Παγιδευμένοι στη ζώνη του ευρώ. Η ελληνική κρίση

του Βόλφγκανγκ Στρέεκ

  

© Der Spiegel - Wolfgang Streeck: Griechenlandkrise: Gefangen in der Eurozone 8.7.2015 

     

Ο κοινωνιολόγος Βόλφγκανγκ Στρέεκ που προέρχεται από τη γερμανική Σοσιαλδημοκρατία και παλιότερα έχει προτείνει τη διάλυση της ζώνης του ευρώ, επανέρχεται μετά το ελληνικό δημοψήφισμα και επιχειρεί να αναλύσει την κρίση μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο. Κατά τον Στρέεκ, για την κλιμάκωση της ελληνικής κρίσης δεν φταίει το «λειψό ευρωπαϊκό πνεύμα» της Μέρκελ ή του Τσίπρα αλλά ο ελαττωματικός σχεδιασμός του ενιαίου νομίσματος, ο οποίος δεν επιτρέπει σε κανέναν να ενεργεί διαφορετικά. Το άρθρο - συμβολή στη συζήτηση είχε γραφτεί λίγο πριν την επεισοδιακή συμφωνία στη Σύνοδο Κορυφής της 10ης Ιουλίου με τη στροφή του Τσίπρα και κατά κάποιο τρόπο την είχε προβλέψει.

    

Ακόμη και σήμερα συμβαίνουν πρόοδοι στην Ευρώπη. Όταν το 2011 ο τότε Έλληνας Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου θέλησε να προχωρήσει σε δημοψήφισμα με ερώτημα τις συστάσεις για λιτότητα των ευρωπαίων συναδέλφων του, αμέσως εκείνοι τον καθαίρεσαν από την πρωθυπουργική θέση. Αυτή τη φορά δεν συνέβη το ίδιο, χάρη στα υπολείμματα της δημοκρατίας του εθνικού κράτους, τα οποία οι Γερμανοί φίλοι του ευρώ θέλουν να τα αναστείλουν προς όφελος μιας μελλοντικής «ευρωπαϊκής δημοκρατίας». 
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια τι θα γίνει μετά το ευρείας έκτασης «όχι» του ελληνικού λαού. Η κατάσταση είναι πολύ ταραγμένη: Πολλά πράγματα είναι ταυτόχρονα σε κίνηση, οι σχέσεις αιτίου-αιτιατού δεν είναι σαφείς και δεν υπάρχουν όμοια προηγούμενα. Προβλέψεις μπορούν να γίνουν μόνον ως νοητικές ασκήσεις. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η ανεκδιήγητη εκστρατεία εκφοβισμού δεν χρησίμευσε σε τίποτε, ούτε καν οι συνεχείς καλές συμβουλές για ψήφο υπέρ του «ναι» από τα ΜΜΕ, τα οποία γνωρίζουν πιο πολύ και από την εκλεγμένη ελληνική κυβέρνηση τι είναι καλό για την Ελλάδα.

David Tibet - Stella Maris, Μother of Sea and Ships

David Tibet - Great and the Small

  

Οι αυτοαποκαλούμενοι «ευρωπαίοι» στον ασφαλή Βορρά έχουν υποτιμήσει την απόγνωση των Ελλήνων μετά την αποτυχία του επιπόλαιου πειράματος που τους ενέταξε στη νομισματική ένωση, αλλά και την οργή τους για το γεγονός ότι ενώ βρίσκονται μέσα στη χώρα τους, έγιναν αντικείμενο μυστικών διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες. Είναι όμως αμφίβολο, αν οι επαγγελματίες των Βρυξελλών διδάχτηκαν κάτι από την ήττα τους από τους Αθηναίους ερασιτέχνες. Ίσως προσπαθήσουν να επαναλάβουν την προς το παρόν αποτυχημένη προσπάθεια, να απομακρύνουν την ελληνική κυβέρνηση από την εξουσία.

