Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο ή παλιά πολιτική;

 του Γιώργου Β. Ριτζούλη

Το δίλημμα άν θα μπορέσει η χώρα μας να παραμείνει στη ζώνη του ευρω ή θα αναγκαστεί να την εγκαταλείψει (είτε γιατί οι άλλοι δεν θα μας θέλουν ως εταίρο, είτε γιατί εμείς δεν θα μπορούμε να μείνουμε), δείχνει ξεπερασμένο. Το ισχυρότερο επιχείρημα είναι αυτό που φαίνεται τώρα καθαρά ως διαμορφωμένη στάση των εταίρων και διακρατικών δανειστών μας στην ευρωζώνη: Για διάφορους λόγους δεν επιθυμούν την έξοδο της Ελλάδας. Και δεν είναι διατεθειμένοι να την προκαλέσουν ή να την ευνοήσουν.

Ωστόσο, το πρόγραμμα διάσωσης, είτε με πρωτογενές πλεόνασμα είτε χωρίς, δεν φαίνεται να ανατάσσει την πραγματική ελληνική οικονομία. Επανεκκίνηση δεν φαίνεται στον ορίζοντα.
Πιθανώς το ίδιο ισχύει και για άλλες χώρες της κρίσης, ιδίως για την Πορτογαλία και Ισπανία. Πράγμα που επιβεβαιώνει την βασική εκτίμηση: Ότι ο σχεδιασμός του προγράμματος των μνημονίων, τυπικών αλλά και άτυπων (όπως στην ισπανική περίπτωση ή στο γενικό Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Σταθερότητας), μονόπλευρα προσανατολισμένος στη λιτότητα με συμπίεση των κρατικών δαπανών, χωρίς μάλιστα αξιόπιστη λύση του υποκείμενου προβλήματος της τραπεζικής (και γενικά ιδιωτικής) υπερχρέωσης, ήταν απο την αρχή λανθασμένος. Και στην πορεία δεν διορθώθηκε, εξαιτίας της κοινωνικά επιθετικής στάσης των σημερινών κυβερνουσών πολιτικών δυνάμεων στην ευρωζώνη και στην ΕΕ, που παράγει πολιτική και διαχειριστική ανεπάρκεια. 
Γνωρίζουμε ωστόσο, ότι οι ευρωπαϊκές πολιτικές διαδικασίες  είναι πάντοτε αργές και ωριμάζουν δύσκολα: Μπορούν να προχωρούν μόνον βήμα-βήμα, έτσι συμβαίνει και τώρα στην κρίση.

Ι

Όμως, πέρα από τα κοινά που μας ενώνουν με τις άλλες χώρες της βαθειάς ευρωπαϊκής κρίσης, διακρίνεται η  ελληνική ιδιομορφία: Η πραγματική οικονομία, μετά την βύθιση, δείχνει έλλειψη αντίδρασης, σχεδόν παράλυση: αργά αντανακλαστικά και διαδικασίες προσαρμογής με αρνητική ανάδραση. Το χειρότερο είναι  ότι η διαχείριση της κρίσης από το ελληνικό πολιτικό σύστημα, αντί να υποβοηθά την αντίδραση και ανάκαμψη, την εμποδίζει παρατείνοντας την βύθιση. Οι «ελίτ» των οικονομικά ισχυρών υπερπροστατεύονται πολιτικά, δεν έχουν πληγεί από την κρίση (μας το υπενθυμίζουν όλοι εκτός συνόρων, όμως οι κυβερνώντες κάνουν πως δεν ακούν), αλλά δεν δείχνουν καμμία διάθεση να «τραβήξουν το κουπί» που τους αναλογεί. 

Ως προς το πολιτικό μέρος, το έλλειμμα είναι προγραμματικό. Δυστυχώς, εκτός από την εντελώς αδιάφορη για προγραμματική συνέπεια κυβέρνηση, ούτε η αντιπολίτευση (ΣΥΡΙΖΑ και ΔΗΜΑΡ) δείχνει να δίνει σημασία στην συνοχή και την συνέπεια προς σαφείς στόχους. Ενώ για το ΚΚΕ, ένα πρόγραμμα επανεκκίνησης θεωρείται αδιανόητο.

