκτονική του Τραμπ. Το μεσαίο δάχτυλο υψωμένο καταπρόσωπο στην πόλη

του Νίκλας Μάακ

  

© Frankfurter Allgemeine Zeitung - Niklas Maak, New York : Architektur der Trump Towers Ein goldener Mittelfinger für das Weiße Haus,  21.07.2016

   

Μερικοί άνθρωποι, για να μάθουν τι είναι η Αμερική, εμπιστεύονται μόνον την εικόνα και τα «μηνύματα» που εκπέμπουν τα αυτοκίνητά της και οι προσόψεις των σπιτιών της. Αυτοί οι άνθρωποι, ίσως νομίσουν ότι στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου συγκρούονται ο Donald Trump και ο κοινωνικός ουτοπιστής Bernie Sanders: Τα παλιά Honda των φοιτητών έχουν ξεθωριασμένα αυτοκόλλητα του Μπέρνι στους προφυλακτήρες τους, στα βαριά φορτηγά βλέπεις αυτοκόλλητα του Τραμπ: «Να κάνουμε την Αμερική και πάλι μεγάλη». Στους δρόμους της Νέας Υόρκης, για παράδειγμα στη γωνία της 9ης Λεωφόρου και της 14ης Οδού, βλέπεις στα τζάμια των παραθύρων το όνομα «Bernie» με γράμματα μεγαλύτερα από μπόι ανθρώπου, αλλά όσο προχωράς προς τα βορειοανατολικά, προς τα Washington Heights, τόσο πιο μεγάλη έκπληξη νοιώθεις: Ακόμη και εδώ, όπου οι περισσότεροι κάτοικοι είναι ισπανόφωνοι, βλέπεις πάρα πολλά αυτοκόλλητα του Τραμπ στα παράθυρα.

Υπάρχουν βέβαια και οπαδοί του Δημοκρατικού Κόμματος που συμπαθούν κρυφά τον Τραμπ, γιατί κατάφερε με ωραίο τρόπο να καταστρέψει το κατεστημένο των Ρεπουμπλικανών. Πήραν αυτό που τους άξιζε, αυτοί που τόσα πολλά χρόνια το μόνο που έκαναν ήταν πολιτικές παρακώλυσης του Ομπάμα, λένε. Αυτοί οι οπαδοί του Δημοκρατικού Κόμματος αγαπούν τον Τραμπ, όπως κάποιοι άνθρωποι αγαπούν ένα κακό σκυλί επειδή ρημάζει τον κήπο του μισητού τους γείτονα. Πού ακούστηκε όμως να υπάρχουν «Ισπανόφωνοι υπέρ του Τραμπ»; Ρωτώ έναν ισπανόφωνο καταστηματάρχη στην Λεωφόρο St. Nicholas: Πώς γίνεται αυτό, ο Τραμπ και οι ισπανόφωνοι παρέα; Ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε τέτοια ιστορία αγάπης. Μου απαντά ο καταστηματάρχης: Τι θα πεί «ισπανόφωνοι»; Είμαι από το Πουέρτο Ρίκο, όλη η οικογένειά μου δουλεύει στους Trump Towers και ο Τραμπ αντιπαθεί κυρίως τους Μεξικανούς· αυτό είναι όλο, σας παρακαλώ λοιπόν, μη παρεξηγείτε...

Οι νέοι ουρανοξύστες στην «Trump Place», για τους οποίους μιλούσε ο καταστηματάρχης, βρίσκονται ακριβώς πάνω στην όχθη του ποταμού Hudson, μεταξύ της 59ης και της 72ης Οδού. Προηγουμένως, αυτή η περιοχή της πόλης, το Riverside South, ήταν βιομηχανική περιοχή. Ο Tραμπ ήθελε να οικοδομήσει εδώ, ήδη από τη δεκαετία του 1970, μια «Television City» με στούντιο, εμπορικό κέντρο και ακριβά διαμερίσματα, αλλά το έργο των τριών δισεκατομμυρίων δολαρίων, ολοκληρώθηκε μόλις πρόσφατα. Η τιμή αγοράς για ένα διαμέρισμα ξεκινάει από από 20.000 δολάρια ανά τετραγωνικό μέτρο και κάτι παραπάνω. Οι διαμαρτυρίες εναντίον των πολυτελών διαμερισμάτων τελικά είχαν κάποιο αποτέλεσμα: Ορίσθηκε από τις αρχές της πόλης ότι το 12 % των διαμερισμάτων πρέπει να είναι προσιτού κόστους.

© AP Οι εξωτερικές όψεις των Trump-Towers έχουν πάντα λίθινη επένδυση
ή κεραμικές πλάκες σε πολυτελές Business-Look, όπως εδώ στην 5η Λεωφόρο.