Έπραξε σωστά ο Ιταλός Πρόεδρος της Δημοκρατίας; Τα υπέρ και τα κατά - Επιταχύνεται η μετάθεση της κρίσης στο πεδίο της πολιτικής

© Die Tageszeitung/taz - Eva Oer / Dominic Johnson: Handelte Italiens Präsident richtig? - Pro & Contra Scheitern der Koalition, 28.5.2018

O Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Sergio Mattarella αρνήθηκε να ορίσει έναν από τους υπουργούς και έτσι παρεμπόδισε τον σχηματισμό της κυβέρνησης συνασπισμού των λαϊκιστών και ακροδεξιών. Σοφή απόφαση ή ανατροπή εν ψυχρώ της βούλησης των ψηφοφόρων;
Πίσω από βαρειά διλήμματα δημοκρατικής δεοντολογίας κρύβονται τρομακτικά διλήμματα περιεχομένων, πολιτικών και ηθικών: «Υπερασπιζόμαστε το δημοκρατικό δικαίωμα μιας χώρας να κυβερνηθεί από κόμματα που υπόσχονται να πνίξουν τους πρόσφυγες» (εφ. Αυγή, 30.5.2018); Ή υπερασπιζόμαστε το «δικαίωμα» των πολιτικά ανολοκλήρωτων, χωρίς επαρκή δημοκρατική νομιμοποίηση θεσμικών οργάνων της Ένωσης «να επιβάλλουν τον δικό τους υπουργό Οικονομικών στα κράτη - μέλη», όπως υπαινίχθηκε ο Επίτροπος Προϋπολογισμού της ΕΕ - επικαλούμενος μάλιστα «την παιδαγωγική δύναμη των αγορών» - και ευτυχώς εξαναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη;
 

Γ. Ρ.

  

NAI 

Δεν ανέτρεψε ο Πρόεδρος της Ιταλίας Σέρτζιο Ματταρέλα τον σχηματισμό της κυβέρνησης: Αυτή την ανατροπή την είχαν ήδη προκαλέσει το Κίνημα των Πέντε Αστέρων (M5S) και η Λέγκα. Τα δύο κόμματα ήθελαν να κλιμακώσουν την πολιτική ένταση, ήθελαν να εξαναγκάσουν τον Πρόεδρο να χρίσει Υπουργό Οικονομικών τον ευρωσκεπτικιστή Πάολο Σαβόνα. Με αυτόν τον τρόπο παραβλέπουν το ιταλικό Σύνταγμα: Στην Ιταλία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν είναι μια μαριονέτα η οποία απλώς τσεκάρει και επικυρώνει τις προτάσεις του υποψήφιου πρωθυπουργού. Το Σύνταγμα δίνει στον Ματταρέλα το δικαίωμα να ορίζει τους προτεινόμενους υπουργούς - ή και να μην το κάνει. Ο άνθρωπος αυτός έκανε απλά τη δουλειά του, και μάλιστα με καλή επιχειρηματολογία.
Τέτοια περιστατικά συνέβησαν και άλλοτε, λόγου χάρη το 1994, όταν ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας αρνήθηκε να διορίσει τον προσωπικό δικηγόρο του Σίλβιο Μπερλουσκόνι ως Υπουργό Δικαιοσύνης. Συνεπώς είναι ανοησία η απαίτηση για καθαίρεση του Ματταρέλα από την Προεδρία της Δημοκρατίας ή το να παρουσιάζουν αυτό το όχι στον Σαβόνα ως μέγα σκάνδαλο. Το γεγονός ότι ο Ματταρέλα δεν είχε καμία αντίρρηση για τους άλλους υπουργούς που προτάθηκαν, δείχνει σαφώς ότι δεν αποσκοπούσε στην αποτροπή αυτής της κυβέρνησης συνολικά. Οι επιθυμίες του εκλογικού σώματος θα μπορούσαν λοιπόν να ικανοποιηθούν πλήρως. Ο συνασπισμός του M5S και της Λέγκα θα μπορούσε να επιλέξει έναν άλλο Υπουργό Οικονομικών. Αντ' αυτού, οι επικεφαλής του M5S και της Λέγκα, Λουίτζι ντι Μάιο και Ματτέο Σαλβίνι, αυτοπροβλήθηκαν ως διωκόμενοι και αδικούμενοι αουτσάιντερς, ενώ παρουσίασαν τον Ματταρέλα ως ανδρείκελο των χρηματοπιστωτικών αγορών.

Επικίνδυνα παιχνίδια

Βόλφγκανγκ Μύνχάου: Η Ιταλία μάς δείχνει πώς πεθαίνει η φιλελεύθερη δημοκρατία

© ft - Wolfgang Münchau : Italy illustrates the way to liberal democracy’s demise, 20.5.2018

«Η αυτάρεσκη αντιμετώπιση της ενδυνάμωσης των λαϊκιστών, με αποφυγή της αυτοκριτικής, είναι χαρακτηριστική αντίδραση των αποτυχημένων πολιτικών συστημάτων». Και «εάν για μεγάλο χρονικό διάστημα η φιλελεύθερη δημοκρατία αποτυγχάνει να αποφέρει οικονομική ευημερία για σημαντικό μέρος του πληθυσμού, τότε έρχεται το τέλος της· πεθαίνει μαζί με τους θεσμούς που έχει δημιουργήσει στη χρηματοοικονομική σφαίρα και στη σφαίρα της πραγματικής οικονομίας», γράφει ο Wolfgang Münchau.

Πριν λίγα χρόνια μερικοί θολά «αντισυστημικοί» ή και «μαρξιστές» (από εκείνους που φέρνουν στο νου το ανέκδοτο «ο Μαρξ στην Κοπεγχάγη αντί του Λονδίνου - ναί, συνέβη σε παράλληλο σύμπαν»), ισχυρίστηκαν ότι η Ελλάδα ήταν ο «αδύνατος κρίκος της αλυσίδας». Αυτό που ισχυρίστηκαν εκείνοι τότε, σε λάθος τόπο και λάθος χρόνο, ίσως δεν είναι τόσο τερατωδώς εξωπραγματικό για την Ιταλία τώρα, λόγω του μεγέθους της, της θέσης της στο στερέωμα της ΕΕ και της διασύνδεσής της στην παγκόσμια οικονομία, της διαρκούς οικονομικής κάμψης και μιας πολιτικής δυσλειτουργίας πολλών δεκαετιών. Ωστόσο το πραγματικό ζήτημα είναι τί είδους και ποιάς κατεύθυνσης αλλαγή θα έφερνε στον κόσμο τώρα μια θραύση στον ευρωπαϊκό «κρίκο» Ιταλία.
Σε αντίθεση με την αμήχανη στάση για τις εξελίξεις στην Ιταλία, που τηρoύν τώρα οι οικονομολόγοι της επικρατούσας Σχολής, οι αυτάρεσκοι «κεντρώοι» του κομματικού συστήματος, μαζί τους και εκείνοι που είδαν την Ελλάδα το 2010-2015 ως χώρα-πειραματόζωο, ο Münchau σκιαγραφεί μια μελανή εικόνα της ΕΕ με ένα από τα μεγάλα ιδρυτικά μέλη της σε βαθειά κρίση. Αλλά προχωρεί και πιο πέρα, πέρα από το πεδίο της οικονομίας, ακριβώς τη στιγμή που αυτό μεταθέτει την κρίση του στο πεδίο της πολιτικής: Προβληματίζεται για το μέλλον της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας όπως την ξέρουμε μετά τον τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ενόψει διακυβέρνησης της μεγάλης νοτιοευρωπαϊκής γείτονος από σύμπραξη δυνάμεων ακραιφνώς ακροδεξιών και θολά «αντισυστημικών».
Δεν είναι πρωτοφανείς καταστάσεις. Αυτό που αποκαλούν «σύστημα» στην παραπλανητική Lib-Pop γλώσσα τους ηγεμονικές κοινωνικές δυνάμεις που θέλουν «να τα αλλάξουν όλα για να μείνουν όλα ίδια» (όπως στον Γατόπαρδο των Τζουζέπε Τομάζο Λαμπεντούζα και Λουκίνο Βισκόντι), αμφισβητήθηκε και άλλοτε - επιτυχώς - από τους πιο αδίστακτους «αντισυστημικούς» αυτής της κατηγορίας. Όμως, τι εμπεδώσαμε από το ιστορικό μάθημα της Βαϊμάρης ή του «αντισυστημικού» Μουσολίνι;

Γ. Ρ. 
 