Κυβέρνηση και αντιπολίτευση συγκλίνουν για μια άλλη, συνεκτική πολιτική στην Ευρωζώνη. Η πρόσφατη ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στο Ώστιν του Τέξας, ξεκαθάρισε ότι η χώρα χρειάζεται μια διαφορετική πολιτική εθνικής διακυβέρνησης, στον ίδιο βαθμό που η ευρωζώνη και η ΕΕ χρειάζονται μια άλλη πολιτική συλλογικής Κοινοτικής διακυβέρνησης, για κοινωνική συνοχή, προστασία των ασθενέστερων, υπεράσπιση των δημοκρατικών κεκτημένων. Αυτά δυστυχώς μόνον στη θεωρία.

Γιατί δεν είναι λογικά συμβατό με μια συνεκτική ευρωπαική και εθνική πολιτική, να υπερασπίζεται κανείς με έμφαση, στο εσωτερικό της χώρας, υποσχέσεις που πετυχαίνουν το αντίθετο της συνοχής. Ιδιαίτερα ισχύει αυτό στην εποχή των ισχνών αγελάδων, στην οποία, εύλογα λέγεται, πρέπει «να κρατούν όλοι μικρό καλάθι» (Γ. Δραγασάκης): Υποσχέσεις για πολιτικές που αυξάνουν τις κοινωνικές ανισότητες αντί να τις μειώνουν, και αντί για συνοχή προκαλούν αποσύνθεση και ανορθολογικές, χαοτικές συγκρούσεις. Πολιτικές που υπερασπίζονται τα διαμορφωμένα από πελατειακή πολιτική δεκαετιών μισθολογικά επίπεδα κάποιων επιλεγμένων ομάδων του ευρύτερου Δημόσιου τομέα, αλλά εις βάρος των χαμηλόμισθων και του τεράστιου «αρρύθμιστου» κομματιού της μισθωτής ή εξαρτημένης εργασίας. Ή δίνουν μάχες για αντίστοιχους μεγαλοσυνταξιούχους, για εξασφαλισμένες ομάδες - δέκτες παροχών χωρίς προυποθέσεις ύψους εισοδήματος (όπως π.χ. πρόσφατα προέκυψε το θέμα με τις «άγαμες θυγατέρες»). Ή δίνουν μάχες για άλλες υπερπροστατευμένες και κλειστές κατηγορίες, ενώ είναι ολοφάνερα απροστάτευτη η κοινωνική πλειοψηφία. Ή ανέχονται τη συνέχιση συνταξιοδοτήσεων και κάτω από τα 50, χωρίς αποχρώντες λόγους. Και αντίστροφα, στην πράξη, να μην δείχνει ο οργανωμένος συνδικαλισμός και η Αριστερά κανένα ουσιαστικό ενδιαφέρον για τους συνήθεις εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα ή για όσους παρέχουν άτυπα μισθωτή εργασία.

Ενώ η κατάρρευση των ασφαλιστικών ταμείων είναι πιά φανερή, είναι ιδιαίτερα σκανδαλώδης η συνέχιση των πολύ πρόωρων εθελούσιων εξόδων σε τράπεζες και Δημόσιες επιχειρήσεις. Πρόκειται για απαράδεκτη «συμπαιγνία» των διοικήσεών τους με μια μερίδα των παλαιών εργαζομένων, εις βάρος των υποαμειβόμενων νέων που θα χρηματοδοτούν τις συντάξεις, κάτω από το ανεύθυνα επιδοκιμαστικό βλέμμα των κυβερνώντων κομμάτων, με αδιαφορία των αντιπολιτευόμενων.

ΙΙ

Συνεκτική πολιτική σε εθνικό και προπάντων σε ευρωπαικό επίπεδο σημαίνει Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο, Νέο New Deal. 

