Πόσο θα κόστιζε μια Grexit; Ο Αυστριακός καγκελάριος Βέρνερ Φάϊμαν: Ένας αρμονικός στη χορωδία των φάλτσων ηγετών

«...να πάρει επιτέλους και πάλι η πολιτική τα πράγματα στα χέρια της και να μην περιμένει να παίρνει κάθε πρωί στα χέρια της τους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» για να δει τι λένε οι αγορές...

...Δεν έχουμε κανένα λόγο να πανηγυρίζουμε ότι εμείς είμαστε τόσο καλοί, όταν την ίδια στιγμή η Νότια Ευρώπη κατρακυλά σε μια ανθρωπιστική καταστροφή. Η κοινή Ευρώπη υπάρχει όταν ο γείτονας δεν πεινάει...
...δεν θα αφήσουμε να διαμελιστεί η Ευρώπη από τον κόσμο της χρηματαγοράς, ο οποίος, δυστυχώς, σε αντίθεση προς εμάς τους Ευρωπαίους πολιτικούς, είναι άριστα δικτυωμένος διεθνώς».
   

(Werner Faymann, καγκελάριος της Αυστρίας, στην εφημερίδα «Österreich»)  

  

Πόσο θα κόστιζε συνολικά μια Grexit; Ένα τρισεκατομμύριο ευρώ; Υπερβολικό; Δίνονται αριθμοί που απέχουν πολύ μεταξύ τους γιατί βασίζονται σε απλές εικασίες: Κανείς δεν ξέρει. Είναι αδύνατο να ξέρει, γιατί δεν υπάρχει ούτε καν μοντέλο θεωρητικού υπολογισμού.

Grexit ή Ροrtexit, απείρως περισσότερο μια Spexit και Italexit, δεν θα προκαλούσαν μόνον άμεσες απώλειες διακρατικών δανείων και κεφαλαίων στις χρηματαγορές, αλλά και «παράπλευρες ζημίες». Εδώ περιλαμβάνονται φαινόμενα ντόμινο, «καταρράκτες χρεοκοπιών» (cascades of default) καθώς και «παραμένουσες βλάβες» στην πραγματική οικονομία (οι τελευταίες κυρίως στην αποχωρούσα χώρα). Όμως, άν εξαιρέσει κανείς το μείζον, δηλαδή τις κοινωνικές επιπτώσεις, τις κατεστραμμένες ανθρώπινες ζωές που συνεπάγονται τέτοιες οικονομικές και πολιτικές ρήξεις, η πιο σημαντική θα ήταν η απώλεια πολιτικο-οικονομικής εμπιστοσύνης.

Σε περίπτωση exit, έστω και «μικρού» (Grexit ή Ροrtexit), εσκεμμένου ή «κατά λάθος», «από ατύχημα», ο οποιοσδήποτε Αμερικανός, Κινέζος ή άλλης προέλευσης επενδυτής ή διαχειριστής κεφαλαίων, του «ιδιωτικού» ή του «επίσημου» τομέα, με δεδομένο τον τρόπο που σκέφτονται όσοι δρουν στις χρηματαγορές, λογικό είναι να θεωρήσει τους σημερινούς πολιτικά υπεύθυνους της ευρωζώνης ως ανίκανους πολιτικούς και οικονομικούς διαχειριστές. Ως διαχειριστές που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν επιτυχώς ένα πρόβλημα του 2 % της ευρωπαικής οικονομίας. Η πρώτη και κρίσιμη σκέψη ενός επενδυτή θα είναι αυτή. Η επόμενη θα είναι άν πρέπει να αποχαιρετήσει την ΕΕ ως σοβαρό προορισμό  μεγάλων επενδύσεων.

Με ίδιο βέβαια τρόπο θα σκεφτεί και ένας Ευρωπαίος επενδυτής ή διαχειριστής κεφαλαίων. Δεν υπάρχει διαφορά: τα κεφάλαια κυκλοφορούν χωρίς περιορισμούς στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο πλαίσιο. «Ότι κινείται» οικονομικά από Λισαβώνα μέχρι Βαρσοβία και από Στοκχόλμη μέχρι Μάλτα θα υποστεί τις συνέπειες μιας τέτοιας πολιτικής διαχείρισης. Ένα τέτοιο μήνυμα πολιτικής και οικονομικής ανευθυνότητας και ανυποληψίας θα εκτιμηθεί δεόντως. Έτσι θα ερμηνευθεί οποιαδήποτε exit - αυτή είναι η «σωστή», δηλαδή αναμενόμενη αντίδραση μέσα στο ερμηνευτικό πλαίσιο των χρηματαγορών.