Το να συγκρίνουμε τους σημερινούς λαϊκιστές και εθνικιστές με τους Ναζί και με τους φασίστες που έδρασαν πριν από 80 ή 90 χρόνια, δεν έχει νόημα. Ωστόσο, βλέπω πολύ πιο σαφείς παραλληλισμούς μεταξύ της πτώσης της γερμανικής Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και της ευάλωτης κατάστασης στην οποία έχουν περιπέσει σήμερα οι φιλελεύθερες ελίτ της Ευρώπης. Μερικοί από αυτούς που υπερασπίζονται τώρα τη φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων, κάνουν το ίδιο λάθος που έκανε, λόγου χάρη, το Γερμανικό Κόμμα του Κέντρου (Deutsche Zentrumspartei, DZP) στις αρχές της δεκαετίας του 1930, διότι υποτιμούν την τάξη μεγέθους της απειλής που αντιμετωπίζουν.

Ο Harold James, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, μας παρουσίασε πρόσφατα 10 λόγους για τους οποίους τα σημερινά πολιτικά συστήματα και η Δημοκρατία της Βαϊμάρης έχουν μερικά κοινά αυτοκαταστροφικά χαρακτηριστικά [Ten Weimar Lessons, στο Project Syndicate]. Ένας από αυτούς είναι η δύναμη του οικονομικού σοκ. Ένας άλλος είναι μια υπέρμετρη αισιοδοξία για την ισχύ των θεσμών και για την ικανότητα τους να προστατεύσουν το σύστημα.

Ο Matteo Salvini της Λέγκα, κεφάτος στο Κρεμλίνο με τον Πούτιν στο μπλουζάκι

Ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο Κέινς, ο Μαρξ και η χρηματοπιστωτική σφαίρα

του Γιάννη Μηλιού

 
© Τα Νέα - Γιάννης Μηλιός: Ο Κέινς, ο Μαρξ και η χρηματοπιστωτική σφαίρα, 19.5.2018

Η διαφορετική προβληματική των Μαρξ και Κέινς για το ρόλο της χρηματοπιστωτικής σφαίρας στον καπιταλισμό και για τη σχέση της με την «πραγματική οικονομία».

 

1. Ο Μαρξ και ο Κέινς του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ

Στις 5 Μαΐου 2018 έκλεισαν 200 χρόνια από τη γέννηση του Καρλ Μαρξ. Στην τελετή που έλαβε χώρα στην πόλη Τριρ, τη γενέτειρά του, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, μεταξύ άλλων, υποστήριξε: «Ο Καρλ Μαρξ ήταν ένας φιλόσοφος που έβλεπε στο μέλλον, είχε δημιουργικές προσδοκίες. Και σήμερα συμβολίζει πράγματα για τα οποία δεν ευθύνεται και τα οποία δεν προκάλεσε».
Σχεδόν δυο χρόνια νωρίτερα, στις 8 Νοεμβρίου 2016, ογδόντα χρόνια μετά την έκδοση της Γενικής Θεωρίας του Κέινς, ο κύριος Γιούνκερ, μιλώντας στο Collège d' Europe στην πόλη Μπριζ του Βελγίου, δήλωνε: «Μου αρέσει ο Κέινς διότι κάποτε είπε: ‟Οταν τα γεγονότα αλλάζουν, αλλάζω την άποψή μου”. Ως προς αυτή την αρχή παραμένω κεϊνσιανός. Είναι μια από τις μοναδικές αρχές του Κέινς […] που παραμένω πιστός σ' αυτόν».
Ο κύριος Γιούνκερ είναι καλός πολιτικός. Μπορεί να μιλάει για οτιδήποτε και οποιονδήποτε χωρίς να μπαίνει καθόλου στο περιεχόμενο και την ουσία όσων αναφέρεται. Και να υπαινίσσεται ότι τα πάντα θα μπορούσαν να αφομοιωθούν σε ό,τι ο ίδιος εκπροσωπεί. 

Η παραίτηση του Προέδρου του Συμβουλίου Επικρατείας: Άργησε, άργησε πολύ

Το πιό ήπιο που μπορεί να ειπωθεί, είναι ότι η δήθεν αντίθεση του πρώην προέδρου του ΣτΕ στα μέτρα λιτότητας είναι υποκριτική.
Νοιάστηκαν ποτέ - ο ίδιος και όσοι δικαστές είναι ομοϊδεάτες του - για τις περικοπές μισθών των χαμηλόμισθων και των συνήθων εργαζομένων, στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα; Νοιάστηκαν για τους χαμηλοσυνταξιούχους - αυτούς με μόνον μία (!) σύνταξη; Νοιάστηκαν για την ανεργία και μάλιστα για την μακροχρόνια ανεργία; Νοιάστηκαν που μόνον το 10 % των πραγματικών ανέργων δικαιούται επίδομα ανεργίας; Αλήθεια, για όλα αυτά, δεν προβλέπει καταρχήν το Σύνταγμα; Πόσο σοβαρά λαμβάνουν υπόψη οι μέχρι τώρα συνταγματικές ερμηνείες τους για τα επίχειρα της κρίσης το Άρθρο 22 ;
Νοιάστηκαν για την υποκλοπή του μέλλοντος των νεότερων συμπολιτών τους, από τους καλομαθημένους πριν την κρίση «κοινωνικά ισότιμους» αυτών των δικαστών; Βέβαια τα παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα των καλομαθημένων δεν χρειάζεται να ανησυχούν.
Αυτοί δεν είναι που αναπροσαρμόζουν τους μισθούς τους και τις συντάξεις τους με το σύστημα Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει; 

Αυτοί δεν υψώνουν ως τελευταίο αλλά άπαρτο οχυρό της φοροδιαφυγής, την όσο πιο στενή γίνεται ερμηνεία των νομικών διατάξεων περί παραγραφής φορολογικών υποθέσεων;
Αυτοί δεν αρνούνται την στοιχειώδη διαφάνεια των εισοδημάτων τους και των περιουσιακών τους στοιχείων, όπως προβλέπει για κάθε δημόσιο λειτουργό η - έστω και ημιτελής - νομοθεσία για το λεγόμενο «πόθεν έσχες»;
Σκέφτηκαν ποτέ πώς ασελγούν σε θεμελιώδεις επιταγές του Συντάγματος (π.χ. ισονομία, συμβολή του καθενός στα κοινά βάρη ανάλογα με τις δυνατότητές του), όταν με ακροβατικές ερμηνείες άλλων άρθρων, με επιχειρήματα τραβηγμένα από τα μαλλιά και με πολύ ταξικό μίσος για τους αδύναμους, «νομιμοποιούν» αυτά που εξυπηρετούν τον κοινωνικό τους περίγυρο και τους ίδιους;

Ο δικαστής Claude Frollo - «Παναγία των Παρισίων», Disney version

Το φθινόπωρο του πλανητάρχη: Οι ΗΠΑ του Τραμπ και οι διεθνείς συμφωνίες για το Ιράν και για το κλίμα

Οι μονομερείς και μοναχικές πράξεις απόσυρσης των ΗΠΑ από σημαντικές διεθνείς συμφωνίες, πρόσφατα από τη συμφωνία για την μη ανάπτυξη πυρηνικών όπλων εκ μέρους του Ιράν, πέρισυ η αποχώρηση από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα του Πλανήτη, αντιμετωπίζονται από πολλούς, ακόμη και τώρα, ως εκδηλώσεις ισχύος της Αμερικής. Ίσως να εκλαμβάνονται ως εφαρμογή έμπρακτη, και με προοπτικές επιτυχίας, του δόγματος Τραμπ «να ξανακάνουμε την Αμερική μεγάλη». Μερικές φορές  οι αποσύρσεις παρομοιάζονται με παρελθούσες πράξεις επίδειξης δύναμης των ΗΠΑ, σε εποχές που οι όροι μονοπολικός κόσμος και πλανηταρχία είχαν πλήρη αντιστοιχία με την πραγματικότητα· όπως ήταν η στρατιωτική επέμβαση στους ενδογιουγκοσλαβικούς πολέμους της δεκαετίας του 1990. Είναι όμως έτσι;

Μήπως ο Μαρξ δεν κατάλαβε τι είναι καπιταλισμός;Με την ευκαιρία των 200ών γενεθλίων του

του Τόμας Φίσερ

 
© Der Spiegel - Thomas Fischer: Marx, 219a, Gewalt Unangenehme Unordnungen, Teil Eins: Karl Marx, 12.05.2018

 
Φέτος εορτάζουμε τα 200ά γενέθλια του Καρλ Μαρξ. Γέμισαν οι αιθέρες του ελεύθερου Τύπου με έπεα πτερόεντα και με γραπτά που μένουν· ο θόρυβος που κάνουν μας φέρνει ζάλη. Από τα (δημοσιογραφικά) κείμενα που γράφτηκαν για τα γενέθλια του Μαρξ [5 Μαΐου 1818], διαλέγω δύο που βρήκα ενδιαφέροντα.

Ο κύριος καθηγητής Μάρτιν Ρόνχάιμερ (Martin Rhonheimer) του Ποντιφικού Πανεπιστημίου του Τιμίου Σταυρού στη Ρώμη (Pontificia Università della Santa Croce), χρησιμοποίησε μισή σελίδα της εφημερίδας «Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung» (FAS) της 6ης Μαΐου 2018 για να μας πει ότι ο κύριος Μαρξ κατασκεύασε μεν ένα αφήγημα περί καπιταλισμού, ωστόσο, o γερο-ανόητος δεν είχε καταλάβει τι είναι ο καπιταλισμός, επειδή «παρέβλεψε και παραγνώρισε τον επιχειρηματία»! Διότι, σύμφωνα με τον Ρόνχάιμερ, την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και επομένως την ευημερία στον κόσμο, την οφείλουμε «αποκλειστικά και μόνον» στα επιτεύγματα του επιχειρηματία!

Μπορεί κανείς να προσθέσει και άλλα πράγματα ως συμπλήρωμα: Ο Θωμάς Ακινάτης, ο γερο-χασομέρης, στα φημισμένα best-sellers που έγραψε το έτος 1250 μ.Χ., παρέβλεψε και παραγνώρισε την κεντρική μορφή του ιδιοκτήτη δούλων. Ακολουθώντας την λογική του Ρόνχάιμερ, την εκρηκτική αύξηση της ευημερίας στην Ευρώπη μεταξύ του 12ου αιώνα π.Χ. και του 12ου αιώνα μ.Χ., την οφείλουμε αποκλειστικά και μόνον στα επιτεύγματα των ιδιοκτητών σκλάβων· και χωρίς την δουλοκτησία, οι Βαυαροί με το ηλιοψημένο δέρμα ακόμη και σήμερα θα συνέχιζαν να τριγυρίζουν όλη μέρα γύρω από την ψηλή κορυφή των Άλπεων Τσούγκσπίτσε (Zugspitze) για να μαζεύουν άγρια ​​ραδίκια.

Και τι να πούμε για την δουλοπαροικία και την κεντρική μορφή του γαιοκτήμονα; Ούτε και γι' αυτόν δεν ήξεραν και δεν έψαξαν να μάθουν, άν και, μετά από 1200 χρόνια, κατάφερε να πάρει τη θέση των δουλέμπορου που τόση πολλή ευημερία είχε προσφέρει στον κόσμο. Ο μεγαλογαιοκτήμονας με τα λατιφούντια, που σήμερα, έχοντας τη φιλική υποστήριξη και της Γερμανίας, ανακτά την απεριόριστη εξουσία στη Βραζιλία και εξαθλιώνει το 90 % του πληθυσμού της χώρας του, ήταν ένας προφήτης της παραγωγικότητας και της ευημερίας. Ήδη στους καιρούς τους, οι κύριοι Καρλομάγνος και Πέτρος ο Μέγας γνώριζαν από τις μηνιαίες εκθέσεις των εξειδικευμένων στη δημοσιονομική λιτότητα οικονομολόγων τους, ότι αντί να ταΐζεις ένα κοπάδι δέκα χιλιάδων δούλων, είναι πιο παραγωγικό να έχεις δέκα χιλιάδες αγρότες δουλοπάροικους και από τα δέκα τους γογγύλια που βγάζουν από το χωράφι να τους παίρνεις μόνον τα πέντε.

Το νέο άγαλμα του Καρλ Μαρξ μπροστά στο πατρικό του σπίτι στη γενέτειρά του Trier, δώρο της Κίνας για τα 200ά γενέθλια

Μιχάλης Παπαγιαννάκης

Από τους εκλεγμένους πολιτικούς της Αριστεράς μετά το 1980, εκείνος που με σταθερότητα και επιμονή έδειχνε τον άλλο δρόμο, αυτόν που δεν θέλησε να περπατήσει η ελληνική πολιτική ως όλον, ούτε η ίδια η Αριστερά, ήταν αναμφίβολα ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης. 

Εκτός των άλλων, αγωνίστηκε πολύ για πράγματα που είναι συνεχώς μπροστά μας, καθημερινά και ανοίκεια, αλλά η ελληνική πολιτική τάξη φροντίζει να τα εξορίζει από τον δημόσιο διάλογο. Και ήταν Έλληνας Ευρωπαίος. Φεντεραλιστής. Αλλά πιο σημαντικό είναι το πώς έβλεπε την ένωση της Ευρώπης. Όλα αυτά, μαζί με το γεγονός ότι δεν είδε ποτέ την παρουσία του στην πολιτική ως πηγή προσωπικού οφέλους, δικού του ή άλλων, του χάρισαν πιστούς φίλους - όχι μόνον ιδεολογικά ταυτόσημους - και τον τίμησαν με πολλούς εχθρούς - όχι μόνον από την αντίπαλη πολιτική πλευρά.

Όσο μπόρεσε στον καιρό του, αυταπάτες δεν έτρεφε. Και εκτιμούσε δεόντως τα δεδομένα από σκληρό υλικό, «τους αριθμούς». Αυτό τον βοήθησε να βλέπει μακριά και του στοίχισε να μην είναι αποδεκτός από πολλούς «δικούς του» που δεν απόφευγαν τις ψευδαισθήσεις, μερικοί ενδεχομένως με καλές προθέσεις. Όμως στην πολιτική μετρά τελικά το αποτέλεσμα.

«Θα υπάρξουν σκληρότερες μορφές λιτότητας γιατί θα πρέπει να καλυφθεί αυτό το φοβερό έλλειμμα. Είμαστε σε πλήρη παράβαση με όλους τους κανονισμούς της Ε.Ε. Εκτός της απίθανης περίπτωσης που έχουμε ρυθμούς ανάπτυξης του 5% ή του 6%, που είναι όνειρα για τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό» (συνέντευξη στην «Κυριακάτικη Αυγή», 5.9.2004, Σεπτέμβριος του 2004, πριν ακόμη σβήσει το ολυμπιακό όνειρο).

Ασφαλώς κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι θα έλεγε και τι θα έκανε, άν ήταν παρών στα χρόνια μετά την τυπική εκδήλωση της κρίσης στην Ελλάδα το 2010. Το σίγουρο είναι ένα: Αν και οι ιδέες που εκπροσωπούσε ο Μιχάλης ηττήθηκαν κατά κράτος πολιτικά όταν ζούσε, οι «νίκες» αποδείχτηκαν στην πραγματικότητα πανωλεθρίες για τη χώρα. Και οι νικητές του χθες είναι σήμερα πεσμένοι κατάχαμα και ανυπόληπτοι.

Ωστόσο, όσοι τον γνώρισαν, ξέρουν καλά ότι άν ζούσε τώρα, δεν θα αισθανόταν καμμιά ικανοποίηση - πόσο μάλλον υπερηφάνεια, ή «να κάνει τον ήρωα πίσω από το γραφείο» - επειδή εκείνος ήταν διαφορετικός από τους άλλους και είδε προβλεπτικά το αδιέξοδο που παραμόνευε στον πολυπερπατημένο δρόμο. Θα ένοιωθε μόνον θλίψη. Αλλά θλίψη επανορθωτική, όχι παραίτηση χωρίς ελπίδα και αγώνα. Γιατί είναι επίσης σίγουρο, ότι άν ζούσε τώρα ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, θα ήταν «με τους πολλούς, όχι με τους λίγους». Με τους αδύναμους τώρα σε καιρούς κρίσης, όπως ήταν με τους παραγκωνισμένους σε καιρούς φούσκας τότε· όχι με τους πολυπροστατευμένους τώρα, όπως δεν ήταν τότε με τους πολυπριμοδοτημένους. Θα ήταν υπέρ της πολιτικής αντιπαράθεσης με ουσία, προς όφελος των κοινών, των δημόσιων, της Res Publica· όχι υπέρ της κοκκορομαχίας προς όφελος των πελατών, των παρεών και της όποιας προσωπικής πολιτικής στρατηγικής.

Και παραφράζοντας αυτό που ειπώθηκε αλλού για άλλους, άν ζούσε τώρα, ακόμη και οι μέλισσες θα ήταν βέβαιες ότι ο Παπαγιαννάκης είναι με το μέρος τους και όχι με τον άπληστο τρόπο του οικονομείν και του πολιτεύεσθαι που εξοντώνει μέλισσες και άλλα όντα, πριονίζοντας το κλαδί πάνω στο οποίο στηρίζεται και η δική μας ζωή.

Εννιά χρόνια μετά τον Μάιο του 2009, που πήρε από τη ζωή τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη, αναδημοσιεύουμε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις (στον Στ. Θεοδωράκη, Τα Νέα 28.2.2009), αποσπάσματα παλιότερης συνέντευξης στην Κυριακάτικη Αυγή (Σεπτέμβριος 2004, με την ευκαιρία της λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων) και εκτενή αποσπάσματα από το άρθρο ενθύμησης «Ο δικός μας Μιχάλης», του «Ιού της Ελευθεροτυπίας».

Γ. Ρ.
  

1. Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης εξομολογείται όσα του δίδαξε η ζωή:  «Γερνώντας έγινα λίγο πιο εξτρεμιστής - Για να αλλάξει η ρότα της χώρας πρέπει να συνεργαστούμε»

© Τα Νέα - συνέντευξη στον Σταύρο Θεοδωράκη, 28.2.2009
  

Το ελληνικό κράτος δεν φαίνεται να συμφωνεί με αυτό [Έλληνας είναι όποιος γεννιέται ή «μεγαλώνει ανάμεσά μας», λέει ο Παπαγιαννάκης]. Εδώ αρνείται να δώσει την υπηκοότητα στα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στη χώρα μας.  

Και γι΄ αυτό πρέπει να υπάρχει μια Αριστερά που να συγκρούεται σκληρά με αυτούς που χτυπάνε τις ελευθερίες, την ισότητα, τον ανθρωπισμό δηλαδή μιας κοινωνίας.
 
Υπάρχουν πάντως κάποιοι που λένε ότι το κόμμα σας δεν νοιάζεται για τίποτε, παρά μόνο για συγκρούσεις.

Ναι, το έχει κάνει ο Συνασπισμός και είναι λάθος. Γιατί Αριστερά δεν είναι μόνο σύγκρουση. Ο Συνασπισμός έχει στο DΝΑ του τη «συνεργασία» και τον «διάλογο». Και υπάρχουν προβλήματα που για να λυθούν απαιτούν ευρύτατες συσπειρώσεις. Αν κάποια στιγμή βάλουμε μυαλό και αποφασίσουμε να αλλάξουμε τη ρότα της χώρας, θα πρέπει να συνεργαστούμε.