Οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης αντίβαρo στη Ρωσία και στη Γερμανία, σε απόσταση από τις ΗΠΑ. Επιστροφή σε διεθνείς σχέσεις Μεσοπολεμικού τύπου;

του Ζόλο Μίκες

 

© Krytyka Polityczna (Βαρσοβία) - Zolo Mikeš : Time to Dream Big Dreams about the Central-European Federation, 2.3.2016

  

Στις ημεδαπές αναλύσεις της ευρωπαϊκής πολιτικής, οι μικρότερες χώρες της Κεντρικής και Κεντρο-ανατολικής Ευρώπης, δηλαδή τα πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας τα γνωστά ως οι 4 του Βίσεγκραντ και η αδέσμευτη Αυστρία, συχνά και οι τρείς δημοκρατίες της Βαλτικής, συνήθως εκλαμβάνονται ως δορυφόροι της Γερμανίας. Φυσικά, είναι δεδομένο - πλην τιμητικών εξαιρέσεων - το εύρος των γνώσεων και η πολιτική ευθυκρισία του εγχώριου δυναμικού αναλυτών της διεθνούς πολιτικής, δυστυχώς και η συμβολή του στις ικανότητες της εξωτερικής και της ευρωπαϊκής πολιτικής της χώρας μας. Χαρακτηριστική είναι η παραγνώριση της γεωπολιτικής της ηπείρου και της ιστορικής πραγματικότητας στη μακρά και μέση διάρκεια (π.χ. του Μεσοπολέμου ή της κατά Κούντερα «υφαρπαγμένης Κεντρικής Ευρώπης» μετά το 1945), αλλά και της πρόσφατης εμπειρίας (π.χ. της ανόμοιας στάσης των ευρωπαϊκών χωρών στον πόλεμο του Ιράκ). Και πώς ερμηνεύουν σήμερα, οι αναλύσεις αυτού του καθιερωμένου ελληνικού τύπου, τις εντελώς διαφορετικές στάσεις στο μεταναστευτικό ζήτημα, π.χ. της Γερμανίας αφενός, των χωρών της Κεντρο-ανατολικής Ευρώπης αφετέρου; Απλώς παρατηρούν αμήχανα ή επαναλαμβάνουν τις εδραιωμένες εικασίες τους.

Προς το παρόν, αξίζει να ακούσουμε γνώμες εκ των έσω. Ο Σλοβάκος πολιτικός αναλυτής Zolo Mikeš οραματίζεται τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης να ενώνονται, ως αντίβαρο στις «δύο αρκούδες» (Γερμανία και Ρωσία). Επίσης, θέλει να κρατούν σε απόσταση τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, αλλά να ευθυγραμμίζονται με την πολιτική της Γαλλίας. Στην πράξη, κάτι τέτοιο δεν αχνοφαίνεται, από τις πολιτικές των χωρών στο θέμα των μεταναστεύσεων; Και πού οδηγεί; Σε εθνικές περιχαρακώσεις ή προς ένα όραμα πολυκεντρικής Ευρώπης; Είναι απλή κίνηση αυτοπροστασίας λόγω του ιστορικά τεκμηριωμένου φόβου από τη Ρωσία και Γερμανία ή μια ουτοπία ανεφάρμοστη λόγω συσχετισμού των δυνάμεων; Μήπως είναι καταστροφική οπισθοδρόμηση προς διαλυτικές ενδοευρωπαϊκές αντιθέσεις και κατακερματισμούς, όπως του Μεσοπολέμου; Και πώς κατανέμεται η ευθύνη στις μικρές ή μεγάλες χώρες της ΕΕ και στις ευρωπαϊκές πολιτικές παρατάξεις, άν συμβαίνει το τελευταίο;

Γ. Ρ.