    

Θα κοστίσει πολύ

Ωστόσο βραχυπρόθεσμα διαψεύστηκαν οι ελπίδες που υπήρχαν σε όλες τις πρωτεύουσες, να συνεχιστούν και πάλι, μετά το δημοψήφισμα, οι business as usual με τους μακροχρόνια δοκιμασμένους Έλληνες εκπροσώπους της «ευρωπαϊκής ιδέας» όπως ο Σαμαράς, ο Βενιζέλος, ο Παπανδρέου ΙΙΙ, ο Καραμανλής ΙΙ και τους συνεργάτες τους. Με απλά λόγια αυτό σημαίνει: Το εγχείρημά τους θα κοστίσει πολύ. Αυτά που προσφέρθηκαν επί πέντε χρόνια στους Έλληνες για να μείνουν προσδεδεμένοι στον ενδοευρωπαϊκό «κανόνα του χρυσού», ήταν πάρα πολύ λίγα για να κρατηθούν στη ζωή και πάρα πολλά για να πεθάνουν. Από την άλλη πλευρά, οι αμύητοι στη νεοκλασική οικονομική σχολή Έλληνες, δεν μπορούν να καταλάβουν ότι ο δρόμος για να διατηρήσουν ή και να αυξήσουν την ευημερία τους, περνά αναγκαστικά από μια περίοδο απροσδιόριστης διάρκειας που θα συνεπάγεται περαιτέρω υποβάθμιση. 

Σύμφωνα με γραφόμενα στον γερμανικό Τύπο, από ανθρώπους όπως ο Τσίπρας όλα μπορείς να τα περιμένεις, ακόμη και μια οικονομική βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας με τη μορφή πτώχευσης που θα κηρύξει μονομερώς. Αυτά γεννούν στους Γερμανούς πολίτες το φόβο ότι στο μέλλον θα αναγκαστούν να «καταπιούν» πάρα πολλά και να φορτώνονται το ένα πίσω απο άλλο «φέσια» από διαγραφές χρεών χωρίς τέλος. Ίσως με μορφή μετάθεσης της εξυπηρέτησης του χρέους στις ελληνικές Καλένδες. Και σε σύγκριση με το πρόγραμμα ανάπτυξης και σταθερότητας που θα χρειαστεί ως αποζημίωση μετά από μια ενδεχόμενη ήττα στον πόλεμο νεύρων εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, ίσως τα ούτως ή άλλως πλασματικά δισεκατομμύρια του αναπτυξιακού «προγράμματος Γιούνκερ» θα αποδειχθούν πολύ γρήγορα ψίχουλα. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πάντα το μόνο ελληνικό κόμμα που δεν καταλήφθηκε από την ενδημική στη χώρα πολιτική διαφθορά. Τώρα ζητά (δικαίως) περισσότερα, και όχι μόνον τις ελάχιστες εισροές που εξασφάλιζαν οι προηγούμενες επαναδιαπραγματεύσεις από εξάμηνο σε εξάμηνο, εισροές που στόχο είχαν μόνο να διατηρείται όρθια η πελατειακή πυραμίδα, η πειθαρχική στις Βρυξέλλες. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα υποχωρήσει. Έτσι θα γίνει καταφανές τι είναι στην πραγματικότητα τα εύκολα λόγια ότι η νομισματική ένωση είναι γέννημα της «ευρωπαϊκής ιδέας» και της «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης»: απλά και μόνον λόγια. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ επιμείνει στις απαιτήσεις του, τότε θα μπορούσε να ξεκινήσει και στις δύο πλευρές μια γόνιμη διαδικασία μάθησης: Στην «Ευρώπη», ιδίως στη Γερμανία, θα μπορούσε να συνειδητοποιηθεί περισσότερο ότι μια νομισματική ένωση με σκληρό νόμισμα και δημοκρατικά οργανωμένες κοινωνίες, για τις οποίες κατάλληλο είναι ένα μαλακό νόμισμα, μπορεί να διατηρηθεί μόνον ως μόνιμη αναδιανεμητική ένωση μεταβιβαστικών πληρωμών (Transferunion), από την οποία ανέκαθεν μας απέτρεπαν οι νεοφιλελεύθεροι εχθροί του ευρώ. Και στην Ελλάδα θα γινόταν σαφές ότι για τις επόμενες δεκαετίες (δηλαδή στην πράξη για πάντα), αυτό που μπορεί να πάρει από τις Βρυξέλλες και από το Βερολίνο, θα υπολείπεται κατά πολύ από ό,τι θα της χρειάζεται έστω και μόνον για να αποκατασταθεί το επίπεδο της ευημερίας που είχε πριν από την κρίση.

Η «ελληνική τραγωδία»

Κατ' αρχήν, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ που σταθεροποιήθηκε με το δημοψήφισμα, θα αντιμετωπίσει οδυνηρές εμπειρίες. Το πολιτικό προσωπικό των Βρυξελλών από επαγγελματίες πολιτικούς, ξέρει πως να διασφαλίσει ώστε καθένας που θέλει να μείνει στη Νομισματική Ένωση, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, να παίζει σύμφωνα με τις νεο-καπιταλιστικούς κανόνες που ισχύουν μέσα στα πλαίσιά της. Οι κανόνες αυτοί καθορίζονται κυρίως από κυβερνήσεις που φοβούνται τους ψηφοφόρους τους, ιδίως εκείνους τους ψηφοφόρους που σήμερα παντού μετακινούνται προς τα ανερχόμενα δεξιά κόμματα, τα οποία υποστηρίζουν την εθνική κυριαρχία. Το να προσδοκά κανείς «αλληλεγγύη» πέρα ​​και πάνω από τα εθνικά σύνορα, από κοινωνίες που όλο και πιο δύσκολα καταφέρνουν να επιδεικνύουν αλληλεγγύη εντός των συνόρων τους - δηλαδή από οικονομικά προηγμένες κοινωνίες που υφίστανται δημοσιονομική εξυγίανση, που έχουν τη χαρακτηριστική συμπεριφορά της ορδής αρουραίων σε έναν όλο και πιο δύσκολο αγώνα δρόμου για χρήματα και «σταδιοδρομία», αλλά και με όλο και πολυπληθέστερα φτωχά στρώματα που τα περιθωριοποιεί διαρκώς ο ανταγωνισμός  - είναι, σύμφωνα με τον Ταλλεϋράνδο, χειρότερο και από αμάρτημα: είναι λάθος. Το ίδιο ισχύει και για την ιδέα (άν όντως υπάρχει), ότι ο σοσιαλισμός στην Ελλάδα θα μπορούσε να βασιστεί σε μια διασυνοριακή αναδιανομή της ευημερίας της μεσαίας τάξης των ισχυρών χωρών της Δυτικής Ευρώπης, με τη βοήθεια καπιταλιστικών πιστώσεων που δεν θα αποπληρωθούν ποτέ. Τη στιγμή μάλιστα που η ευημερία αυτή, ακόμη και όπου υπήρχε κάποτε, είναι φανερό ότι κλονίζεται. 

***

Ακόμη και για τη Γερμανία και την κυβέρνησή της, η κατάσταση γίνεται δύσκολη. Αν οι Έλληνες παίξουν με εξυπνάδα και σύνεση τα ανανεωμένα χαρτιά τους, στο τέλος το κόστος της νομισματικής ένωσης δεν μπορεί πια να κρατηθεί κρυφό από τον Γερμανό φορολογούμενο. Δεν είναι καθόλου βέβαιο άν αυτός θα συνεχίσει πρόθυμα να πληρώνει το τίμημα ως τέλος πρόσβασης της γερμανικής εξαγωγικής βιομηχανίας στην αγορά της ευρωζώνης, καθώς και το κόστος για την εξευτελιστικά χαμηλή εξωτερική αξία του νομίσματος που ισχύει στη Γερμανία. Σε τελευταία ανάλυση, δεν εργάζονται όλοι στην Daimler [ή σε άλλες εξαγωγικές βιομηχανίες]. Συμπτωματικά, την ημέρα του ελληνικού δημοψηφίσματος εμφανίσθηκε για πρώτη φορά στη γερμανική εγχώρια πολιτική ένα δυνητικά επιθετικό δεξιό λαϊκιστικό κόμμα [το κόμμα AfD των Εναλλακτικών, το μετεξελιγμένο μετά την εκδίωξη της φιλελεύθερης και μετριοπαθέστερα ευρωσκεπτικιστικής τους πτέρυγας]. Η στιγμή κατά την οποία ο ίδιος ο κυβερνητικός συνασπισμός Χριστιανοδημοκρατών - Σοσιαλδημοκρατών και οι πολίτες θα αναγκασθούν να λάβουν υπόψη πόσο τους έχει κοστίσει μέχρι τώρα η «ευρωπαϊκή ιδέα» και πόσο θα συνεχίσει να τους κοστίζει, μπορεί να γίνει η μεγάλη στιγμή για ένα τέτοιο κόμμα, που θα μπορούσε να περιορίσει την εκλογική δύναμη του CDU/CSU στο επίπεδο του SPD, δηλαδή από το επίπεδο του 40% στο επίπεδο του 25 %. Ο «λαϊκισμός», ως πολιτικό πρόγραμμα που διαχωρίζει τον κόσμο στις αυτοεξυπηρετούμενες ελίτ και στις λαϊκές μάζες που οι ελίτ τις καταδικάζουν να μην έχουν στον ήλιο μοίρα, έχει τις καλύτερες προοπτικές να φαίνεται στους ψηφοφόρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως λογική επιλογή. 
Τους τελευταίους μήνες, στη γερμανική εσωτερική πολιτική, τα μεν κόμματα της Αριστεράς (Die  Linke) και των Πρασίνων κατηγορούν την Μέρκελ ότι πάσχει από έλλειμμα «ευρωπαϊκού πνεύματος», τα δε δεξιά κόμματα καταλογίζουν το ίδιο εναντίον του Τσίπρα. Όμως δεν είναι τυχαίο, πως και στις δύο περιπτώσεις οι κατήγοροι παραβλέπουν το πραγματικό πρόβλημα, που είναι και θα παραμένει ο ελαττωματικός σχεδιασμός της νομισματικής ένωσης. Δηλαδή, ότι κατά τα πρότυπα του παλαιού κανόνα του χρυσού, η Ελλάδα και όλες οι χώρες της Μεσογείου έχουν στερηθεί της δυνατότητας να υποστηρίζουν την οικονομική προσαρμογή τους και με τη βοήθεια υποτιμήσεων του νομίσματός τους. Μπροστά σ' αυτό το «κέλυφος της υποταγής» (Μαξ Βέμπερ), που κατασκευάστηκε υπό την μορφή νομισματικής ένωσης, και με τις ισορροπίες συμφερόντων που αυτό εγκαθίδρυσε, κάθε «ιδέα» πρέπει συνεχώς να «γελοιοποιείται» (Καρλ Μαρξ). Ακόμη και οι Σοσιαλδημοκράτες Γκάμπριελ ή Στάινμάγιερ, άν βρισκόταν στη θέση της καγκελαρίου, δεν θα είχαν ενεργήσει διαφορετικά από την Μέρκελ ή τον Σόιμπλε, όσο και άν μέχρι λίγο πριν το Ελληνικό δημοψήφισμα κινούνταν με προσεκτικές πολιτικές δηλώσεις επειδή λαμβάνουν υπόψη την πρασινο-κόκκινη ιδιαίτερη πολιτική τους πελατεία, η οποία ακολουθεί σταθερά την ευρω-ρητορική του Χάμπερμας, την απομακρυσμένη από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Το ίδιο ισχύει, παρ' όλες τις εκκεντρικότητες, για τον Τσίπρα και τον Βαρουφάκη, οι οποίοι δεν ανήκουν (ακόμη;) στο πελατειακό καταστημένο της χώρας τους που παραδοσιακά την κυβερνούσε, υπό την αιγίδα της «Ευρώπης». Έτσι, το γεγονός ότι γίνεται συνεχώς λόγος για «ελληνική τραγωδία», δεν δείχνει καθόλου έλλειψη λογοτεχνικής παιδείας των σχολιαστών.

Από το φίλμ "Πλανήτης των Πιθήκων"

Βαθειά, διαρκής διαίρεση της Ευρώπης 
Το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ νίκησε στο δημοψήφισμα, ίσως θα αποτρέψει να εγκιβωτιστούν και πάλι μέσα σε «ευρωπαϊκό» ρητορικό περιτύλιγμα τα διαρθρωτικά προβλήματα της νομισματικής ένωσης. Όσο θα υπάρχει η νομισματική ένωση, ακόμη και η διατήρηση και μή διεύρυνση του σημερινού χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών κρατών-μελών (για να μη μιλήσουμε για την επιθυμητή οικονομική σύγκλιση), θα είναι εφικτή μόνον με εξαγγελίες αντισταθμιστικών, υποστηρικτικών, υποβοηθητικών ή άλλης μορφής πληρωμών και μεταβιβάσεων πόρων. Όμως οι επιχορηγήσεις αυτές γίνονται πράξη μόνον με αντάλλαγμα τον έλεγχο, δηλαδή συνδέονται με βαθιές παρεμβάσεις εκ των άνω στην κρατική κυριαρχία των παραληπτριών χωρών. Επίσης, τα μέσα που διατίθενται στις χώρες αυτές είναι ανεπαρκή και τα ανταλλάγματα που τους ζητούνται, δηλαδή η κυβερνητική παρέμβαση των Βορείων στις εσωτερικές υποθέσεις τους, γίνονται αντιληπτά ως υπερβολικά. Αντιθέτως, οι πολίτες στις δότριες χώρες την ίδια στιγμή αισθάνονται να υπερφορτώνονται οικονομικά και να εξαπατώνται πολιτικά. Στην εσωτερική πολιτική της νομισματικής ένωσης δημιουργείται κατά μήκος αυτής της γραμμής μια σταθερή εθνικιστική πόλωση, ανεξάρτητα από το αν και το πώς το ελληνικό δημόσιο χρέος θα περικοπεί ή θα αναδιαρθρωθεί μέσα τις επόμενες εβδομάδες. Όχι μόνον γιατί μετά θα τεθεί αναπόφευκτα υπό συζήτηση το ιταλικό και το ισπανικό δημόσιο χρέος (στην Ισπανία μετά από την μελλοντική βέβαιη εκλογική νίκη του Podemos), αλλά πάνω απ' όλα, ενόψει της αναμενόμενης όλο και μεγαλύτερης πόλωσης στην κατανομή των εισοδημάτων μέσα στο πλαίσιο της νομισματικής ένωσης.

Ανεξάρτητα από το τι γεγονότα θα μας κατακλύσουν με απρόβλεπτο τρόπο τις επόμενες εβδομάδες, ήδη από τώρα, κάτω από την ταραχώδη επιφάνεια της καθημερινής πολιτικής, μετά από δεκαπέντε χρόνια νομισματικής ένωσης, διακρίνεται ένα ερειπωμένο τοπίο, η έκταση του οποίου είναι συγκρίσιμη με τα ερείπια της μυθικής Ατλαντίδας.

Αυτό που βλέπουμε είναι, πρώτον, μια βαθιά και διαρκής διαίρεση της Ευρώπης: Εξωτερικά, βλέπουμε αφενός τη διαίρεση μεταξύ Βορρά και Νότου και αφετέρου μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ που είναι μέλη της νομισματικής ένωσης και αυτών που δεν είναι. Στο εσωτερικό των κρατών βλέπουμε τη διαίρεση μεταξύ των παλιών κατεστημένων κομμάτων, τα οποία όλο και περισσότερο εγκαταλείπονται από τους ψηφοφόρους τους, και των νέων, δεξιών και αριστερών, αλλά κυρίως δεξιών, «λαϊκίστικων». 

Δεύτερον, διαφαίνεται μια μόνιμη παρεμπόδιση, που θα κρατήσει δεκαετίες, της πολυδιαφημισμένης πορείας προς μια «ολοένα και πιο στενότερη ένωση των λαών της Ευρώπης»: Στο ορατό μέλλον, καμία ευρωπαϊκή κυβέρνηση δεν θα τολμήσει να προτείνει τους ψηφοφόρους της μια περαιτέρω παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας στους κυρίους Γιούνκερ και Σουλτς.

Και τρίτον, πρέπει να αναλογιστούμε σε τι σωρό ερειπίων κατέληξε η μεταπολεμική γερμανική πολιτική, η οποία όπως γνωρίζουμε, σταθερά απέφευγε οποιοδήποτε δείγμα γραφής που υπονοεί ότι η Γερμανία, ακόμη και στα όνειρά της, διεκδικεί ηγεμονική θέση στην Ευρώπη. Η Γερμανία δεν ήθελε τη νομισματική ένωση, όμως εξαιτίας της θεωρείται σήμερα τύραννος και δεσμοφύλακας των ευρωπαϊκών λαών. Η μετατροπή της μακροοικονομίας σε ηθικολογία, που μας ήλθε στην Ευρώπη κατά πρώτο λόγο από τις ΗΠΑ, αλλά την χρησιμοποιεί η καγκελάριος εναντίον της γερμανικής αριστεράς, έχει μεταστρέψει και πείσει την κοινή γνώμη σε όλες τις εμπλεκόμενες ευρωπαϊκές χώρες ότι η κρίση στην Ελλάδα και αλλού, δεν αποτελεί μέρος της παγκόσμιας κρίσης του διαταραγμένου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, αλλά οφείλεται στην ασχετοσύνη ή στη σαδιστική νοοτροπία της Σουηβής νοικοκυράς ή στην αξίωση του Γερμανικού λαού και της κυβέρνησής του για ιμπεριαλιστική κυριαρχία - ή μάλλον και στα δύο ταυτόχρονα. Σ΄ αυτό το κατάντημα μας έχει φέρει η γερμανική πολιτική, με την ιεροποίηση της νομισματικής ένωσης ως απόρροιας της «ευρωπαϊκής ιδέας».

Από το φίλμ "Πλανήτης των Πιθήκων"

Ίσως στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία λύση για την κρίση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, ούτε καν με τη μορφή μιας αποδόμησης της αποτυχημένης νομισματικής ένωσης. Ίσως αυτό που βιώνουμε σήμερα δεν είναι τίποτε άλλο παρά το ευρωπαϊκό προοίμιο μιας επικείμενης παγκόσμιας κρίσης χρέους και ανάπτυξης, η οποία αρχίζει από το Ντιτρόιτ και το Πουέρτο Ρίκο (όπου ήδη επιβάλλεται η «λιτότητα» υπό την επίβλεψη των Ηνωμένων Πολιτειών) και που περνώντας από τη Βραζιλία και τη Ρωσία καταλήγει στην Κίνα, με το γιγάντιο βουνό συσσωρευμένων ιδιωτικών χρεών [το ύψος του ιλιγγιώδους χρέους των κινεζικών επιχειρήσεων, το μεγαλύτερο στον κόσμο, υπολογίζεται  σε 16,1 τρισεκατομμύρια δολάρια], το οποίο θα διευρυνθεί περισσότερο με μια βαθιά ύφεση. Χρέη παντού και ενδεχομένως πολύ πέρα ​​από αυτά που μπορεί να αντέξει το εναπομένον, συρρικνούμενο αναπτυξιακό δυναμικό. Μήπως αρχίζει να καταρρέει το οικοδόμημα από τα τραπουλόχαρτα των κενών υποσχέσεων, τιτλοποιημένων με τη μορφή όλο και νεότερων «χρηματοοικονομικών καινοτομιών», πάνω στα οποία είναι θεμελιωμένη η ευημερία μας; Μήπως η Ελλάδα είναι μόνον ένα από τα διαρκώς αυξανόμενα σε αριθμό σημεία στην περίμετρο της Αυτοκρατορίας, όπου ξεκινά αυτή η κατάρρευση;

Romain Leick & Martin Doerry: Max Weber - Gehäuse der Hörigkeit (Το κέλυφος της υποταγής)
   

Η Άνγκελα Μέρκελ και η Σουηβή νοικοκυρά
   

Update 26.7.2015: Ρουμπίνα Σπάθη - Ο ανεξέλεγκτος δανεισμός απειλεί την ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας Κίνα («Καθημερινή» 26.7.2015)

Ο Wolfgang Streeck (1946) είναι κοινωνιολόγος, ομότιμος Διευθυντής του Ινστιτούτου Max Planck για τη Μελέτη των Κοινωνικών Επιστημών στην Κολωνία. Το 2013 εκδόθηκε το βιβλίο του Buying Time, The Delayed Crisis of Democratic Capitalism.

   

Wolfgang Streeck: Γερμανία, ηγεμονία κατά λάθος Le Monde diplomatique | Ελλ. έκδοση
   
Wolfgang Streeck: ‘Out of the Euro!’

Στο blog των εκδόσεων Verso - γερμ. πρωτότυπο στην εφημερίδα "Die Zeit" 

Wolfgang Streeck: Buying Time, The Delayed Crisis of Democratic Capitalism
Τα βασικά των απόψεων του Βόλφγκανγκ Στρέεκ παρουσιάζονται και σε 3 δοκίμιά του («Τι μπορεί να γίνει τώρα, Ευρώπη; Καπιταλισμός χωρίς δημοκρατία ή δημοκρατία χωρίς καπιταλισμό;», «Στα ερείπια του παλαιού κόσμου. Από τη δημοκρατία στην κοινωνία της αγοράς» και «Από εθνικισμό του Γερμανικού μάρκου στον πατριωτισμό του ευρώ; Μια απάντηση στον Jürgen Habermas»). Τα δοκίμια αυτά δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Blätter für deutsche und internationale Politik». Στη συνέχεια συμπεριλήφθηκαν στο συλλογικό έργο «Η Ευρώπη σε κρίση - Δημοκρατία ή καπιταλισμός;» στις εκδόσεις των «Blätter» ως μέρος της ευρείας συζήτησης για την κρίση.
   

Τα 3 δοκίμια του Στρέεκ περιλαμβάνονται στον Β' τόμο της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου με επιμέλεια και εισαγωγή της Ρούλας Γκόλιου. Το βιβλίο περιέχει και αντικρούσεις της άποψης Streeck από τους Elmar Altvater, Jürgen Habermas, Claus Offe, μαζί με άλλα κείμενα για την κρίση στην ευρωζώνη των Peter Bofinger, Rudolf Hickel, Stephan Schulmeister, Paul Krugman, Isabell Lorey, Hubert Zimmermann και Karl Georg Zinn. Τα περιεχόμενα εδώ. Στον Α' τόμο της ελληνικής έκδοσης «Η Ευρώπη σε κρίση - Δημοκρατία ή καπιταλισμός;» περιέχονται κείμενα και συζητήσεις των Ulrich Beck, Hauke Brunkhorst, Christian Calliess, Henrik Enderlein, Joschka Fischer, Claudio Franzius, Ulrike Guérot, Jürgen Habermas, Oskar Negt, Ulrich Κ. Preuss, Hans-Jürgen Urban. Περιεχόμενα εδώ

Στον ιστότοπο Μετά την Κρίση, σχετικά με την γερμανική οικονομική πολιτική:
   
Γερμανία, η μακρά σκιά του ορντο-φιλελευθερισμού - των Σεμπάστιαν Ντούλιεν και Ούλρικε Γκερό.
  

Νεο-φιλελευθερισμός και ορντο-φιλελευθερισμός - του Χανς Κούντνανι 
  
Jürgen Habermas: Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί να δράσουν πολιτικά - Μια νέα αρχή για την οικονομία και για τον ελληνικό λαό

Tony D. Sampson's interview on Crowd, Power and Post-democracy in the 21st Century (στον ιστότοπο Obsolete Capitalism - «Living in an information society in which data has become a commodity Data Mining from a Post-Marxist Perspective» - Ιταλικά/Αγγλικά)