Το ελληνικό εκμεταλλευτικό θαύμα, η Αριστερά, ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ και ο Πέτερ Μπόφινγκερ

του Χρήστου Λάσκου

© alterthess.gr - αναδημοσίευση Red NoteBook

Σημείωνα πριν από τρεις βδομάδες, από την στήλη, πως ο καταλληλότερος χαρακτηρισμός για την περίοδο των μνημονίων θα ήταν: η εποχή της μεγάλης εκμετάλλευσης [1].

Ερέθισμα για εκείνη την τοποθέτηση ήταν η δημοσίευση στοιχείων σχετικά με την αύξηση και την κατανομή της φορολογικής επιβάρυνσης στην Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης. Θυμίζω σχετικά: Τα αποτελέσματα είναι πραγματικά πέρα από κάθε φαντασία. Έτσι, η επιβάρυνση, σε ό,τι αφορά τον φόρο εισοδήματος, των 5 χαμηλότερων εισοδηματικών κατηγοριών στην εν λόγω τετραετία αυξήθηκε κατά 126%, ενώ για τα 5 υψηλότερα είχαμε μείωση 9%!

Αν βάλουμε στον υπολογισμό και τη φορολογία των ακινήτων, εμφανίζεται επιβάρυνση και των υψηλότερων κατηγοριών – κατά 9%. Μόνο που τότε η αύξηση της επιβάρυνσης των χαμηλότερων αγγίζει το 334%!

Έκτοτε προστέθηκαν νέα ενδιαφέροντα στοιχεία.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την έρευνα του Max Roser, οικονομολόγου της Οξφόρδης, η αποτύπωση ολόκληρης της μεταπολιτευτικής περιόδου δείχνει πως το διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών οικογενειών μεταξύ 1974 και 2008 αυξήθηκε για το δεκατημόριο των πλουσιότερων κατά 160%, ενώ γι’ αυτό των φτωχότερων μόλις κατά 50%, με το μεσαίο να έχει βελτίωση κατά 90%.

Η κρίση έφερε μια καθολική πτώση, που συρρίκνωσε μεταξύ 2008 και 2011 το εισόδημα στα επίπεδα του 1985!

Ελλάδα: Φορολόγηση υψηλών και χαμηλών εισοδημάτων 

(πηγή: Γιαννίτσης - Ζωγραφάκης - Ινστιτούτο Μακροοικονομίας Hans Böckler)

Το πραγματικό ενδιαφέρον, όμως, είναι αυτό που ακολούθησε: ενώ, λοιπόν, οι λαϊκές τάξεις υπέστησαν επιπλέον μείωση μέχρι το τέλος του 2014, το πλουσιότερο δεκατημόριο όχι απλώς ανέκαμψε, αλλά βρίσκεται και σε καλύτερη μοίρα σε σχέση με το 2008-2009! Πράγμα που εξηγεί, μεταξύ άλλων, και τη μόνιμη βελτίωση της κατάστασης των 559 πλουσιότερων ελληνικών οικογενειών, που έφθασαν να διαθέτουν πλούτο της τάξης των 76 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Χωρίς να ξεχνάμε, όμως, πως το δεκατημόριο αφορά πολύ περισσότερους από 559 πολυεκατομμυριούχους.

Ή, για να το δείξουμε και αλλιώς, βάσει των διεθνών στοιχείων της Wealth –X, το 10% περίπου του πληθυσμού έχει το 80% του πλούτου, το επόμενο 20% ελέγχει το 17% και το κατώτερο 70% του πληθυσμού έχει μόνο το 3% του πλούτου.

Που σημαίνει, κατά τη γνώμη μου, πως η εξέλιξη της κατανομής του διαθέσιμου εισοδήματος δείχνει, με μεγάλη σαφήνεια, το δρόμο που έχουν να ακολουθήσουν οι αριστερές δυνάμεις σε ολόκληρο τον κόσμο και, πρώτα απ’ όλα, αφού έτσι τα έφερε η τύχη, η ελληνική κυβέρνηση.

Ο δρόμος, λοιπόν, είναι μια πολύ επιθετική ταξικά πολιτική σε βάρος των ανώτερων εισοδηματικών κατηγοριών, με φορολόγηση επιπέδου Ρούζβελτ και η αξιοποίηση των πόρων εξ ολοκλήρου υπέρ των ανέργων και των πολύ χαμηλόμισθων εργαζομένων. Προσοχή! Αυτή η πολιτική, ξαναλέω, δεν αντιστοιχεί σε άγριο κομμουνισμό με ελευθεριακές προδιαγραφές, αλλά στο ιστορικό προηγούμενο της πολιτικής του Ρούζβελτ, που συνδέθηκε μεταπολεμικά με την πιο πετυχημένη αναπτυξιακά περίοδο της ιστορίας του καπιταλισμού.

Αυτή η πολιτική βασίστηκε κατεξοχήν στη φορολογία.

Στη δεκαετία του ’20, ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής ήταν μόλις 24%. Μετά την «αλλαγή», ο οριακός συντελεστής φόρου εισοδήματος (που τώρα είναι 35%) είχε φτάσει το 63% τα χρόνια της πρώτης κυβέρνησης Ρούζβελτ και το 79% στη δεύτερη. Ως τα μέσα της δεκαετίας του ’50 ... είχε ανέβει στο 91%! Αντίστοιχα, ο οριακός φόρος κληρονομιάς έφθασε στο 77%. Σημειώνει χαρακτηριστικά ο Κρούγκμαν: «[τ]ι συνέβη, λοιπόν, στους πλούσιους; Το Νιού Ντηλ ουσιαστικά φορολόγησε μέχρις εξαφάνισης μεγάλο μέρος, αν όχι το μεγαλύτερο, του εισοδήματός τους. Καθόλου περίεργο, συνεπώς, που ο Ρούζβελτ θεωρήθηκε προδότης της τάξης του...»[2].

Αν ο Ρούζβελτ το έκανε ως «προδότης της τάξης του», η Αριστερά θα είναι «προδότρα της τάξης της» στο μέτρο που δεν το κάνει. Ειδικά στην περίπτωσή μας, μάλιστα, αυτό μπορεί να μας δώσει και μεγάλο πλεονέκτημα στη διαπραγμάτευση. Όταν ο Μπόφιγκερ μας καλεί να κάνουμε ότι έκανε η Γερμανία το 1953, αναγκάζοντας τους πλούσιούς της να αποδώσουν τη μισή τους περιουσία στο κράτος σε βάθος 25ετίας, δεν έχουμε παρά να ακολουθήσουμε τη συμβουλή. Και κάνοντάς το να θυμίσουμε πως, εκτός από αυτό, τότε διαγράφτηκαν και τα 2/3 του δημόσιου χρέους της.

   
Σημειώσεις:

[1] Να πληρώσουν οι πλούσιοι, επιτέλους, Alterthess, 28 Μαρτίου 2015

[2] Η συνείδηση ενός προοδευτικού, Πόλις, 2008, σελ. 80

Χρήστος Λάσκος, Οι πολιτικές προκείμενες της οικονομικής κρίσης:

Παρουσίαση του βιβλίου του Π. Κρούγκμαν "Η συνείδηση ενός προοδευτικού" ("Η Αυγή", 12.10.2008)

Ο Χρήστος Λάσκος είναι πτυχιούχος φυσικής και οικονομικών με μεταπτυχιακές-διδακτορικές σπουδές στη φιλοσοφία και κοινωνιολογία της εκπαίδευσης. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός. Αρθρογραφεί τακτικά στις εφημερίδες "H Αυγή" και "Εποχή", στους ιστότοπους Red Notebook και alterthess, είναι μέλος της σύνταξης του "Εντός Εποχής". Μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ.

  
Βιογραφικό και κριτικογραφία - βιβλία και συμμετοχές σε συλλογικά έργα του Χρήστου Λάσκου
  

Στον ιστότοπο Μετά την Κρίση: 

Αριστερή διακυβέρνηση, σοσιαλισμός, φόροι. Δύο γραπτά του Χρήστου Λάσκου

 

O ιστότοπος του Max Roser (του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης)

Max Roser: Ποσοστό εισοδήματος του κορυφαίου 1 %
στις αγγλόφωνες και στις λοιπές χώρες (1900-2010)

 Max Roser - Ελλάδα: Ανισότητα εισοδημάτων (δείκτης Gini) 

και ανισότητα στο επίπεδο διαβίωσης

Update:

Πέτερ Μπόφινγκερ:  Να δώσουν οι εταίροι πίστωση χρόνου για την Αθήνα - Να πληρώσουν εφάπαξ εισφορά επί των περιουσιακών στοιχείων τους οι Έλληνες πλούσιοι (Deutsche  Welle - Euro2day) 

Για τον κορυφαίο οικονομολόγο Πέτερ Μπόφινγκερ (μέλος του θεσμοποιημένου «Συμβουλίου των Πέντε Σοφών» της γερμανικής κυβέρνησης), είναι από καιρό σαφές ότι η Ελλάδα πήρε υπερβολική «δόση» μέτρων λιτότητας. Σε καμιά άλλη χώρα δεν επιβλήθηκε τόσο μαζική μείωση των κρατικών δαπανών. Αυτό οδήγησε αναπόφευκτα στην απότομη κάμψη της οικονομικής της δραστηριότητας και στη φτωχοποίηση του ελληνικού λαού. 

Το ερώτημα που του έθεσε η Deutsche Welle είναι τι θα πρέπει να αλλάξει στην ευρωπαϊκή πολιτική διάσωσης των υπερχρεωμένων κρατών. Ποιες μεταρρυθμίσεις θα πρότεινε για την Ελλάδα; Είναι άλλες από αυτές που ζητά η διεθνής κοινότητα; 

«Νομίζω καταρχήν ότι τις περασμένες εβδομάδες ζήσαμε κλιμάκωση των σχέσεων και σε αυτό φταίει καθαρά η ελληνική πλευρά, γιατί δεν ήταν συνεργάσιμη, για να μην πω ότι ήταν προκλητική. Αλλά τώρα είναι σημαντικό να κατέβουν οι τόνοι και να αναρωτηθούμε ποια κοινά σημεία έχουν η Γερμανία, η Ευρώπη και η Ελλάδα. 

Εδώ νομίζω ότι υπάρχουν πολλά κοινά σημεία, καθώς η νέα ελληνική κυβέρνηση θέλει να φορολογήσει περισσότερο τους πολίτες με μεγάλα εισοδήματα και να καταπολεμήσει τη διαφθορά. Είναι αυτό που εμείς στη Γερμανία κατακρίνουμε, ότι οι πλούσιοι Έλληνες δεν φορολογούνται όσο θα έπρεπε. Εδώ υπάρχει το γερμανικό μοντέλο της κατανομής των οικονομικών βαρών που υιοθετήσαμε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την επιβολή μιας εφάπαξ εισφοράς ύψους 50% στους πλούσιους, πληρωτέας με δόσεις σε 30 χρόνια. Νομίζω ότι αυτό θα μπορούσε να βρει εφαρμογή και στην Ελλάδα». 

Ο Πέτερ Μπόφινγκερ σημειώνει ότι ιδιαίτερα μια αριστερή κυβέρνηση θα μπορούσε να είναι σε θέση να εφαρμόσει ένα τέτοιο μέτρο που δεν μπόρεσαν να κάνουν οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Όσοι πραγματικά έχουν χρήματα οφείλουν να συμμετέχουν στη χρηματοδότηση της χώρας. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν χρειάζονται βαθιές μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση. 

«Φυσικά είναι σαφές ότι η χώρα χρειάζεται βαθιές μεταρρυθμίσεις. Μιλώντας με μέλη της κυβέρνησης, το παραδέχονται. Γνωρίζουν ότι το σύστημα πρέπει να αλλάξει εκ θεμελίων, ότι στον πυρήνα του είναι αρρωστημένο. Ετοιμότητα υπάρχει. Αλλά θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι πρόκειται για μια νέα κυβέρνηση λίγων εβδομάδων, που ευρισκόμενη μέσα σε ένα τυφώνα προσπαθεί να κουμαντάρει το πλοίο. Άρα, ας της δώσουμε πίστωση χρόνου. Από την άλλη πλευρά βέβαια, θα ήταν χρήσιμο μέλη της κυβέρνησης να έδιναν λιγότερες συνεντεύξεις και να έκαναν περισσότερη δουλειά».

 

Peter Bofinger

Οι θέσεις του Peter Bofinger για την κρίση διατυπώθηκαν αναλυτικά στο δοκίμιο “Das infernalische Dreieck”, δημοσιευμένο στο γερμανικό περιοδικό «Blätter für deutsche und internationale Politik» (του οποίου είναι συνεκδότης μαζί με τον Jürgen Habermas και άλλους) και στη συνέχεια στο συλλογικό έργο «Δημοκρατία ή καπιταλισμός; - Η Ευρώπη σε κρίση» των εκδόσεων «Blätter».

Στην ελληνική έκδοση του βιβλίου «Δημοκρατία ή καπιταλισμός; - Η Ευρώπη σε κρίση», με επιμέλεια της Ρούλας Γκόλιου, το δοκίμιο του Π. Μπόφινγκερ «Το τρίγωνο του διαβόλου» περιλαμβάνεται στον Β' τόμο.


  
Ο Β' τόμος περιέχει κείμενα των Elmar Altvater, Peter Bofinger, Jürgen Habermas, Rudolf Hickel, Isabell Lorey, Claus Offe, Paul Krugman, Stephan Schulmeister, Wolfgang Streeck, Hubert Zimmermann, Karl Georg Zinn. 

  
O A' τόμος που κυκλοφορεί, περιλαμβάνει κείμενα των Ulrich Beck, Hauke Brunkhorst, Christian Calliess, Henrik Enderlein, Joschka Fischer, Claudio Franzius, Ulrike Guérot, Jürgen Habermas, Oskar Negt, Ulrich K. Preuss, Hans-Jürgen Urban.