Από την «αποικία χρέους» του ΣΥΡΙΖΑ στο πείσμα της «φιλελεύθερης» πελατοκρατίας. Εμμονές και δουλείες στο κομματικό σύστημα και στο βαθύ κράτος

δύο άρθρα του Κώστα Καλλίτση

1. Μετά την «αποικία χρέους», η μεγάλη προσαρμογή...

  από την © Καθημερινή, 15.05.2016

 

Μέσα στα συγκρουόμενα σμήνη από ιαχές νίκης και από κατάρες είναι σημαντικό να μην παραβλεφθεί κάτι στρατηγικά ουσιώδες. Η αρχική στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ στηριζόταν στην απλοϊκή και μηχανιστική σύλληψη περί «αποικίας χρέους»: Να πάψει η χώρα να δανείζεται για να πληρώνει τα δάνεια, να κουρέψουμε το χρέος για να εξοικονομηθούν πόροι ώστε να ενισχυθεί η συνολική ζήτηση και έτσι, μέσα από την τόνωση της κατανάλωσης, να βγούμε από την κρίση. Εξ ου και η άρνηση, στις 30 Ιανουαρίου 2015, να δεχτούμε την τελευταία δόση 7,5 δισ. από το δεύτερο μνημόνιο – ως «αντίσταση».

Σήμερα επισφραγίζεται η πλήρης ανατροπή εκείνης της πολιτικής. Η χώρα επανακάμπτει στην αρχικά (διακηρυγμένη…) στρατηγική της, δηλαδή να επιδιώξει να βγει στις αγορές για να απαλλαγεί από τα μνημόνια και να αντιμετωπίσει την κρίση όχι μέσω της τόνωσης της ζήτησης (από τα εισοδήματα των νοικοκυριών θα αφαιρεθούν 5,4 δισ. επιπλέον…) αλλά διά της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας. Οπερ παραπέμπει στην ανάδυση νέου οικονομικού υποδείγματος.

Μέσα από μιαν αργόσυρτη, γεμάτη αντιφάσεις, βασανιστική πορεία, γίνεται μια μεγάλη προσαρμογή – και του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά όχι μόνο…

Οταν έσπασε η ελληνική φούσκα και οι αγορές μάς απέκλεισαν, το θέμα δεν ήταν αν θα φτωχύνουμε. Ηταν η κατανομή των θυσιών που, γενικά, ήταν αναπόφευκτες και η οικοδόμηση νέου οικονομικού μοντέλου. Οι μεγάλες, διάχυτες, κυρίαρχες αυταπάτες συνέτειναν στην επιβολή της δεινότερης κατανομής των θυσιών (με την πλήρη καταστροφή του εισοδήματος για τους ανέργους), στην εκτίναξη του δείκτη δυστυχίας, στην παράταση ενός ιστορικά ληγμένου μοντέλου παρασιτικού καπιταλισμού. Χάθηκε ζωτικός χρόνος. Θα ανακτηθεί;

Ο Σαρδανάπαλος

Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ενας, η ρύθμιση του χρέους, αν δηλαδή, πράγματι, θα αποσαφηνιστεί τον Σεπτέμβριο τι θα γίνει μετά το 2018. Ετσι ή αλλιώς, η επιβάρυνση από το χρέος μέχρι το 2022 δεν είναι σημαντική – εσχάτως το ανακάλυψε και η σημερινή κυβέρνηση. Το θέμα είναι να ρυθμιστεί ώστε να επιβεβαιωθεί ότι είναι ασφαλής η εξυπηρέτησή του μακροπρόθεσμα και να αρθεί ένας σημαντικός παράγοντας αβεβαιότητας για τους επενδυτές.

Δεν αρκεί. Οπως είχε πει η μεγάλη κυρία της πολιτικής οικονομίας, Τζ. Ρόμπινσον,

«είναι αλήθεια ότι ένα τρένο δεν μπορεί να κινηθεί αν είναι δεμένο το φρένο του, αλλά θα ήταν μεγάλη ανοησία να υποστηριχτεί ότι ο λόγος που κινούνται τα τρένα είναι ότι λύθηκαν τα φρένα τους». 