 
Η ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία έχει χωρίσει τους αριστερούς, και όχι μόνον της Σλοβακίας, σε δύο ομάδες: στη φιλο-ρωσική και στην αντι-ρωσική. Οι φιλορώσοι κατηγορούν τους αντιπάλους τους ότι δεν είναι «αρκετά αριστεροί» και ισχυρίζονται ότι, όποιος δεν είναι με το μέρος της Ρωσίας, υποστηρίζει τη διατήρηση του status quo με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Αυτό απλά δεν είναι αλήθεια. Είναι καιρός για οραματισμό: για το μεγάλο όραμα μιας μελλοντικής Κεντρικής Ευρώπης χωρίς τη Ρωσία, χωρίς τις ΗΠΑ και χωρίς το ΝΑΤΟ. Αυτό το όραμα κατάγεται από τις ιδέες που φιλοδοξούσαν κάποτε να βάλουν τα θεμέλια μιας βαλκανικής ομοσπονδίας, προσαρμοσμένες όμως στις παρούσες συνθήκες, αναπροσανατολισμένες σε άλλο χώρο, πιο κοντά στο κέντρο της Ευρώπης. Η πραγματοποίηση αυτών των οραμάτων θα έχει ως αποτέλεσμα να αναδυθεί μια τρίτη δύναμη, που θα ενεργεί ως αντίβαρο προς τη Ρωσία και προς τη Γερμανία, σε μια Ευρώπη που δεν θα χρησιμεύει ως απλή μαριονέτα των συμφερόντων των ΗΠΑ.

Γιατί είναι ανάγκη να οραματιζόμαστε;

Η προσάρτηση με τη βία της Κριμαίας απέδειξε ότι η Ρωσία, όπως οι ΗΠΑ, βλέπει τον εαυτό της ως υπερδύναμη που δεν πρέπει να σέβεται κανόνες ή αξίες. Πολιτικοί όπως ο ιδεαλιστής Γκορμπατσόφ, ή ο όχι και τόσο επιβλαβής αλκοολικός Γιέλτσιν, ήταν προσωρινοί, παρόμοια όπως ο Κέννεντυ της Αμερικής. Ο ιδεαλισμός τελείωσε με την απομάκρυνσή τους από την εξουσία, και η realpolitik έχει γίνει το νέο πρότυπο, το βασισμένο σε μια επιθυμία να επεκτείνουν την επιρροή τους, την οικονομική κυριαρχία και στο τέλος την επικράτεια. Όλα τα άλλα είναι απλά λόγια, με μόνο στόχο να καλύπτει τη μία και μοναδική πραγματική φιλοδοξία των δύο υπερδυνάμεων. Από τη μία πλευρά μας λένε να ξεχάσουμε τον ΟΗΕ και τα ανθρώπινα δικαιώματα, από την άλλη πλευρά μιλούν για ενότητα των σλαβικών χωρών και για Ευρασιατική Ένωση. Μην πιστεύετε τίποτε· αυτό που επικρατεί στην πολιτική τους είναι ένας μηδενισμός εγκρατούς τύπου. Ενδιαφέρονται μόνον για την αύξηση της επιρροής τους, της οικονομικής κυριαρχίας και της εδαφικής επικράτειας. Ολόκληρη η ρωσική και η αμερικανική πολιτική μπορεί να κριθεί μέσα από αυτό το πρίσμα. Στην πραγματικότητα, είναι ο μόνος σωστός τρόπος για να τις κρίνουμε. 
Όλες οι χώρες που έχουν την ατυχία να βρίσκονται σε μια περιοχή που παρουσιάζει γεωπολιτικό ενδιαφέρον για τη Ρωσία ή την Αμερική, είναι υποχρεωμένες να λαμβάνουν υπόψη τα προαναφερθέντα γεγονότα. Διαφορετικά, θα πληρώσουν το τίμημα που πλήρωσε η Ουκρανία. Η Συνθήκη της Βουδαπέστης του 1994 και η παραίτηση από τη χρήση πυρηνικών όπλων, ήταν μόνον μια παραπλανητική εισαγωγή για την σημερινή ουκρανική τραγωδία. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, ο οποίος είχε προσπαθήσει να πείσει τη Γαλλία να εγγυθεί τη Συνθήκη της Βουδαπέστης, έλαβε ένα πικρό μάθημα: του εξήγησαν ευγενικά ότι η συνθήκη είναι ένα απλό κομμάτι χαρτί, και ότι τα πυρηνικά όπλα θα ήταν η μόνη πραγματική εγγύηση για την εδαφική κυριαρχία της Ουκρανίας. Στο τέλος, η Ρωσία και οι ΗΠΑ έγιναν οι εγγυητές της Συνθήκης. Η ίδια η Ρωσία που επιτέθηκε στην Ουκρανία, πριν περάσουν ούτε καν είκοσι χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης και οι ίδιες ΗΠΑ, που όχι μόνο δεν παρενέβησαν, αλλά δεν έχουν ούτε το θάρρος να υποσχεθούν στην ακρωτηριασμένη Ουκρανία την ένταξη της στο ΝΑΤΟ στο μακρινό μέλλον.
Για να συνοψίσουμε και να υπογραμμίσουμε: η περίπτωση της Ουκρανίας είναι ένα μάθημα για όλους τους ειρηνιστές στις μετα-σοσιαλιστικές δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένης της Σλοβακίας, και για τις φλυαρίες ότι δεν χρειαζόμαστε ούτε στρατό ούτε τα όπλα. Προς μεγάλη τέρψη της Ρωσίας. Δυστυχώς, χρειαζόμαστε στρατό. Και μάλιστα ισχυρό. Όσο πιο ισχυρό και αποτελεσματικό στρατό έχουμε, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα ότι θα χρειαστεί να τον χρησιμοποιήσουμε, καθώς θα λειτουργεί ως αποτρεπτικός παράγοντας. Είναι θλιβερό, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Βλέποντας προς τα πίσω στην ιστορία μας, στο 1968, είναι ο μόνος εφικτός τρόπος.

Με ποιούς δεν πρέπει να μοιραζόμαστε το όραμά μας;

Φυσικά, θα πρέπει να είμαστε μέρος μιας μεγαλύτερης Ένωσης, εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από τη ρωσική επιθετικότητα. Όμως η πρόσδεση της Σλοβακίας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ απο μόνες τους δεν είναι επαρκείς και δεν είναι αποτελεσματικές από οικονομική σκοπιά. Στην περίπτωση της Ουκρανίας, οι ΗΠΑ αγνόησαν τη Συνθήκη της Βουδαπέστης. Και σε περίπτωση που αγνοήσουν το Άρθρο 5 της Συνθήκης, δεν θα προστρέξουν να ενισχύσουν ούτε τις χώρες της Βαλτικής ή οποιοδήποτε κράτος της Ανατολικής Ευρώπης, αν υπάρξει ανάγκη. Αν η Ουκρανία δεν άξιζε τον κόπο, τότε σίγουρα δεν αξίζουμε τον κόπο ούτε εμείς.

Ούτε στη Μεγάλη Βρετανία δεν μπορούμε να στηριζόμαστε. Η αντι-ρωσική στάση της είναι ενθαρρυντική, αλλά τα εκεί διαδεδομένα συναισθήματα εναντίον της ΕΕ και οι ξενοφοβικές στάσεις της, κυρίως έναντι μεταναστών από τις 4 χώρες του Βίσεγκραντ (V4) που εργάζονται στην άλλη πλευρά της Μάγχης, είναι απαράδεκτα. Θα πρέπει να ειπωθεί δυνατά και ξεκάθαρα: το αργότερο μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992, η Μεγάλη Βρετανία «ενοχλεί» διαρκώς την ΕΕ με αξιώσεις περί το περιβόητο «ειδικό καθεστώς» της μέσα στην Ένωση. Δεν υπάρχει τέτοιο status: η «μοναδικότητα και ιδιομορφία της» έχει τις ρίζες της σήμερα μόνον στις ιδιαίτερα διαβρωτικές επιπτώσεις των απαιτήσεων του Λονδίνου για κάθε είδους απαλλαγές και εξαιρέσεις. Είναι ένα παράδειγμα το οποίο σιγά-σιγά αρχίζει να γίνεται μόδα που ακολουθούν και άλλες χώρες. Η μόνη θετική πτυχή που πρέπει να επισημανθεί είναι η δυνατότητα για τους πολίτες των νέων κρατών-μελών της ΕΕ να εργάζονται στη χώρα αυτή χωρίς μεταβατική περίοδο. Αλλά αυτό ίσχυε στην εποχή που κυβερνούσε το Εργατικό Κόμμα. Το Συντηρητικό κόμμα, μόλις κατέλαβε την εξουσία, έκανε στροφή 180°, πράγμα που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις πολιτικές επιτυχίες των ευρωσκεπτικιστών της αντιπολίτευσης. Προς το παρόν, φαίνεται ότι η Μεγάλη Βρετανία μπορεί να μην είναι πλέον μέλος της ΕΕ μετά τις 23 Ιουνίου, ή, άν συνεχίσει να είναι, ότι θα περιορίσει σημαντικά τα βασικά κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών από τις χώρες V4, άν και συνεισφέρουν σημαντικά στα δημόσια έσοδα του Ηνωμένου Βασιλείου με την εργασία τους και με τους φόρους που πληρώνουν εκεί. Αυτή η κοινωνική εχθρότητα και η ταπείνωση, αυτή η παραβίαση της βασικής αρχής της ισότητας μεταξύ των λαών δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή ή ανεκτή. Η Μεγάλη Βρετανία δεν είναι ένας εταίρος στον οποίο μπορούν να βασίζονται οι χώρες V4.
Η ΕΕ δεν έχει δικό της στρατό και τίποτα δεν δείχνει ότι ενδιαφέρεται να δημιουργήσει. Η Γερμανία, η πιο προηγμένη και ισχυρή οικονομικά χώρα της ΕΕ, δεν αποτελεί αξιόπιστο εταίρο των χωρών V4 για οποιαδήποτε αμυντική συνεργασία. Αυτό το συμπερασμα δεν στηρίζεται μόνον στις πικρές αναμνήσεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και στην ανεπαρκή δέσμευση της Γερμανίας προς τις ευρωπαϊκές ιδέες και στις συμφωνίες της με τη Ρωσία. Η Γερμανία ήταν αυτή που πρώτη αντιστάθηκε και αντιπολιτεύεται με σθένος την ιδέα μιας πραγματικής νομισματικής ένωσης και εμποδίζει την έκδοση ευρωπαϊκών ομολόγων. Και αν κάποια χώρα, όπως η Γερμανία, δεν θέλει να συγκεντρωθούν κοινοί οικονομικοί πόροι στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, γεννάται η υποψία ότι η χώρα αυτή δεν υπολογίζει το ευρωπαϊκό εγχείρημα ως κάτι μακροπρόθεσμο. Με άλλα λόγια, γεννάται μια εύλογη υποψία ότι η Γερμανία δίνει προτεραιότητα στα δικά της συμφέροντα και ότι σε μακροπρόθεσμη προοπτική, τα θέτει πάνω από τα ευρωπαϊκά. Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος ότι η Γερμανία θα στηρίζει την ΕΕ μόνον για όσο διάστημα αυτή προσφέρει πλεονεκτήματα στους Γερμανούς.

Επίσης, η σημερινή γερμανική realpolitik προς την κατεύθυνση της Ρωσίας δεν δημιουργεί πολύ αίσθημα εμπιστοσύνης. Είναι φανερό ότι υπάρχει ζήτημα με τον υποθαλάσσιο ρωσο-γερμανικό αγωγό φυσικού αερίου Nordstream, όπως επίσης με τη σχέση του πρώην καγκελάριου της Γερμανίας Σρέντερ και της εταιρίας Gazprom, ή με την εκπαίδευση που παρείχε ο γερμανικός στρατός στον ρωσικό, ακόμη και κατά τη διάρκεια των πρόσφατων πολεμικών επιχειρήσεων του δεύτερου στην Ουκρανία. Όλα αυτά, ξαναφένουν με οδυνηρό τρόπο στην επιφάνεια τις δυσοίωνες μνήμες του Συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, το οποίο δεν θέλουμε να βιώσουμε και πάλι. Καθώς η ιστορία έχει την τάση να επαναλαμβάνεται, η επαγρύπνησή μας είναι κατανοητή.

Με τα πόδια να πατούν στο έδαφος, αλλά με το κεφάλι προς τον ουρανό

Επαγρύπνηση δεν σημαίνει θράσος και απουσία σύνεσης. Ασφαλώς η Κεντρική Ευρώπη δεν έχει άλλες επιλογές από το να είναι μέρος της ΕΕ και μέρος του ΝΑΤΟ. Η ουκρανική κρίση είναι τόσο πολύ δυσάρεστη για μάς ακριβώς για τον λόγο αυτό: αν οι Ρώσοι δεν είχαν σταματήσει κάπου στο Donbas [στην λεκάνη του ποταμού Ντον στην ανατολική άκρη της Ουκρανίας], δεν θα είχαμε καμία άλλη επιλογή, παρά μόνον να ικετεύουμε όλους τους θεούς και όλους τους Ομπάμα, για να παρέμβει το ΝΑΤΟ και η ΕΕ να συνεχίσει να λειτουργεί.
Συγκρίνοντας την τωρινή ζωή μας με της περιόδου πριν το 1989 - έχω ζήσει και στις δύο - και κάνοντας τη σύγκριση του βιοτικού επιπέδου ανάμεσα στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και στις Πολιτείες των ΗΠΑ, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι, αν είανι υποχρεωτικό να επιλέξουμε μεταξύ των δύο, η ρωσική κυριαρχία είναι χειρότερη από την αμερικανική. Μάλιστα, κατά την άποψη ενός ατόμου πολιτικά τοποθετημένου αριστερότερα του κέντρου όπως εγώ, οι συνθήκες εργασίας των ανθρώπων στις ΗΠΑ είναι προτιμότερες από εκείνες των συναδέλφων τους στα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, για να μην αναφέρουμε τις ελευθερίες. Η απόδειξη βρίσκεται στις δολοφονίες της δημοσιογράφου Πολιτκόφσκαγια και του Λιτβινένκο, στη φυλάκιση του συγκροτήματος Pussy Riot, στον πόλεμο του Πούτιν εναντίον των ομοφυλόφιλων κλπ. Μου προκαλεί λύπη που το λέω, αλλά ο Σνόουντεν, σε αντίθεση με την Πολιτκόφσκαγια ή τον Λιτβινένκο, είναι ακόμη ζωντανός, επίσης και ο Manning, αν και φυλακισμένος. Είναι αυτονόητο ότι αυτό δεν σημαίνει πως η μεταχείριση από τους Αμερικανούς του Snowden, του Assange ή του Manning είναι σωστή. Το αντίθετο ισχύει. Αναμφίβολα, οι Αμερικανοί στο παρελθόν έχουν διαπράξει χειρότερες θηριωδίες από αυτές που διαπράττουν οι Ρώσοι σήμερα. Ωστόσο, στις μέρες μας, η αμερικανική κυριαρχία είναι πιο αποδεκτή από τη ρωσική.
Παρ' όλα αυτά, είναι καιρός να οραματισθούμε ένα μεγάλο όραμα, το όραμα της Κεντρικής Ευρώπης που δεν θα βρίσκεται υπό την κυριαρχία κανενός. Η ουκρανική κρίση θα πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση αφενός και ως κλήση αφύπνισης αφετέρου. Οι Ρώσοι δεν μας έχουν επιτεθεί ακόμη, αλλά τι θα γίνει αν, κάποια μέρα, κάποιος τους καλέσει και πάλι; Ο νεο-Ναζί δήμαρχος της επαρχιακής πόλης Banská Bystrica στη Σλοβακία έχει στείλει επιστολές στις οποίες εκφράζει τον θαυμασμό του στον πρώην Ουκρανό Πρόεδρο Γιανουκόβιτς. Οι οπαδοί του ρωσόφιλου Σλοβάκου πολιτικού Čarnogurský περιμένουν βοήθεια από τον Πούτιν. Τα μάτια του Viktor Orbán της Ουγγαρίας κυττάζουν προς την ίδια κατεύθυνση. Οι Ρώσοι υποστηρίζουν εξτρεμιστές έξω από τη Σλοβακία, είναι λοιπόν όντως τόσο αδιανόητο; Τι θα επακολουθήσει, όταν ξέρουμε ότι δεν αξίζουμε τον κόπο να μας υποστηρίξει το ΝΑΤΟ και το μέλλον της ΕΕ φαίνεται αβέβαιο; 
Εμείς στην Κεντρική Ευρώπη δεν μπορούμε να καθόμαστε ήρεμοι και να παρακολουθούμε πώς το Βερολίνο προωθεί τα δικά του εθνικά συμφέροντα, ανεξάρτητα από την ΕΕ. Δεν μπορούμε να καθόμαστε και να παρακολουθούμε την άνοδο των ευρωσκεπτικιστών, των εθνικιστών συντηρητικών και των φασιστών στις ευρωπαϊκές εκλογές και στις εθνικές εκλογές των χωρών της ΕΕ. Στο βαθμό που είναι δυνατό και για όσο είναι δυνατό, ας οραματιζόμαστε το ευρωπαϊκό μας όραμα και ας προσπαθήσουμε να το αναμορφώσουμε προς τα αριστερά, ας χειραφετηθούμε από την Ουάσιγκτον, χωρίς να κινδυνεύουμε να πέσουμε κάτω από τα ρωσικά τανκς. Αλλά όπως κάνει η Γερμανία, ας προετοιμάσουμε και εμείς το δικό μας εναλλακτικό σχέδιο. Το οποίο θα το χρειαστούμε μόνον για την περίπτωση που αποδειχθούν σωστές όλες αυτές οι υποψίες και οι φόβοι μας, οι σχετικές με το ενδεχόμενο τέλους της ΕΕ και με τις μη ευρωπαϊκές προτεραιότητες της Γερμανίας.

Με ποιούς να μοιραστούμε το όραμά μας;

Το πρώτο βήμα πρέπει να είναι η συνεργασία μέσα στην ΕΕ με εκείνους που είναι οικονομικά ίσοι με εμάς και γεωπολιτικά οι πλησιέστεροι. Η ενίσχυση της Visegrád 4 θα πρέπει να είναι το πρωταρχικό μέλημα για την ασφάλεια μας, και αυτό το αισθάνονται σήμερα πιο έντονα στην Πολωνία. Η πολωνική πικρή ιστορική εμπειρία με τη Ρωσία και τη Γερμανία είναι η ουσία της εξωτερικής πολιτικής των Πολωνών και ίσως αξίζει να μάθουμε από αυτούς. 

Ασφαλώς η V4 ως αντίβαρο προς τη Ρωσία και τη Γερμανία δεν είναι επαρκής. Άλλοι δυνητικοί εταίροι είναι χώρες που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με εμάς, ιδίως η Λιθουανία, η Λετονία και η Εσθονία. Αν όλες αυτές οι χώρες ενωθούν και εργαστούν για την ένταξη και της Ουκρανίας στην ΕΕ, θα μπορούσε να προκύψει μια σταθερή βάση για τη συνεργασία στην εξωτερική πολιτική. Μια συνεργασία των χωρών που έχουν το ίδιο επίπεδο στην οικονομία και τη βιομηχανία (με την εξαίρεση της Ουκρανίας, η οποία, ωστόσο, θα προοδεύσει και στον γεωργικό τομέα μπορεί να γίνει σιτοβολώνας), μπορεί να προχωρήσει χωρίς σοβαρές συγκρούσεις.

Σε περίπτωση αποδιάρθρωσης της ΕΕ, η συνεργασία των χωρών της Βαλτικής, των V4 και της Ουκρανίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια μεγαλύτερη γεωπολιτική ενότητα, στην ιδανική περίπτωση σ' ένα είδος κεντροευρωπαϊκού ισοδύναμου της βαλκανικής ομοσπονδίας, μιας ιδέα που φοβόταν τόσο πολύ ο Στάλιν, ώστε δηλητηρίασε τον Ντιμιτρόφ.

Η ιδέα μιας βαλκανικής ομοσπονδίας διατυπώθηκε για πρώτη φορά ως αντίδραση στην πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας - και μόνο μετά την έναρξη της παρακμής της [εννοεί μάλλον το πολιτικό σχέδιο του Ρήγα Βελεστινλή, όπως φαίνεται παρακάτω από την αναφορά στη Γαλλική Επανάσταση]. Η δημιουργία ενός εναλλακτικού σχεδίου ήδη από τώρα, ως κάλυψη για ενδεχόμενη μελλοντική αποσύνθεση της ΕΕ, θα μπορούσε να αυξήσει τις πιθανότητες να γίνει πραγματικότητα η Κεντροευρωπαϊκή ομοσπονδία, σε αντίθεση με τη βαλκανική που ποτέ δεν έγινε.
Το εγχείρημα της βαλκανικής ομοσπονδίας θα μπορούσε να χρησιμεύσει και ως ιδεολογική βάση για ένα ευρύτερο πολιτικό σχέδιο κοινωνικής αλληλεγγύης και οικονομικής ισότητας, και προπαντός αφωσίωσης στα ιδανικά της Γαλλικής Επανάστασης. Είναι απαραίτητο να τονίζονται άλλα ιδανικά, όπως η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους, ανεξάρτητα από τη θρησκεία τους (ή την έλλειψη θρησκείας), την καταγωγή, την κοινωνική θέση, την εθνικότητα ή το φύλο. Μπορούμε βέβαια να συζητούμε όσο θέλουμε για τις ιδέες του Μπακούνιν ή του Μαρξ, όμως η προστασία των ιδανικών που αναφέραμε πρέπει να έχει προτεραιότητα και να υπερισχύει της εφαρμογής των φιλοσοφικών απόψεών του. Ως προς το ζήτημα της ασφάλειας, η εξωτερική πολιτική μιας τέτοιας ομοσπονδίας θα πρέπει να ευνοεί τη συνεργασία με τη Γαλλία, και με δεδομένο το πυρηνικό της οπλοστάσιο, αντί της συνεργασίας με τη Γερμανία.

Προς το παρόν είναι μόνο ένα όραμα, αλλά είναι ένα όραμα στον καιρό του, όπως ήταν η Γαλλική Επανάσταση, ή ακριβώς όπως είχαμε κάποτε την τολμηρή επιθυμία να αντικρύσουμε τη Μπρατισλάβα από την απέναντι, αυστριακή πλευρά του Δούναβη [στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου το ταξίδι στο εξωτερικό ήταν απαγορευμένο και οι (Τσεχο)Σλοβάκοι δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν ούτε καν στη Βιέννη, η οποία βρίσκεται στην άλλη όχθη του Δούναβη, ακριβώς απέναντι από τη Μπρατισλάβα, τόσο κοντά ώστε η μία πρωτεύουσα βλέπει την άλλη]. Και οι δύο αλλαγές [στη Γαλλία μετά το 1789 και στην Ανατολική Ευρώπη μετά το 1989] θα μπορούσαν να πάνε καλύτερα. Όμως άν δεν είχαν συμβεί αυτές, τα πράγματα θα ήταν τώρα χειρότερα. Όπως και τότε, το ίδιο ισχύει και τώρα: αν δεν έχουμε ένα όραμα, δεν θα έχουμε τίποτε να μετατρέψουμε σε πραγματικότητα, και έτσι, στην πραγματικότητα θα βλέπουμε να γίνονται πράξη μόνον τα οράματα των άλλων. Για παράδειγμα, θα βλέπουμε τα οράματα εκείνων που προσπαθούν να κυριαρχήσουν στην ΕΕ και να την κατακερματίσουν, συμπράττοντας με τις ΗΠΑ σε συμφωνίες απελευθέρωσης των αγορών. Ή τα οράματα εκείνων, που βλέπουν φως στο τέλος αυτού του ψεύτικου καπιταλιστικού τούνελ, αλλά το φως αυτό είναι μόνον μια αντανάκλαση των ρωσικών πύργων. Ευχαριστώ, αλλά τέτοια οράματα δεν με ενδιαφέρουν.

Ο Zolo Mikeš, δημοσιογράφος και πολιτικός σχολιαστής στο σλοβακικό περιοδικό Aktuality.sk, σπούδασε το Mόναχο και δίδαξε Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο της Georgetown, ΗΠΑ. Εργάστηκε ως εκπρόσωπος τύπου στη Σλοβακία του Συμβουλίου του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (UNHRC) και ως αρχισυντάκτης της World Business Press Online στην Ουάσιγκτων. Από το 2013 διδάσκει δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο Γκαίτε της Μπρατσλάβα.

  

Τζων Γκρέι: Η Ευρώπη είναι κρίσεις, η μια μετά την άλλη - Η πολιτική είναι μια σειρά προσωρινές θεραπείες για μια επαναλαμβανόμενη ασθένεια
  
Βόλφγκανγκ Στρέεκ: Προσφυγική κρίση, ασυνεννοησία στην ΕΕ. Μπορεί να ειρηνεύσει η Ευρώπη;

      
Χανς Κούντνανι: Η Γερμανία, η Ανατολή και ο Νότος της ΕΕ
  
Βόλφγκανγκ Μύνχάου: Ο αργός μαρασμός της Ευρώπης. «Όχι με βρόντο, αλλά μ' έναν λυγμό»

Κας Μούντε: 2015, «έτος των τυφώνων» στην Ευρώπη. Ο αγώνας για τον πυρήνα των αξιών της
  
Τζαίημς Ουώλντρον: Η Ευρώπη του Χάμπερμας. Μια Ευρώπη που χάνεται;
  
Ιβαν Κράστεφ: Οι ελίτ καταστρέφουν την ΕΈ. Πως να καταπολεμηθεί η λογική της αποσύνθεσης;
   
Η Ευρώπη δυσκολεύεται, ο περίγυρος καταρρέει. Διαρκώς. Όλο και πιο κοντά, όλο και πιο επίφοβα
  
Παναγιώτης Κονδύλης: Το έθνος στην πλανητική εποχή - Tο μέλλον του έθνους στην Eυρώπη του αύριο
   

Ούλρικε Γκερό: Η Ευρώπη πρέπει να αντιστρέψει την πορεία της Η πολιτική επιστρέφει