«Άς κάνουμε λοιπόν στους εταίρους έναν μικροεκβιασμό», εφόσον έτσι έχουν τα πράγματα; Όμως αυτό ακριβώς το παιχνίδι, «τους εκβιάζω, με εκβιάζουν, αλληλοεκβιαζόμαστε», οι απανταχού επενδυτές και διαχειριστές κεφαλαίων, στο πίσω μέρος του μυαλού τους ήδη το ερμηνεύουν κατά τα προαναφερθέντα: «Αυτοί εκεί πέρα είναι ηλίθιοι μικροκομπιναδόροι, βγάζει ο ένας εταίρος τα μάτια του άλλου». Έχουν γνώσιν οι χρηματαγορές και σε αντίθεση με τις πολιτικές ελίτ είναι άκρως δικτυωμένες, σε διαρκή εγρήγορση, έτοιμες για όλα. 

Αυτό ακριβώς, μεταξύ άλλων, επισήμανε χθές στην εφημερίδα «Έστεράϊχ», για πολλοστή φορά, ο Αυστριακός καγκελάριος Φάϊμαν, απο τους ελάχιστους πολιτικούς στην Ευρώπη που δεν διστάζουν να πούν καθαρά αυτό που σκέφτονται.

Με αλληλοεκβιασμούς, χορεύοντας γύρω από το χρηματοπιστωτικό ηφαίστειο, οι πολιτικές ελίτ των ισχυρών εταίρων, μαζί και οι δικές μας, πρώην και νυν, σκάβουν και σκάβουμε όλοι μαζί με ζήλο το λάκκο των άλλων για να πέσουμε πρώτοι εμείς μέσα.
O Βιεννέζος οικονομολόγος Stephan Schulmeister επιμένει εδώ και χρόνια ότι η διάλυση του ευρώ θα φέρει ανοιχτό νομισματικό πόλεμο, όπου θα ισχύει ο κανόνας «ο καθένας για τον εαυτό του και ο Θεός εναντίον όλων». 

 ***

Εκτός απ' όσους κάνουν λάθη πολιτικών επιλογών, υπάρχουν και εκείνοι που καλοβλέπουν μια εσκεμμένη Grexit ώς έναυσμα για την επιθυμητή ανατροπή του συστήματος. Θυσιάζουν πρώτα τους επισφαλείς εργαζόμενους και ανέργους, ποντάροντας στη «ριζοσπαστικοποίηση». Όπως όλοι οι ιδεοληπτικοί, δεν έχουν καλή σχέση με τον πραγματικό κόσμο και με τα διδάγματα της ιστορίας και έτσι γίνονται «αριστεροί» βοηθοί των νεοφιλελεύθερων ελίτ: σε μια παράδοξη σύμπραξη, τροφοδοτούν τις δυνάμεις της εθνικιστικής ακροδεξιάς με φρέσκο αίμα απελπισμένων επισφαλών και ανέργων. 
Όπως οι βαρειές νταλίκες, η βαρειά ιδεολογία είναι φορτωμένη με πολλή ψευδή συνείδηση και δύσκολα στρίβει. Έτσι αυτοί οι «υπεραριστεροί», λες και μιμούνται τους νεοφιλελεύθερους, συνεχίζουν να φαντασιώνονται ότι μάχονται σε ταξικούς αγώνες χρησιμοποιώντας νομισματικό όπλο. Ελπίζουν ότι η ρήξη μιας σχετικά μικρής χώρας με άλλες 18 μικρές και μεγάλες (με οδηγό το δόγμα «ο καθένας για τον εαυτό του») θα είναι η έναρξη της ανατροπής του καπιταλισμού. Φυσικά, όποιος έχει στοιχειώδη αίσθηση μαρξιστικής πολιτικής παιδείας (ή οποιασδήποτε άλλης πολιτικής παιδείας), έχει εμπεδώσει ότι το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα σήμερα δεν έχει ως ακρογωνιαίο λίθο την ευρωζώνη ή την ΕΕ και θεωρεί αυτονόητο ότι η κατεδάφισή του δεν μπορεί να πυροδοτηθεί από μια χώρα σαν την Ελλάδα: απλώς «θα καεί άσκοπα ο πυροκροτητής» και μαζί ο ηλίθιος χειριστής του.

***

Για να θυμηθούμε όμως και παλιούς δικούς μας, ο Ισοκράτης θα μιλούσε σήμερα και «φιλοσοφικά» για την Ελλάδα και για την υπόλοιπη ζώνη του ευρώ: Στο στύλ του Επιτάφιου του Περικλέους: «Κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατον».
Ας ελπίσουμε, τέτοιες μέρες, ότι δεν ετοιμάζεται, από «λάθος» ή εσκεμμένα, πολιτικός και οικονομικός επιτάφιος για πολλούς, ήδη βαρειά άρρωστους. 

Γ. Ρ.

Υ.Γ.: Όταν τίθεται το ζήτημα, πώς πρέπει να χειρίζονται την περίπτωση της Ελλάδας οι εταίροι της στην ευρωζώνη, η κρατούσα άποψη θεωρεί σήμερα τον Αυστριακό σοσιαλιστή καγκελάριο ως τον μόνο «παράφωνο» ηγέτη στην αρμονική χορωδία της ΕΕ. Όμως από τη σκοπιά των ιδρυτικών αξιών της «ολοένα στενότερης Ένωσης», ενός πολιτικού ορθολογισμού συμβατού με την ιδέα της υπερεθνικής κοινωνικής δικαιοσύνης και με τα σκληρά διδάγματα της ιστορίας, ο Βέρνερ Φάϊμαν φαίνεται μάλλον ως ο μόνος ηγέτης που τραγουδά αρμονικά σε μια χορωδία φάλτσων.

Θα έκανε καλό στην Ελλάδα και στη λοιπή ΕΕ, άν οι πολιτικοί, Έλληνες ή των εταίρων μας, πρόσεχαν περισσότερο τι λέει ο Βέρνερ Φάϊμαν. Αν τους πέφτει μακριά για να ακούσουν τι συζητούν στη χώρα των Άλπεων, του Μπρούνο Κράϊσκυ, του Όττο Μπάουερ και των άλλων παλιών καλών Αυστρομαρξιστών, ας βγάλουν τις μικροπολιτικές, εθνικοαπομονωτικές ωτοασπίδες τους.

Ο Αυστριακός καγκελάριος Βέρνερ Φάϊμαν: Ένας αρμονικός στη χορωδία των φάλτσων ηγετών

Stephan Schulmeister: Η διάλυση του ευρώ θα είναι το τελικό βήμα προς τον οικονομικό πόλεμο (pdf)
 
Ο ιστότοπος του καθηγητή Stephan Schulmeister (Austrian Institute of Economic Research, Vienna) 
  
Δημοσιεύσεις του Stephan Schulmeister (αγγλικά)  
  
Γερμανικά

Το άρθρο του Stephan Schulmeister: Η διάλυση του ευρώ θα είναι το τελικό βήμα προς τον οικονομικό πόλεμο, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Blätter für deutsche und internationale Politik» και στη συνέχεια συμπεριλήφθηκε στο συλλογικό έργο «Demokratie oder Kapitalismus? - Europa in Krise» των εκδόσεων των «Blätter» ως μέρος της ευρύτερης συζήτησης για την κρίση. 

Περιλαμβάνεται στον Β' τόμο της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου που κυκλοφορεί, με επιμέλεια και εισαγωγή της Ρούλας Γκόλιου. Ο Β' τόμος περιέχει επίσης εργασίες για την κρίση στην ευρωζώνη των Elmar Altvater, Peter Bofinger, Jürgen Habermas, Rudolf Hickel, Paul Krugman, Isabell Lorey, Claus Offe, Wolfgang Streeck, Hubert Zimmermann και Karl Georg Zinn.

Στον Α' τόμο της ελληνικής έκδοσης «Η Ευρώπη σε κρίση - Δημοκρατία ή καπιταλισμός;» (κυκλοφορεί), περιέχονται κείμενα και συζητήσεις των Ulrich Beck, Hauke Brunkhorst, Christian Calliess, Henrik Enderlein, Joschka Fischer, Claudio Franzius, Ulrike Guérot, Jürgen Habermas, Oskar Negt, Ulrich Κ. Preuss, Hans-Jürgen Urban.