© Der Spiegel - Eigenheime in Europa: «Ich wohne, also bin ich» 09.09.2015
Ο μισός πληθυσμός της Γαλλίας ζει σε ιδιόκτητο σπίτι. Οι Λιθουανοί, αντί για ενοικιαζόμενο διαμέρισμα πολυκατοικίας, προτιμούν να ζουν κοντά στη φύση, σε «χωριό μέσα στη μεγαλούπολη». Οι Ιταλοί αγαπούν την «casa mia», οι Ισπανοί συγκατοικούν για πολλά χρόνια με τους γονείς τους. Τέσσερις «επισκέψεις κατ' οίκον».
Stefan Simons: Το όνειρο για ένα μικρό βρετόνικο αγροτόσπιτο
«Αυτό εδώ είναι το όνειρό μας»: Η Στεφανί και ο Κριστόφ στέκονται μπροστά στο πρώτο ιδιόκτητο κοινό τους σπίτι. Το ζευγάρι ανακαίνισε το μικρό βρετόνικο αγροτόσπιτο και μετακόμισε εκεί πέρυσι. Τώρα στα 36 τετραγωνικά μέτρα του έχουν δύο δωμάτια: στο ισόγειο καθιστικό-κουζίνα, στον όροφο, μέσα στη στέγη το υπνοδωμάτιο και την τουαλέτα με ντους. Επίσης έχουν ένα αγροτικό υπόστεγο 140 τετραγωνικών μέτρων, διαθέσιμων για μελλοντική δόμηση, έναν μεγάλο κήπο και θέα προς τη θάλασσα, στην Côte d' Armor.
«Η αγορά και η ανακαίνιση στοίχισε 110.000 €, αλλά είναι μια καλή επένδυση», λέει ο πρώην ναυτικός και πυροσβέστης Κριστόφ. Τα σημερινά επιτόκια δανεισμού τα αποκαλεί «πολύ χαμηλά». «Θέλαμε ένα παλιό σπίτι φτιαγμένο από πέτρα», λέει η φιλόλογος Στεφανί. Χάρις στην ανακαίνιση, η Στεφανί απόκτησε εμπειρίες από την τέχνη του μαραγκού και του χτίστη και αποκαλεί το σπίτι «έργο για μια ολόκληρη ζωή».
 |
Στεφανί και Κριστόφ στο ρομαντικό βρετόνικο σπίτι τους:
«Ένα όνειρο και μια καλή επένδυση» (Getty Images)
|
Το να έχουν «ένα δικό τους κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους», είναι για το 91 % των Γάλλων η «ιδανική κατάσταση». Ακόμη και αν η αγορά επιβαρύνει πολύ τα οικονομικά τους, ακόμη και όταν περιορίζει πολύ την αγοραστική δύναμη των οικογενειών, η απόκτηση ιδιόκτητου σπιτιού θεωρείται συμβολική πράξη που δημισουργεί μια ταυτότητα. «Κατοικώ, άρα υπάρχω». Έτσι συνοψίζει το κίνητρο ο καθηγητής.
Παρά τη στασιμότητα στις νέες κατασκευές και τις αυξανόμενες τιμές, οι Γάλλοι, με σχεδόν 34 εκατομμύρια σπίτια, έχουν το μεγαλύτερο απόθεμα ακινήτων σε όλη την Ευρώπη. Έτσι, για κάθε 1000 κατοίκους της Γαλλίας υπάρχουν έχουν κατά μέσο όρο 530 διαθέσιμες κατοικίες. Ωστόσο στον αριθμό αυτό περιλαμβάνονται οι δεύτερες και οι παραθεριστικές κατοικίες. Σύμφωνα με την ένωση των μεσιτών, οι ξενοίκιαστες και άδειες κατοικίες ανέρχονται σε 2,86 εκατομμύρια.
Ωστόσο, μετά την έναρξη της κρίσης στην αγορά ακινήτων, η «αίσθηση προστασίας» που προσφέρει η κατοχή ιδιόκτητης κατοικίας έχει μειωθεί. Αυτό εξηγεί το Ίδρυμα Pierre Abbé στην τελευταία έκθεσή της. Παρά τις νομοθετικές προσπάθειες για την τόνωση της αγοράς ακινήτων, περισσότερα από δέκα εκατομμύρια Γάλλων πλήττονται από έλλειψη στέγης: Υπάρχουν οι άστεγοι, οι ενοικιαστές σε αναξιοπρεπή ή υπερπλήρη καταλύματα και οι οικογένειες που χρησιμοποιούν σπίτια με παράνομο τρόπο ή «περιμένουν στην ουρά» για κοινωνικά προγράμματα στέγασης.
Helene Zuber: Ισπανία, ζώντας μια ολόκληρη ζωή στο ίδιο σπίτι
 |
Ξενοίκιαστα και απούλητα διαμερίσματα στο Oropesa del Mar, Ισπανία:
Στο τέλος του 2007 έσκασε η φούσκα των ακινήτων (Getty Images)
|
Η Κλαρίσα και ο Χοσέ Αντόνιο γνωρίζονται εδώ και πολύ καιρό. Και οι δύο έχουν καλές θέσεις εργασίας στη μικρή πόλη της Ουέσκα, στους πρόποδες των Πυρηναίων, στη βορειοανατολική Ισπανία: Αυτή έχει σπουδάσει νομικά και εργάζεται ως δημόσιος υπάλληλος του Υπουργείου Εσωτερικών. Αυτός είναι αστυνομικός.
Όμως δεν ήθελαν να παντρευτούν και να συγκατοικήσουν άν δεν αποκτούσαν δικό τους σπίτι - και σίγουρα δεν σκέφτονταν ούτε να αποκτήσουν απογόνους. Η Κλαρίσα ήταν 30 ετών και ο Χοσέ Αντόνιο 36 όταν τελικά έβαλαν πανηγυρικά τις υπογραφές τους στην τράπεζα, ως συμβαλλόμενοι σε μιά υποθήκη ύψους πάνω από 190.000 €. Οι αποταμιεύσεις τους ίσα ίσα που έφθαναν για τα 10.000 € ως ίδια συμμετοχή στη δαπάνη αγοράς κατοικίας συν το ΦΠΑ και τα συμβολαιογραφικά έξοδα.
Η υποχρέωση που ανέλαβαν προχωρώντας σ΄αυτό το βήμα, ήταν ίσως πιο σοβαρή και πιο σημαντική γι' αυτούς, ακόμη και από τους όρκους του γάμου που έδωσαν μερικούς μήνες αργότερα. Σύμφωνα με την ισπανική νομοθεσία, ο οφειλέτης ευθύνεται προσωπικά για όλη του τη ζωή με όλα του τα υπάρχοντα, για την αποπληρωμή του δανείου. «Θέλαμε τόσο πολύ να είμαστε μαζί, γι αυτό αγοράσαμε ένα μικρό διαμέρισμα», είπε η Κλαρίσα, η οποία έχει γίνει τώρα μητέρα.
Το ζευγάρι από την Ουέσκα είναι αντιπροσωπευτική περίπτωση. Όπως άλλοτε οι γονείς και οι παππούδες τους, οι νεαροί Ισπανοί περιμένουν συνήθως πάρα πολύ μέχρι να μπορούν να αγοράσουν δικό τους σπίτι. Γι΄αυτό το λόγο, αποκτούν παιδιά όλο και αργότερα. Όλο και λιγότερα παιδιά. Ωστόσο το 2014 το 85 % των Ισπανών έμενε σε ιδιόκτητο σπίτι. Δεν αποταμιεύουν σε τραπεζικές καταθέσεις, οι οποίες άλλωστε δεν είναι σχεδόν καθόλου τοκοφόρες, ενώ αντίθετα η κατοχή ακινήτου τους εγγυώνταν μια καλή απόδοση. Τους εγγυώνταν μέχρι πρόσφατα.
Μετά την αλλαγή της χιλιετίας και την εισαγωγή του ευρώ, έπεσαν τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων και η Ισπανία βίωσε μιαν έκρηξη της αγοράς ακινήτων. Χτίστηκαν περισσότερες κατοικίες από ό, τι στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία μαζί. Οι αποταμιευτικές τράπεζες χορηγούσαν δάνεια ακόμη και χωρίς καμμία ίδια συμμετοχή του πελάτη στη δαπάνη αγοράς ακινήτου. Οι τράπεζες πολύ συχνά εκτιμούσαν την αξία των ακινήτων υπερβολικά φουσκωμένη ενός, και στη συνέχεια την χρηματοδοτούσαν με περισσότερο από 100 %. Παρότρυναν τους πελάτες να δανειστούν ακόμη περισσότερα χρήματα, για να αγοράσουν έπιπλα ή ένα αυτοκίνητο.
Στο τέλος του 2007 έσκασε η φούσκα των ακινήτων. Περισσότερα από 6 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους και οι οικογένειες δεν μπορούσαν πλέον να εξυπηρετούν τα δάνεια. Στην αρχή γίνονταν περισσότερες από 500 εξώσεις την ημέρα, ακόμα και το 2014 γινόταν περίπου 100 την ημέρα. Ωστόσο κατά την εκκένωση η Τράπεζα αναγνωρίζει μόνο μια τιμή πολύ χαμηλότερη από ό,τι κατά την αγορά και σύναψη της υποθήκης. Το χρέος δεν αποπληρώνεται με την έξωση. Ο οφειλέτης συνεχίζει να χρωστάει το υπόλοιπο ποσό του δανείου, συμπεριλαμβανομένων των συσσωρευμένων τόκων από τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Για ολόκληρη τη ζωή του θα χρωστά.
Hans-Jürgen Schlamp: Οι Ιταλοί αγαπούν την «casa mia»
 |
Φύση και κατοικία, περίχωρα της Φλωρεντίας: Το καλλιεργημένο
τοπίο της Τοσκάνης, στη δυτική ακτή της Ιταλίας (REUTERS) |
Ο Μάρκο, 35 ετών, φωτογράφος, δείχνει μια άσχημη πολυόροφη πολυκατοικία, σε έναν άσχημο προαστιακό οικισμό, στην άκρη της πόλης του Μπάρι, λιμανιού της Αδριατικής. «Επάνω, εκεί στον 11ο όροφο, στο αριστερό παράθυρο, εκεί είναι το σπίτι μου». Μόλις το έχει αγοράσει. Καθιστικό, κουζίνα και μπάνιο, μόνον 50.000 €. Τα μισά αποταμιεύσεις του, τα υπόλοιπα από την οικογένεια. Ο Marco είναι ευτυχισμένος. Θα παντρευτεί, θα κάνει οικογένεια, θα ζουν στο δικό τους σπίτι, «in casa mia».
H οικογένεια του Ρέντσο, 30 ετών, δεν μπορεί να συνεισφέρει τόσα πολλά χρήματα. Ζουν σε αγροτική περιοχή της Τοσκάνης, στη δυτική ακτή της Ιταλίας. Καλλιεργούν αγκινάρες και κολοκυθάκια. Έτσι δεν γίνεσαι πλούσιος. «Δεν χρειαζόμαστε πια μεγάλο σπίτι», λέει ο πατέρας Άλντο. Έτσι χώρισαν το παλιό σπίτι με λίγους καινούγιους τοίχους: Οι γονείς εγκαταστάθηκαν στο πίσω μέρος, εκεί όπου βρισκόταν η μεγάλη κουζίνα και οι αποθηκευτικοί χώροι. Μπροστά ο Ρέντσο έχει πια ένα δικό του καθιστικό και μπορεί να προγραμματίσει να παντρευτεί. Αργότερα, ούτως ή άλλως, θα κληρονομήσει όλο το σπίτι.
Το ιδιόκτητο σπίτι ήταν ανέκαθεν ένας παραδοσιακός στόχος για τους περισσότερους Ιταλούς. Οι κάτοικοι της πόλης αγόραζαν ένα διαμέρισμα πολυκατοικίας, οι κάτοικοι της υπαίθρου αγόραζαν μια μονοκατοικία ή κληρονομούσαν ένα μέρος της οικογενειακής ακίνητης περιουσίας. Σχεδόν το 80 % των Ιταλών έχουν ακίνητη περιουσία. Όμως δεν είναι πολυτελή όλα τα σπίτια τους: Οι φτωχότερες ιδιόκτητες κατοικίες είναι πολύ ταπεινές.
Πάντως η κατάσταση είναι σήμερα επίφοβη: Εδώ και μερικά χρόνια, οι τιμές των κατοικιών έχουν πέσει κατά 10 έως 15 %. Όμως μετά την έναρξη της οικονομικής κρίσης, σχεδόν το ήμισυ των νέων Ιταλών δεν έχει σταθερή δουλειά. Συνακόλουθα οι τράπεζες δεν τους δίνουν δάνεια. Και το υπερχρεωμένο κράτος αυξάνει όλο και περισσότερο τους φόρους και τα ειδικά τέλη επί των ακινήτων. Σήμερα, περίπου μισό εκατομμύριο ακίνητα είναι «da vendere», δηλαδή προς πώληση. Μόνο το ένα τέταρτο από αυτά είναι νεόδμητα κτίρια. Οι ειδικοί μιλούν για «στασιμότητα στην κτηματαγορά».
Daiva Repeckaite: Στη Λιθουανία ονειρεύονται ένα χωριό μέσα στη μεγαλούπολη
 |
Δρόμος στο Βίλνιους, Λιθουανία:
Το ενοίκιο είναι προσωρινή λύση (Getty Images/ LightRocket) |
«Τα πλεονεκτήματα του ιδιόκτητου σπιτιού είναι ότι δεν πρέπει να πληρώνεις ενοίκιο, η εγγύτητα προς τη φύση και η δυνατότητα να έχεις φυτά γύρω από το σπίτι», λέει η Άνα Ροζάνοβα, 29 χρονών, από το Βίλνιους. Μαζί με τον σύζυγό της περιμένει έως ότου θα έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή του μικρού σπιτιού τους, τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με μια έρευνα, το 94 % των Λιθουανών σκέφτονται όπως αυτοί: Όλοι θέλουν δικό τους σπίτι, περισσότερο από το ένα τέταρτο των ενοικιαστών βλέπει το ενοίκιο μόνον ως προσωρινή λύση.
Τα στοιχεία της σκανδιναβικής Swedbank το επιβεβαιώνουν. Η Τράπεζα παρέχει ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια σε όλες τις χώρες της Βαλτικής. Στην πόλη της Άνα, ένας ενοικιαστής θα πρέπει να πληρώνει περίπου 583 € το μήνα. Από την άλλη πλευρά οι δόσεις για δάνεια ανέρχονται σε 158 € για τους ιδιοκτήτες με υποθήκες και 379 ευρώ για τους ιδιοκτήτες χωρίς υποθήκες. Σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ λιγότεροι Λιθουανοί ζουν σε μονοκατοικίες (41 %) και η πλειοψηφία ζεί σε διαμερίσματα.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση το 90 % των Λιθουανών ιδιοκατοικεί. Ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, μόνο στη Ρουμανία το ποσοστό των ιδιοκατοίκισης είναι υψηλότερο από της Λιθουανίας. Όμως μετά την έναρξη της κρίσης οι πολίτες έχουν γίνει πιο προσεκτικοί, δεν αποφασίζουν πια τόσο εύκολα να λάβουν δάνεια. Ο τυπικός Λιθουανός κάτοχος υποθηκευμένης κατοικίας είναι νέος, μορφωμένος και ζει σε μεγάλη πόλη. Η κοινωνιολόγος Dalia Iupailait ερεύνησε τα νέα στεγαστικά συγκροτήματα στο Βίλνιους. Το αποτέλεσμα: Σε πολλές συνοικίες, τα συγκροτήματα μονοκατοικιών ή πολυκατοικιών διαφημίζονται με το σύνθημα «σύγχρονα χωριά μέσα στη μεγαλούπολη». Φαίνεται ότι ακόμη και οι κάτοικοι των πόλεων αναζητούν στενούς δεσμούς με τους γείτονές τους, θέλουν να «μοιάζουν» με τους ίδιους.
Από την άλλη πλευρά, η Άνα και ο σύζυγός της δεν αποζητούν την αίσθηση της κοινότητας. Ο σχεδιασμός του σπιτιού είναι το πιο σημαντικό γι' αυτούς. «Θέλαμε να επιλέξουμε ένα συγκεκριμένο μοντέλο σπιτιού», λέει η Ana. Μας είπε ότι το ζευγάρι δεν μπορούσε να βρει στη Λιθουανία καμία εταιρεία ειδικευμένη σε μικρά σπίτια. Βρήκε όμως μια τέτοια εταιρεία στη γειτονική Λετονία, η οποία προσφέρει δημιουργικό σχεδιασμό, άν και κατασκευάζει σπίτια σειρές προτυποποιημένων σπιτιών. «Δεν βλέπουμε το σπίτι σαν ένα φρούριο για να κλείσουμε εκεί μέσα όλη τη ζωή μας», λέει η Άνα. «Το πιο σημαντικό είναι ότι έχουμε βρει ακριβώς αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα».
Στον ιστότοπο Μετά την Κρίση:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου