Ευρώπη, Γερμανία, νέα Μεγάλη Μετανάστευση των Λαών. Η Μέρκελ ζητά «ψήφο εμπιστοσύνης» από το λαό

του Γιάκομπ Άουγκστάιν
  
© Der Spiegel - Jakob Augstein: Merkels Flüchtlingspolitik: Die Vertrauensfrage  17.09.2015 

   

Η πολιτική έχει χάσει τον έλεγχο. Αντί για εμπιστοσύνη επικρατεί δυσφορία και αναταραχή, στην οικονομία ή στο προσφυγικό ζήτημα. Η Άνγκελα Μέρκελ θέλει να γίνουν δεκτοί οι πρόσφυγες στη Γερμανία: «Το λέω ξανά και ξανά: Μπορούμε να το καταφέρουμε· και θα το καταφέρουμε». Πολλοί, ακόμη και πολιτικοί της σύμμαχοι, κάθε άλλο παρά συμφωνούν. Η καγκελάριος τους αντιμετωπίζει ζητώντας «ψήφο εμπιστοσύνης» από το λαό. Εν τω μεταξύ, οι Βαυαροί κομματικοί της σύμμαχοι (CSU) την απειλούν με προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο. 

  

Τόσα χρόνια μέχρι τώρα, δεν είχαμε ακούσει ποτέ από την καγκελάριο μια φράση σαν τούτη εδώ: «Αν πρέπει τώρα ν' αρχίσουμε να ζητάμε και συγγνώμη, πριν δείξουμε ένα φιλικό πρόσωπο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, τότε αυτή δεν θα είναι η δική μου χώρα» [15.9.2015, σε κοινή συνέντευξη τύπου με τον καγκελάριο της Αυστρίας Βέρνερ Φάιμαν, στα πλαίσια της έκτακτης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ για το προσφυγικό ζήτημα]. Πρόκειται για αίτημα παροχής ψήφου εμπιστοσύνης. Ο Γκέρχαρντ Σρέντερ, την εποχή που κυβερνούσε, την ζήτησε στη Βουλή δύο φορές. Η Άνγκελα Μέρκελ τη ζητά από το λαό. Θα συνεχίσει η χώρα αυτή να είναι χώρα της Μέρκελ; Η καγκελάριος προκαλεί το λαό της. Αυτό είναι κάτι νέο. Μέχρι τώρα η Άνγκελα Μέρκελ ήταν η καγκελάριος χωρίς προκλήσεις και επιβολές. Για πολλά χρόνια κυβερνούσε τη Γερμανία σαν έναν οίκο υποβοηθούμενης διαβίωσης [για άτομα με ειδικές ανάγκες]. Οι άνθρωποι την αγάπησαν γι' αυτό. Η Άνγκελα Μέρκελ πρόσφερε εμπιστοσύνη στον κόσμο. Τώρα ζητάει να την πάρει πίσω. Ας ελπίσουμε ότι έχει απομείνει αρκετή.

Πρόσφυγες στη Βουδαπέστη, σιδηροδρομικός σταθμός Keleti:
Περιμένοντας τρένο για τη Γερμανία

Έλεγχοι. Τάξη. Λογική. Όποιοι αντιτίθεται στην είσοδο περισσότερων προσφύγων στη Γερμανία, αυτά τα λόγια χρησιμοποιούν - και κατά της καγκελαρίου. Κατά ειρωνικό τρόπο, η Άνγκελα Μέρκελ, η φυσικός, η επιστήμων που βρίσκεται στην εξουσία, πρέπει να υπερασπιστεί τον εαυτό της ενάντια στην κατηγορία ότι στην κρίση των προσφύγων έχασε τον έλεγχο, την τάξη και τη λόγική. Αλλά αυτό είτε είναι κακόβουλο, είτε αποκαλύπτει άγνοια. Η προσφυγική κρίση είναι απλά ένα μόνον παράδειγμα ανάμεσα σε πολλά: Σε ουσιώδη ζητήματα, ο έλεγχος έχει ξεφύγει από τα χέρια της πολιτικής εδώ και πολύ καιρό. Η παλιά τάξη είναι perdu, απωλέσθη, και κανένας καγκελάριος στον κόσμο δεν μπορεί να την αποκαταστήσει. Από πού έρχεται η ασφάλεια; Από την εμπιστοσύνη. «Τα πράγματα είναι εκτός ελέγχου», είπε ο υπουργός Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ (Thomas de Maizière). Αυτό ήταν καρφί ενάντια στην καγκελάριό του. Αυτή είχε ανοίξει τα σύνορα. Ο Ντε Μεζιέρ τα έκλεισε και πάλι. Για να φέρει το σκάφος του κράτους και πάλι στη σωστή πορεία. Αλλά σε ποιά πορεία; Στην ελληνική γλώσσα, κυβερνήτης είναι ο πηδαλιούχος που εξασφαλίζει ότι το σκάφος να ακολουθεί τη σωστή πορεία. Κυβερνητική είναι η επιστήμη του ελέγχου των συστημάτων. Το παρόν μας είναι μια καταστροφή απο τη σκοπιά της κυβερνητικής. Οι μηχανισμοί ρύθμισης έχουν αποτύχει. Όχι μόνον στην κρίση των προσφύγων. 

Μέχρι τη δεκαετία του 1970, υπήρχε στη Δύση  μεγάλη εμπιστοσύνη στην ελέγχουσα δύναμη της πολιτικής. Στη συνέχεια η πολιτική αντικαταστάθηκε από τις αγορές. Έτσι μπορούσαν όλα να γίνονται χωρίς έλεγχο - υπήρχε, βλέπετε, η αυτορρύθμιση των αγορών. Αλλά τότε ήρθε η οικονομική κρίση και κατέστρεψε και αυτή την πεποίθηση. Κατά ειρωνικό τρόπο, ο ίδιος ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε το 2010 ότι «η χρηματοπιστωτική αγορά το μόνο που κάνει είναι να ασχολείται με τον εαυτό της, αντί να εκπληρώνει την αποστολή της και να χρηματοδοτεί μια λογική, βιώσιμη, αναπτυσσόμενη οικονομία». Ο Σόιμπλε πρόσθεσε: «Αυτό πρέπει να το αλλάξουμε». 

Μια ριψοκίνδυνη προσωποποίηση της πολιτικής

Όπως είναι γνωστό, ο Σόιμπλε δεν κράτησε τον λόγο του. Υπό την διακυβέρνηση των Μέρκελ και Σόιμπλε, η πολιτική δεν πήρε εκ νέου τα πράγματα στα χέρια της. Αυτό το διάστημα επικράτησε το ο σώζων εαυτόν σωθήτω, ένα σύνθημα των πλουσίων. Αυτή είναι η αποτυχία τούτης της καγκελαρίου. Η εμπιστοσύνη στο σύστημα έχει χαθεί. Στην κρίση των προσφύγων θα πρέπει τώρα να αντικατασταθεί από την εμπιστοσύνη στο πρόσωπο της Μέρκελ. Αυτή είναι μια ριψοκίνδυνη προσωποποίηση της πολιτικής. 

Η νέα Μεγάλη Μετανάστευση των Λαών δεν μπορεί να σταματήσει. Οι δυνάμεις της δυσαρέσκειας που ισχυρίζονται το αντίθετο, ψεύδονται. Απλά και μόνον συσσωρεύονται και πάλι. Φαίνονται, είναι οι Ζέντερ (Söders) και (Ζέεχοφερ) Seehofer [ηγέτες του Βαυαρικού CSU, του αδελφού κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών της Μέρκελ], είναι οι σχολιαστές της «Frankfurter Allgemeine Zeitung» και της «Welt». Για λίγες μέρες ήταν ζαλισμένοι από την απρόσμενη ζεστασιά, με την οποία οι συμπατριώτες αντιμετώπισαν ξαφνικά τους ξένους. Τώρα ζητούν να αποκατασταθεί η τάξη, που κανείς πια δεν μπορεί να την αποκαταστήσει. Ή μήπως μπορεί; Θέλουμε όμως να φορτωθούμε ένα τέτοιο κόστος, μπορούμε να αντέξουμε τέτοιες εικόνες, όπως στρατιώτες να κλείνουν τα σύνορά μας; Νεκρούς σε φράχτες που εμείς στήσαμε; Πολιτοφυλακές, αποτελούμενες από συμπολίτες μας, να κυνηγούν παράνομους μετανάστες; Προφανώς η καγκελάριος δεν θέλει. Αυτό το πράγμα δεν θα ήταν «η χώρα της». Πρέπει να ερμηνεύσουμε ακόμη και έτσι αυτή την πρόταση που ξεστόμισε. «Μπορούμε να το καταφέρουμε!», είπε επίσης πρόσφατα.

Αυτό που έκανε σκόπιμα η Μέρκελ ονομάζεται επιτελεστικός λόγος. Ο Θεός λέει: Γενηθήτω φως - και εγεννήθη φως. Στην περίπτωση της Μέρκελ, αυτό δούλεψε με επιτυχία στο παρελθόν: Και τότε, το φθινόπωρο του 2008, όταν ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση, η Μέρκελ είπε: Οι καταθέσεις είναι ασφαλείς - και οι καταθέσεις ήταν ασφαλείς. Αλλά σε αντίθεση με τον Θεό, η καγκελάριος είναι μόνον σχεδόν παντοδύναμη, αλλά όχι απόλυτα, και το κόλπο λειτουργεί μόνο με μία προϋπόθεση: την εμπιστοσύνη. Αυτό είναι το παράδοξο: Η φράση, σκοπός της οποίας είναι να δημιουργήσει εμπιστοσύνη, εκπληρώνει τον σκοπό της μόνο αν εμπιστοσύνη υπάρχει ήδη. 

Μήπως η μαγική δύναμη της καγκελαρίου έχει πια ξοδευτεί; «Το λέω ξανά και ξανά: Μπορούμε να το καταφέρουμε· και θα το καταφέρουμε», δήλωσε και πάλι η Μέρκελ τώρα. Ας ελπίσουμε ότι δεν ισχύει ο κανόνας των παραμυθιών: Το ξόρκι που χρειάζεται να επαναλαμβάνεται, χάνει τη δύναμή του.

O Jakob Augstein αρθρογραφεί στον Spiegel, στις εφημερίδες Süddeutsche Zeitung, Zeit καθώς και στην Der Freitag (Παρασκευή), την οποία εκδίδει ο ίδιος.
  
Επιλογή πρόσφατης αρθρογραφίας του J. Augstein: Η στήλη  Im Zweifel links  - Der Spiegel - γερμανική γλώσσα) 
    
Γιάκομπ Άουγκστάϊν, στον ιστότοπο Μετά την Κρίση

Διαφορετική σκοπιά, διαφορετική γνώμη:
Βόλφγκανγκ Μύνχάου: Η Άνγκελα Μέρκελ και η χωρίς ηθική πολιτική της για τους πρόσφυγες (Der Spiegel, γερμανικά) 

Ευαγγελία Μπίφη : Ο τρίχρονος Αϊλάν στοιχειώνει την Ευρώπη -  Mια θάλασσα στην Ευρώπη:  Αιγαίο, o μύθος πέθανε, ξεβράζει νεκρά παιδιά

     

Χένρικ Μύλλερ: Κόσμος χωρίς σύνορα, ψευδαισθήσεις στα εθνικά κράτη

 

Θανάσης Τζιούμπας: Με έλεγαν Αϊλάν. Με έλεγαν Γκαλίπ

 

Μάρκους Μπέκερ:Πρόσφυγες, μετανάστευση και η ενοχή της Ευρώπης

Γ. Ρ.: Το τρομακτικό ταξίδι του χαμού: Πρόσφυγες στην Ευρώπη
  

Ο περίγυρος καταρρέει - διαδρομές προσφύγων από την Κω ώς το Βερολίνο