Η προδομένη Ελληνική μεσαία τάξη - Η ελίτ δεν έχει επηρεαστεί από την κρίση

της Φραγκίσκας Μεγαλούδη

Η προδομένη Ελληνική Μεσαία Τάξη 

από την ιστοσελίδα Fragkiska Megaloudi ׀ Humanitarian journalist 

το πρωτότυπο άρθρο δημοσιεύθηκε στην ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού © Der Spiegel (Finanzkrise in Griechenland: Die verratene Mittelschicht, 26.10.2013)

Κείμενο/Ερευνα: © Φραγκίσκα Μεγαλούδη,  έρευνα/Φωτογραφίες: Στυλιανός Παπαρδέλας

βασική μετάφραση στα Ελληνικά της Λένας Κουλογιάννη

   

Για να κατανοηθεί η Ελληνική κρίση, πρέπει να ανατρέξουμε στη δεκαετία του 1970. Κλειδί ήταν η αναζήτηση σταθερής εκλογικής βάσης από τις πολιτικές ελίτ, μέσω πελατειακών σχέσεων και λαϊκισμού. Συνέπραξε ενεργά η οικονομική ελίτ, λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα μονοπωλιακά προνόμια, κρατικές προμήθειες και έργα. Για να λειτουργήσει αυτό το σύστημα χρειαζόταν ισχυρή γραφειοκρατία. Έτσι επιστρατεύθηκαν πρόθυμοι μηχανικοί, σύμβουλοι και ακαδημαϊκοί, που όφειλαν την περίοπτη θέση τους όχι σε προσόντα, αλλά στην κομματική τους αφοσίωση και τη συμμετοχή σε κυκλώματα. Η ελληνική αστική τάξη και τα μεσαία στρώματα διαμορφώθηκαν από πολιτικούς που παρεμπόδιζαν την ανταγωνιστικότητα. Το κράτος μεταβλήθηκε σε μηχανισμό αλόγιστης σπατάλης δανεικών χρημάτων, από τα οποία δεν ωφελήθηκαν όλοι, αλλά συγκεκριμένες ομάδες. Πολλοί Έλληνες έγιναν πλουσιότεροι, αλλά αυτό δεν είχε καμμιά σχέση με αύξηση της παραγωγικότητας. Απεναντίας υπήρξε αποβιομηχάνιση και παραγωγική συρρίκνωση.

Αυτά συνέβαιναν πολύ πριν την είσοδο στο ευρώ, που χρησιμοποιήθηκε για ακόμη μεγαλύτερη ψευδαίσθηση ευημερίας και ασυγκράτητο δανεισμό. Κάτω από τους υψηλούς ρυθμούς ονομαστικής ανάπτυξης κρυβόταν πάντα η αναποτελεσματική πολιτική της δεκαετίας του 1970. Ωστόσο, μέχρι το 2008, οικονομολόγοι και αναλυτές έβλεπαν θετικές προοπτικές. Αισιοδοξούσαν ότι η Ελλάδα θα διατηρήσει τους υψηλούς της ρυθμούς ανάπτυξης. Μετά ήλθε η χρεωκοπία της Lehman Bros, η διεθνής κρίση και η απότομη διακοπή της ροής δανεικών κεφαλαίων...

Η ελίτ στην Ελλάδα δεν έχει επηρεαστεί από την κρίση, ενώ πλήττονται τα μεσαία στρώματα. Αυτό ανοίγει βαθειά ρήγματα στον κοινωνικό ιστό. Την καταστροφική διαδρομή και την κατάληξή της που βιώνουμε σήμερα, την δείχνει απλά και καθαρά η έρευνα της Φρ. Μεγαλούδη.

Γ. Ρ.

 

Ηράκλειο 2013

O Γιώργος Κουτσογιάννης δεν έχει χρόνο για πολιτική. Είναι πολύ απασχολημένος με την προσπάθειά του να σώσει την οικογενειακή του επιχείρηση. To εμπορικό του κατάστημα βρίσκεται σε μια από τις παλαιότερες οδούς του Ηρακλείου. Άδεια μαγαζιά και άνθρωποι που ψάχνουν στα σκουπίδια για τροφή δεν είναι πλέον σπάνιο φαινόμενο για τον δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Και ο σαραντατριάχρονος πρέπει να δώσει τη δική του μάχη για να μην χρεοκοπήσει η επιχείρηση που κληρονόμησε από τον πατέρα του.

Πρέντραγκ Ματβέγιεβιτς: Να προστατεύσουμε το διαφορετικό όραμα για τον Μεσογειακό κόσμο

Συνέντευξη του Predrag Matvejević στην © Defne Gursoy (Ντεφνέ Γκιουρσόϋ)
 © FM Euromed Cafe for Peace :  Protect a different vision

Στο βιβλίο «Bréviaire Mediterranéen» («Μεσογειακή Σύνοψη»), περιγράφετε ένα πολύ πλούσιο μωσαϊκό, αλλά γεμάτο από αντιφάσεις που μοιάζουν ανυπέρβλητες.
Η Μεσόγειος δείχνει την πραγματική της κατάσταση και δεν καταφέρει να γίνει ένα ενιαίο σχέδιο και εγχείρημα. Η βόρεια ακτή της εμφανίζει μια προφανή καθυστέρηση σε σχέση με το βόρειο τμήμα της Ευρώπης, ακριβώς όπως η νότια ακτή της υστερεί σε σχέση με την Ευρωπαϊκή ακτή της Μεσογείου. Η λεκάνη της Μεσογείου ως όλον συνδέεται δύσκολα με την Ηπειρωτική Ευρώπη.  
Κανείς δεν μπορεί να μιλήσει γι' αυτή τη θάλασσα ως όλον, χωρίς να υπογραμμίσει τα ρήγματα που την χωρίζουν, τις συγκρούσεις που την ξεσχίζουν: Σήμερα στην Παλαιστίνη, χθές στο Λίβανο, η Κύπρος, το Μαγκρέμπ [Μαρόκο - Αλγερία - Τυνησία], η Βαλκανική, η πρώην Γιουγκοσλαβία, οι συνέπειες από τους πολέμους, όπως αυτοί που έγιναν στο Αφγανιστάν ή στο Ιράκ. 
Η Μεσόγειος είναι εξοικειωμένη με φοβερές συγκρούσεις. Η νότια ακτή παραμένει αποτραβηγμένη στην άκρη, επιφυλατική, δύσπιστη, αφότου έζησε την εμπειρία της αποικιοκρατίας. Και οι δυό απέναντι ακτές της Μεσογείου ήταν πολύ πιο σημαντικές ως χαρτιά που παιζόταν στα παιχνίδια των στρατηγών, παρά ως χαρτιά που έρριχναν στο τραπέζι οι οικονομολόγοι. Όλα έχουν ήδη ειπωθεί γι' αυτήν την «Πρώτη θάλασσα», που έχει γίνει ένα απλό θαλασσινό στενό πέρασμα, για την ενότητά της και τις διαιρέσεις της, για την ομοιογένειά της και την ανομοιομορφία της. Γνωρίζουμε εδώ και πολύ καιρό αυτό που δεν είναι μια «πραγματικότητα για τον εαυτό της», ούτε μια «σταθερά»: Η Μεσόγειος ως σύνολο αποτελείται από πολλά υποσύνολα, που αμφισβητούν ή αρνούνται τις ενοποιητικές ιδέες και συλλήψεις. 

 

Σσσσσουτ ! Διασώζουμε τη χώρα

της Μαριλένας Κοππά

 

δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα "Μεταρρύθμιση" (25/10/2013) και στον "Insider"

“...Η αστική δεξιά, που αυτή τη στιγμή επιμένει σε μια λογική «δυο άκρων», χωρίς τη σύμπνοια όλων των μελών της Νέας Δημοκρατίας, βασικά αναζητεί ένα εκ των δεξιών κυματοθραύστη. Το όποιο «κέντρο», σοσιαλδη-μοκρατικό ή φιλελεύθερο, εκτιμά ότι «το έχει», αφού μπορεί πάντα να υπολογίζει στην πόλωση που καλλιεργεί. Ποιος βγαίνει σε τέτοιους καιρούς άλλωστε έξω απ' το μαντρί; Έτσι όσο η κεντροαριστερά ανέχεται την ακροδεξιά, πλην αστική, ρητορική της Νέας Δημοκρατίας, όσο συζητάμε για «ανασύνταξη» της κεντροαριστεράς με όρους προσώπων και όχι με όρους προγράμματος, ο κ. Σαμαράς οραματίζεται μια δική του αντι-ΕΛΙΑ ή επί το ελληνικότερο Μέλανα Ζωμό, που έχει άλλωστε πολύ ευρύτερο εκλογικό ακροατήριο ή κοινώς «ψωμί».

Ουμπέρτο Έκο: Ο πρωτο-φασισμός και τα σημάδια του

Πλήρες σε Ελληνική μετάφραση
 Ur-Fascism © New York Review of Books, Vol. 42, Nr 11, 22.6.1995

μέρος του δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα The Modern World
  στα Ελληνικά στην ιστοσελίδα Gravity & the Wind (14.1.10) - 

αναδημοσίευση συντομευμένης επιλογής: doctv, EcoLeft,  
Red NoteBook, stavrovelonia, tvx

Ολόκληρο το αγγλικό κείμενο της ΝΥR of Books (σε pdf):  εδώ

   

«Ο πρωτοφασισμός μπορεί να επιστρέψει με το πιο αθώο προσωπείο. Είναι καθήκον μας να τον αποκαλύπτουμε και να καταδεικνύουμε οποιαδήποτε από τις νέες μορφές του…».

     
Το 1942, σε ηλικία δέκα ετών, έλαβα το Πρώτο Επαρχιακό Βραβείο των Ludi Juveniles (Αγώνες Νεότητας - εθελοντικός/υποχρεωτικός διαγωνισμός για νεαρούς Ιταλούς Φασίστες - δηλαδή για κάθε Ιταλό σε παιδική και νεανική ηλικία). Έδειξα τη ρητορική μου ικανότητα στο θέμα: «Θα έπρεπε να πεθάνουμε για τη δόξα του Μουσολίνι και το αθάνατο πεπρωμένο της Ιταλίας»; Η απάντησή μου ήταν θετική. Ήμουν έξυπνο παιδί. Πέρασα δύο από τα νεανικά χρόνια μου ανάμεσα σε SS, Φασίστες, oπαδούς της μουσολινικής Δημοκρατίας του Βορρά [republicchini] και αντάρτες, που πυροβολούσαν ο ένας τον άλλο, και έμαθα πώς να αποφεύγω τις σφαίρες. Ήταν καλή άσκηση.
  
Τον Απρίλιο του 1945, οι αντάρτες κατέλαβαν το Μιλάνο. Δύο μέρες αργότερα, έφτασαν στη μικρή πόλη όπου ζούσα εκείνη την εποχή. Ήταν μια στιγμή χαράς. 

Η εύφλεκτη κοινωνική ύλη και η ναζιστική έκρηξη - ένα νέο παραγωγικό μοντέλο θα απαιτήσει θυσίες

συνέντευξη του ιστορικού Χρήστου Χατζηιωσήφ

 

στους Παύλο Κλαυδιανό & Στάθη Κουτρουβίδη (© εφημ. "Εποχή", αναδημοσίευση "Red NoteBook")

Πώς εξηγείται η ξαφνική - δημοσκοπική - έκρηξη της Χρυσής Αυγής; Ποιο είναι το υπόστρωμα που την ευνόησε και πώς μπορεί το φαινόμενο της ενίσχυσης της ναζιστικής επιρροής να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του; Η συζήτηση με τον ιστορικό Χ. Χατζηιωσήφ δεν περιορίζεται σε μια αναζήτηση αναλογιών σε προηγούμενες περιόδους, αναμετριέται με τα σημερινά ερωτήματα και επιχειρεί σύγχρονες απαντήσεις.  
   
  

Πώς βλέπετε τις τελευταίες εξελίξεις στην υπόθεση της Χρυσής Αυγής;

Με δέος. Αν ήμουν πολιτικός θα οχυρωνόμουν πίσω από μια διατύπωση του τύπου  «έχω πλήρη εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη». Δεν είμαι όμως πολιτικός και καθώς κανένας δεν μπορεί να αρνηθεί ότι δεν έχουμε μια δικαστική υπόθεση, αλλά μια πολιτική, επιτρέψτε μου να ανησυχώ. Γνωρίζουμε την αφορμή, αλλά όχι τα βαθύτερα κίνητρα της απότομης μεταβολής στη στάση της κυβέρνησης απέναντι στη ΧΑ. Από αυτά θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό  η έκβαση της υπόθεσης.  Θα πρόσθετα, και από την αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών χειρισμών, όμως δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να διακρίνω έναν τομέα όπου αυτοί υπήρξαν επιτυχείς. Οπωσδήποτε, διαπιστώνουμε ότι  βρισκόμαστε σε μια φάση μεγάλης πολιτικής και θεσμικής  ρευστότητας. Αποκαλύπτεται ότι η ΧΑ είχε διεισδύσει στην Αστυνομία, την ΕΥΠ και άλλους κρίσιμους τομείς της κρατικής μηχανής.

Οι βλαβερές συνέπειες της δεκαετίας του 1980 (και όχι μόνο)

της Ζαχαρούλας Νταλέ

 

δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα © EcoLeft 

Ο φασισμός, ιδεολογία και εξουσιαστική πολιτική πραγματικότητα του 20^ου αιώνα, είναι μια γνήσια αντι-φιλοσοφία, στους αντίποδες του διαφωτισμού και των ιδεολογικών ρευμάτων που απορρέουν από αυτόν. Ενσωματώνει μια μεσσιανικού τύπου αντίληψη για την εθνική αναγέννηση μέσα από την υιοθέτηση ενός επιθετικού εθνικισμού, όπου η εθνική επιβεβαίωση προϋποθέτει τη συντριβή του εθνικά και φυλετικά «άλλου».  Η εμφάνισή του εδράζεται σ΄ ένα σύνθετο πλέγμα, ιστορικών, κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων που παρακολουθούν τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Κληρονόμοι πρoγόνων που «δεν είχαν ούτε ιερό ούτε όσιο».

Με αφορμή τη δημοσίευση μιας παλιάς συζήτησης (2003) του Κώστα Αξελού με τον Κωστή Κορνέτη στο διαδικτυακό περιοδικό "Χρόνος": Κώστας Αξελός: «Για μας δεν υπήρχε ιερό και όσιο»

Η συζήτηση αναδημοσιεύθηκε στoν ιστότοπο Πολιτική Επιθεώρηση

  

Στις ιδέες, όπως στην φύση και στην πραγματική ζωή, δημιουργία εκ του μηδενός δεν φαίνεται να υπάρχει, παρά μόνον σε ειδικές, όχι συνηθισμένες περιπτώσεις. Και όταν μιλάμε για αυτοδημιούργητους, συνήθως είναι απλό σχήμα λόγου. Η συζήτηση για τη συμπεριφορά αυτών που αποκαλούνται πνευματικός κόσμος ή διανοούμενοι στην Ελλάδα της κρίσης, και κυρίως στις προηγούμενες μεταπολιτευτικές δεκαετίες που έθρεψαν την κρίση, συνήθως ξεχνά αυτή τη συνέχεια. «Ο πνευματικός κόσμος δεν στέκεται στο ύψος του» είναι η συνήθης μομφή, και υπονοείται ότι παλιότερα ήταν αλλοιώς: Υποτίθεται σιωπηρά ότι οι προκάτοχοι, οι δυό-τρείς αμέσως προηγούμενες γενιές Ελλήνων διανοοουμένων, έχτισαν πνευματικούς κόσμους όμορφους, ηθικούς, αγγελικά πλασμένους.

Είναι έτσι; Σκόρπισαν και σπατάλησαν οι άσωτοι κληρονόμοι κάποιο πολύτιμο κληροδότημα; Μαγάρισε και ευτέλισε η γενιά των περιφερόμενων καναλικών διανοούμενων της μεταπολίτευσης το άγιο έργο της εμφυλιακής γενιάς του «Ματαρόα";

Ερμηνεύοντας την πολιτισμική αποτυχία του φιλελευθε-ρισμού: Το δώρο που μας χάρισε ο Christopher Lasch

του Τζέϊμς Σήτον 

το άρθρο του James Seaton The Gift of Christopher Lasch είχε δημοσιευθεί μετά τον πρόωρο θάνατο του Κρίστοφερ Λας (Φεβ. 1994) - περιοδικό First Things, τ. Αυγούστου - Σεπτεμβρίου 1994 
 

Προς το παρόν, δεν μπορούμε ακόμη να έχουμε μια ισορροπημένη αξιολόγηση του έργου του Christopher Lasch. Για πολλούς, ο Lasch ήταν πάνω απ' όλα ο συγγραφέας του βιβλίου «Η κουλτούρα του ναρκισσισμού» (1979), που είναι ένα αδυσώπητο κατηγορητήριο εναντίον της σύγχρονης κοινωνίας. Η National Review για παράδειγμα, στη νεκρολογία του συγγραφέα, είχε καταλήξει σ' ένα συμπέρασμα - ασφαλώς γενναιόδωρο προς μια φυσιογνωμία όπως ο Lasch, ταυτισμένη με την αριστερά σε όλη της τη σταδιοδρομία, που τον χαρακτήριζε ως κάποιον, που «αν και είχε την ικανότητα να φωτίζει, ήταν o καλύτερος στο να καταριέται το σκοτάδι». 

Ντάνιλο Κίς: Από τις «Συμβουλές σε νεαρό συγγραφέα»

Ολόκληρο το κείμενο "Συμβουλές σε νεαρό συγγραφέα" του Danilo Kiš περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Homo Poeticus.  

Η Ελληνική μετάφραση από τη Σερβοκροατική γλώσσα είναι της Ισμήνης Ραντούλοβιτς (Danilo Kiš, Homo Poeticus, εκδόσεις Scripta, Αθήνα 2011), από την οποία επιλέχθηκαν τα αποσπάσματα.

Οι "Συμβουλές" διαβάστηκαν σε συμπόσιο με θέμα "Συγγραφέας και εξουσία", Αθήνα, άνοιξη 1984.

«Όσο Γιουγκοσλάβος ήταν, άλλο τόσο και Κεντροευρωπαίος. Παράτησε τη Γιουγκοσλαβία και πήγε να ζήσει και να πεθάνει στο Παρίσι. Εβλεπε τη διάλυση από τότε. Κάπνιζε τρία πακέτα Γκολουάζ την ημέρα. Σαν να ήθελε να καεί πριν από τη χώρα του» (Α. Βιστωνίτης -  Με τον Ντάνιλο Κις στη Βοϊβοντίνα) 
    

Να αμφισβητείς τις κυρίαρχες ιδεολογίες και τους πρίγκηπες.

Να κρατάς απόσταση από τους πρίγκηπες.

Να προσέχεις να μη μολύνεις το λόγο σου με τη γλώσσα των ιδεολογιών.

Μην πιστεύεις ότι είσαι πιό αδύναμος απο τους στρατηγούς, αλλά να μη τους αντιμάχεσαι.

Μη πιστεύεις σε ουτοπικά σχέδια, εκτός από εκείνα που δημιουργείς ο ίδιος.

Δείξε την υπερηφάνειά σου τόσο στους πρίγκηπες όσο και στα πλήθη.

......

Μην επιβιβάζεσαι στα «τρένα της Ιστορίας» γιατί αποτελούν μόνον ένα ανόητο σχήμα λόγου.

Να έχεις πάντα στο μυαλό σου τη ρήση «όποιος πετύχει το στόχο του τα έχει χάσει όλα». 

.....

Το πιο ταξικό εκπαιδευτικό σύστημα του κόσμου. Αποτυχημένη εκπαίδευση σε αποτυχημένο κράτος (ΙΙ)

Εκδοχή Δεύτερη: Το οικοδόμημα είναι εδώ και πολύ καιρό ερείπιο

Το πιο ταξικό εκπαιδευτικό σύστημα του κόσμου

της Άννας Δαμιανίδη

  

δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα protagon.gr, 3 Οκτωβρίου 2013

αναδημοσιεύθηκε στις ιστοσελίδες η καλύβα ψηλά στο βουνό,  clever class, KavalaCity...

  

Πήγα στην έκθεση του μεταπτυχιακού του γιου μου στην Πολεοδομία, στο UCL, ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια στη διεθνή κατάταξη. Οι περισσότεροι ξένοι φοιτητές είναι Κινέζοι, δεύτερη ξένη ομάδα είναι οι Έλληνες. Στο προπτυχιακό είναι λιγότεροι, αλλά πάλι σε μεγάλη αναλογία, όπως σε όλη τη Βρετανία. Είναι περίεργο πώς προσαρμόζονται σε ρυθμούς εντατικής δουλειάς, και το ευχαριστιούνται κιόλας, παιδιά που οι παλιοί συμμαθητές τους κλείνουν τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα «κατά της εντατικοποίησης». Ή, μάλλον, δεν είναι περίεργο. Στην πραγματικότητα η μεγαλύτερη δυστυχία των νέων είναι η αδράνεια, και ξεφεύγοντας από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα τη γλιτώνουν σε μεγάλο βαθμό.

Η εκπαιδευτική σύγκρουση σ' ένα πολιτικό «αλλού» Αποτυχημένη εκπαίδευση σε αποτυχημένο κράτος (Ι)

Εκδοχή Πρώτη: Η κατεδάφιση γίνεται τώρα

Η εκπαιδευτική σύγκρουση σ' ένα πολιτικό «αλλού»

του Δημήτρη Σεβαστάκη

 

από την εφημερίδα "Αυγή", 29.9.2013, αναδημοσίευση στην ιστοσελίδα EcoLeft

Στην αναδιάταξη που συντελείται στην Ευρώπη (γιατί η κρίση είναι μορφή αχόρταγης οικονομικής και πολιτικής αναδιανομής) η Ελλάδα παίρνει στη μεν παραγωγή τα logistics κι ένα σχετικά άγονο μέρος τουριστικής βιομηχανίας, στο δε πολιτικό επίπεδο τον κομματικό υποπολιτισμό που βλέπουμε. 

Η εκπαίδευση είναι δημοσιο-οικονομικά επιζήμια, αφού είναι ακριβή και δεν τη χρειάζεται ή δεν την αντέχει η παραγωγική πραγματικότητα και η αγορά. Τη μαζική μορφή εκπαίδευσης που συνδέθηκε με τη μεταπολεμική ανάπτυξη, φαίνεται ότι οι ελίτ την κρίνουν ως λογιστικά περιττή. Μπορεί να αγοραστεί από οποιονδήποτε - από οποιοδήποτε πανεπιστήμιο του εξωτερικού - ακριβά μεν, αλλά πανεύκολα και σίγουρα.
Μεταπολεμικά η εκπαίδευση αποτέλεσε ένα εργαλείο βαθιάς ανάπτυξης αλλά και πολιτισμικού ανακαθορισμού, που αφομοίωσε σε ένα βαθμό την ανισορροπία πόλης - χωριού, βιομηχανίας - αγροτικής οικονομίας που ο εμφύλιος βίαια έφερε. Με κέντρο τα καθυστερημένα προτάγματα του μοντέρνου, η Ελλάδα ενέταξε στο μετεμφυλιακό αναπτυξιακό ιδανικό την εκπαιδευτική διεύρυνση και φιλελευθεροποίηση.

Η Ελλάδα μπροστά στον υποβιβασμό.Ένα κεντροαριστερό μανιφέστο

του Μάνου Ματσαγγάνη

The Athens Review of Books, τχ. Οκτωβρίου 2013

αναδημοσίευση στην ιστοσελίδα Πολιτική Επιθεώρηση

Βιβλιοπαρουσίαση: Τάσος Γιαννίτσης, Η Ελλάδα στην κρίση, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2013, σελ. 275

1. Η ουτοπία της Μεταπολίτευσης (και το αναπόφευκτο τέλος της) 
Το 1975, ένα μόλις χρόνο μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, το εθνικό εισόδημα της Ελλάδας (ανά κάτοικο, σε όρους ίσης αγοραστικής δύναμης) ήταν ίσο με το 88,5% του μέσου εισοδήματος των 15 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι το 2004 (δηλαδή πριν την διεύρυνση προς τις χώρες του πρώην «Ανατολικού μπλοκ», συν Μάλτα και Κύπρο). Με άλλα λόγια, το βιοτικό επίπεδο του μέσου Έλληνα ήταν μόλις 11,5% χαμηλότερο από αυτό του μέσου Δυτικοευρωπαίου. Όπως είναι γνωστό, εκείνη περίπου την εποχή, στα μέσα της δεκαετίας του ’70, υπό το βάρος των πετρελαϊκών κρίσεων, εξαντλείται η «Χρυσή Τριακονταετία» των απρόσμενα υψηλών ρυθμών οικονομικής μεγέθυνσης που είχε ξεκινήσει την επαύριο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Έκτοτε η ευρωπαϊκή οικονομία συνεχίζει μεν να αναπτύσσεται, αλλά με αισθητά χαμηλότερες επιδόσεις από ό,τι πριν.

Μάρω Δούκα: «Μόνο μέσα από τη σοσιαλδημοκρατία ονειρεύεσαι την ουτοπία»

συνέντευξη της Μάρως Δούκα στην Σταυρούλα Παπασπύρου, "Ελευθεροτυπία" 28.9.2013 

αναδημοσίευση στην ιστοσελίδα EcoLeft

«Ο καλλιτέχνης δεν κρίνεται μόνο από το έργο του αλλά και από το βίο και την πολιτεία του. Τα κριτήρια του καθενός που κρίνει είναι άλλο θέμα»

Τι ζητούν από τον αριστερό συγγραφέα οι αριστεροί αναγνώστες; «Μηνύματα; Αισιόδοξες ενατενίσεις για το μέλλον; Αιχμηρές κριτικές για τη διεφθαρμένη αστική κοινωνία; Τρυφερές ιστορίες για τους ταπεινούς και κατατρεγμένους; Επικολυρικά υμνολογήματα της Αριστεράς;», αναρωτιόταν κάποτε η Μάρω Δούκα, έχοντας δεχτεί, από τα πρώτα της βήματα κιόλας, τα πυρά των... καθαρόαιμων μαρξιστών, ως «αστή» και «μηδενίστρια». Απ' τη μεριά της επέμενε πως ό,τι προσδοκίες και αν είχαν οι παραπάνω αναγνώστες, τις αντλούσαν από το χιλιοραγισμένο κύπελλο μιας εποχής που πέρασε ανεπιστρεπτί. Σήμερα, στην εποχή της κρίσης, των Μνημονίων και της Χρυσής Αυγής, τι θα μπορούσαν άραγε να προσδοκούν;  

«Σαφή απάντηση δεν έχω», ομολογεί η ίδια, λίγο πριν συμπληρώσει σαράντα χρόνια στο λογοτεχνικό προσκήνιο. «Τελικά, ίσως είναι λάθος και που τίθεται το ερώτημα. Ο συγγραφέας από τον εαυτό του ξεκινάει και στον εαυτό του επιστρέφει. Και αν είναι έντιμος, σίγουρα θα βρεθούν και αναγνώστες για το έργο του».