Έχει πεθάνει το παλιό κοινωνικό συμβόλαιο της μή διατηρήσιμης αναπτυξιακής περιόδου 1980 έως 2008, με τις εισροές εύκολου δανεικού και Κοινοτικού ρευστού. Εκείνο δεν κατέληγε σε παραγωγική συσσώρευση, αλλά σε δυσανάλογη αποθησαύριση και κατανάλωση μιας ισχυρής και αρκετά πλατειάς, αλλά πάντως μειοψηφίας της κοινωνίας. Μαζί πέθανε και η ταξική συμμαχία της αστικής οικονομικής κορυφής, με επιλεγμένες πλατειές μεσοαστικές ομάδες, τις κορυφαίες μισθωτές (κυρίως του ευρύτερου Δημόσιου τομέα) ή ελευθεροεπαγγελματικές και μικρεμπορικές. Η διατήρηση του παλιού άδικου κοινωνικού συμβολαίου νεκροζώντανου, ως ζόμπι, με επίμονη προσπάθεια του πελατειακού πολιτικού συστήματος, μόνον κακό κάνει και παρατείνει το δράμα της χώρας.

Δυστυχώς επιμένουν.

Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο για την επανεκκίνηση της κοινωνίας και της χώρας, σημαίνει ότι μερικοί μέχρι τώρα υπερπροστατευμένοι και εξασφαλισμένοι, θα χάσουν. Θα χάσουν προς όφελος των συμπιεσμένων, συντριμμένων «κάτω πατωμάτων» και των επισφαλών, μιας κοινωνικής πυραμίδας που δεν μπορεί πιά να σταθεί όρθια.  

Επίσης, ένα Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο  πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τη διαδρομή 1980 - 2008, τα βαθειά ρήματα που διασχίζουν πλέον τα μεσαία (και πρώην μεσαία) στρώματα, τον αγώνα αναδιανομής που μαίνεται λόγω κρίσης ανάμεσα σε υποομάδες τους. Και να επανασχεδιάσει κοινωνικές συμμαχίες με νέες ιεραρχήσεις και με κάποια δικαιοσύνη, που έλειπε εντελώς.

Αυτά τα κοινωνικά στρώματα δεν ήταν ομοιογενή. Χωρίζονται σ' ένα παραδοσιακό εμπορο-ελευθεροεπαγγελματικό μέρος, σε μισθωτούς ανώτερων μισθολογικών κλιμακίων (κυρίως σε οργανισμούς του ευρύτερου Δημόσιου τομέα ή στο στενό προσωπικό των υπουργείων) και στη νέα «τεχνοκρατική» ακαδημαϊκή μεσαία τάξη διεθυντικών στελεχών, συμβούλων - στον ιδωτικό τομέα, κυρίως σε υπηρεσίες, χρηματοπιστωτικά, κατασκευές κτλ. Και οι 3 υποκατηγορίες διασχίζονταν εγκάρσια από την διαίρεση μεταξύ των κρατικοδίαιτων (όχι απλά τυπικά αλλά ουσιαστικά, δηλαδή εξαρτημένων από παροχές, εύνοιες και πελατειακή σχέση) και μη.

Ωστόσο, το σύνολο σχεδόν, με την εξαίρεση μικρής σχετικά μερίδας, επωφελήθηκε απο το φθηνό δανεικό χρήμα, τις πλούσιες Κοινοτικές εισροές δεκαετιών (1981-2008) και από διαρκή υποφορολόγηση. Το επίπεδο κατανάλωσης και συσσώρευσης σε κινητές αξίες και σε ακίνητα, ανέβηκε δραματικά.

Όμως, από αυτή την ευημερία χωρίς δημιουργία πλούτου και χωρίς παραγωγική επένδυση πόρων εντός της χώρας, δεν ωφελήθηκαν πολλά από τα κάτω του μέσου στρώματα, που συμπιέσθηκαν στην πλατειά αλλά υπερφορτωμένη βάση της ευημερούσας πυραμίδας. Το αντίθετο: Στην περίοδο παχειών αγελάδων, η ψαλίδα μεταξύ των «πάνω» και των «κάτω» άνοιξε πολύ. Και ενώ η ταξική συμμαχία της οικονομικής ελίτ με ένα κομμάτι των μεσαίων στρωμάτων έδινε πλάνες υποσχέσεις ανόδου και καταναλωτικής ευμάρειας προς όλους, στην πραγματικότητα συμπίεζε όσους έμειναν εκτός αυτής, πολύ πριν έλθει η κρίση και φέρει τα μνημόνια.

Με την κρίση, η διακοπή των εισροών έγινε πολύ απότομα και βίαια. Αιφνιδίασε το μεγαλύτερο μέρος των «μεσαίων». 

Η πυραμίδα στηριζόταν σε υπερφορτωμένη βάση, που η κορυφή την επιβάρυνε πέρα από τις αντοχές της. Η σταθερότητά της ήταν αδύνατο να διατηρηθεί. Αντί να ομολογηθεί η αλήθεια, η κοινωνία παραπλανήθηκε από το πολιτικό προσωπικό με δόλιες ερμηνείες του τύπου «φταίνε οι Ευρωπαίοι εταίροι» ή «όλοι μαζί τα φάγαμε».

Ακολούθησε η κυβερνητική διαχείριση της κρίσης, επί ΠΑΣΟΚ, Παπαδήμου και ΝΔ, με μονόπλευρη υπεράσπιση των ισχυρών και των «καλών πελατών». Πρόκειται για κάτι που δεν επιβλήθηκε από τα μνημόνια και που συνεχίζεται. Υπερφόρτωσαν πάλι τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα αλλά και τις μικρές επιχειρήσεις. Όπως η ελληνική οικονομική ελίτ δεν έχει θιγεί και οι τράπεζες υπερπροστατεύθηκαν (σε αντίθεση π.χ. με την Ιρλανδική και Ισπανική περίπτωση), έτσι και το κομμάτι των μεσαίων που αποτελείται από το υψηλόμισθο τμήμα του ευρύτερου Δημόσιου τομέα και το εξασφαλισμένο στελεχιακό προσωπικό, δεν έχει θιγεί σε βαθμό που να «πονέσει» - όπως πονούν άλλοι. Όλοι αυτοί έχουν άλλωστε συσσωρευμένο «λίπος», που μπορούν να το κάψουν σε περίπτωση ανάγκης

Με την κρίση, τα άλλοτε μεσαία στρώματα χωρίσθηκαν με σκληρές διαχωριστικές γραμμές σε εξασφαλισμένους και σε παρίες.

  

ΙΙΙ

Ενώ οι μεμονωμένες έξοδοι απο το ευρώ (Grexit ή Spexit κτλ) είναι πιά περσινά ξινά σταφύλια, χωρίς τις συνεκτικές πολιτικές και ένα νέο New Deal, η ευρωζώνη κινδυνεύει να διαλυθεί ολόκληρη, είτε από ένα μεγάλο τραπεζικό ή πολιτικό «ατύχημα» και «ανθρώπινο λάθος», είτε σε αργό ρυθμό, από συσωρευμένους κακούς χειρισμούς. Αυτό είναι το νέο διακύβευμα και φαίνεται ότι το έχει εμπεδώσει ο κ. Τσίπρας - πράγμα που τον φέρνει σε πλεονεκτική θέση συγκρινόμενο με άλλους Έλληνες πολιτικούς, κυρίως κυβερνητικούς. 

Σε κάθε περίπτωση, σαφές είναι ότι το ισχυρό χαρτί του ΣΥΡΙΖΑ - και με την ηλικία του, εκτός από τις ικανότητες - είναι ο Αλέξης Τσίπρας. Λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής επιρροής για την αξιωματική αντιπολίτευση, και χωρίς αυτόν, η γρήγορη άνοδος στις εκλογικές προτιμήσεις των πολιτών από το 4  στο 27 %, θα ήταν εντελώς αδιανόητη.

  

Κρίσιμο ζήτημα είναι να σταματήσουν οι πολιτικαντισμοί και η διπλή γλώσσα. Και είναι φανερό ότι από την πλευρά των κυβερνώντων, της ΝΔ του πρωθυπουργού και του ΠΑΣΟΚ του κ. Βενιζέλου, αυτό δεν είναι εύκολο. Η αδράνεια του άλλοτε πανίσχυρου δικομματικού πελατειακού διπόλου είναι τεράστια. Από την άλλη, για τον κ. Τσίπρα ή για τους πρωτεργάτες της οικονομικής και πολιτικής κατεύθυνσης του ΣΥΡΙΖΑ, το έργο της προγραμματικής αποσαφήνισης δεν είναι εύκολο: Έχει γίνει σημαντική πρόοδος σε σχέση με την προγραμματική «παιδική χαρά» των διπλών εκλογών του 2012. Αλλά καθώς προσπαθούν να περάσουν από τις στενές συμπληγάδες, ανάμεσα στην ισχυρή πελατειακή νοοτροπία του Ελληνικού πολιτικού συστήματος και σε εσωκομματικές απόψεις που αποκλίνουν και έχουν ασύμβατες μεταξύ τους ατζέντες, το πολιτικό τους πλεονέκτημα κινδυνεύει να συνθλιβεί στα βράχια σαν καρυδότσουφλο. Χρειάζεται ευελιξία, ισχυρή θέληση, συγκέντρωση στο στόχο και αποφυγή περιττών κινήσεων. Δεν είμαι βέβαιος ότι η πρόσφατη πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης δεν ήταν μια περιττή κίνηση. Με την αξιωματική αντιπολίτευση να κινείται «περισότερο ως οξύς παρατηρητής και ως σκληρά αντιπολιτευόμενος διαχειριστής με αίτημα πολιτικής εναλλαγής· όχι όμως ως φορέας εξουσίας έτοιμος να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας σε μια ιστορική καμπή, για να ανακόψει την πτώση και να οργανώσει τη σωτηρία…»(Αναμέτρηση με κόπωση, χωρίς υπέρβαση  - του Νίκου Ξυδάκη)

Εδώ και αρκετό διάστημα, ο Αλ. Τσίπρας και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ όταν μιλούν εκτός συνόρων, αναφέρονται εκτενώς σε  πράγματα σημαντικά για το τώρα και για το αύριο. Ωστόσο, εντός συνόρων, επιμένουν να χρησιμοποιούν άλλες αναφορές και συμφραζόμενα, που συχνά παραπέμπουν στον Ανδρέα Παπανδρέου του 1995, ή στον Γιώργο Παπανδρέου του 2009, δηλαδή σε προηγούμενα κεφάλαια του μυθιστορήματος «ελληνική αποτυχία». Η μια ανάγνωση: Άμοιρη ευθυνών δεν είναι και η θεωρούμενη ως «πελατεία»,  που δεν ενδιαφέρεται και δεν πιέζει για επικαιροποιημένα προιόντα. Η δεύτερη ανάγνωση βλέπει την απάθεια και έλλειψη μεγάλων κινητοποιήσεων της κοινωνίας όχι μόνον ως απογοήτευση και κούραση, αλλά και ως εποικοδομητική αποδοκιμασία της μάταιης πολιτικής προσκόλλησης στο παρελθόν.   

Μια υπόθεση για την ερμηνεία αυτής της εμμονής στο παλιό κομματικό - πελατειακό ρεπερτόριο, έχει σχέση με τον αγώνα αναδιανομής ανάμεσα σε μερίδες των πρώην μεσαίων στρωμάτων, που αναφέρθηκε πριν.

Μια επίκαιρη εκτίμηση: Το κόλλημα της δημόσιας αντιπαράθεσης στο ρεπερτόριο της περασμένης εποχής, με τους Παπανδρέου, τους Καραμανλήδες και τον Μητσοτάκη (άς ελπίσουμε ότι με τον κ. Σαμαρά δεν θα καταλήξουμε να ξαναδούμε το μονόπρακτο της «Πολιτικής Άνοιξης» του 1993), και κυρίως ο σκληρός διπολισμός ρετρό ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ, μετρά μόνον εντός Ελλάδος. Έξω έχουν καταλάβει ότι είναι θεατρική παράσταση για κοινό χωρίς θεατρική παιδεία. Η Ευρώπη (και η κεντροδεξιά της διεύθυνση σήμερα) δεν φοβάται πιά τον Αλέξη Τσίπρα. Αυτό είναι καλό, εκτός των άλλων γιατί προσφέρει εναλλακτικές λύσεις στη χώρα μας.
   
IV

Καλά όλα αυτά, αλλά εύλογα αναρωτιούνται, στον ΣΥΡΙΖΑ και όχι μόνον, «πιστεύουμε στο σοσιαλισμό»; (άρθρο του Χρήστου Λάσκου). 
Ή μήπως πάει αυτό, θα χαθεί... Ή ήδη χάθηκε, «σε μια προγραμματική πρόταση με έντονα στοιχεία, που την κάνουν να μοιάζει με κεϋνσιανές αντίστοιχες...»;
Το ζήτημα έχει δύο σκέλη: Πρώτον, ανεξάρτητα από το τί πιστεύει κανείς για τον σοσιαλισμό, σίγουρα έχει αποδειχθεί ότι σε μια και μόνον χώρα είναι ανέφικτος, και σ' αυτό προφανώς ο Χ. Λάσκος κάθε άλλο παρά διαφωνεί. Πόσο μάλλον, όταν μιλάμε για χώρα με το ειδικό βάρος της δικής μας. Το να αντιμετωπίζει κανείς την ύβρι πλανητικών διαστάσεων, που καταπίνει ανθρώπους και φύση και εκτοξεύει τις ανισότητες σε επίπεδα αδιανόητα, είναι εγχείρημα πλανητικής κλίμακας. Στην πραγματικότητα, αυτό που αντιπροτείνεται πολιτικά από οπαδούς της ρήξης «εκτός ευρώ» που πιστεύουν στο σοσιαλισμό (άλλοι έχουν άλλα κίνητρα), είναι μια χώρα σαν την Ελλάδα να δράσει ως «πυροκροτητής» προκειμένου να σκάσει η ευρωζώνη και μαζί της να διαλυθεί ο καπιταλισμός. Μοιάζει σαν ένα και μοναδικό από τα καναρίνια τα κλεισμένα μέσα στο «σιδερένιο κλουβί» του Μάξ Βέμπερ, ν' αρχίσει να χτυπιέται μόνο του πάνω στα σκληρά σύρματα του κλουβιού...
Το δεύτερο σκέλος αφορά την περίοδο στην οποία έχει εισέλθει το παγκόσμιο σύστημα, την διάρκεια και το είδος των οικονομικών και κοινωνικών μεταβολών, τις πιθανές προοπτικές για αλλαγές σε συστημική κλίμακα, τον ρόλο των αντιμαχόμενων κοινωνικών δυνάμεων. Μια ιδέα δίνει ο Immanuel Wallerstein:  

«Τα επόμενα 20-40 χρόνια θα παρακολουθήσουμε μια τεράστια πολιτική μάχη, όχι για την επιβίωση του καπιταλισμού (ο οποίος έχει εξαντλήσει τις δυνατότητές του ως σύστημα), αλλά για το τι είδους σύστημα θα “επιλέξουμε” συλλογικά να τον αντικαταστήσει: ένα αυταρχικό μοντέλο που θα επιβάλλει τη συνέχιση (και ένταση) της πόλωσης ή ένα μοντέλο περισσότερο δημοκρατικό και ισότιμο».  

Η εντυπωσιακή αμφιβολία ενός νεο-κεϋνσιανού (Nouriel Roubini), άν για την αυτοκαταστροφική τάση του κεφαλαιοκρατικού συστήματος είχε δίκιο ο μέντοράς του Κέϋνς ή ο Μαρξ, υπογραμμίζει ότι υπάρχουν εντελώς ανοιχτά ζητήματα.  
Σε κάθε περίπτωση, το ερώτημα για το μέλλον του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, για την αβέβαιη ηγεμονία και για τη συνέχεια της ιστορίας, σοσιαλιστική ή κάτι άλλο, αφορά την μεσαία και την μακρά διάρκεια, όχι τα επόμενα 5 ή 10 χρόνια. Και στο μεταξύ, οι κοινοί άνθρωποι, οι κοινωνίες, πρέπει να αγωνίζονται για να μην υποφέρουν - και για να μη γίνει ο πλανήτης αβίωτος. Με τον Κέϋνς, με τον Μαρξ ή με άλλα πράγματα ως όπλα, ριζοσπαστικά και ορθολογικά συγχρόνως.

To “μικρό καλάθι” ο επενασχεδιασμός πόρων και κατανομής, η Ευρωπαική λύση - από συνέντευξη του Γιάννη Δραγασάκη στον Βασίλη Πάϊκο (ραδιοφωνικός σταθμός «Αθήνα 9,84 fm», 3 Νοεμβρίου 2013). Το ηχητικό με όλη τη συνέντευξη

 Αναμέτρηση με κόπωση, χωρίς υπέρβαση  
- του Νίκου Ξυδάκη 
"Καθημερινή", 12 Νοεμβρίου 2013 
 και ιστοσελίδα "βλέμμα"


 
 Πιστεύουμε στο σοσιαλισμό; - του Χρήστου Λάσκου,  
εφημερίδα "Εποχή", 9 Νοεμβρίου 2013
και ιστοσελίδα Red Notebook

Κεντροαριστερές ταμπακιέρες και προγραμματικό πλαίσιο - 

Γιώργος Σιακαντάρης, ιστοσελίδα "Μεταρρύθμιση" 09/11/2013 

  

"Η Ελλάδα στην κρίση": Παρατηρήσεις στο βιβλίο του Τ. Γιαννίτση - Γ. Σιακαντάρης

Towards a Euro Union - 

by Glienicker Group: Jakob von Weizsäcker, Guntram Wolff (Bruegel Institute) etc
  

A new way for Germany and Europe - Guntram Wolff (Bruegel Institute) 

The neglected side of banking union: reshaping Europe’s financial system  - G. Wolf

   

Η Ιρλανδία, το Ελληνικό λάθος και οι τράπεζες - Γιάννης Τσαμουργκέλης, "Το Βήμα", 09.11.2013

Update 14.11.2013

'Οτι ο δημόσιος διάλογος στην βαθειά επαρχία που λέγεται Ελλάδα ασχολείται με τα επουσιώδη και τα ελαφρά ή σκανδαλοθηρικά, αλλά αδιαφορεί για τα σημαντικά, είναι γενικό πρόβλημα, και δεν αφορά μόνον τη ΝΔ, τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ και την ΔΗΜΑΡ:  

Οι γόβες της Τζάκρη έχουν χημικά - του Niko Ago (protagon).

«..Η γειτονική Αλβανία, έπειτα από επιθυμία και πίεση των ΗΠΑ, αναλαμβάνει "εθελοντικά" την καταστροφή των χημικών όπλων του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Κυριολεκτικά στην αυλή και της Ελλάδας, τόνοι χημικών όπλων, θα στοιβάζονται και θα θάβονται. Η αντίδραση των πολιτών στη γειτονική χώρα είναι εντονότατη, ευτυχώς, αλλά στην Ελλάδα, κωφεύουμε επιδεικτικά. Οι γόβες της κ. Τζάκρη... μοιάζουν για την ώρα να "απειλούν" περισσότερο την ασφάλεια της χώρας και τη μόλυνση του περιβάλλοντός της...»

Update 30.11.2013

Η αυτοκριτική του ΔΝΤ -  του Μάριου Ματσαγγάνη (protagon).
«..Η πάταξη της φοροδιαφυγής και τα μέτρα ενίσχυσης του κοινωνικού διχτυού ασφαλείας ήταν στο Μνημόνιο από την αρχή. Η ευθύνη για την απελπιστικά αργή πρόοδο και στα δύο αυτά μέτωπα ανήκει κυρίως στις εγχώριες πολιτικές δυνάμεις.
Πράγματι, εδώ οι πολιτικοί, ο κρατικός μηχανισμός, τα μέσα ενημέρωσης, άρα και η κοινή γνώμη, δεν ενδιαφέρονται για τέτοια. Έχουν προεξοφλήσει ότι λιτότητα = φτώχεια... Και για αυτό δεν ενοχλούνται που οι ιερείς εξαιρούνται και από τη μείωση μισθών και από τη διαθεσιμότητα, όπως εξαιρέθηκαν οι δικαστές, οι στρατιωτικοί κτλ. κτλ. Ούτε τους αφορά ότι ενώ η πρόταση για ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα είναι (με τις ευλογίες της Τρόικας) στο Μνημόνιο από το 2010, η κυβέρνηση (χωρίς την παραμικρή πίεση από την αντιπολίτευση) κωλυσιεργεί, ανακαλύπτοντας συνεχώς λόγους για αναβολές και καθυστερήσεις.
Η εκκωφαντική σιωπή της αντιπολίτευσης, η οποία κατά τα άλλα έχει ανεβεί στα κάγκελα (ενίοτε κυριολεκτικώς) έχει τη δική της διεστραμμένη λογική. Το dream ticket Τσίπρα - Καμμένου προτιμά να βρίζει τη Μέρκελ. Στο κάτω-κάτω η Μέρκελ δεν ψηφίζει στην Ελλάδα, ενώ οι ιερείς, οι δικαστές, οι στρατιωτικοί ναι, οπότε γιατί να τους στεναχωρήσουν;
Όσο για τους ανέργους και τους φτωχούς - αυτοί βρίσκονται εκτός πολιτικού παιγνιδιού: δεν πιέζουν, δεν διαδηλώνουν, προσπαθούν απλώς να επιβιώσουν. Όλη κι όλη η έγνοια της αντιπολίτευσης για αυτούς εξαντλείται σε μια ρητορική αναφορά στα βάσανά τους κάθε τόσο. Αν θέλουν να δουν προκοπή, ας ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ να τους διορίσει στο Δημόσιο. Μέχρι τότε, ας πάνε στα συσσίτια της Χρυσής Αυγής. Έτσι δεν είναι;»

Νέο Παραγωγικό Μοντέλο: Μαγαζάκια και Τσιμέντο να γίνει! - Ανέστιος  
Σύμφωνα με την Endeavor Greece (και δημοσίευμα Καθημερινής, δες εδώ), το 90% των νέων επιχειρήσεων (2012) είναι σε μη παραγωγικούς τομείς..., κυρίως εστίασης, λιανικής πώλησης ένδυσης - υπόδησης κ.λ.π...
Προφανώς πρόκειται για αναπαραγωγή του παλιού χρεωκοπημένου μοντέλου, όπου το 80% περίπου του ΑΕΠ αναφέρονταν στην εσωτερική ζήτηση, βασισμένη σε δανεικά και σε μια ελάχιστη παραγωγική βάση. Το μέλλον αυτών των επιχειρήσεων ανήκει στα ευκόλως εννοούμενα που παραλείπονται...
...Σύμφωνα με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων, στο 8μηνο 2013 οι εξαγωγές πλήν πετρελαιοειδών μειώθηκαν κατά 2,6 % σχετικά με το αντίστοιχο διάστημα του 2012. Μόνον η μεγάλη αύξηση εξαγωγών πετρελαιοειδών οδηγεί το σύνολο των εξαγωγών σε ένα + 5,4 % (ψιλομυρίζει εσωτερικό λαθρεμπόριο αυτό το άλμα των εξαγωγών πετρελαιοειδών...)
Κορυφαίο στοιχείο: Μέσα σε αυτή την κατάσταση που το μόνο που δεν δείχνει είναι την ανάδυση του περίφημου "νέου αναπτυξιακού προτύπου", αλλά την αναπαραγωγή του ίδιου παλιού και χρεοκωπημένου σε πιο μικρή κλίμακα, αλλά με τις ίδιες ακριβώς ανισορροπίες, έρχεται η χαριστική βολή: Τα όποια λιγοστά λεφτά που βρίσκονται, δίνονται σε δρόμους.
Μάλιστα κύριοι, το πιο σημαντικό, η μεγαλύτερη προτεραιότητα σήμερα, για να αναστραφεί η βαθιά ύφεση είναι οι δρόμοι. Τα μπετά και τα τσιμέντα. Τώρα, τι ακριβώς θα διακινείται σ' αυτούς τους δρόμους, όλοι μπορούμε να κάνουμε υποθέσεις. Θα ενώνουν το τίποτε με το πουθενά (όπως έγραφε εύστοχα ο Economist όταν εγκαινιάζονταν η γέφυρα Ρίου-Αντιρίου).
Και καλά να πανηγυρίζουν αυτοί που θα ενθυλακώσουν τα λεφτά αυτά. Όλοι οι άλλοι γιατί γιορτάζουν;
...Δυστυχώς οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν. Επαναλαμβάνουν συνεχώς τα ίδια λάθη, αφού πρώτα τα σιχτιρίσουν για τα δεινά που τους έφεραν. Γιατί τα κίνητρά τους παραμένουν τα ίδια. Και τα μυαλά (μαζί με τα συμφέροντα), κολλάνε.