Χαλκιδική, η «αθέατη» πλευρά της καταστροφής - αφανισμός των δασών και ανεξέλεγκτη δόμηση

του Γιώργου Λιάλιου

© Καθημερινή - Από το 1945 η Χαλκιδική άλλαξε «πρόσωπο», 30.08.2015

Άς βλέπουμε και την «αθέατη πλευρά της σελήνης»: εδώ και χρόνια, όταν γίνεται συζήτηση για τη Χαλκιδική, όλοι οι προβολείς πέφτουν στη χρυσοθηρία και στις Σκουριές. Υπάρχει όμως και η άλλη καταστροφή, η πιο αργή, αλλά διαρκής και μακροχρόνια. Η Χαλκιδική υποβαθμίστηκε σε απέραντο παραθεριστικό τόπο των Θεσσαλονικέων και όχι μόνον. Η οικιστική πίεση που ασκεί η παραθεριστική κατοικία και ο τουρισμός στο πολύμορφο, εύθραστο περιβάλλον της, έχει ως αποτέλεσμα νόμιμα και αυθαίρετα περιβαλλοντικά τερατουργήματα. Αφανίζει κάθε γωνιά ανέγγιχτης φύσης, παραμόρφωσε εντελώς τις κοινότητες και την παραγωγική τους διάρθρωση. 

Αυτό που συνδέει τις δύο συμφορές που πλήττουν την Χερσόνησο είναι η απουσία ρυθμιστικού περιφερειακού σχεδιασμού. Παραμένουν αζήτητα, ανύπαρκτα στην Ελλάδα, ο καθορισμός χρήσεων γης με περιορισμό των συγκρούσεών τους, ο έλεγχος της φέρουσας ικανότητας των οικοσυστημάτων, οι πολιτικές για ορθολογική εκμετάλλευση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε περιφέρειας. Λείπει η χωροταξία που περιορίζει τη διαρκή δημιουργία χάους.

Σε ζοφερούς καιρούς οικονομικής κρίσης, ποιός μιλά γι' αυτή την αποσιωπημένη αλλά ανεπανόρθωτη καταστροφή; Είναι πολύ βολική για μας τους φιλοξενούμενους εισβολείς και πολύ χρηματοφόρα για τους τυχερούς εκ των ντόπιων.

Γ. Ρ.

   

Μπορεί το πρόστιμο που επιβλήθηκε από τον Δήμο Σιθωνίας στον γλύπτη Διονύσιο Καρυπίδη να μην αφορούσε τελικά την «καταστροφή» του τοπίου από τη γοργόνα που σκάλισε στους βράχους μιας παραλίας (αλλά το ότι έκανε ελεύθερο κάμπινγκ), ωστόσο η είδηση προκάλεσε χαμόγελα σε όσους γνωρίζουν την... περιβαλλοντική ευαισθησία αρχών και πολιτών στη Χαλκιδική. Η διαδικασία κατάρτισης των δασικών χαρτών στον νομό έφερε στο φως την εκχέρσωση και καταπάτηση περίπου 130.000 στρεμμάτων δασών, με τις μεγαλύτερες απώλειες στις περιοχές Πολυγύρου και Σιθωνίας. Παράλληλα, η διαδικασία νομιμοποίησης αυθαιρέτων αποκάλυψε την έκταση της αυθαίρετης δόμησης, καθώς μέχρι στιγμής έχουν δηλωθεί περίπου 18.000 αυθαίρετα κτίσματα και ακόμα 28.000 πολεοδομικές παρανομίες. Παρ’ όλα αυτά, οι τοπικές αρχές συνεχίζουν τον πολλαπλασιασμό των προς οικοδόμηση εκτάσεων.

«Άλλοι οικοδομούσαν με το τσεκούρι, άλλοι οικοδομούσαν με τη φωτιά»

Ο δασικός χάρτης της Χαλκιδικής ολοκληρώθηκε και είναι έτοιμος για ανάρτηση. Από τα στοιχεία που έδωσε στην «Κ» η εταιρεία Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογραφήσεις (ΕΚΧΑ Α.Ε.) προκύπτει ότι από το 1945 η Χαλκιδική είναι μια... άλλη Χαλκιδική:

• Στον Δήμο Σιθωνίας 22.865 στρέμματα έχασαν τον δασικό τους χαρακτήρα, ενώ 4.001 στρέμματα δασώθηκαν με το πέρασμα των ετών.
• Στον Δήμο Νέας Προποντίδας 15.770 στρέμματα δασών εκχερσώθηκαν και μόλις 3.518 στρέμματα είχαν την αντίθετη πορεία.

• Στον Δήμο Κασσάνδρας χρήση άλλαξαν παράνομα 6.234 στρέμματα δάσους, ενώ 13.995 στρέμματα δασώθηκαν.
• Στον Δήμο Πολυγύρου 59.733 στρέμματα εκχερσώθηκαν, ενώ 19.730 στρέμματα δασώθηκαν.
• Τέλος, στον Δήμο Αριστοτέλη 19.885 στρέμματα εκχερσώθηκαν, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι 32.773 στρέμματα μετατράπηκαν σε δασικά.

«Οι περιοχές που δασώθηκαν ήταν οι ορεινές, που εγκαταλείφθηκαν. Οπου απέκτησε αξία η γη, ξεγυμνώθηκε», λέει στην «Κ» ο κ. Κυριάκος Σαββίδης, από την εταιρεία Γεωανάλυση (που εκπόνησε τον δασικό χάρτη της Χαλκιδικής). «Γι’ αυτό και πρέπει ο δασικός χάρτης της Χαλκιδικής να αναρτηθεί και να κυρωθεί σήμερα. Να σταματήσουν οι καταπατήσεις».
Η «υποχώρηση» των δασών σήμαινε επέκταση του τσιμέντου. Από τη δεκαετία του ’70, η δόμηση στη Χαλκιδική εκτινάχθηκε και μαζί της, η αυθαιρεσία: σύμφωνα με την απογραφή του 2011,

* στη Σιθωνία υπάρχουν 8.300 κατοικίες και έχουν δηλωθεί (σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, μέσω του συστήματος “τακτοποίησης” αυθαιρέτων) 2.174 αυθαίρετα. 
* Στον Δήμο Κασσάνδρας υπάρχουν 11.270 κατοικίες και έχουν δηλωθεί 5.022 αυθαίρετα. 
* Στον Δήμο Νέας Προποντίδας, με 25.937 κατοικίες έχουν δηλωθεί 7.864 αυθαίρετα. 
* Στον Δήμο Πολυγύρου με 10.469 κατοικίες έχουν δηλωθεί 1.264 αυθαίρετα και τέλος 
* στον Δήμο Αριστοτέλη (όπου υπάρχουν 7.731 κατοικίες) 1.622 αυθαίρετα. 

Στα 17.946 αυθαίρετα που δηλώθηκαν στη Χαλκιδική με τους δύο τελευταίους νόμους, πρέπει να προστεθούν και ακόμα 28.151 πολεοδομικές παρανομίες (σε νόμιμα κτίρια) που δηλώθηκαν με τους δύο νόμους για τους ημιυπαίθριους.

Η φιλοδοξία πάντως των δημοτικών αρχόντων (και προφανώς, όσων τους ψηφίζουν) είναι να χτιστούν όσο το δυνατόν περισσότερες εκτάσεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Δήμου Σιθωνίας που το 2008, με το νέο γενικό πολεοδομικό του σχέδιο, προέβλεψε τον υπερδιπλασιασμό των οικισμών του (στα 5.038 στρέμματα προσέθεσε ακόμα 7.305 στρέμματα). Η πολιτική αυτή έχει και τις ευλογίες της Πολιτείας: το υπό κατάρτιση Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο της Κεντρικής Μακεδονίας προτείνει μεν για πολλές περιοχές της Χαλκιδικής τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης «λόγω των πιέσεων που απορρέουν από την εξειδίκευση στον τουρισμό», αλλά ταυτόχρονα χαρακτηρίζει «αναγκαία» την υποστήριξη οργανωμένων υποδοχέων για τουρισμό και τουριστική ή δεύτερη κατοικία. Το μόνο που ανέκοψε προσωρινά την τσιμεντοποίηση της Χαλκιδικής ήταν τελικά η κρίση...

Αρθρογραφία του Γιώργου Λιάλιου στην Καθημερινή 

 

Στον ιστότοπο Μετά την Κρίση:

  

Φίλιππος Δραγούμης: Ο Χρυσός που διχάζει

    
Κλαούντια Τσιομπάνου : Ορυχεία χρυσού στη Ρουμανία: «Η επανάσταση αρχίζει με τη Ρόσια Μοντάνα»