Αφορμή για τη συνάντησή μας στάθηκε η επικείμενη επανέκδοση της συλλογής της «Ο πεζογράφος και το πιθάρι του» (εκδ. «Πατάκη»), μέσα από τα κείμενα της οποίας αναδύονται οι μορφές του Τσίρκα, της Αξιώτη και του Χατζή, του Ρίτσου, του Αλεξάνδρου, του Ιωάννου, του Χειμωνά, οι οφειλές της στον Καζαντζάκη, τον Ξενόπουλο και τον Καραγάτση, οι τρυφερές αναμνήσεις της από την αρχόντισσα του «Κέδρου» Νανά Καλλιανέση, οι πίκρες και οι χαρές που είχε ζήσει από τότε που πρωτοεμφανίστηκε ώς το 1992, πλαισιωμένες από αιχμηρά σχόλια για τη νεοελληνική πραγματικότητα. 

- Κάνατε αρκετές επεμβάσεις πριν από την επανέκδοση του «Πιθαριού»;

«Ούτε "και" δεν άλλαξα! Δεν το είχα ξαναδιαβάσει από τότε, που πρωτοβγήκε, με δικές μου μάλιστα τυπογραφικές διορθώσεις. Η πρωτοτυπία του έγκειται στο ότι δεν είναι απλώς μια συλλογή κειμένων γραμμένων κατά παραγγελία, αλλά ότι όλα τους συνοδεύονται από φορτισμένες συναισθηματικά ημερολογιακές σημειώσεις, που γράφτηκαν εκ των υστέρων. Ομολογώ ότι οι τελευταίες μ' αρέσουν περισσότερο. Από τα ίδια τα κείμενα, δύο με συγκίνησαν κυρίως, το "Για τον Κρόνο που τρώει τα παιδιά του", όπου και το ερώτημα περί αριστερού συγγραφέα, και το "Αλλιώς, αλλιώς αηδόνα μου"». 

Το "σημείο μη επιστροφής", η επιλογή, οι αρμοδιότητες της Δικαιοσύνης. Για τα λοιπά χρειάζεται πολιτική

του Γιώργου Β. Ριτζούλη
 

«Υπάρχει μια απλουστευτική θεωρία, που διακινείται σε δημοσιογραφικά γραφεία και σε αριστερά "καφενεία", σύμφωνα με την οποία η Χρυσή Αυγή είναι απλώς το "μακρύ χέρι του κράτους". Κατά συνέπεια, είναι περιττό να την αντιπαλεύουμε, ενώ και όλες οι έρευνες του αστυνομικού ή του δικαστικού μηχανισμού είναι προσχηματικές. Η μηχανιστική αυτή θεώρηση μένει άναυδη μπροστά στις σημερινές εξελίξεις και εξαναγκάζεται εκ των πραγμάτων να καταφύγει σε συνωμοσιολογικές ερμηνείες» (από συνέντευξη του Δημήτρη Ψαρρά στον Στρατή Μπουρνάζο, «Ενθέματα της Αυγής», 29 Σεπτεμβρίου 2013). 

Ο Δημήτρης Ψαρράς είναι από τους ειδήμονες στα περί Χρυσής Αυγής και νεοναζιστικών ρευμάτων. Άς ανατρέξουμε όμως στο βιβλίο «Φασισμός και Δικτατορία» του Νίκου Πουλαντζά. Δεν είναι πιά ό,τι νεότερο στη σχετική βιβλιογραφία, αλλά από "τεχνική" άποψη και ως ανάλυση της πλούσιας ιστορικής εμπειρίας του 20ού αιώνα, παραμένει το επαρκέστερο και πληρέστερο. Μιά απο τις σημαντικές ιδέες που εισάγει ο Πουλαντζάς, είναι ότι στη διαδικασία εκφασισμού υπάρχει ένα «σημείο μη επιστροφής»: