«Τότε συμβαίνει αυτό που στην τεχνική συμβαίνει μόνον κατ' εξαίρεσιν: Οι τεχνικές δεν λειτουργούν και χάνεται ο έλεγχος της αυτοκρατορίας, ο έλεγχος των αραβικών πληθυσμών, ο έλεγχος του αεροπλάνου ή ο έλεγχος της γρίππης των χοίρων. Φυσικά αυτό συνοδεύεται και από το φαινόμενο που ο Niklas Luhmann αποκαλεί “κατακλυσμό παράπλευρων επιπτώσεων”» (Hauke Brunkhorst, «Η δημοκρατία στην ευρωπαϊκή κρίση»)
1. Με ιούς ή με δασικές πυρκαγιές δεν μπορείς να διαπραγματευτείς
του Μπέρναρντ Πέτερ
© Die Tageszeitung / taz - Bernhard Pötter : Jenseits von Corona, 28. 2. 2020
[...] Ο ιός μας δείχνει αυτό που έχουμε αποτελεσματικά απωθήσει όλοι εμείς που ζούμε στα Nησιά των Mακάρων: Ότι η φύση «εκεί έξω» δεν είναι τόσο φιλική και ευγενική όσο θέλουν να μας κάνουν να πιστεύουμε οι διαφημίσεις στα καταστήματα βιολογικών προιόντων. Δεν μπορούμε να διαπραγματευτούμε με τον κόσμο της πραγματικότητας που υπάρχει έξω από τον γυάλινο πύργο της ευημερίας μας· αυτός είναι παγερά αδιάφορος για χρηματικές αποζημιώσεις και για χρυσές πιστωτικές κάρτες. Επίσης, αντίθετα από το κοινώς λεγόμενο, η φύση δεν εκδικείται. Το μόνο που κάνει, είναι να κάνει τη δουλειά της. Κακότυχος όποιος στέκεται εμπόδιο στο δρόμο της.
Χιλιάδες χρόνια, αυτή την αίσθηση είχαν οι άνθρωποι όταν τους χτυπούσε ξαφνικά, σαν κεραυνός, μια καταστροφή. Μόνον εδώ και 100 χρόνια, και μόνον στις πλούσιες χώρες, υποκύψαμε στην Ύβρι ότι θα μπορέσουμε να κατευθύνουμε εμείς τη μοίρα μας εκεί που θέλουμε. Το εφαρμόζουμε στην πράξη, και ο δικός μας κόσμος δίνει την εντύπωση, αλλά μόνον την εντύπωση, ότι αυτό γίνεται όντως.
Συζητάμε τελευταία για Ανθρωπόκαινο Γεωλογική Εποχή, στην οποία ο άνθρωπος έχει γίνει καθοριστικός παράγοντας της εξέλιξης του πλανήτη. Και τότε έρχεται και διαδίδεται ένας τέτοιος ιός, για να μας θυμίσει αυτό που μας αρέσει να ξεχνάμε στην κοινωνία της πλήρους ασφαλιστικής κάλυψης: Πρέπει να «προστατατεύουμε το περιβάλλον μας» για το δικό μας συμφέρον, αλλά ας μην προσδοκούμε και ανταπόδοση ευγνωμοσύνης.
Το «λειτουργικό σύστημα» της Μητέρας Γης είναι ψυχρές φυσικές και χημικές διαδικασίες. Όποιος διοχετεύει διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, όποιος εξοντώνει εκατομμύρια ζωικών και φυτικών ειδών, όποιος σκορπίζει σκουπίδια παντού και αλλάζει τη φυσική και τη χημεία της Γης σε πλανητική κλίμακα, θα νοιώσει τις συνέπειες στο πετσί του. Δεν μπορείς να διαπραγματευτείς με ιούς ή με δασικές πυρκαγιές.
Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο τρέμουμε από φόβο μπροστά σ' αυτόν τον παθογόνο ιό. Δεν μπορούμε να τον εξαγοράσουμε ή να τον εξημερώσουμε. Δεν μπορούμε να τον πυροβολήσουμε όπως πυροβολούμε έναν λύκο που μας ενοχλεί. Δεν μπορούμε να μειώσουμε τη σημασία του ή να τον βάλουμε σε μια πιο αντικειμενική κλίμακα μεγεθών, λέγοντας «δεν βαριέσαι, πάντα έτσι συνέβαινε». Και δεν μπορούμε να εκτονωνόμαστε με δυσφημιστικές κουβέντες του τύπου «αυτή η επιστήμη είναι για τα σκουπίδια». Ξάφνου, ακόμη και οι μεγαλύτεροι περιφρονητές της επιστήμης προσκυνούν αυτούς τους ημίθεους με τις λευκές μπλούζες για να πάρουν ένα αντίδοτο. Ξαφνικά, ακόμη και οι εχθροί των εμβολιασμών δεν λένε ούτε λέξη αντιλογίας.
«Εκεί έξω», υπάρχουν πολλοί σοβαροί λόγοι για να μας πιάνει πανικός. Και μάλλον ο κοροναϊός δεν είναι από τους πιο σοβαρούς. Όμως, σίγουρα, είναι πολύ σοβαρός λόγος για πανικό η χρόνια ψυχωτική μας παραγνώριση της πραγματικότητας, με τις (αυτο)καταστροφικές τάσεις που τη συνοδεύουν. Δεν θα μας βγει σε καλό.
Το «λειτουργικό σύστημα» της Μητέρας Γης είναι ψυχρές φυσικές και χημικές διαδικασίες. Όποιος διοχετεύει διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, όποιος εξοντώνει εκατομμύρια ζωικών και φυτικών ειδών, όποιος σκορπίζει σκουπίδια παντού και αλλάζει τη φυσική και τη χημεία της Γης σε πλανητική κλίμακα, θα νοιώσει τις συνέπειες στο πετσί του. Δεν μπορείς να διαπραγματευτείς με ιούς ή με δασικές πυρκαγιές.
Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο τρέμουμε από φόβο μπροστά σ' αυτόν τον παθογόνο ιό. Δεν μπορούμε να τον εξαγοράσουμε ή να τον εξημερώσουμε. Δεν μπορούμε να τον πυροβολήσουμε όπως πυροβολούμε έναν λύκο που μας ενοχλεί. Δεν μπορούμε να μειώσουμε τη σημασία του ή να τον βάλουμε σε μια πιο αντικειμενική κλίμακα μεγεθών, λέγοντας «δεν βαριέσαι, πάντα έτσι συνέβαινε». Και δεν μπορούμε να εκτονωνόμαστε με δυσφημιστικές κουβέντες του τύπου «αυτή η επιστήμη είναι για τα σκουπίδια». Ξάφνου, ακόμη και οι μεγαλύτεροι περιφρονητές της επιστήμης προσκυνούν αυτούς τους ημίθεους με τις λευκές μπλούζες για να πάρουν ένα αντίδοτο. Ξαφνικά, ακόμη και οι εχθροί των εμβολιασμών δεν λένε ούτε λέξη αντιλογίας.
«Εκεί έξω», υπάρχουν πολλοί σοβαροί λόγοι για να μας πιάνει πανικός. Και μάλλον ο κοροναϊός δεν είναι από τους πιο σοβαρούς. Όμως, σίγουρα, είναι πολύ σοβαρός λόγος για πανικό η χρόνια ψυχωτική μας παραγνώριση της πραγματικότητας, με τις (αυτο)καταστροφικές τάσεις που τη συνοδεύουν. Δεν θα μας βγει σε καλό.
Ο Bernhard Pötter (1965), δημοσιογραφεί στην taz από το 1993 καθώς επίσης στην εφημερίδα Die Zeit και στα περιοδικά WOZ, GEO, New Scientist. με επίκεντρα το κλίμα, το περιβάλλον και τα ενεργειακά θέματα, καθώς επίσης θέματα κατανάλωσης, παιδιών και εκκλησιαστικά. Βιβλία: «Tatort Klimawandel» (Για το Θέμα Κλιματική Αλλαγή - oekom Verlag) και «Stromwende» (Αλλαγή στον Τρόπο Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας - Westend-Verlag, μαζί με τον
Peter Unfried και τον Hannes Koch).
2. Ο κορωναϊός αφορμή για την πιο ραγδαία χρηματιστηριακή πτώση της εκατονταετίας
του Βίκτορ Γκόιντκα
© Süddeutsche Zeitung - Victor Gojdka: Der schnellste Börseneinbruch seit fast 100 Jahren, 28.2.2020
Πριν από λίγες μέρες τα χρηματιστήρια εν μέσω πανηγυρισμών έσπαζαν τα ρεκόρ το ένα μετά το άλλο, τώρα οι τιμές πέφτουν ραγδαία με αφορμή τον «μαύρο κύκνο» του κορωναϊού. Τόσο βίαιη πτώση έχει να συμβεί από τις σκοτεινές ημέρες της Μεγάλης Κρίσης του 1929.
Από την άλλη πλευρά ο ιός, όπως όλοι οι απρόβλεπτοι «μαύροι κύκνοι» αλλά και οι προβλέψιμοι «λευκοί κύκνοι» ή «στιγμές Minsky», δεν είναι αιτίες αλλά μόνον αφορμές ή εναρκτήρια σαλπίσματα των πτώσεων σε χρηματιστήρια και σε αγορές εμπορευμάτων, ιδίως πετρελαίου και μετάλλων.
Ήδη πρίν από ένα μήνα, ενώ οι πανηγυρισμοί για την άνοδο στα χρηματιστήρια κορυφώνονταν, ο Αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος Ρόμπερτ Σίλλερ προειδοποιούσε: «Οι αγορές ακινήτων και οι χρηματιστηριακές αγορές παρουσιάζουν σήμερα άνοδο πολύ πιο ραγδαία από την άνοδο της πραγματικής οικονομίας [...] Πολλά συνηγορούν ότι η επόμενη πτώση μετοχών, όποτε συμβεί, θα είναι ενδεχομένως τεράστια. Τελευταία παρατηρούμε τεράστια άνοδο στις τιμές των μετοχών, ωστόσο η άνοδος της πραγματικής οικονομίας δεν είναι μόνον η πιο μακροχρόνια, αλλά και η πιο αδύναμη στην ιστορία της χώρας. Κανείς δεν ξέρει πότε θα έρθει η επόμενη ύφεση. Υπάρχουν όμως ορισμένες ενδείξεις ότι ενδεχομένως θα είναι ιδιαίτερα έντονη».
Τελικός προορισμός κάθε φούσκας, χρηματοοικονομικής ή ακινήτων, είναι κάποτε να σκάσει. Η «βελόνα» που την τρυπά, είτε είναι χρεωκοπία μιας επιχείρησης τύπου Lehman Bros είτε επιδημία είτε άλλη, είναι απλή αφορμή, που αναπότρεπτα έρχεται κάποια στιγμή. Η αιτία είναι το ίδιο το γεγονός ότι φουσκώνει η φούσκα.
Τελικός προορισμός κάθε φούσκας, χρηματοοικονομικής ή ακινήτων, είναι κάποτε να σκάσει. Η «βελόνα» που την τρυπά, είτε είναι χρεωκοπία μιας επιχείρησης τύπου Lehman Bros είτε επιδημία είτε άλλη, είναι απλή αφορμή, που αναπότρεπτα έρχεται κάποια στιγμή. Η αιτία είναι το ίδιο το γεγονός ότι φουσκώνει η φούσκα.
Τώρα, μετά την έναρξη της πτώσης, ο Τουρκο-ιρανο-αμερικανός οικονομολόγος Νούριελ Ρουμπίνι, από τους ελάχιστους που είχαν κάνει δημόσια πρόβλεψη πριν το 2008 για το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων στις ΗΠΑ, αλλά θεωρούμενος από πολλούς ως μόνιμος «καταστροφολόγος», προβλέπει κατάρρευση των χρηματιστηριακών δεικτών κατά 30 - 40 %, με επακόλουθο, μεταξύ άλλων, ήττα του Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ.
Γ. Ρ.
[...] Ο κορωναϊός ενέσκηψε στις χρηματιστηριακές αγορές όπως εκείνα τα συμβάντα που πολλοί αποκαλούν «μαύρους κύκνους»: Απροσδόκητα συμβάντα, που εντελώς ξαφνικά ξεδιπλώνουν μπροστά μας όλη τη δύναμή τους όπως ο κύκνος τα φτερά του. Η οικονομία και οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα που έρχονται από δύο πλευρές, τόσο από την ζήτηση όσο και από την προσφορά: Όταν ολόκληρες πόλεις παραλύουν κανείς πια δεν αγοράζει. Και όταν εργοστάσια παύουν να λειτουργούν και τα πλοία δεν κινούνται, σπάζουν οι διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού της παγκοσμίως διασυνδεδεμένης οικονομίας. «Θα ακούσουμε πολλές κακές οικονομικές ειδήσεις μέσα στους επόμενους μήνες», λέει ο υπεύθυνος επενδυτικής στρατηγικής Christian Kahler της DZ-Bank.
Λίγοι ξέρουν τόσο καλά όσο ο Joachim Goldberg, πόσο επιδρά στους επενδυτές μια τόσο απότομη χρηματιστηριακή πτώση [...] Λέει: Αυτό που τρόμαξε πολλούς Ευρωπαίους και Αμερικανούς επενδυτές τη Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου 2010 και άρχισαν τις αθρόες πωλήσεις ήταν προπαντός η μεγάλη εξάπλωση της επιδημίας στην Ιταλία. «Κοιμήθηκαν ξέγνοιαστοι Κυριακή βράδυ και τη Δευτέρα το πρωί ξύπνησαν τρομαγμένοι», λέει ο Goldberg.
Για πολύ καιρό οι επενδυτές αδιαφορούσαν για τον κορωναϊό, τον θεωρούσαν μακρινο και ασήμαντο φαινόμενο: Τι μας νοιάζει για κάτι κρυολογήματα στην Κίνα; «Έπεσαν σε μια τυπική ψυχολογική παγίδα», λέει ο Goldberg. Κάτι που συμβαίνει μακριά δεν είναι απαραιτήτως και ασήμαντο. Είναι μεν σαφές πια ότι ο αριθμός των λοιμώξεων στην Κίνα μειώνεται, όμως αυξάνεται πάρα πολύ σε άλλες χώρες.
Λίγοι ξέρουν τόσο καλά όσο ο Joachim Goldberg, πόσο επιδρά στους επενδυτές μια τόσο απότομη χρηματιστηριακή πτώση [...] Λέει: Αυτό που τρόμαξε πολλούς Ευρωπαίους και Αμερικανούς επενδυτές τη Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου 2010 και άρχισαν τις αθρόες πωλήσεις ήταν προπαντός η μεγάλη εξάπλωση της επιδημίας στην Ιταλία. «Κοιμήθηκαν ξέγνοιαστοι Κυριακή βράδυ και τη Δευτέρα το πρωί ξύπνησαν τρομαγμένοι», λέει ο Goldberg.
Για πολύ καιρό οι επενδυτές αδιαφορούσαν για τον κορωναϊό, τον θεωρούσαν μακρινο και ασήμαντο φαινόμενο: Τι μας νοιάζει για κάτι κρυολογήματα στην Κίνα; «Έπεσαν σε μια τυπική ψυχολογική παγίδα», λέει ο Goldberg. Κάτι που συμβαίνει μακριά δεν είναι απαραιτήτως και ασήμαντο. Είναι μεν σαφές πια ότι ο αριθμός των λοιμώξεων στην Κίνα μειώνεται, όμως αυξάνεται πάρα πολύ σε άλλες χώρες.
 |
| : Ο δείκτης Dow Jones του χρηματιστηρίου της Ν. Υόρκης (Μάίος 2019 - 13 Μαρτίου 2020, άνω) και ο δείκτης DAX του χρηματιστηρίου της Φρανκφούρτης (Δεκέμβριος 2019 - 29 Φεβρουαρίου 2020) |
Οι επενδυτές καταφεύγουν σε υποτιθέμενα ασφαλή καταφύγια, ειδικά σε γερμανικά και αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Αυτά έχουν τη φήμη ότι ακόμη και σε εποχές πολύ μεγάλων αναταραχών, θα μένουν σχετικά σταθερά και θα μπορεί κανείς να τα αγοράζει και να τα πωλεί ομαλά.
Ωστόσο, πολλοί παρατηρητές θεωρούν υπερβολικό τον πανικό των επενδυτών. Δεν μπορούμε να ξέρουμε προς το παρόν πώς και πόσο θα βλάψει ο κορωναϊός την Α ή την Β εταιρεία, λέει ο Kahler. Βεβαίως, οι αεροπορικές εταιρείες, οι κατασκευαστές αυτοκινήτων και οι ταξιδιωτικές εταιρείες μάλλον θα υποστούν περισσότερες ζημίες από άλλες [...] Η ομίχλη θα φύγει μόνον όταν οι εταιρείες παρουσιάσουν στοιχεία τριμήνου τον Απρίλιο και τον Μάιο.
Ωστόσο, πολλοί παρατηρητές θεωρούν υπερβολικό τον πανικό των επενδυτών. Δεν μπορούμε να ξέρουμε προς το παρόν πώς και πόσο θα βλάψει ο κορωναϊός την Α ή την Β εταιρεία, λέει ο Kahler. Βεβαίως, οι αεροπορικές εταιρείες, οι κατασκευαστές αυτοκινήτων και οι ταξιδιωτικές εταιρείες μάλλον θα υποστούν περισσότερες ζημίες από άλλες [...] Η ομίχλη θα φύγει μόνον όταν οι εταιρείες παρουσιάσουν στοιχεία τριμήνου τον Απρίλιο και τον Μάιο.
Τα συμβαίνοντα αυτών των ημερών δεν μπορούν να συγκριθούν με τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Τότε, όχι μόνο έσπασαν οι αλυσίδες εφοδιασμού της βιομηχανίας, αλλά διαλύθηκαν ολόκληρες τράπεζες. Ειδικά για ιδιώτες επενδυτές που επενδύουν μακροπρόθεσμα, ο άνευ ορίων φόβος στα χρηματιστήρια συναλλαγών δεν είναι καλός σύμβουλος [...] Σε μια τηλεοπτική εκπομπή με τίτλο «Αγορές σε αναταραχή», που μετέδωσε πολλές φορές αυτήν την εβδομάδα ο αμερικανικός χρηματιστηριακός τηλεοπτικός σταθμός CNBC, χρηματιστηριακοί εμπειρογνώμονες ισχυρίστηκαν ότι οι τιμές των μετοχών, το αργότερο τρεις μήνες μετά, από τέτοια συμβάντα, ξαναγυρίζουν στο θετικό πρόσημο. Στο παρελθόν τουλάχιστον, κάτι τέτοιο συνέβη.
O Victor Gojdka σπούδασε κοινωνιολογία και οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας και οικονομική δημοσιογραφία στη Σχολή Δημοσιογραφίας της ίδιας πόλης. Δημοσιογραφεί στο τηλεοπτικό Πρώτο Πρόγραμμα (ARD) και στη Süddeutsche Zeitung με επίκεντρο χρηματοοικονομικά θέματα, χρηματαγορές, μετοχές, ομόλογα, αγορές εμπορευμάτων και δημόσια οικονομική πολιτική. Ως γνώστης της Ρωσικής δημοσιογραφεί επίσης σε ρωσικά μέσα ενημέρωσης για χρηματοοικονομικά θέματα
Ρόμπερτ Σίλλερ (Νόμπελ Οικονομίας 2013): Ο πρόεδρος Τραμπ και οι φούσκες των μετοχών (Der Spiegel, μτφ. Μετά την Κρίση)
Nouriel Roubini: «The White Swans of 2020», Project Syndicate
3. Η προσφυγική βόμβα σκάει στα χέρια της ΝΔ
Ασφαλώς, όποιοι ζητούν «ανοιχτά σύνορα για όλους», και μάλιστα άνευ προϋποθέσεων, διαπράττουν βαρύ πολιτικό σφάλμα. Πράττουν ανεύθυνα, διασπείρουν ψευδαισθήσεις και αυταπάτες. Είναι σφάλμα κατοπτρικό των σφαλμάτων της αντίπερα όχθης, εκείνων που απαιτούν μια ανεπιθύμητη και ανέφικτη στεγανή οχύρωση του εθνικού κράτους και να μη περνά τα σύνορα ούτε κουνούπι.
Οι πρώτοι σφάλλουν και πράττουν ανεύθυνα για δύο σημαντικούς λόγους. Πρώτον διότι ανοίγουν το δρόμο για καταστάσεις μη διαχειρίσιμες πολιτικά. Δεύτερον, διότι διακινδυνεύουν δημιουργία συνθηκών χωρίς τόπο οικείο για κανέναν, ούτε για γηγενείς, ούτε για εισερχόμενους μετανάστες. Ο δεύτερος λόγος βαρύνει πολύ· το αποτέλεσμα είναι ασύμβατο με πολιτική αρχών, με ηθική της ευθύνης και με κανόνες δικαιοσύνης καθολικής ισχύος. Διότι πρόβλημα δεν είναι μόνον η δυσφορία των γηγενών, αλλά και η ψευδαισθητική ελπίδα που δίνεται έτσι στους νεοεισερχόμενους πρόσφυγες ή μετανάστες, ως μη ρεαλιστική υπόσχεση καλύτερης ζωής και ως δήθεν ανθρωπισμός. Αλλά και ως αυταπάτη προοδευτισμού για εκείνους που τη δίνουν. Ενδεχομένως η πρόθεση είναι υποκειμενικά καλή, ωστόσο συχνά αποδεικνύεται στην πραγματικότητα υπόσχεση ενός ανοίκειου τόπου και μιας υποβαθμισμένης, αλλοτριωμένης ζωής, σε ανθρώπους ξεριζωμένους και τυραννισμένους.
Γιατί κάθε άνθρωπος, κατά βάθος έχει πιο πολύ ανάγκη από έναν οικείο τόπο, παρά από μια αμφίβολη πρόσβαση σε «ασφαλή ζωή» και στα αγοραία καλά, η οποία αποδεικνύεται και αυτή για τους περισσότερους ψεύδος. Μια τέτοια ψευδαισθητική υπόσχεση δόθηκε, λόγου χάρη, με το «θα τα καταφέρουμε» και τις selfies με μετανάστες της Άνγκελα Μέρκελ, στο τέλος του 2015, που λειτούργησαν ως μαγνήτης και ως σπόρος αυταπατών· στη συνέχεια, ως μόνη διορθωτική της κίνηση στο πεδίο της διεθνούς πολιτικής, ήρθε η βραχυπρόθεσμης αξίας συμφωνία της με τον Ερντογάν, με βάση το «η ΕΕ θα δώσει χρήματα για να μείνουν οι πρόσφυγες στην Τουρκία».
Οι πρώτοι σφάλλουν και πράττουν ανεύθυνα για δύο σημαντικούς λόγους. Πρώτον διότι ανοίγουν το δρόμο για καταστάσεις μη διαχειρίσιμες πολιτικά. Δεύτερον, διότι διακινδυνεύουν δημιουργία συνθηκών χωρίς τόπο οικείο για κανέναν, ούτε για γηγενείς, ούτε για εισερχόμενους μετανάστες. Ο δεύτερος λόγος βαρύνει πολύ· το αποτέλεσμα είναι ασύμβατο με πολιτική αρχών, με ηθική της ευθύνης και με κανόνες δικαιοσύνης καθολικής ισχύος. Διότι πρόβλημα δεν είναι μόνον η δυσφορία των γηγενών, αλλά και η ψευδαισθητική ελπίδα που δίνεται έτσι στους νεοεισερχόμενους πρόσφυγες ή μετανάστες, ως μη ρεαλιστική υπόσχεση καλύτερης ζωής και ως δήθεν ανθρωπισμός. Αλλά και ως αυταπάτη προοδευτισμού για εκείνους που τη δίνουν. Ενδεχομένως η πρόθεση είναι υποκειμενικά καλή, ωστόσο συχνά αποδεικνύεται στην πραγματικότητα υπόσχεση ενός ανοίκειου τόπου και μιας υποβαθμισμένης, αλλοτριωμένης ζωής, σε ανθρώπους ξεριζωμένους και τυραννισμένους.
Γιατί κάθε άνθρωπος, κατά βάθος έχει πιο πολύ ανάγκη από έναν οικείο τόπο, παρά από μια αμφίβολη πρόσβαση σε «ασφαλή ζωή» και στα αγοραία καλά, η οποία αποδεικνύεται και αυτή για τους περισσότερους ψεύδος. Μια τέτοια ψευδαισθητική υπόσχεση δόθηκε, λόγου χάρη, με το «θα τα καταφέρουμε» και τις selfies με μετανάστες της Άνγκελα Μέρκελ, στο τέλος του 2015, που λειτούργησαν ως μαγνήτης και ως σπόρος αυταπατών· στη συνέχεια, ως μόνη διορθωτική της κίνηση στο πεδίο της διεθνούς πολιτικής, ήρθε η βραχυπρόθεσμης αξίας συμφωνία της με τον Ερντογάν, με βάση το «η ΕΕ θα δώσει χρήματα για να μείνουν οι πρόσφυγες στην Τουρκία».
Όμως τώρα συμβαίνει κάτι άλλο. Εκείνοι που ισχυρίζονταν τότε, το 2015-2016, ότι για το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα - και στην Ευρώπη όλη - υπεύθυνοι κατ' αποκλειστικότητα ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ και η «κυρία Τασία» (η τότε αρμόδια υπουργός κ. Χριστοδουλοπούλου), γεύονται τώρα τα επίχειρα του μικροκομματικού λαϊκισμού τους.
Οι σημερινοί κυβερνώντες ήξεραν και τότε τους πραγματικούς υπεύθυνους για την έκρηξη των προσφυγικών και μεταναστευτικών ρευμάτων. Τώρα, το μόνο που άλλαξε είναι ότι μπορούν να κατονομάσουν μερικούς. Π.χ. τον κ. Ερντογάν, για ό,τι αφορά πρόσφυγες από τη Συρία και το Ιράκ ή και για μετανάστες από το Αφγανιστάν. Αλλά πώς να κατονομάσουν, από κυβερνητική πια θέση, και τους λοιπούς υποκινητές μεταναστευτικών ρευμάτων, αφού δεν το έκαναν ούτε ως αντιπολίτευση, τότε που ήταν πιο εύκολο; Δεν το έκαναν τότε γιατί είχαν βρεί κάτι πιο συμφέρον κομματικά. Πώς να κατονομάσουν την πολιτική του Τραμπ και του Πούτιν για ό,τι αφορά το Μεσανατολικό, τις καταστροφικές στρατιωτικές επεμβάσεις των 2 στρατιωτικά ισχυρών χωρών της ΕΕ (Γαλλία και Βρετανία), την κλιματική κρίση για ό,τι αφορά μετανάστες από την αφρικανική ήπειρο; Πώς να κατονομάσουν και την ίδια την κ. Μέρκελ μαζί το κόμμα της, για τις τότε φιλοπροσφυγικές της υποσχέσεις, οι οποίες αποδείχθηκαν βραχυπρόθεσμης αξίας ή και ψευδείς; Τι να πούν οι σημερινοί κυβερνώντες τώρα, αφού - όπως μας έλεγαν τότε - για όλα έφταιγε ο ΣΥΡΙΖΑ και «η κα Τασία»; Και τί να πούν για την άρνηση των περισσότερων κυβερνήσεων χωρών-μελών της ΕΕ να μοιραστεί αυτό το βάρος μεταξύ των εταίρων, αφού η ίδια η ΝΔ, τότε ως αντιπολίτευση, θεωρούσε αυτή την αθλιότητα αρετή; Την θεωρούσε αρετή, ακριβώς γιατί αυτή η αντικοινοτική-αντιευρωπαϊκή ασυνεννοησία των κυβερνώντων στις χώρες της ΕΕ πήγαινε - τότε - κόντρα στην πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά τώρα χτυπάει την κυβερνώσα ΝΔ.
Οι σημερινοί κυβερνώντες ήξεραν και τότε τους πραγματικούς υπεύθυνους για την έκρηξη των προσφυγικών και μεταναστευτικών ρευμάτων. Τώρα, το μόνο που άλλαξε είναι ότι μπορούν να κατονομάσουν μερικούς. Π.χ. τον κ. Ερντογάν, για ό,τι αφορά πρόσφυγες από τη Συρία και το Ιράκ ή και για μετανάστες από το Αφγανιστάν. Αλλά πώς να κατονομάσουν, από κυβερνητική πια θέση, και τους λοιπούς υποκινητές μεταναστευτικών ρευμάτων, αφού δεν το έκαναν ούτε ως αντιπολίτευση, τότε που ήταν πιο εύκολο; Δεν το έκαναν τότε γιατί είχαν βρεί κάτι πιο συμφέρον κομματικά. Πώς να κατονομάσουν την πολιτική του Τραμπ και του Πούτιν για ό,τι αφορά το Μεσανατολικό, τις καταστροφικές στρατιωτικές επεμβάσεις των 2 στρατιωτικά ισχυρών χωρών της ΕΕ (Γαλλία και Βρετανία), την κλιματική κρίση για ό,τι αφορά μετανάστες από την αφρικανική ήπειρο; Πώς να κατονομάσουν και την ίδια την κ. Μέρκελ μαζί το κόμμα της, για τις τότε φιλοπροσφυγικές της υποσχέσεις, οι οποίες αποδείχθηκαν βραχυπρόθεσμης αξίας ή και ψευδείς; Τι να πούν οι σημερινοί κυβερνώντες τώρα, αφού - όπως μας έλεγαν τότε - για όλα έφταιγε ο ΣΥΡΙΖΑ και «η κα Τασία»; Και τί να πούν για την άρνηση των περισσότερων κυβερνήσεων χωρών-μελών της ΕΕ να μοιραστεί αυτό το βάρος μεταξύ των εταίρων, αφού η ίδια η ΝΔ, τότε ως αντιπολίτευση, θεωρούσε αυτή την αθλιότητα αρετή; Την θεωρούσε αρετή, ακριβώς γιατί αυτή η αντικοινοτική-αντιευρωπαϊκή ασυνεννοησία των κυβερνώντων στις χώρες της ΕΕ πήγαινε - τότε - κόντρα στην πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά τώρα χτυπάει την κυβερνώσα ΝΔ.
Αυτά είναι σοβαρά πταίσματα των σημερινών κυβερνώντων και αιτία τους η πολιτική υποκρισία και ο λαϊκισμός. Αλλά το πολιτικό κακούργημα είναι άλλο: Η απόλυτη έλλειψη προετοιμασίας, πολιτικής και διπλωματικής, ενώ ήξεραν πολύ καλά τι διακινδυνεύεται, ποιά είναι τα ενδεχόμενα, ποιό το γεωγραφικό πλαίσιο, ποιοί οι γείτονές μας και ποιές οι προθέσεις τους. Το σφάλμα αυτό είναι μόνον δικό τους.
 |
| © Ismail Coskun/ dpa /Der Spiegel |
Έτσι, στα δύσκολα, ο πνιγμένος πιάνεται από τα μαλλιά του. Τη μια δίχτυα στη θάλασσα (για να πιάσουνε σαφρίδια;), την άλλη κλειστά κέντρα στα νησιά όπου οι ψήφοι είναι λιγότερες από της ενδοχώρας, τη μια ΜΑΤ εναντίον των διαμαρτυρόμενων νησιωτών, την άλλη απεγνωσμένες απωθήσεις με χημικά στον Έβρο, προσφύγων που έστειλε εκεί ο Ερντογάν με λεωφορεία. Ενώ για ό,τι αφορά τα γειτονικά τουρκοβουλγαρικά σύνορα, εξίσου σύνορα της ΕΕ με τα ελληνοτουρκικά και είσοδοι στην Ευρώπη, η βουλγαρική κυβέρνηση είχε κάνει έγκαιρα τα κουμάντα της - διπλωματία λέγονται στην καθομιλουμένη: Ούτε ένα λεωφορείο με πρόσφυγες δεν της έστειλε ο Ερντογάν.
Τώρα σκέφτονται κλειστά κέντρα σε ξερονήσια. Πέρα από το σοβαρότατο ηθικό, πολιτικό, διπλωματικό και νομικό πρόβλημα, πώς θα τα φτιάξουν; Με τί χρονοδιάγραμμα; Ζαλισμένες σκέψεις.
Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν. Αλλά όσο ήταν καιρός, οι Νεοδημοκράτες εξαντλούσαν την εφευρετικότητά τους και τις πολιτικές συνταγές τους στο να δυσφημούν τους ΣΥΡΙΖΑίους αντιπάλους τους. Πολλοί από τους τελευταίους, ακόμη αερολογούν με βυζαντινολογίες, όπως π.χ. περί της διαφοράς μεταξύ «κυβέρνησης» και «εξουσίας» και με διερευνήσεις του μεγαλοπρεπούς τίποτε που υπάρχει ανάμεσα τους. Σκορπούν αριστερά και δεξιά κοπανιστό αέρα, αντί να ετοιμαστούν, με σοβαρότητα, για κάτι καλύτερο που αξίζει στους Έλληνες πολίτες, σε περίπτωση που η πολιτική ανεπάρκεια και ανικανότητα πρόβλεψης της σημερινής κυβέρνησης αποδειχτεί ανίατη.
Με την ΝΔ στην κυβέρνηση, αυτό ακριβώς συνέβη το 1993, συνέβη το 2009, συνέβη το 2014. Αποκλείεται να ξανασυμβεί; Αποκλείεται να έρθει απρόοπτα ένας ακόμη πολιτικός «ξαφνικός θάνατος»; Και με δεδομένη την αμεριμνησία, τί θα μπορεί να γίνει τότε; Πάλι, μια από τα ίδια;
Γ. Ρ.
Albrecht von Lucke: Οπισθοχώρηση και οχύρωση στο εθνικό κράτος; Ή «ανοιχτά σύνορα για όλους», χωρίς τόπο οικείο για κανέναν; Δύο εξίσου αδιέξοδες πολιτικές
Susanne Scharnowski: «Ο δικός μας τόπος» και το κοσμοπολίτικο «Οπουδήποτε». Η αίσθηση της απώλειας και αποξένωσης
Γιώργος Β. Ριτζούλης: «Μαλθακότητα», «δικαιωματισμός»; Παρακμή της Δύσης; Ή «κοινωνία των πολιτών» χωρίς πολίτες;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου