Καπιταλισμός όπως παντού στον κόσμο: Αλλά με ενισχυμένη δόση ανήθικου εγωϊσμού

ένα άρθρο του Νίκου Κωνσταντάρα και ένα βιβλίο του Φίλιππου Δραγούμη

Κοινωνία χτισμένη πάνω στην αδικία

του Νίκου Κωνσταντάρα

© "Καθημερινή" 21.3.3014, αναδημοσίευση "Πολιτική Επιθεώρηση"

Η Ελλάδα ήταν απροετοίμαστη για την κρίση και η κατάσταση χειροτέρεψε δραματικά στα πέντε χρόνια της οικονομικής συρρίκνωσης, σημειώνει μελέτη του ΟΟΣΑ, υπογραμμίζοντας την επιτακτική ανάγκη για μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν την προστασία των ασθενέστερων της κοινωνίας. Αυτά τα γνωρίζαμε. Προσθέτει, όμως, στοιχεία που δείχνουν ότι πριν από την κρίση, πολλές παροχές κατευθύνονταν σε πλουσιότερους πολίτες, εις βάρος όσων είχαν μεγαλύτερη ανάγκη. Η παρατήρηση γεννάει σοβαρά ερωτήματα για την ανισότητα στην καρδιά της κοινωνίας μας.

«Το σύστημα κοινωνικής προστασίας στην Ελλάδα ήταν απροετοίμαστο για την οικονομική και κοινωνική κρίση», σημείωσε ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη στην έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τρίτη. «Πριν από την κρίση, η Ελλάδα προόριζε σχεδόν το 30% των κρατικών εξόδων για κοινωνικούς σκοπούς, αλλά μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων πήγαινε σε σχετικώς εύπορα νοικοκυριά. Από το 2007/08, το σύνολο των δαπανών για την κοινωνική προστασία και την υγεία μειώθηκε κατά 18% σε πραγματικές τιμές, σε αντίθεση με αύξηση 14% στη μέση χώρα-μέλος του ΟΟΣΑ».Η μελέτη δείχνει ότι στην Ελλάδα, το 2010, το 30% του πληθυσμού στο οποίο συναθροίζονταν οι φτωχότερες οικογένειες λάμβανε 66% των κοινωνικών πόρων που λάμβανε η μέση οικογένεια, ενώ το ανώτερο 30% του πληθυσμού απολάμβανε 32% πάνω από τον μέσο όρο. Οι πλουσιότεροι, δηλαδή, δέχονταν από το κράτος περισσότερα χρήματα απ’ ό,τι οι φτωχότεροι. Μόνο στην Ιταλία, στο Μεξικό και στην Τουρκία ήταν μεγαλύτερη η ανισότητα, σύμφωνα με την έκθεση. Γνωρίζαμε ότι είχαμε χτίσει μια κοινωνία όπου προστατευμένες ομάδες με προνόμια επηρέαζαν την πολιτική του κράτους ώστε να κερδίζουν όσο περισσότερα μπορούσαν εις βάρος των υπολοίπων. Αν προσθέσουμε και το θέμα της φοροδιαφυγής, όπου αυτοί που μπορούσαν διέφευγαν, ενώ μισθωτοί και συνταξιούχοι επωμίζονταν τα μεγαλύτερα βάρη, συμπληρώνεται η εικόνα της ανισότητας. 
Με την κρίση, η μείωση των πόρων για κοινωνικούς σκοπούς και για την υγεία πλήττει κυρίως τους φτωχότερους. Κι όμως, όπως σημειώνει η έκθεση, η Ελλάδα και η Ιταλία παραμένουν οι μόνες δύο χώρες στην Ευρωπαϊκή Ενωση που δεν έχουν ελάχιστο εθνικό εγγυημένο εισόδημα. Αυτός είναι ο λόγος που η λιτότητα και οι μεταρρυθμίσεις φοβίζουν τόσο τους πολίτες – τίποτα δεν τους εγγυάται ότι προστατεύονται. Και φοβισμένοι πολίτες δεν μπορούν να αγκαλιάσουν την αλλαγή.

Ο ΟΟΣΑ υπογραμμίζει ότι στην Ελλάδα στηρίζονται πολύ λιγότερο οι άνθρωποι που αναζητούν εργασία και οι χαμηλόμισθοι απ’ ό,τι σε μια μέση χώρα-μέλος του Ορργανισμού. Σημειώνει ότι πρέπει να γίνουν στοχευμένες κινήσεις για τη στήριξη των φτωχότερων νοικοκυριών σε όλη τη χώρα, με δίχτυ ασφαλείας για τους μακρόχρονα ανέργους, συσσίτια σε σχολεία, πρόσβαση στην υγεία και ευκαιρίες για εργασία και περαιτέρω εκπαίδευση.

Το 2014 αναμένεται να είναι η χρονιά που θα υιοθετηθούν προγράμματα στήριξης των ασθενέστερων. Οσο προχωράμε, όμως, ας μην ξεχνάμε τα πολλά χρόνια που ανεχόμασταν μια κοινωνία η οποία βασιζόταν στην αδικία. Χωρίς περίσκεψη, χωρίς ενοχή, χωρίς σκέψη για τις συνέπειες.

Ο Νίκος Κωνσταντάρας είναι δημοσιογράφος, αρθρογραφεί στην "Καθημερινή" και στον Guardian

Παλιότερη αρθρογραφία του από την "Καθημερινή" στον ιστότοπο "Απόψεις"

Φίλιππος Δραγούμης: Η ηθική πίσω από την κρίση 

 

«...Στην Ελλάδα συνεπώς ένα σύστημα αχαλίνωτου laissez faire ισχύει για όσους  έχουν το κεφάλαιο και μπορούν να λαδώσουν την πολυδαίδαλη κρατική μηχανή και την ηγεσία της, ή έστω το θράσος να καταπατούν δημόσια γη, ενώ για τους υπόλοιπους απλώς ισχύει το απανταχού ne pas faire. Με αυτόν τον τρόπο μια εξαιρετικά παραμορφωμένη λειτουργία του laissez faire καπιταλισμού ήδη ανθεί εδώ, αλλά εκφράζεται μόνο μέσα από το χειρότερο κομμάτι του: τα καρτέλ και τις κρατικοδίαιτες και διαπλεκόμενες επιχειρήσεις και έχει προξενήσει παράπλευρα τρομακτικά εμπόδια στη νόμιμη επιχειρηματικότητα, την καινοτομία και στην δημιουργικότητα. Παράλληλα τα συντεχνιακά προνόμια των διαφόρων επαγγελμάτων, από τους δικηγόρους και τους συμβολαιογράφους μέχρι τους φαρμακοποιούς, έχουν αφαιρέσει τον ανταγωνισμό από το πεδίο της αγοράς, όπου θα είχε και οφέλη για τους πολίτες και τον έχουν μεταφέρει στο επίπεδο άσκησης πολιτικής επιρροής... 

...Αυτός που επιβεβαιώνεται γι' άλλη μια φορά χάρη στο ελληνικό παράδειγμα είναι ο Αμάρτυα Σεν: Εδώ η ηθική της "συνεργασίας" (εκτός και αν είναι συνεργασία της ένοχης σιωπής) είναι από ελάχιστη έως ανύπαρκτη. Τίποτα από το ιαπωνικό ήθος που περιγράφει, η αρετή που δημιούργησε πλούτο και έβαλε την Ιαπωνία στον ανεπτυγμένο κόσμο, δεν υπάρχει να βοηθήσει την κατάσταση προς το παρόν...»
 

αποσπάσματα από το βιβλίο του Φίλιππου Δραγούμη, δημοσιευμένα και στην παρουσίασή του στον ιστότοπο Left Liberal Synthesis : Η κρίση της Ηθικής ή η Ηθική της κρίσης

Ο Φίλιππος Δραγούμης Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1958. Σπούδασε Φιλοσοφία στο Παρίσι (Paris X Nanterre) 77/79 και στη συνέχεια ζωγραφική στην Α.Σ.Καλών Τεχνών στην Αθήνα. Υπήρξε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας και πρόεδρός της. Ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού Κέντρου Περίθαλψης Άγριων Ζώων (στην Αίγινα) με το οποίο ασχολήθηκε επί 16 χρόνια (1989-2006). Σχεδίασε προγράμματα διεθνούς αναπτυξιακής συνεργασίας από το 1998 και διοργάνωσε διεθνή σεμινάρια και συνέδρια για την περίθαλψη / προστασία άγριων ζώων στην Αθήνα, Άγκυρα, Βελιγράδι και Βουλγαρία όπως και άλλα προγράμματα για το περιβάλλον και την άγρια ζωή. Τιμήθηκε για την διεθνή δράση του από το International Wildlife Rehabilitation Council (Διεθνές Συμβούλιο για την Επανένταξη Άγριων Ζώων) με το International Award το 2000 στο Montreal και το 2005 από την UNESCO Πειραιά και νήσων για την προσφορά του στην Οικολογία. Το πρώτο του βιβλίο με διηγήματα, «Ο Ροζ Πελεκάνος και άλλες ιστορίες», εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ωκεανίδα το 1999. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί στην Ελευθεροτυπία, τα Νέα, την Καθημερινή και το ΟΙΚΟ. Ίδρυσε την ΜΚΟ “ΜΙΑΦΥΣΗ” με στόχο τη διεθνή συνεργασία και δικτύωση για το περιβάλλον και τον εθελοντισμό για τη Φύση από το 2006 ως το 2009. Έκτοτε δραστηριοποιείται στην πολιτική. Το 2010 εξελέγη Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων και ανέλαβε πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Πρόληψης των Εξαρτήσεων “Αθηνά Υγεία”. Το δεύτερο βιβλίο του “ Η Ηθική Πίσω από την Κρίση” είναι υπό έκδοση από τις εκδόσεις Άγρα.

Πηγή : Andro.gr [ http://www.andro.gr/author/dragoumis/ ]

Ο Φίλιππος Δραγούμης (1958) με σπουδές φιλοσοφίας (Paris X Nanterre) και ζωγραφικής (Α.Σ.Καλών Τεχνών, Αθήνα), υπήρξε μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας και πρόεδρός της, ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού Κέντρου Περίθαλψης Άγριων Ζώων (Αίγινα) με το οποίο ασχολήθηκε επί 16 χρόνια (1989-2006). Ασχολήθηκε με προγράμματα διεθνούς αναπτυξιακής συνεργασίας, με διεθνή σεμινάρια και συνέδρια για την περίθαλψη και προστασία άγριων ζώων στην Αθήνα, Άγκυρα, Βελιγράδι και Βουλγαρία και με άλλα προγράμματα για το περιβάλλον και την άγρια ζωή. Τιμήθηκε για την διεθνή δράση του από το International Wildlife Rehabilitation Council (Διεθνές Συμβούλιο για την Επανένταξη Άγριων Ζώων), με το International Award το 2000 στο Montreal και το 2005 από την UNESCO Πειραιά και νήσων για την προσφορά του στην Οικολογία. Το πρώτο του βιβλίο με διηγήματα, «Ο Ροζ Πελεκάνος και άλλες ιστορίες», εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ωκεανίδα το 1999. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί στην Ελευθεροτυπία, τα Νέα, την Καθημερινή και το ΟΙΚΟ. Δραστηριοποιείται στην πολιτική. Το 2010 εξελέγη Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων και ανέλαβε πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Πρόληψης των Εξαρτήσεων “Αθηνά Υγεία”. Δεύτερο βιβλίο του το “Η Ηθική Πίσω από την Κρίση”, από τις εκδόσεις Άγρα. 

Αρθρογραφία του Φ. Δραγούμη στον ιστότοπο Andro
 

Ο Χρυσός που διχάζει... : Ο Φίλιππος Δραγούμης για τον Χρυσό στις Σκουριές της Χαλκιδικής, άρθρο αναδημοσιευμένο στον ιστότοπο Μετά την Κρίση