Εφόσον λυθεί το φρένο του χρέους, ζητούμενο παραμένει η ικανή προωθητική δύναμη. Στις σημερινές συνθήκες, αυτή είναι τα ξένα μακροπρόθεσμα ιδιωτικά κεφάλαια. Με την προσέλκυσή τους μπορεί να αντιμετωπιστεί η ανεργία. Αυτά τα κεφάλαια δεν έρχονται με «περιοδείες γοητείας» υπουργών στην Εσπερία. Υπάρχουν προϋποθέσεις.

Πρώτο και κύριο προαπαιτούμενο είναι η αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης. Εξαρτάται 

(α) από τα πρόσωπα. Οσοι διαφωνούν με την ασκούμενη πολιτική αυτονόητα απαλλάσσονται του «άγχους» να την ασκούν και (έτσι είθισται σε όλο τον κόσμο, όλες τις εποχές) αναλαμβάνουν την ευθύνη όσοι θέλουν και έχουν τις ικανότητες. 

(β) Από το κυβερνητικό μοντέλο. Χρειάζεται ένα νέο πρότυπο, που να συνδυάζει συλλογικότητα, αποκέντρωση και κεντρικό έλεγχο, διαδικασίες λογοδοσίας και αυτοδιόρθωσης, νέα επιχειρησιακή λειτουργία με σχέδιο και χρονοδιαγράμματα. 

(γ) Από τον πολιτικό φορέα, το κόμμα. Αν θα αφεθεί να αποσυντίθεται σε συνάθροιση συνιστωσών, με βάση την ιστορική προέλευση ή αναδυόμενες προσωποπαγείς ομάδες, ή θα ανασυσταθεί προγραμματικά, στη βάση της νέας πολιτικής που έχει εγκρίνει και ασκεί η κυβέρνηση.

Το κλίμα και η καρποφορία της προσπάθειας εξαρτάται και από την αντιπολίτευση, ειδικά την αξιωματική. Χρήσιμο θα ήταν να έχει λιγότερο άγχος να κυβερνήσει και λιγότερο ασθενή μνήμη. Ζητεί εκλογές εδώ και τώρα για να μην κλείσει η διαπραγμάτευση, χωρίς να έχει οτιδήποτε συγκεκριμένο, διαφορετικό να προτείνει. Θέλει να γίνει κυβέρνηση, χωρίς να έχει επεξεργαστεί κάποιο υπόδειγμα εναλλακτικής πολιτικής. Και με πλείστους παλαιοκομματικούς/ες που κρύβονται πίσω από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, είτε σαν «σωτήρες εν αναμονή» (στη Βραζιλία θα είχαν σταλεί στη Δικαιοσύνη για όσα έκαναν το 2004, με την «απογραφή-μαϊμού», και το 2009, με την απόκρυψη του υπερδιπλάσιου ελλείμματος...), είτε απαγγέλλοντας ότι αυτοί όλα τα είχαν κάνει καλά και δεν αντέχουν να περιμένουν να κλείσει η «παρένθεση» και να «δικαιωθούν». Το κλείσιμο της τρέχουσας αξιολόγησης, που έχει ισχυρή βάση το τρίτο μνημόνιο, που υπερψήφισαν 222 βουλευτές στις 14 Αυγούστου 2015, συνιστά σημείο καμπής. Ολοι (επιχειρηματίες, πολιτικό προσωπικό, η κοινωνία...) υποχρεωτικά θα επανατοποθετηθούν με βάση αυτό το σημείο καμπής. Απαιτείται σκληρή προσπάθεια σε πνεύμα εθνικής συνεννόησης (ίσως, τώρα πια, και πλεόνασμα καλής τύχης...) για συντονισμένη δράση με άξονα τον πόλεμο κατά της ανεργίας. Αν σε αυτό το μέτωπο συνεχιστεί η έως σήμερα δραματική αποτυχία, μην εκπλαγείτε αν καταστούν αναπόφευκτα ακόμα και δεινά που σήμερα φαίνονται απίθανα.

Σαρδανάπαλος

2. Κλαυθμός και οδυρμός για τις μεταρρυθμίσεις…

   

από την © Καθημερινή, 22/05/2016
 

Στο νέο υπερταμείο θα υπαχθούν και οι ΔΕΚΟ και περίπου 70.000 ακίνητα του Δημοσίου, θα διοικείται από 5μελές συμβούλιο (τρία της Ελλάδας, δύο των θεσμών), θα αποφασίζει με πλειοψηφία 4 επί των 5, θα έχει διάρκεια ζωής 99 χρόνια. 

Γιατί (στα αλήθεια!..) κάποιοι ενοχλούνται; Διότι δημιουργούνται προϋποθέσεις για επαγγελματική διαχείριση των ΔΕΚΟ, ώστε να μην μπορεί η κάθε κυβέρνηση να διορίζει τα δικά της παιδιά, να μοιράζει τις δουλειές σε «πελάτες» της, να τους παραχωρεί τα κτίρια έναντι συμβολικού τιμήματος κ.λπ. Να μην μπορεί, με δυο λόγια, να μεταχειρίζεται τη δημόσια περιουσία ως λάφυρο. Το πολιτικό προσωπικό χάνει το «βάζο με το μέλι» – γι’ αυτό ένα μέρος του οδύρεται. 

Οι κραυγές «ξένοι στη διοίκηση του Ταμείου!» επιδιώκουν να συγκαλύψουν την κοινωνική-οικονομική ουσία της διαχείρισης που θα ασκείται. Και η ουσία είναι ότι επαγγελματική διαχείριση της δημόσιας περιουσίας μπορεί: 

(α) Να την προστατεύσει από τα τρωκτικά που έμαθαν να πλουτίζουν λεηλατώντας την. 

(β) Να δημιουργήσει νέο πλούτο, πολλώ μάλλον που το 50% των εσόδων του Ταμείου θα επανεπενδύονται. 

(γ) Ετσι, το υπερταμείο θα λειτουργήσει, πράγματι, ως εγγύηση προς τους δανειστές, προκειμένου να μπορέσει η χώρα να διεκδικήσει τη μεγαλύτερη δυνατή ελάφρυνση χρέους. Ποιον, αλήθεια, βλάπτει αυτό;..

Ας είμαστε ειλικρινείς. Εθνική ντροπή δεν είναι η δημιουργία του Ταμείου. Είναι η άθλια διαχείριση που μας οδήγησε στο σημερινό κατάντημα. Είναι και οι κραυγές για «αποικία», «ξεπούλημα» ή ότι «κάποιοι θα κάτσουν στο σκαμνί» – απειλές για «Γουδί», που αυτή τη φορά εκστομίζονται από συντηρητικούς πολιτικούς. Ας ηρεμήσουν: Τα δύο ξένης επιλογής μέλη της διοίκησης του Ταμείου από μόνα τους δεν μπορούν να αποφασίζουν, θα απαιτείται πλειοψηφία 4 στους 5. Ως εκ τούτου, άδικα ανησυχούν, οι ξένοι δεν θα μπορέσουν να μας πάρουν τον ΟΣΕ και να τον μεταφέρουν στο Βερολίνο…

Αν το Ταμείο μπορεί να αποτελέσει μια ιστορικής σημασίας τομή (υπό την προϋπόθεση σταθερής πολιτικής βούλησης…) η δεύτερη απόφαση, για τα «κόκκινα» δάνεια, μπορεί να γίνει η θρυαλλίδα για την αποδόμηση ενός παρασιτικού κατεστημένου, που έμαθε να ευημερεί μέσα στο τέλμα της διαπλοκής και, γι’ αυτό, υπονομεύει κάθε υγιή επιχειρηματική προσπάθεια.

Το θέμα δεν είναι τα στεγαστικά δάνεια – ουδείς θέλει να πάρει τα σπίτια, ούτε οι τράπεζες να τα βγάλουν στο σφυρί, γιατί αν το κάνουν θα καταρρεύσουν οι τιμές και μαζί θα καταρρεύσει η δική τους κεφαλαιακή επάρκεια. Το πραγματικό θέμα είναι τα «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια. Υπάρχουν επιχειρήσεις που έχουν οριστικά τελειώσει. Υπάρχουν όμως πολλές άλλες, που έπεσαν έξω αλλά μπορούν να γίνουν κερδοφόρες ύστερα από γενναία αναδιάρθρωση και είσοδο φρέσκων κεφαλαίων. Αν αυτό δεν συμβεί, όλες αυτές οι επιχειρήσεις θα σέρνονται, θα μολύνουν και άλλες, θα συνεχιστεί η καταστροφή θέσεων εργασίας και, σε μερικούς μήνες, θα καταστεί αναγκαία νέα κεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

Υπάρχουν καλές επιχειρήσεις με αφοσιωμένους μάνατζερ, που απλώς έπεσαν έξω – συμβαίνουν και χρεοκοπίες, δεν είναι αμαρτία ούτε ελληνικό φαινόμενο. Ωστόσο, το μέγεθος του ελληνικού προβλήματος «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων παραπέμπει σε ένα άρρωστο επιχειρηματικό μοντέλο, υπερδανεισμού και μετατροπής των δανείων σε ατομικό πλούτο. Με υπερτιμολογήσεις που πλούτιζαν τον επιχειρηματία και τσάκιζαν τις επιχειρήσεις από τη γέννησή τους, με λεηλασίες επιχειρήσεων που καλύπτονταν με συνεχή υπερδανεισμό, η χώρα γέμισε με πλούσιους επιχειρηματίες μεν, με επιχειρήσεις που είτε ασθμαίνουν για να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους είτε έχουν χρεοκοπήσει ουσιαστικά ή και τυπικά, δε.

Η αντιμετώπιση του προβλήματος εκκρεμεί εδώ και τρία χρόνια. Η συγκυβέρνηση Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ πεισματικά αρνιόταν να το αγγίξει. Τώρα δημιουργείται το πλαίσιο να παρακαμφθεί η «απροθυμία» τραπεζών να θίξουν τους «πελάτες» τους, και να ξεκινήσει άμεσα η αναδιάρθρωση βιώσιμων επιχειρήσεων, είτε συναινούν είτε (με λίγους μήνες δικαστική καθυστέρηση…) όχι οι ιδιοκτήτες τους. Η διαχείριση των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων (εφόσον γίνει με διαφάνεια και όχι με νοοτροπία «αρπαχτής»…) μπορεί να διευκολύνει την ανάδυση μιας νέας υγιούς επιχειρηματικότητας, να αποτελέσει το πρώτο σκαλοπάτι για προσέλκυση ξένων ιδιωτικών μακροπρόθεσμων κεφαλαίων που τόσο ανάγκη έχει μια οικονομία με χρόνια αρνητική αποταμίευση, να υποχρεώσει σταδιακά την ανεργία σε αναδίπλωση. Ισως, σε ορίζοντα δύο-τριών ετών, αν ο παρασιτισμός δεν καταφέρει να ανατρέψει τις διαδικασίες, να έχει αλλάξει ριζικά η ίδια η εικόνα της ελληνικής επιχειρηματικότητας.

Αυτές οι δύο μεταρρυθμίσεις, μαζί με τη σύσταση της ανεξάρτητης αρχής δημοσίων εσόδων και τη (μνημονιακή) δέσμευση για ριζικές αλλαγές στο κράτος και στη Δικαιοσύνη, εφόσον υλοποιηθούν, θα αλλάξουν ριζικά τη ζωή και την επιχειρηματική δράση στη χώρα. Η αντιπολίτευση θα ήταν χρήσιμο να τις ψηφίσει και να απαιτήσει τη συνεπή εφαρμογή τους. Οχι να συμπαραταχθεί με το παρασιτικό κατεστημένο, σκοπίμως ως εκπρόσωπός του είτε αφελώς, ως ένας «χρήσιμος ηλίθιος».

Ο Κώστας Καλλίτσης αρθρογραφεί στην Καθημερινή